قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى 15-قىركۇيەك كۇنى ءيزرايلدىڭ حايفا قالاسىندا الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى اتانعان ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ دۇنيەگە كەلگەنىنە 1150 جىل تولۋىنا بايلانىستى عالىمنىڭ ەسىمىمەن اتالاتىن كوشەدە ەسكەرتكىش تاقتا اشىلعانىن حابارلادى. 

جيىندا ءسوز العان قازاقستاننىڭ يزرايلدەگى ەلشىسى ساتىبالدى بۇرشاقوۆ ەسكەرتكىش تاقتانىڭ اشىلۋى ەكى ەل اراسىنداعى مادەني-رۋحاني بايلانىستى ودان ءارى بەكىتە تۇسەتىنىن ايتىپ ءوتتى. سونىمەن قاتار ول، جيىنعا قاتىسقاندارعا ءال-ءفارابيدىڭ سان عاسىرلىق مۇراسى جونىندە جانە عالىمنىڭ پسيحولوگيا، فيلوسوفيا، كوسمولوگيا، قۇقىقتانۋ، مەديتسينا سونداي-اق عىلىمنىڭ باسقا دا سالالارىنىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى جايىندا ءسوز قوزعادى.

ال، ءوز كەزەگىندە ءسوز العان حايفا قالاسى مەرىنىڭ ورىنباسارى لازار كاپلۋن ۇلى عالىمنىڭ اتىنداعى كوشەگە ورناتىلعان ەسكەرتكىش تاقتا قالاداعى ەۆرەي جانە اراب كۆارتالدارى تۇيىسكەن جەردە ورنالاسقانىن سونىمەن قاتار مادەنيەتتەر بىرلىگىن بىلدىرەتىنىن ايتتى.

سونداي-اق، يزرايل اشىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوكتورى، ەۆرەي ويىنىڭ زەرتتەۋشىسى ۋري گەرشوۆيچ جيىنعا قاتىسۋشىلارعا ءتاۋراتتىڭ كورنەكتى اۋدارماشىلارىنىڭ ءبىرى راۆۆين موشە بەن مايمون ءوزىنىڭ شىعارمالارىندا ءال-ءفارابيدى ءوزىنىڭ ەرەكشە ارداق تۇتىپ، "رۋحاني ۇستازى" دەپ ءجيى اتايتىنىن جەتكىزدى. ءسويتىپ گەرشوۆيچ مىرزا ەۆرەي مەن قازاق حالقىنىڭ اراسىنداعى رۋحاني بايلانىستى ەسكە سالىپ ءوتتى.

كەزدەسۋ قورىتىندىسى بويىنشا، قازاقستاننىڭ يزرايلدەگى ەلشىسى ساتىبالدى بۇرشاقوۆ حايفا مەرى ەينات كاليش-روتەممەن كەزدەسىپ، مادەني ءارى ەكونوميكالىق بايلانىس جونىندە تالقىلاۋلار جاسادى.

يزرال مەن قازاقستان اراسىنداعى تاۋار اينالىمىندا حايفانىڭ ماڭىزى زور. سوندىقتان دا قوس تاراپ ىنتىماقتاستىقتىڭ قالىپتاسقان دەڭگەيىن ەسكەرە وتىرىپ، قازاقستان مەن حايفا قالالارىنىڭ اراسىندا باۋىرلاستىق بايلانىس ورناتۋ جونىندە كەلىسىم جاساستى.

اتالعان ءىس-شاراعا قالا اكىمدىگى مەن عىلىمي توپتاردىڭ جانە ديپلوماتيالىق كورپۋس وكىلدەرى سونىمەن قاتار حايفادا وقيتىن قازاق ستۋدەنتتەرى قاتىستى.

ال، ەسكەرتكىش تاقتايشانىڭ ورناتىلۋىنا قازاقستاننىڭ يزرايلدەگى قۇرمەتتى كونسۋلى داۆيد ليۋكسەمبۋرگتىڭ قولداۋى مۇرىندىق بولعان.

سونىمەن، ءيزرايلدىڭ حايفا قالاسىنداعى ءال-فارابي كوشەسى 1960 جىلى حايفانىڭ اراب كۆارتالىندا اشىلعان بولاتىن. ول اتاقتى باحاي باقتارى مەن حايفا ونەر مۇراجايىنا جاقىن جەردەگى تاريحي اۋداندا ورنالاسقان. ءال-فارابي كوشەسىنىڭ ۇزىدىعى 1,5 كيلومەتردى قۇرايدى.

ايتا كەتەيىك، وتكەن جىلدىڭ تامىز ايىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ءابۋ-ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىق مەرەيتويىن دايىنداۋ جانە وتكىزۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرۋ جونىندەگى جارلىققا قول قويعان بولاتىن.

جارلىققا سايكەس، ۇلى عالىمنىڭ مەرەيتويىنا وراي مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرۋ تاپسىرىلعان. ال، مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ جۇمىس ورگانى بولىپ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى بەلگىلەنگەن.

ال، مەملەكەتتىك حاتشى قىرىمبەك كوشەرباەۆتىڭ ايتۋىنشا، ءال-فارابي مەرەيتويىن اتاپ ءوتۋ رەسپۋبليكالىق جوسپارىنىڭ جوباسى ەنگىزىلگەن. سونداي-اق، ءال-فارابي مەرەيتويى نەگىزىنەن ينتەللەكتۋالدىق-عىلىمي باعىتتا جۇزەگە اسادى. ياعني، جىل بويى رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق ءتىپتى اۋماقتىق وڭىرلەردە عىلىمي-اعارتۋشىلىق باعىتتاعى جوبالار، مادەني-بۇقارالىق ءىس شارالار وتكىز جوسپارلانعان. ياعني، عالىم تويىنى نەگىزىگ اۋانى ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيدە اتاپ ءوتىلۋى ءتيىس.

بۇگىندە مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ وسى باعىتى نەگىزىندە بىرقاتار ىرگەلى ىستەر اتقارىلعان. سولاردىڭ ءبىرى وسى جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنان باستاپ ىسكە قوسىلاتىن عىلىمي-تانىمدىق ءال-فارابي ارناسى. اتالعان ارنا دا ءجاسوسپىرىم كورەرمەندەردىڭ عىلىمي تانىمىن ارتتىرىپ، كوكجيەگىن كەڭەيتۋدى ماقسات تۇتقان.

قورىتا ايتقاندا، عىلىمنىڭ سان-سالاسىنا ۇلكەن ۇلەس قوسقان الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى ءال-ءفارابيدىڭ ەڭبەكتەرىن ناسيحاتتاۋ جۇمىستارى الداعى ۋاقىتتا دا ءوز جالعاسىن تابۋى ءتيىس. سەبەبى، ونىڭ مۇراسى وركەنيەتكە ۇمتىلعان قوعامنىڭ باستى شامشىراعى دەسەك قاتەلەسپەسپىز.

Abai.kz