وسىعان دەيىن «رەكەتير»، «اداسقاندار»، «اعايىندى»، «ليكۆيداتور» سىندى ەڭبەكتەرىمەن كورىنگەن رەجيسسەر اقان ساتاەۆ ءوزىنىڭ بەسىنشى تۋىندىسى «جاۋجۇرەك مىڭ بالانى» اياقتاپ، كورەرمەن نازارىنا ۇسىندى. بۇل ءفيلمنىڭ بۇرىنعى ساتاەۆتىڭ قولتاڭباسى قويىلعان فيلمدەردەن ايىرماسى - «قازاقفيلممەن» بىرىگىپ ءتۇسىرىپ، 2011 جىلدىڭ ەڭ ءىرى جوباسى دەگەن اتاق العانىندا. 
«جاۋجۇرەك مىڭ بالانى» كورەرمەن كوپ كۇتتى. ونى العاشقى كۇننەن باستاپ-اق كينوتەاترعا اعىلعان حالىقتىڭ قاراسىنان بايقاۋعا بولاتىنداي ەدى. سول ءنوپىردىڭ قاتارىن تولىقتىرىپ، جاڭا تۋىندىنىڭ تۇساۋكەسەرىنە ءبىز دە بارىپ قايتقانبىز. ناتيجەسى وسى بولدى، كوكەيگە كەلگەن سۇراقتاردى ازىرلەدىك تە، رەجيسسەرگە جولىقتىق.

- اسسالاۋماعالەيكۋم!
- ۋاعالەيكۋماسسالام!
- اعاسى، اڭگىمەمىزدى بۇگىنگى كۇننىڭ جاڭالىعى بولىپ تۇرعان «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» فيلمىنەن باستاساق. ءسىزدىڭ وسىعان دەيىنگى تۇسىرگەن فيلم­دە­رىڭىزدىڭ جانرى ءار ءتۇرلى بولدى عوي. ال ەندى مىنا بەسىنشى جۇ­مىسىڭىز تاريحي تاقىرىپتاعى فيلم. ءسىز ءۇشىن تىڭ بولعان وسى جانرعا قانداي دايىن­دىقپەن كەلدىڭىز؟ جانە ءوزىڭىز ۇمتىلعان مەجەگە قانشالىقتى جەتە الدىم دەپ ويلايسىز؟

وسىعان دەيىن «رەكەتير»، «اداسقاندار»، «اعايىندى»، «ليكۆيداتور» سىندى ەڭبەكتەرىمەن كورىنگەن رەجيسسەر اقان ساتاەۆ ءوزىنىڭ بەسىنشى تۋىندىسى «جاۋجۇرەك مىڭ بالانى» اياقتاپ، كورەرمەن نازارىنا ۇسىندى. بۇل ءفيلمنىڭ بۇرىنعى ساتاەۆتىڭ قولتاڭباسى قويىلعان فيلمدەردەن ايىرماسى - «قازاقفيلممەن» بىرىگىپ ءتۇسىرىپ، 2011 جىلدىڭ ەڭ ءىرى جوباسى دەگەن اتاق العانىندا. 
«جاۋجۇرەك مىڭ بالانى» كورەرمەن كوپ كۇتتى. ونى العاشقى كۇننەن باستاپ-اق كينوتەاترعا اعىلعان حالىقتىڭ قاراسىنان بايقاۋعا بولاتىنداي ەدى. سول ءنوپىردىڭ قاتارىن تولىقتىرىپ، جاڭا تۋىندىنىڭ تۇساۋكەسەرىنە ءبىز دە بارىپ قايتقانبىز. ناتيجەسى وسى بولدى، كوكەيگە كەلگەن سۇراقتاردى ازىرلەدىك تە، رەجيسسەرگە جولىقتىق.

- اسسالاۋماعالەيكۋم!
- ۋاعالەيكۋماسسالام!
- اعاسى، اڭگىمەمىزدى بۇگىنگى كۇننىڭ جاڭالىعى بولىپ تۇرعان «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» فيلمىنەن باستاساق. ءسىزدىڭ وسىعان دەيىنگى تۇسىرگەن فيلم­دە­رىڭىزدىڭ جانرى ءار ءتۇرلى بولدى عوي. ال ەندى مىنا بەسىنشى جۇ­مىسىڭىز تاريحي تاقىرىپتاعى فيلم. ءسىز ءۇشىن تىڭ بولعان وسى جانرعا قانداي دايىن­دىقپەن كەلدىڭىز؟ جانە ءوزىڭىز ۇمتىلعان مەجەگە قانشالىقتى جەتە الدىم دەپ ويلايسىز؟
- بۇل ءفيلمنىڭ دايىندىعى وتە ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلدى. مەن ءوزىم ءبىر جارىم جىل جۇمىس ىستەدىم. مەن كەلگەنگە دەيىن «قا­زاق­فيلم» جارتى جىلداي دايىندالعان ەكەن. جانە ول كىسىلەردەن ۇسىنىس تۇسكەن كەزدە مەن دە بىردەن كەلىسە سالعان جوقپىن. ەرمەك اعا امانشاەۆ حا­بارلاسقان كەزدە «ليكۆيداتور» ءفيلمىن جارىققا شىعارىپ جات­قانبىز. وسىنشاما ۇلكەن جوبا تۋرالى ۇسىنىس تۇسكەننەن كەيىن ءوزىمنىڭ توبىممەن اقىلداستىم. ويلاندىق، تالقىلادىق. قو­لىمىزدان كەلە مە، وي­داعىداي ىستەي الامىز با؟! جاۋاپ­كەر­شىلىكتى سەزىندىك. اقىر ايا­عىندا تاۋەكەل ەتتىك تە، كەلىستىك. سودان جۇ­مىس باستالدى دا كەتتى. قوزعاپ وتىرعان تاقىرىبىمىزدىڭ اۋىر ەكەنىن ەسكەرىپ، كارتينانى قولىمىزدان كەلگەنشە كوركەم دە نانىمدى ەتۋگە تىرىستىق. اكتەر تاڭداۋعا جيىرما ەكى مىڭ ادام قاتىستى. قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن ىزدەدىك. دايىندىق مەرزىمىنە وتە كوپ ۋاقىت كەتتى. ءتۇسىرۋ باس­تالعانعا دەيىن التى-جەتى اي ۋاقىت جان-جاقتى ازىرلەندىك. جالپى، كينودا دايىندىق كەزەڭى - وتە ماڭىزدى كەزەڭ. ءتۇسىرۋ توبى ءبىر-بىرىمەن تانىسىپ، ءتۇسىنىسىپ، ستسەناريگە ۇيرەنىپ، وبرازدارىنا كىرىپ، ابدەن ءپىسىپ، دايىن بولمايىنشا كينونى باستاۋعا بولمايدى. ەگەر تاڭدالعان اكتەر كۇدىك تۋعىزىپ تۇرسا، قايتا تاڭداعان ءجون. كەيىن كورەرمىز، ءبىر ءجونى بولار دەپ باستاپ كەتۋگە بولمايدى. اكتەر دۇرىس دايىندالۋى كەرەك.
ستسەناريدىڭ ون ەكى نۇسقاسى بولدى. ءتۇسىرۋ توبىنان بولەك، تاريح جونىندە، ءتىل جونىندە كەڭەسشىلەرىمىز جۇمىس ىستەدى. جەتىسىنە ءبىر رەت جينالىس جاساپ، تالقىلاپ تۇردىق. ودان تەحنيكالىق جۇمىستارعا شەتەلدىك مىقتى-مىقتى دەگەن ماماندار ارالاستى. بريتاندىق سكريپت دوكتور كلەر داۋنس دەگەن كىسى ستسەناريدى قالىپقا كەلتىردى. بۇل كىسى اتاقتى «ءبىرجولى امەريكادا...» («Once upone a time in America») فيلمىندە جۇمىس ىستەگەن. تاجىريبەسى مول مامان. ءبىز ءۇشىن ۇلكەن مەكتەپ بولدى. كوپ نارسە ۇيرەندىك دەپ ويلايمىن. مونتاجىن نيكولاس ترامباسەۆيچ پەن كريستوفەر بەلل جاسادى. نيكولاس «تاكسي» («The taxi») ءفيلمىنىڭ، كريستوفەر «بورننىڭ شارتى» («The Bourne Ultimatum») ءفيلمىنىڭ مونتاجىن جاساعان ادامدار. بۇل جىگىتتەر دە وزدەرىنىڭ شەبەرلىكتەرىن كورسەتە الدى. ەندى وسىنشاما ەڭبەكپەن جاسالعان دۇنيەنى حالىق جاقسى قابىلداۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن. جاقسى قابىلداپ تا جاتقان سەكىلدى. اللاعا شۇكىر! ءتىپتى ينتەرنەت سايتتارىنىڭ بىرىندە ءبىر ورىستىڭ قىزى: «مەن قازاق بولماسام دا، قازاقستاندىق بولعانىمدى ماقتان ەتەمىن» دەپ پىكىر قالدىرىپتى. بۇل ءبىز ءۇشىن قۋانىش. ەندى ءدال وسىلاي شەتەل دە قابىلداپ جاتسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.
- شەتەلگە شىعاراتىن ويلارىڭىز بار ما؟
- ارينە. قازىر كانن فەستيۆالىنە قا­تىسۋ­عا دايىندالىپ جاتىرمىز.
- كينودا تاريحي وقيعا مەن اڭىز قاتار ءجۇرىپ وتىرادى...
- سارتاي دەگەن ادام ومىردە بولعان. بىراق ءبىزدىڭ سارتاي جيناقتالعان وبراز. مەن ءوز باسىم، تاريحتا اتى قالماعان نەبىر كەرەمەت باتىرلارىمىز بولعانىنا سەنەمىن. سونداي اتى ەل جادىنان وشكەن ادامداردىڭ ەرلىگىن ءبىر ادام ارقىلى بەينەلەۋگە تىرىستىق. ءبىز ايتۋلى باتىرلارىمىزدى دا كورسەتتىك. بوگەنباي باتىر بار، تولە بي بابامىز بار، فيلمدە كورىندى. بىراق كينو نەگىزىنەن ول كىسىلەر تۋرالى ەمەس قوي. ول كىسىلەردىڭ ەرلىكتەرى، ول كىسىلەرگە قاتىستى وقيعالار تەك ەكىنشى نازاردا ءوربىپ وتىردى. ال نەگىزگى نازاردا كورەرمەنگە بەلگىسىز جاڭا وبرازدار. ولار - جەتىم قالعان جاس بالالار. سوعىستىڭ قاسىرەتىن تارتقان، كەكتەنگەن بالالار. اقىر اياعىندا قازاقتىڭ بوستاندىعى ءۇشىن جاندارىن بەرەدى. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز - سول مىڭ بالانىڭ ەرلىگىن كورسەتۋ. سول قاھارمانداردى بۇگىنگى جاستارعا ۇلگى ەتۋ. اتا-بابامىز قانشاما قيىندىقتى كوردى. بۇگىنگى كۇنگە وپ-وڭاي جەتكەن جوقپىز. سونى كەيىنگى ۇرپاق، مىنا ءبىز، بىزدەن كەيىنگىلەر ۇمىتپاۋى كەرەك. تاۋەلسىزدىكتىڭ قادىرىنە جەتۋىمىز كەرەك ەمەس پە. سول ءۇشىن دە دۇنيەدەن وتكەن بابالارىمىزدىڭ ەرلىگى ارقىلى ءوز-ءوزىمىزدى تاربيەلەۋىمىز كەرەك. ويلاعانىمىز دا سول بولدى. بۇگىنگى بەيبىت كۇندى باعا­لاۋىمىز قاجەت، تاۋبە دەي ءبىلۋىمىز كەرەك، ونى ساقتاۋ بىزگە پارىز دەگەندى ايتقىمىز كەلدى.
- ءسىز كوبىنە كينوڭىزعا اۋەسقوي ءار­تىستەردى الاسىز. كەيىن ولار ەلگە تانىلىپ، جۇلدىز بولىپ كەتەدى. باسقا ءبىر رەجيسسەرلەر كاسىپقوي ارتىستەرمەن كينو ءتۇسىرىپ جاتادى. بىراق ولاردىڭ كينوسى كوپكە تانىلماي، قارابايىر بولىپ قالا بەرەدى. وندا ويناعان ارتىستەر ستسەناريدى جاتقا ءبى­لەتىندەرى كورىنىپ تۇرادى. نە دە بولسا رەجيسسەردىڭ كىناسى مە دەپ قالامىز. ءسىزدىڭ ءبىر رەجيسسەرلىك قۇپياڭىز بار ما؟
- قازىر وسى جەردە وتىرىپ الىپ، ءپا­لەن­شە انانداي، تۇگەنشە مىنانداي دەپ ءارىپ­تەستەرىم تۋرالى پىكىر ايتا باستاسام، ول ۇيات نارسە بولماق. مەن ءار رەجيسسەردىڭ وزىنشە ەڭبەك ەتەتىنىنە سەنەمىن. قازىرگى جۇمىس ءىس­تەپ جۇرگەن اعالارىم مەن ىنىلەرىمدى باعا­لاي­مىن. ول كىسىلەردىڭ بارلىعى تالانتتى رەجيسسەر دەپ ايتا الماسام دا، بىراق ولار­دىڭ ارقايسىسى ەڭبەكتەنىپ ءجۇر، تىرىسىپ ءجۇر دەپ ايتا الامىن. سول ءۇشىن دە قۇرمەت­تەيمىن.
- «اعايىندى» فيلمىندە نەگىزگى ستسەناريگە قاتىسى جوق، بىراق ومىردە كەزدەسەتىن وقيعالار جۇرەدى. مىسالى، باستى كەيىپكەر­لەردىڭ ءبىرى - شىڭعىس اكە-شەشەسىن شىعارىپ سالىپ تۇرعان كورىنىستە، بەر جاقتا ەرسايىن اقساقال اۋىل ادامىمەن سويلەسىپ تۇرادى. وسى كەزدە ار جاقتا ماشيناعا ەڭكەيىپ، اناسىنا سويلەپ جاتقان شىڭعىستىڭ «انا ارتتاعى پاكەتتى...» دەگەن سەكىلدى بىرنارسە اي­تىپ جاتقانى ەستىلىپ قالادى. تۋرا ومىردەگىدەي جاعداي. قالاداعى ۇل اۋىلعا سالەم-ساۋقات سالىپ بەرىپ جاتىر. تۋرا سول «پاكەتكە» قاتىستى ديالوگ بولماي-اق قويسا دا ەشتەڭە ەتپەس ەدى، بىراق ءسىز قوسىپسىز. سول سياقتى تاعى بىرنەشە جەردە سونداي ەپيزودتار بار.
- ءيا، ونى دۇرىس ايتىپ وتىرسىڭ. كي­نوداعى جاعداي ومىردەگىدەي بولۋى ءتيىس. ۇساق-تۇيەك نارسەلەر جۇرە بەرۋى كەرەك. اكتەر سوندا عانا اشىلادى. فيلمگە ومىردە كورگەنىمدى قوسۋعا تىرىسامىن. ەگەر ءوزىڭ ايتقان ەپيزودتاعىداي، قاراپايىم ءتىرشى­لىكتە كەزدەسەتىن كىشىگىرىم نارسەلەر ارقىلى كينونىڭ ىشىندە شىنايى ءومىردىڭ اتموسفەراسىن تۋعىزا الساڭ، اكتەر جالىنداپ جانا جونەلەدى. ويتكەنى، ءوز تاجىريبەسىمەن ۇشتاسىپ كەتەدى عوي. سول ءۇشىن ءتۇسىرىلىم كەزىندە اكتەرلەرمەن، وپەراتورمەن، ستسەناريسپەن، ءتىپتى جارىق تۇسىرۋشىمەن دە اقىلداسامىن. ءبارىن شىنايى شىعارۋعا تىرىسامىن. كۇندەلىكتى تىرشىلىكتە اينا­لامداعىنى باقىلاپ، ەستە ساقتاۋعا تىرىسامىن. كەيىن جۇمىسىما سول ازىق بولادى.
- كەيىنگى شىققان وتاندىق كينولارىمىزدا انايى كورىنىستەر پايدا بولا باستادى. وسىعان نە ايتاسىز؟
- ەلىمىزدىڭ، حالقىمىزدىڭ يميدجىنە زيانى كەلەتىن نارسەلەردى تۇسىرۋگە قار­سىمىن، ءتىپتى وندايعا جولاۋدان اۋلاقپىن. ماعان ونداي ۇسىنىستار دا تۇسكەن. شەتەلدەرگە كينوفەستيۆالدارعا بارعاندا ءبىر بايقاعانىم، نەعۇرلىم ءوز ەلىڭدى جابايى ەتىپ كورسەتسەڭ، سوعۇرلىم جوعارى باعا­لاناسىڭ. ماعان وسى نارسە ۇنامايدى...
جامان نارسەنى كورسەتۋ ارقىلى، ودان جيرەندىرىپ، جاقسى ءىس ىستەۋگە بولادى. بىراق سول جامان ءىستى ناسيحاتتاپ جىبەرۋگە بولمايدى. كورەرمەندى جاماندىققا يتەر­مەلەيتىن كەز كەلگەن نارسەدەن قاشۋىمىز كەرەك. ويتكەنى، ءبىز بارلىعىمىز اللانىڭ الدىندا جاۋاپ بەرەمىز! ءار ءسوزىمىز ءۇشىن، ءار قىلى­عىمىز ءۇشىن. ءتىپتى وعان دەيىن، وسى دۇنيە­دە، ادامداردىڭ الدىندا، بالا-شا­عامىزدىڭ، اتا-انامىزدىڭ الدىندا دا ۇيات ەمەس پە؟! ءداستۇرىمىزدى، ۇلتتىق قۇن­دى­لىقتارىمىزدى قىزعىشتاي قورىپ، ساقتاپ، بىزگە امانات ەتىپ كەتكەن اتا-بابامىزدان دا ۇيات ەمەس پە؟!
- ءسىزدىڭ وسىعان دەيىنگى ءتورت ءفيلمىڭىز دە اقيقاتقا ۇندەۋدەن، ياعني ۋاعىزدان كەندە ەمەس...
- ءبىر اللاعا سەنەتىن اداممىن. جانە جوعارىدا ايتقانىمداي، ءار سوزىمە، ءار ىسىمە جاۋاپ بەرەتىنىمدى ەستەن شىعارماۋعا تىرىسامىن. سوسىن، كينو دەگەن - يدەولوگيا عوي. ءبىز وسىنى ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. مىسالى، اقش قالاي جۇمىس ىستەپ وتىر؟ ءبىز جىلىنا جا­رىققا شىعاتىن كينومىزدى ونداپ ساناساق، ولار جۇزدەپ سانايدى. ىشىندە جامانى دا بار، جاقسىسى دا بار بىرنەشە فيلم ءتۇ­سىرەدى. سول جۇزدەگەن ءفيلمنىڭ وزدەرىندە كورسەتىلەتىندەرىنىڭ، اۋقىمدى شەڭبەردە ناسيحاتتالاتىندارىنىڭ توقسان پايىزى پاتريوتتىققا تاربيەلەيتىن، ادامدىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتايتىن دۇنيەلەر. ياعني، ءجونى ءتۇزۋ كينولار. ولاردا ءار ءتۇرلى قوعامدار جۇمىس ىستەيدى. ءتىپتى، كەي كينولار سول قوعامداردىڭ تاپسىرىسىمەن شىعادى. مىسال ءۇشىن، «وتباسىن قورعاۋ» قوعامىنىڭ تاپسىرىسىمەن وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتايتىن فيلمدەر ءتۇسىرىلىپ جاتادى.
ولار قاھارمان جاساي بىلەدى. بايقاساڭ، ولار تۋلارىن، ءانۇراندارىن كەرەمەت قۇر­مەتتەيدى. شەتتەرىنەن پاتريوت.
- ولاردىڭ كينولارى بىزگە زيان بولسا دا، وزدەرىنە پايدالى بولىپ تۇر عوي...
- ءيا، قازىر ءتىپتى، ءبىزدىڭ بالالارىمىز ەكىن­شى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا اقش جەڭدى دەپ ويلايدى. ەڭ قاھارمان حالىق اقش-تىڭ حالقى بولىپ تۇر. قازىر ەندى ورىستار وسىنى ءتۇسىنىپ، كينولارىنداعى يدەولوگيانى قولعا الىپ جاتىر. ميليتسيا تۋرالى، اسكەريلەر تۋرالى قانشاما كينو شىعارىپ جاتىر. ءبىز دە قالىپ قويماۋىمىز كەرەك. رۋحتى كوتە­رەتىن دۇنيەلەر جاساۋىمىز كەرەك. مىنە، «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» سونىڭ باستاماسى ىسپەتتەس. سوندىقتان دا «قازاقفيلمنىڭ» وسىنداي تاقىرىپتى كوتەرە باستاۋى وتە ورىندى جانە ماقتاۋعا تۇرارلىق دەپ ويلايمىن.
ال ەندى بار نارسەنى بار ەكەن دەپ كورسەتە بەرسەك، تەك ءفيلمدى ءتۇسىرىپ، ارتىنان اقشاسىن جيناپ الىپ قانا وتىرا بەرسەك، وندا ادامدىعىمىز قايسى؟
- قازىر كينو الەمىندە الدىڭعى قاتاردى الىپ وتىرعان ەلدەر كەزىندە يمپەريا بولعان، دەرجاۆا بولعان مەملەكەتتەر. ماسەلەن، اقش، فرانتسيا، يتاليا، تۇركيا، يران. سوندا ماسەلە تەكتىلىكتە جاتىر ما؟
- ماسەلە - تەكتىلىكتە دەگەنگە كەلىسكىم كەلمەيدى. كەزىندە دۇركىرەگەن گرەكتەردىڭ كينوسىن ءبىز بۇگىندە بىلمەيمىز دە عوي. كوپ نارسە ەكونوميكاعا بايلانىستى دەپ ويلايمىن. كينو تۇسىرىلسە، ونىڭ اقشاسى قايتىپ وتىرۋى كەرەك. سوندا عانا كەلەسى كينو تۇسىرىلەدى. ءبىزدىڭ ەلدە كولەمدى قارجىعا تۇسىرگەن كينو ءوزىن-ءوزى اقتاي المايدى. ەگەر سانىمىز ەڭ بولماعاندا ەلۋ ميلليون بولعاندا (اللا سول كۇنگە جەتكىزسىن!), ەلىمىزدەگى كينو نارىعى قىزۋ بولار ەدى. اجەپتاۋىر كولەمدەگى كينولاردىڭ شىعىنى حالىقتان قايتار ەدى. ال ءبىزدىڭ قازىرگى جاعدايىمىزدا، «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» سەكىلدى قىمبات كينو ءتۇسىرۋ ءۇشىن، ۇكىمەتكە قاراۋعا ءماجبۇرمىز. بۇنداي ۇلكەن كولەمدى جوباعا مەملەكەتتىڭ كومەگىنسىز ەشبىر جەكەمەنشىك ستۋديا اياق باسا المايدى. ودان كەيىنگى ءۇمىت - شەتەلگە شىعارۋ. ەگەر ءفيلمدى شەتەلدىك ديستريبيۋتەرلەر ۇناتىپ، كەلىسىم-شارت جاساسىپ جاتساق، وندا قۇداي بەردى دەگەن ءسوز. ولار ءفيلمدى قالاي تاراتۋ كەرەك ەكەنىن بىلەدى. مىسالى، «جاۋجۇرەك مىڭ بالامەن» كينوتەاترعا ءبىر كۇندە شىققان «كەك قايتارۋشىلار» («Avengers») ءفيلمى العاشقى اپتاسىندا التى ءجۇز ميلليون دوللار جيناپ الىپتى. ءبىز قازاقستان كولەمىندە دۇرلىگىپ جاتساق، ولار الەم كولەمىندە دۇرلىگىپ جاتىر. سول الەمدىك كينو نارىعىنا، الپاۋىتتار بازارىنا كىرۋگە تىرىسۋىمىز كەرەك.
- اقش-تا «باستاۋ» («Inception»), «كو­رولدىڭ سويلەگەن ءسوزى» («The King's Speech»), «ءارتىس» («The Artist») سىندى كينولار جۇلدە الىپ جاتىر. بۇل تۋىندىلار وسىدان بەس جىل بۇرىنعى فيلمدەرگە مۇلدە ۇقسامايدى عوي. ايتقىم كەلىپ وتىرعانى، ولار جىل سايىن ەرەكشە بىرنارسە ويلاپ تابادى. ال ءبىز بول­ساق، سولاردان قالعان ەسكى سۇرلەۋمەن اياڭداپ كەلە جاتىرمىز. قاشان ەلدىڭ ءبارىن باسىپ وزىپ، جاڭالىق اشامىز؟
- اقش - كينو الەمىندەگى تەندەنتسيالاردى قالىپتاستىرىپ، سونى سوقپاقتاردى باستاپ وتىرعان بىردەن-ءبىر ەل. ءبىز عانا ەمەس، جالپى دۇنيەجۇزى نەگىزىنەن سول اقش سالعان جولمەن ءجۇرىپ كەلەدى.
قازىرگى قازاق كينوسى تۇرعان كەزەڭدى - قۋىپ جەتۋ كەزەڭى دەپ اتاۋعا بولار ەدى. بۇل كەزەڭسىز، كەلەسى جاڭالىق اشۋ كەزەڭىنە ءوتۋ مۇمكىن ەمەس. ونىڭ ۇستىنە، جوعارىدا ايت­قانىمىزداي، قازاقستانداعى كينو نارىعى تاجىريبە جاساپ، تاۋەكەلگە بارۋعا مۇرشا بەرمەيدى. ەگەر تىڭ نارسە جاساپ، ول حالىق­تىڭ كوڭىلىنەن شىقپاي قالسا، وماقاسا قۇ­لاۋىڭ مۇمكىن. ودان كەيىن فيلم تۇسىرە الماي قالۋىڭ دا عاجاپ ەمەس. بىراق قۇداي قالاسا، الداعى ۋاقىتتا دۇنيەنى ءدۇر ەتكىزىپ، جاڭالىق اشاتىن رەجيسسەر قازاقتان شىعادى جانە ولارعا ءتيىستى جاعداي جاسالادى دەپ سەنەمىن.
قازىر گولليۆۋدتا تيمۋر بەكمانبەتوۆ ءجۇر. ول كىسىگە قۇداي كۇش-قۋات بەرسىن! ەگەر سول كىسى گولليۆۋدتى شۋلاتىپ، جاڭالىق اشسا، الەم سول كىسىنىڭ تاجىريبەسىن پايدالانىپ جاتسا، جەڭىستىڭ كوكەسى سول بولماق.
- ءبىزدىڭ ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق كينو مەك­تەبىمىز بار ما؟
- شاكەن ايمانوۆتاردان اسىپ قايدا بارامىز. ول كىسىلەردى ۇمىتۋعا بولمايدى. ءبىز ءۇشىن ودان ارتىق مەكتەپ تە جوق.
- تاعى دا «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» تۋرالى... ءفيلمنىڭ ستسەناريى ۇشكە بولىنەتىن سياق­تى. ءۇش وقيعا بار، ءۇش تارتىس بار. العاش­قى بولىگى - جوڭعاردىڭ باتىرى ايۋردى ءول­تىرگەنگە دەيىن، ەكىنشىسى - تايماستىڭ سار­تايعا وپاسىزدىق جاساۋىنان باستاپ كە­شى­رىمگە كەلۋلەرىنە دەيىن، ءۇشىنشىسى - جوڭ­عارلارمەن بولاتىن اقتىق سايىستاعى وقي­عا.
- فيلم ستسەناريىندەگى قىزىل سىزىق - سارتاي. ياعني وقيعا وسى كەيىپكەردىڭ اينالاسىندا ءوربيدى. ءبىز بۇل فيلم ارقىلى كوپ نارسەنى قامتۋعا تىرىستىق. ىشىندە ەكشن دا، ماحاببات تا، كومەديالىق كورىنىستەر دە بولسىن دەدىك. ءبىر مەزگىلدە كوپشىلىكتىڭ كوڭى­لىنەن شىققىمىز كەلدى. مونتاجداعان كەزدە كينونىڭ ون ءتورت نۇسقاسى شىقتى. قانشاما ساحنانى الىپ تاستادىق. ون ءتور­تىنشى جوباسى وسى بولدى.
- كينودا قازاقتىڭ سۇلتاندارى جينالاتىن ۇيگە قاراعاندا جوڭعارلاردىڭ ورداسى اسقاق، كەربەز، ادەمى بولىپ شىق­قان سياقتى ما، قالاي ءوزى؟
- بۇل - تاريحي شىندىق. تاريح جونىندەگى كەڭەسشىلەرىمىزدىڭ ايتۋىنشا، ول كەزدە جوڭعار بىزگە لايىقتى دۇشپان دەپ قاراماعان دا. وزدەرىنىڭ اسكەرى مىقتى، وت قارۋى بار، سان جاعىنان دا كوپ بولعان. ال ءبىز بولساق، ءبىر تۋدىڭ استىنا جينالا الماي، بىرلىگىمىز بولماي، وزىمىزبەن ءوزىمىز قىرقىسىپ جۇرگەن ەلمىز ول كەزدە. ەكى تۇمەن اسكەرمەن كەلىپ، قىرىپ وتەمىز دەپ ويلاعان. ءبىز سونى كور­سەتۋگە تىرىستىق. اۋىزبىرشىلىكتىڭ بولماۋىنان كەلەر زياندى كورسەتۋگە تال­پىندىق. ايتپەسە راقىمجاندى ءبىر توپ جوڭعار ولتىرەتىن كورىنىستى الىپ قارايتىن بولساڭىز، قازاقتىڭ تەكتىلىگىن اپ-ايقىن بەينەلەپ تۇر. ءبىزدىڭ ناشارلىعىمىز تەكسىزدىگىمىزدە ەمەس، بىرلىگىمىزدىڭ جوق­تى­عىندا. كورسەتكىمىز كەلگەنى - وسى.
- وسى جوڭعار تۋرالى قانشاما كينو تۇسىردىك. جالعىز جاۋىمىز جوڭعار سياقتى. جالعىز ەرلىگىمىز جوڭعاردى جەڭگەنىمىز سياقتى. ودان باسقا دا قان­شاما تراگەديا ءوتتى باسىمىزدان. قازىر جەر بەتىندە جوڭعار جوق ەكەن دەپ تۇسىرە بەرەمىز بە، الدە؟ ءۇش عاسىر باس بوس­تان­دىعىمىزدى العان ەلگە قارسى كۇرەسىمىز بار مىسالعا... سونداي تاقى­رىپتاردى قا­شان تۇسىرەمىز؟
- راس، ءبىزدىڭ كورمەگەن قورلىعىمىز جوق. بىراق بۇل ماسەلەدە اباي بولۋ كەرەك. ءبىز ءبىر كينو تۇسىرەتىن بولساق، ونى وزگەلەر ءار ءتۇرلى ماعىنادا ءتۇسىنۋى مۇمكىن... قاسىرەتىمىزدى كورسەتەتىن نارسەنى ءتۇسىرۋ كەرەك. بىراق ەسكى كەكتى قايتا قوزدىراتىنداي ەتىپ ەمەس، كەرىسىنشە، ەلدى بىرىكتىرەتىن دۇنيە جاساۋ قاجەت. ماسەلەن، ۇلى وتان سوعىسى تۋرالى تۇسىرۋگە بولادى. قازاققا قانشاما قاسىرەت اكەلدى جانە قازاقتىڭ جەڭىسكە قوسقان ۇلەسى قانشاما! اشتىقتى دا ءتۇسىرۋ كەرەك. بىراق ونى دا ساياسيلاندىرماي-اق كورسەتكەن ءجون. بەيىمبەت ءمايليننىڭ «كۇلپاشى» سەكىلدى ەتىپ جاساۋ كەرەك. ءستاليندى سويلەتپەي-اق، قايعىنى اشۋعا بولادى.
ال ەندى جوڭعار جوق ەكەن دەپ تۇسىرە بە­رەمىز بە دەگەنگە ايتارىم، ءبىز كينودا جوڭ­عارلاردى قۇرمەتكە لايىق حالىق رەتىندە كورسەتتىك. ويتكەنى، ول حالىقتىڭ دا ءوز تراگەدياسى بولدى. ءبىزدى جايدان-جاي شاپقان جوق، ولاردىڭ دا وزدەرىنىڭ سەنگەن شىن­دىقتارى بولدى. ءبىز سونى ەسكەرۋگە تىرىستىق. قولباسشىلارىنىڭ بالاسى ولگەن كەزدە، «جەكپە-جەكتە، ەرلەرشە ءولدى، ول ءۇشىن كەك قايتارمايمىن» دەيتىن جەرى بار. وسى كورىنىس جوڭعاردىڭ دا ادام ەكەنىن، ولاردىڭ دا قاسىرەتى بولعانىن ايتۋعا ارنالعان كو­رىنىس بولاتىن.
- جوعارىدا ايتقانىمىزداي، بەس في­ل­مىڭىز بەس جانردا بولدى. بولاشاقتا قاي جانرعا تۇراقتاماق ويىڭىز بار؟
- مەنىڭ جانىما ەكشن، ميستيكالىق تريل­لەر جاقىن. كومەديا دا ءتۇسىرىپ كورگىم كەلىپ ءجۇر. بىراق بارلىعى ستسەناريگە كەلىپ ءتى­رەلەدى عوي. ەگەر مىقتى ستسەناري بولسا، ول قاي جانر بولسا دا، ءتىپتى ارت-حاۋس بولسا دا، تۇسىرەر ەدىم.
- كەلەسى جۇمىسىڭىز نە بولۋى ءمۇم­كىن؟ جوسپار بار ما؟
- ۇلى وتان سوعىسى تۋرالى بولىپ قالۋى مۇمكىن. تاعى ءبىر تريللەردىڭ جوباسى بار. سو­سىن تيمۋر بەكمانبەتوۆتەن ۇسىنىس ءتۇستى. بۇل بىراق تازا رەسەيلىك جوبا. كورەمىز ەندى.
- «رەكەتير» ءفيلمىڭىز كۇنى بۇگىنگە دەيىن ەڭ تابىستى فيلم رەتىندە رەكوردتان تۇسپەي كەلىپتى. ەندى «جاۋجۇرەك مىڭ با­لانىڭ» تابىسى ودان اساتىن ءتۇرى بار ما؟
- اللا قالاسا، اماندىق بولسا، اسادى. «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» ءفيلمىنىڭ ءتۇسىرۋ توبىنا راحمەتىمدى ايتقىم كەلەدى. ءفيلمنىڭ اينالاسىندا بەس جۇزدەي ادام جۇمىس ىستەدى. سونداي-اق، موڭعوليالىق ارىپتەستەرىمە ال­عىس بىلدىرەمىن. جوڭعارلاردىڭ وبرازىن سول كىسىلەر جاسادى. جانە دە «قازاق­فيلم­نىڭ» ۇلەسىن تاعى ءبىر ايتا كەتپەسكە بولمايدى. ءىستى ءبىز تىندىرساق تا، باستامانى كوتەرگەن، قارجىلاندىرعان، ۇيىمداستىرعان سول «قازاقفيلم» اكتسيونەرلىك قوعامى.
تاعى ءبىر ايتقىم كەلەتىنى، ءبىزدىڭ وتاندىق كينومىز، اللاعا شۇكىر، دامىپ كەلەدى. قان­داي كينو بولسا دا، شىققانى دۇرىس. ساپاسى تومەن بولسىن، جوعارى بولسىن. جۇرە كەلە تۇزەلەدى. سىننىڭ دا بولعانى جاقسى. بىراق پىكىردەن ايىرماشىلىعى بار، قازاققا جانى اشيتىن، دالەلدى، ساپالى سىن بولۋى كەرەك.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت.
- ساعان دا راحمەت.

سۇحباتتاسقان ارمان المەنبەت

«قازاق ادەبيەتى» گازەتى