-مەن الدارمىن، الدارمىن،
ساقالىمدى تالدارمىن.
ساقال تۇگىل مۇرت تا جوق،
شايتاندى دا الدادىم - دەپ، تازشا بالانىڭ قىرىق وتىرىگىندەي زۋىلداتاتىن الدار كوسەنىڭ دە وتىرىگىنە سان جەتپەس.
- سۋسىز جەردە وسەمىن،
سوندىقتان دا كوسەمىن - دەپ  الداكەڭ ءانىن جالعاي بەرەدى.
ءيا، سول كوسە حالىق اۋىز ادەبيەتى ماماندارىنىڭ انىقتاۋى بويىنشا ەرتەگىنىڭ ەمەس، اڭىزدىڭ كەيىپكەرى. ەرتەگىدەن گورى شىندىق ومىرگە جاقىن كەلەتىن  اڭىزدار بويىنشا ونىڭ ءوزىنىڭ جەكە تۇراقتى شەبەرحاناسى بولعان. باي-باعلانداردى الداپ، جيناعان دۇنيەسىن جوق-جىتىكتەرگە ۇلەستىرىپ وتىرعان دەسەدى. ياعني، ونىڭ الداۋىندا ۇلكەن ءمان بار.
الداردىڭ ۆيزۋالدى بەينەسى ءبىزدىڭ سانامىزعا العاش شاكەن ايمانوۆتىڭ «الدار كوسە» ءفيلمى ارقىلى بەكىدى. وسىدان كەيىن ءبىرشاما انيماتسيالىق مۋلتفيلمدەر جارىققا شىقتى، بىراق ايمانوۆتىڭ الدارىنان الشاقتاۋ بەينەدە.
الدارعا ارنالعان مۋلتفيلمدەردىڭ ءبىرى جانە ىشىندەگى ءىرىسى الماتى قالاسى تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ تاپسىرىسىمەن «كراۋس» دەگەن جەكە كاسىپكەردىڭ ورىنداۋىمەن 2010 جىلى جارىققا شىقتى. جۇمسالعان قارجى - 60 000 000 (الپىس ميلليون) تەڭگە.
ديسكتىڭ سىرتقى راسىمدەلۋىن كورىپ-اق قازاققا قانشالىقتى جاناشىرلىقپەن شىعارىلعاندىعىنا كوز جەتكىزۋگە بولادى.
1. الدار كوسە دەگەن اتاۋ الدار كوسە دەپ قاتە جازىلعان.

-مەن الدارمىن، الدارمىن،
ساقالىمدى تالدارمىن.
ساقال تۇگىل مۇرت تا جوق،
شايتاندى دا الدادىم - دەپ، تازشا بالانىڭ قىرىق وتىرىگىندەي زۋىلداتاتىن الدار كوسەنىڭ دە وتىرىگىنە سان جەتپەس.
- سۋسىز جەردە وسەمىن،
سوندىقتان دا كوسەمىن - دەپ  الداكەڭ ءانىن جالعاي بەرەدى.
ءيا، سول كوسە حالىق اۋىز ادەبيەتى ماماندارىنىڭ انىقتاۋى بويىنشا ەرتەگىنىڭ ەمەس، اڭىزدىڭ كەيىپكەرى. ەرتەگىدەن گورى شىندىق ومىرگە جاقىن كەلەتىن  اڭىزدار بويىنشا ونىڭ ءوزىنىڭ جەكە تۇراقتى شەبەرحاناسى بولعان. باي-باعلانداردى الداپ، جيناعان دۇنيەسىن جوق-جىتىكتەرگە ۇلەستىرىپ وتىرعان دەسەدى. ياعني، ونىڭ الداۋىندا ۇلكەن ءمان بار.
الداردىڭ ۆيزۋالدى بەينەسى ءبىزدىڭ سانامىزعا العاش شاكەن ايمانوۆتىڭ «الدار كوسە» ءفيلمى ارقىلى بەكىدى. وسىدان كەيىن ءبىرشاما انيماتسيالىق مۋلتفيلمدەر جارىققا شىقتى، بىراق ايمانوۆتىڭ الدارىنان الشاقتاۋ بەينەدە.
الدارعا ارنالعان مۋلتفيلمدەردىڭ ءبىرى جانە ىشىندەگى ءىرىسى الماتى قالاسى تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ تاپسىرىسىمەن «كراۋس» دەگەن جەكە كاسىپكەردىڭ ورىنداۋىمەن 2010 جىلى جارىققا شىقتى. جۇمسالعان قارجى - 60 000 000 (الپىس ميلليون) تەڭگە.
ديسكتىڭ سىرتقى راسىمدەلۋىن كورىپ-اق قازاققا قانشالىقتى جاناشىرلىقپەن شىعارىلعاندىعىنا كوز جەتكىزۋگە بولادى.
1. الدار كوسە دەگەن اتاۋ الدار كوسە دەپ قاتە جازىلعان.
2. ءونىم قازاق تىلىندە بولعانىنا قاراماستان، ديسك سىرتىنداعى ماتىندەردىڭ كەيبىرى ورىس تىلىندە بەرىلگەن. ماسەلەن، يپ «كراۋس» ەمەس، قازاقشا ماتىندە «كراۋس» جك دەپ جازىلۋى كەرەك.
3. مەكەن-جايى دەگەن ءسوز جاڭا ورفوگرافيا بويىنشا بىرگە جازىلادى، ياعني،  مەكەنجاي.
4. داڭقتى گەنەرال پانفيلوۆتى قازاقشا ماتىندە ايەل زاتى ەتىپ پانفيلوۆا دەپ جازىپ قويعان.
بۇل ءونىمنىڭ سىرتىنداعى اڭگىمە، ال ىشىنە كەلسەك...
1. ءونىمنىڭ اتاۋى «الدار كوسەنىڭ كوڭىلدى وقيعالارى» ەكەن. سىرتىندا «الدار كوسە  تۋرالى ەرتەگىلەر» دەپ جازىلعان - قايسىسىنا سەنەمىز؟ جالپى اڭىزدىڭ كەيىپكەرىن ەرتەگى دەپ جۇرگەن ءتىل باسقارماسىنداعىلاردىڭ فيلولوگيالىق ساۋاتتىلىعىنا اسا كۇمانمەن قاراۋعا بولادى.
2. كوڭىلدى دەگەن ءسوزدىڭ ورنىنا قىزىقتى وقيعالارى  دەپ جازىلۋى كەرەك ەدى. «كوڭىلدى» - ۆەسەلىي دەگەن ورىس ءسوزىنىڭ كالكاسى.
3. بالالارعا ارنالعان ءبىلىم بەرۋ توپتاماسى دەگەن ءسوز تىركەسى دە تۇسىنىكسىز قولدانىلعان. قانداي ءبىلىم؟ نەنىڭ توپتاماسى؟
4. الماتى قالاسىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا دەگەن سينتاكسيستىك قۇرىلىمدا الماتى قالاسىنىڭ دەگەندەگى ىلىك سەپتىگى ارتىق (ستيلدىك ولقىلىق).
قالالىق پروكۋراتۋرانىڭ شاقىرۋىمەن ءتىل باسقارماسىنىڭ 2010 جىلعى مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىنشا شىعارعان ونىمدەرىنە لينگۆيستيكالىق ساراپتاما جاساعان ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى بوتاگوز سۇيەقۇل «قازاق ادەبيەتى» (24.12.2010ج.) گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىنا بۇل ءونىم تۋرالى بىلاي دەيدى: «بۇلدىرشىندەرگە ارنالعان  «الدار كوسەنىڭ كوڭىلدى وقيعالارى» (دۇرىسى - قىزىقتى وقيعالارى) دەپ اتالاتىن انيماتسيالىق فيلمدەر توپتاماسىن، ءوز باسىم، بۇكىل ۇلتتىڭ نامىسىنا تيەتىن «ءونىم» دەپ باعالادىم. بۇل جولى «قازاق ءتىلىن مازاقتاۋعا» «ىسكەر دە تالانتتى» جەكە كاسىپكەرلەر - اعايىندى كراۋستار «كومەكتەسكەن...» باسقارما وسى مۋلتفيلمدەر توپتاماسىن بارلىق بالالارعا قازاق ءتىلىن ۇيرەتەتىن قۇرال رەتىندە ۇسىنىپ وتىر. ءسىز بەن ءبىزدىڭ قارجىمىزدان قۇرالاتىن قالا بيۋدجەتىنەن 60 ملن.تەڭگە جۇمسالعان بەس ديسكىنى كورىپ شىعۋ ءۇشىن ۇلكەن شىدامدىلىق كەرەك ەكەنىن ۇقتىم. بۇگىن بالا - ەرتەڭگى قوعام ازاماتى. ولاردىڭ ءسابي ساناسىنا سەبىلگەن مۇنداي تۇقىمنان ءوسىپ شىعاتىن ءونىم قانداي بولماق؟! «شرەك» تيپتەس «اتا-بابالارىن» كورگەن قازاق بۇلدىرشىندەرى «مۇنداي قازاق بولعاننان، بولماي-اق قويۋدى» ءجون تاپسا، ولاردى جازعىرۋىمىزدىڭ ءوزى ورىنسىز. سەبەبى، «ساتىپ العان اۋرۋدىڭ ەمى جوق» ەكەنىن قايران بابالارىمىز الدەقاشان ايتىپ كەتكەن!
ءبىزدىڭ بايقاعانىمىز، ءمۋلتفيلمنىڭ ىشىندە ۇلتتىق مەنتاليتەتكە ساي كەلمەيتىن ويدان قۇراستىرىلعان وقيعالار كوپ. ماسەلەن، قالىڭدىق ىزدەگەن جىگىتتىڭ قايىن اتاسىمەن ماس بولىپ داستارقان باسىندا مىجىپ وتىرۋى نەمەسە بالا-شاعاسى كوپ كەدەيدىڭ كيىز ۇيىنە ءبىر قورا قويدى ادامدارمەن بىرگە قاماپ قويۋى جانە تاعىسىن تاعىلار.

ءمۋلتفيلمدى باستان-اياق شولىپ شىققان كەرىمبەك نيازباەۆ اعامىزدىڭ پىكىرى دە رۋحاني سانا ماسەلەسىنە قاتىستى بولىپ وتىر: «بۇل ءونىمنىڭ تەحنيكالىق جاعىنان ءسوزىم جوق. 3D ۇلگىسىندە انيماتسيانى كەرەمەت ۇيلەستىرگەن. اسىرەسە، ءتىلدى ۇيرەتۋ ادىستەمەسى رەتىندە قولدانۋى تاپتىرماس وي. ال يدەيالىق-كوركەمدىك جاعى كوڭىل كونشىتپەيدى. مىسالى ءۇشىن، مۇنداعى شالدىڭ بەينەسى قازاققا كەلىپ تۇر. اتتەگەن-ايى، بۇل جەردە ستسەناري جازعان ادام قازاقتىڭ اڭىزىن قالاي بولسا سولاي بۇرمالاعان. قازاقتا ايەل ادام ەرەكشە قاستەرلەنەدى. سونىمەن قاتار ونىڭ وتباسىنداعى ورنى دا ەسكەرىلىپ وتىرادى عوي. ەرلى-زايىپتىلاردىڭ شالكەم-شالىس كەلىپ قالعاندارىن بالاعا كورسەتىپ، ءبىز نە ۇتامىز، نەدەن ۇتىلامىز؟ وسىنى ويلانايىقشى. ۇلگى-ونەگە بەرەتىن دۇنيە جاساساق دۇرىس ەدى، مۇنىڭ ورنىنا. كەمپىر مۇلدەم قازاقتىڭ قارياسى ەمەس (كەمپىردىڭ سۋرەتى). مىنا ءمۋلتفيلمدى كورگەن قازاق بالاسى اتا-اجەسىنەن بەزەدى. قازاقتىڭ قازاقى بولمىس-ءبىتىمىن ساقتاپ كەلگەن دە سول قارتتارىمىز. «نەمەنەڭە جەتىستىڭ بالا باتىر، قاريالار ازايىپ بارا جاتىر... «قالانىڭ بالالارى مىناداي اتا-اجەنىڭ ءتۇرىن كورەدى دە،  قولدارىن ءبىر سىلتەيدى. اعايىندى كراۋستاردىڭ قازاقتى ماسقارالاعان ءتۇرى مە، الدە ءبىزدىڭ بوبەكتەرگە وسىنداي بولىڭدار دەگەن نۇسقاۋ ما؟ اداسۋعا يتەرمەلەۋدىڭ ءبىر ءتاسىلى ەمەس پە وسى؟ وسىنشاما ۇلكەن جوبانى نەگە ءبىر ادامنىڭ قولىنا بەرىپ قويادى؟ ءوز باسىم  كراۋستى كاسىبي رەجيسسەر رەتىندە قابىلدامايمىن. بىزدە «قازاقفيلم» مەن «مۋلتفيلم» بىرلەستىكتەرى بار. تالاي سوقتالى دۇنيەلەردى دۇنيەگە اكەلىپ جۇرگەن قالامگەرلەردەن دە كەندە ەمەسپىز. كراۋس قالاي ءبىر ءوزى ستسەناري جازادى؟  قازاقتىڭ كىم ەكەنى مۇرنىنا باراتىن ازامات بولسا ءبىر ءسارى. ول قانشا دەگەنمەن وزگە ۇلتتىڭ وكىلى عوي. الدار كوسەنىڭ وبرازىنا كەلەر بولساق، ءبىز بالا كەزىمىزدەن وقىپ، كورىپ وستىك. مۇنداعى الدار كوسەنى تازا قازاقتىڭ كەيىپكەرى دەپ ايتۋ قيىن.
ەڭ ماڭىزدىسى، بالا كەيىپكەرلەردىڭ تۇرىنە قارايدى. ال مىنا ءمۋلتفيلمدى بالالارعا كورسەتۋگە بولمايدى. ول ارەكەتىمىز قىلمىس بولادى».
شىندىعىندا دا، «جەبە» كينوستۋدياسىنىڭ شىعارعان الدارى ش.ايمانوۆ جاساعان وبرازعا جاقىندايتىن سياقتى، بىراق سوپايىپ، جالبىراپ كەتكەن. ال، باسقارمانىڭ الدارى ناعىز تازشا بالاعا ۇقسايدى. ەندى ءسوزدى، ءونىمدى شىعارۋشىنىڭ وزىنە بەرەيىك.
ماماي  احەتوۆ، الماتى قالاسى تىلدەردى دامىتۋ، مۇراعات جانە قۇجاتتاما باسقارماسىنىڭ باستىعى:  ۇلتتىق كەيىپكەرلەرىمىزدى انيماتسيالاۋ ءۇشىن بىلتىر تەندەر جاريالاعانبىز. بىرنەشە انيماتوردىڭ ىشىنەن ەڭ تومەنگى باعانى ۇسىنعان «كراۋس» جك بولدى. 10 مينۋتتىق كولەمدەگى ءار مۋلتفيلمگە 2 ملن.تەڭگەنى قۇرايتىن مەملەكەتتىك تاپسىرىستى جەڭىپ الدى. كاسىبي انيماتورلار، اعايىندى كراۋستار ىسكە كىرىسىسىمەن-اق، «قازاقفيلمنىڭ» مۋلتفيلم سالاسىنىڭ ماماندارى مۇنداعى پەرسوناجداردى تولىقتاي تالقىلادى. ديدار امانتاي باستاعان كاسىبي توپ اتالعان انيماتسيانىڭ جارىققا شىعۋىن قولدادى. 3D ۇلگىسىندەگى ءاربىر ءمۋلتفيلمنىڭ سوڭىندا بالالاردى وقىتۋ باعدارلاماسى بار. شىن مانىسىندە، وتاندىق انيماتسيامىز ءۇشىن جاقسى جەتىستىك دەپ ەسەپتەيمىن. ساپاسى جوعارى بولعاندىقتان، جان-جاقتان سۇرانىس كوبەيدى. ءا دەگەننەن «مير» تەلەارناسى قىزىعۋشىلىق تانىتقان-تىن. بۇگىندە تمد ەلدەرى ەكرانىنا اعىلشىن-ورىس تىلدەرىندە تارجىمالانعان نۇسقاسى جول تارتتى. «بالاپان» بالالار ارناسى مەن «قازاقستان» ۇلتتىق تەلەارناسى دا ءوز كەزەگىندە بۇل مۋلتفيلمدەر توپتاماسىن ەفيردەن بەرۋدە. تاياۋدا عانا «الماتى» تەلەارناسى دا قولقالادى. مەملەكەتتىڭ قارجىسىنا تۇسىرىلگەندىكتەن، بارلىق تەلەارناعا تەگىن ۇيلەستىرۋدەمىز. ءاۋ باستاعى ماقساتىمىز دا وسىنداي ەدى. الماتى قالاسىنىڭ جەرگىلىكتى بالا-باقشالارىنا دا تەگىن تاراتتىق. بالالار ەندى باسقارمانىڭ سايتىنان دا تاماشالاي الادى. الەمدىك تاجىريبەگە سۇيەنىپ، ۇلتتىق مەنتاليتەتىمىزگە سايكەس ءبىر بەينە جاسادىق. ءار بالا ءوزىنىڭ  تانىسىن جولىقتىرعانداي قۋاناتىن بولۋى ءتيىس. وتكەن جىلى  30 سەرياسىن شىعارساق، بيىل دا جالعاسىن تابادى. وسىلايشا الداردىڭ بەينەسىن ءاربىر قازاق بالاسىنىڭ ساناسىنا بەكىتۋ كەرەك. بولىنگەن قارجى پالەندەي كوپ بولماسا دا، كراۋستار كاسىبي تۇرعىدا، وتە ساۋاتتى مۋلتفيلم جاساپ بەردى. بيىل دا مەملەكەتتىك تاپسىرىس كراۋستارعا تيەتىن شىعار. ويتكەنى، زاڭ بويىنشا ولار جالعاستىرۋعا قۇقىلى.         
قازاق بالاسىنىڭ ساناسىنا قايسىسىن بەكىتەمىز. باسقارماداعىلار وزدەرىنىڭ جۇيەسىز جۇمىستارىنىڭ ارقاسىندا قوماقتى قارجىنى قازاق رۋحانياتىن جوندەۋگە جۇمساعاننىڭ ورنىنا، وسى بەيبەرەكەتسىزدىككە ۇلەس قوسىپ وتىر دەۋگە بولادى.
راس، قازىر بۇل مۋلتفيلمدەر اۋىق-اۋىق تەلەارنالاردان كورسەتىلىپ جاتىر. دۇرىس قازاقشا شىعارىلعان دۇنيەلەر كەرەك، ونىڭ ۇستىنە مۇنداي فورماتتا بالالارعا ارنالعان ءونىم بۇرىن جاسالعان ەمەس، «كراۋس» دەگەن جەكە كاسىپكەردىڭ ءوز ىستەرىن جاقسى مەڭگەرگەندىگى كورىنىپ-اق تۇر. ال ءبىزدىڭ وسى الماتى قالاسىنىڭ ءتىل باسقارماسىنداعىلار قايدا قاراعان دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. ءار نارسە جاسالاردا، ونىڭ تەحنيكالىق سيپاتتاماسى جازىلادى، وندا مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن ساتىپ الىناتىن ءونىمنىڭ ءتۇسى، ءتۇرى، نەدەن جاسالاتىنىن جانە ت.ب. تۇگەلدەي ەگجەي-تەگجەيلى انىقتالادى. ال مۇنداعى الدار كوسەدەن باستاپ بارلىق كەيىپكەرلەر ەش تالاپقا ساي ەمەس جانە دە جوعارىدا كەرىمبەك نيازباەۆ اعامىز ايتقانداي، اڭىز جەلىسى قالاي بولسا سولاي بۇرمالانعان، ۇلتتىق مەنتاليتەتكە، بالا ۇعىمىنا ساي كەلمەيتىن سيۋجەتتەردەن قۇرىلعان. ولار وزدەرى اڭىز بەن ەرتەگىنى شاتىستىرىپ وتىرعاندا، بالاعا نە بەرە الادى؟ قىسقاسى، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر ءوز مىندەتتەرىن دۇرىس اتقارا الماعان. مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىنشا جاسالاتىن ءونىمنىڭ قانداي بولۋى كەرەكتىگى جايلى باس قاتىرىپ، وعان تەحنيكالىق سيپاتتاما جازىپ، ول بويىنشا سالا ماماندارىنىڭ كەڭەسىن تىڭداۋدى ارتىق كورگەن. بۇرىننان «كراۋستا» بار، كونتسەپتسياسى جاسالىپ قويعان دۇنيەنى ساتىپ الا سالعان. ولاردىڭ جاسالىپ جاتقان ونىمگە ەش جاۋاپكەرشىلىك تانىتپاعاندارىن ماقالانىڭ باسىندا كەلتىرىلگەن ديسكتىڭ راسىمدەلۋىندەگى ورفوگرافيالىق قاتەلەردەن-اق بايقاۋعا بولادى. سونداي-اق الماتى قالاسىنىڭ ءتىل باسقارماسىنداعىلار الماتى، استانا، اقتاۋ جانە شىمكەنت قالالارىندا انيماتسيالىق ستۋديالاردىڭ بار ەكەندىگىن ەسكەرمەگەن. اشىق بايقاۋلار وتكىزبەي، «كراۋس» جك-مەن عانا جۇمىس جاساۋدى ءجون ساناعان.

وسىدان بارىپ ولاردىڭ الدار كوسەسى ورىستىڭ بۋراتينوسىنا، ال بايدىڭ كەمپىرى شرەكتىڭ شەشەسىنە ۇقساپ كەتكەن. ارعى جاعىن، قادىرلى وقىرمان، ءسىز ايتىڭىز، ال نۇكتەسىن قوعامدىق كەڭەس قويسىن!
«اباي-اقپارات»