26 تامىز قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ تاريحىندا كەزەكتى ءبىر قايعىلى داتا رەتىندە قالماق. ەل امان، جۇرت تىنىشتا جامبىل وبلىسىنداعى بايزاق اۋدانىنىڭ ماڭىنداعى اسكەري قويما جارىلدى.

وبلىس جۇرتى ابىر-سابىر كۇي كەشىپ، ناقتى اقپارات كۇتۋمەن بولدى. جەردى سىلكىندىرە جارىلعان جارىلعىشتاردىڭ داۋسى ءتىپتى 300 شاقىرىم جەردەگى تۇركىستان حالقىنا دا ەستىلىپ جاتتى. جارىلىستىڭ حرونولوگياسىن مينيسترلىك وكىلدەرى ايتىپ بەردى.

حرونولوگيا

«26 تامىزدا ساعات 18.45-تە «وڭتۇستىك» وڭىرلىك قولباسشىلىعىنىڭ ينجەنەرلىك وق-ءدارى ساقتاۋ بازاسى قويمالارىنىڭ ءبىرى ورتەندى. 

اسكەري ءبولىمنىڭ ءورت ءسوندىرۋ بولىمدەرى ءورتتى دەرەۋ وقشاۋلاۋعا كىرىستى. اسكەري ءبولىمنىڭ كەزەكشىسى «وڭتۇستىك» كومانديرىنىڭ جەدەل كەزەكشى بولىمىنە جانە بايزاق اۋدانىنىڭ توتەنشە جاعدايلار بولىمىنە دەرەۋ حابارلادى. بارلىعى، ءبىرىنشى كەزەڭدە لوكاليزاتسياعا 500-گە جۋىق ادام تارتىلدى. ارتىنشا ولاردىڭ سانى مىڭعا جەتكىزىلدى. ءورتتى اۋىزدىقتاۋعا 31 اسكەري تەحنيكا قاتىستى.

ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ بارىن سالۋىنا قاراماستان، قويمالاردا جارىلىستار بولىپ جاتتى. بارلىعى 10-نان استام جارىلىس بولعانى بەلگىلى.

ينجەنەرلىك وق-ءدارى الىس قاشىقتىققا ۇشپايدى. ولاردىڭ كەيبىرەۋى ەكى جىل بۇرىن ارىس قالاسىنان شىعارىلعان بولاتىن. ۇشۋ قاشىقتىعى بويىنشا قاۋىپتى وق-دارىلەر وسى قويمادا از مولشەردە ساقتالعان. جارىلىس بولسا، جارقىشاقتار ءۇش شاقىرىمعا دەيىن جەتۋى مۇمكىن. سوندىقتان جاقىن ورنالاسقان اۋىلداردىڭ تۇرعىندارىن ەۆاكۋاتسيالاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى»، - دەدى مينيستر.

قويمادا 500 تونناعا جۋىق جارىلعىش زاتتار بولعان

الايدا جارىلىستىڭ سالدارى وراسان. مينيسترلىك جارىلىس سالدارىنان 5 ادامنىڭ قازا تاپقانىن، ءالى دە بىرنەشە ساربازدىڭ بايلانىسقا شىقپاي جاتقانىن مالىمدەدى. بۇل دەگەنىمىز قازا تاپقاندار سانى ارتۋى مۇمكىن دەگەندى بىلدىرەدى. اۋرۋحاناعا ءتۇرلى جاراقات الىپ، دەنەسى كۇيىپ، ءتانى تىلىمدەلگەن 88 ادام جەتكىزىلدى. ولاردىڭ اراسىندا اۋىر جاراقات العان جاندار دا بار. رەسمي دەرەك بويىنشا، قويمادا 500 تونناعا جۋىق جارىلعىش زاتتار بولعان.

مينيستر ەرمەكباەۆ ارىستان كەيىن ارىنا جۇگىنگەن بە، وسى جولى ءوز ەركىمەن ايتپاسا دا، ءتىلشىنىڭ ءتىلىپ تۇسكەن سۇراعىنان كەيىن وتستاۆكاعا كەتۋ جايلى ويىن ءبىلدىردى.

ەرمەكباەۆتىڭ وتستاۆكاسى

«مەنىڭ قازىرگى باستى مىندەتىم جارىلىس سالدارى مەن زاردابىن جويۋ، ال وتستاۆكاعا كەلەتىن بولساق، جارىلىس جايلى اقپارات العان ساتتە-اق, مەن ءبىرىنشى مينۋتتا وتستاۆكاعا كەتۋ جايلى شەشىم قابىلدادىم. مەن وتستاۆكاعا بەرەمىن، شەشىمدى جوعارى جاق قابىلدايدى», - دەدى پرەزيدەنتتى مەڭزەپ.

ارينە، ەسى دۇرىس قوعامدا مينيستر ارىستاعى جارىلىستا-اق، ورنىنان كەتەر ەدى. جاي كەتپەي، توم-توم ءىس ارقالاپ، سوت تابالدىرىعىن توزدىرار ما ەدى. بىراق بۇل وكىنىشكە وراي ءبىزدىڭ ەلدە ازىرگە تەك قيال عانا.

بۇل جارىلىس مينيسترلىكتىڭ ساباق الماعانىن ءبىلدىردى. «بىرەۋدىڭ قاتەلىگىنەن ساباق الاتىندار اقىلدى، ءوز قاتەلىگىنەن عانا ساباق الاتىندار اقىماق»، - دەيتىن ءسوز بار ەدى. ال ءبىز ءوز قاتەلىگىمىزدەن دە ساباق الماپپىز. سوندا كىم بولدىق؟!

ارىستاعى جارىلىس شىعىنى - 173 ملرد تەڭگە بولعان

ارىستاعى جارىلىستىڭ سالدارى سۇمدىق ەدى. تۇتاس قالا حالقى بوسىپ كەتتى. بەيبىت كۇن استىندا بالا-شاعاسىن قۇشاقتاپ، ءوز ەلىندە بوسىپ كەتتى. جاقىن اۋىل-ايماققا ۋاقىتشا كوشىرىلدى. جارىلىستان 4 ادام قازا تاۋىپ، 80-نەن استام جان جارالانعان ەدى. سول جارىلىستىڭ شىعىنى 173 ملرد تەڭگەگە تەڭ دەپ ەسەپتەلدى. بۇل وراسان زور قارجىعا مەملەكەتتىك قورعانىس سالاسىنىڭ تۇتاس ءبىر بولىگىن قامتاماسىز ەتۋگە بولادى. ول شىندىق.

ارىستاعى جارىلىسقا قاتىستى مينيستر ەرمەكباەۆ كەشىرىم سۇراۋدان باس تارتىپ، وتستاۆكا جايلى جاق اشپاعان ەدى. ايتپاقشى، جارىلىستى ءتىپتى، تابيعي اپاتقا دا تەڭەدى. كۇلكىلى.

«بۇل ءبىزدىڭ كىنامىز دەۋگە بولمايدى. بۇل تابيعي اپات. ءاربىر ارسەنالدىڭ قاۋىپى بار. ازىرگە حالىقتان كەشىرىم سۇراۋدىڭ ەش سەبەبىن كورىپ تۇرعان جوقپىن»، - دەگەنىن ۇمىتقان ەمەسپىز.

جارىلىس بولعان كۇنى مىڭداعىن ءۇي زاقىمدانىپ، ارىستىڭ 40 مىڭنان استام تۇرعىنى شىمكەنت قالاسى مەن توڭىرەگىندەگى ەلدى-مەكەندەرگە ەۆاكۋاتسيالانعان بولاتىن. ولار كەيىنىرەك ارىسقا قايتا ورالعان. رەسمي مالىمەت بويىنشا، قالاداعى 7527 ءۇي مەن كوپقاباتتى 103 تۇرعىن ءۇي زاقىمدانعان. پايدالانۋعا جارامسىز بولىپ قالعان 420 ءۇي مەن 3 كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي قۇلاتىلعان. بۇل مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە، سايىپ كەلگەندە سالىق تولەۋشىنىڭ قالتاسىنا سوققى. وسىنداي شىعىن اكەلگەن جارىلىستى مينيسترلىك «تابيعي اپات» دەپ، جىلى جاپپاق بولىپ ەدى، اراعا ەكى جىل ۋاقىت سالىپ «تابيعي اپات» تاعى قايتالاندى.

ەرمەكباەۆتىڭ ەكى جولعى مالىمدەمەسى

ايتپاقشى، ءمينيستردىڭ سول جارىلىستاعى مالىمدەمەسىن قاراڭىز:

«قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى تەرگەۋ جۇرگىزىپ جاتىر، بارلىق بولجامدار قاراستىرىلىپ جاتىر: ادام فاكتورى، ءورت قاۋىپسىزدىگى ەرەجەسىن بۇزۋ، سالاقتىق، تەحنيكالىق سەبەپتەر، مىسالى، ەلەكتر جەلىلەرىنىڭ تۇيىقتالۋى، حيميالىق رەاكتسيا بەرۋ. قاساقانا ورتەۋ مەن ديۆەرسيا سەكىلدى بولجامداردى دا قاراستىرىپ جاتىرمىز»،- دەگەن ەدى ەرمەكباەۆ.

ەندى كەشەگى جارىلىسقا قاتىستى مالىمدەمەسىنە كوز جۇگىرتەلىك.

«ءبىز ءار ءتۇرلى سەبەپتەردى قاراستىرىپ جاتىرمىز. بۇل قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى مەن تالاپتارىنىڭ بۇزىلۋىنان بولۋى مۇمكىن. وزدىگىنەن تۇتانۋ، حيميالىق رەاكتسيا، قاساقانا ورتەۋ نەمەسە ديۆەرسيا نۇسقالارىن دا قاراستىرامىز»، - دەدى قورعانىس ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكباەۆ بريفينگ كەزىندە.

ەكى جىل ىشىندەگى نۇسقالار بىردەي، ءبىر-ەكى ءسوزى عانا اۋىسىپتى. شابلوندى جاۋاپتار مەن شابلوندى نۇسقالار.

حالىقتىڭ بيلىككە دەگەن سەنىم كاپيتالى سارقىلىپ، بىتكەنى قاشان. بىتپەگەندە، تاۋسىلماعاندا، سارقىلماعانداي قايتسىن. ءوز قاتەلىگىنەن ساباق الماعاندار بيلىك تىزگىنىن ۇستاپ وتىرسا. مينيستر وتستاۆكاعا كەتىپ، قۇتىلار. ال قازا تاپقان بەستىكتىڭ جانى قايتپاس، جارالانعانداردىڭ تانىندەگى تىرتىعى تارتىلماس.

نەگە مينيسترلىك ارىستاعى جارىلىستان كەيىن اسكەري قويمالاردى ەلدى-مەكەنگە اكەلىپ، تاقاپ قويعان؟ نەگە ارىستاعى جارىلعىشتىڭ جارتىسىن بىردەن قۇرتپاي، باسقا قويماعا تاسىعان؟ سۇراق كوپ، بولجام كوپ، جاۋاپ جوق. جاۋاپتى قۇزىرلى ورگاندار ءجىتى تەكسەرىس ارقىلى ايتا جاتار...

كا مىرزا

Abai.kz