قازىرگى تاڭدا بۇكىل الەمدى قاتتى الاڭداتىپ وتىرعان ءبىر عانا ماسەلە بار. ول - تاۋەلسىز ۋكرايناعا رەسەي اتتى الپاۋىت ەلدىڭ اشىق اگرەسسياسى. «ورىس الەمىنىڭ» جوقتاۋشىسى الدىمەن تۋىستاس ەلدى «سونداعى ورىستارعا قىسىم كورسەتىلىپ جاتىر» دەگەن سىلتاۋمەن دونەتسك مەن لۋگانسك وبلىستارىن الدىمەن قۋىرشاق مەملەكەتكە اينالدىردى دا، سوڭىنان اقىرى اسكەري جولمەن، ەش قىمسىنباستان باسىپ كىرىپ، قالالارىن بومبالاپ جاتىر.

ءپۋتيننىڭ بۇل بەيباستاق ارەكەتىن بارلىق وركەنيەتتى ەلدەر ارانداتۋشىلىق رەتىندە باعالاپ وتىر. ءبىزدىڭ ەلىمىز دە سىرتقى ىستەر ءمينيسترى تىلەۋبەردى مىرزانىڭ اتىمەن الگى رەسپۋبليكاسىماقتاردى مويىنداۋ نەمەسە مويىنداماۋ بۇگىنگى كۇن تارىبىندە تۇرعان ماسەلە ەمەستىگىن اشىق ايتتى. ياعني، ديپلوماتيا تىلىنەن قاراپايىم تىلگە اينالدىرساق، مۇنىڭ بىزگە ەش قاتىسى جوق دەگەن ءسوزدى بىلدىرەدى. بىلاي قاراعاندا شوۆينيزم اۋرۋىمەن اۋىراتىن بەلگىلى ەلدىڭ باسشىسىنىڭ ءتىپتى، ءۇشنىشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستى دا باستاپ جىبەرۋى مۇمكىن مۇنداي ەسسىزدىگىن ەشبىر سانالى ادام قولداماسى بەلگىلى.

الايدا باياعىدا ءبىر پروفەسسور اعامىز ايتپاقشى «ومىردە نە بولمايدى» ەكەن. جان-جاعىنا ءزار شاشاپ وتىرعان، ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ دە ءبىر بولشەگىنە كوز الارتاتىن مۇنداي ەلدىڭ الگىندەي باسقىنشىلىق ساياساتىن قوولدايتىن ادامدار دا بار كورىنەدى. ول الىستان ەمەس، ءدال وسى ءوز ىشىمىزدەن تابىلعاندىعىن قايتەرسىز. بۇل ساياسي عىلىمىنىڭ دوكتورى، ەلىمىزگە بەلگىلى عالىم-ساياساتتانۋشى بولات سۇلتانوۆ دەگەن كىسى كورىنەدى. بۇل ازامات جاقىندا عانا رەسپۋبليكالىق تانىمال «365 info.kz» پورتالىنا ارنايى كولەمدى سۇحبات بەرىپ، رەسەيدىڭ اگرەسسياسىن ەش قىمسىنباستان اقتاپ الۋعا تىرىسىپتى. ماقالاسىنىڭ اتىنىڭ دا وڭىپ تۇرعانى شامالى، «نەلزيا سكاتىۆاتسيا ۆ انتيروسسيسكيە رازبوركي ي پەششەرنىي ناتسيوناليزم» دەپ ايقايلاپ-اق تۇر. ء(بىز ادەيى اۋدارمادىق. وقىرمانداردىڭ وزدەرى باعالار) الدىمەن باياعى الدىمەن اباەۆ دۇنيەجۇزىنە جار سالعان اتاقتى «ۇڭگىردەگى ۇلتشىلدىق» دەگەن بىزگە تاققان ايدارى كوزىمىزگە جىلى ۇشىراي كەتتى. جاقىندا عانا ءپۋتينننىڭ اگرەسسيا جاسار الدىندا تەلەديداردا سويلەگەن سوزىندە دە وسى ءسوز تىركەسىن قولدانعان ەدى. ءسىرا، اباەۆتىڭ «اشقان جاڭالىعى» قاتتى ۇناپ قالسا كەرەك. بۇل ەندى باياعىدا جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قاتىسقاندارعا كرەمل قولدانعان «قازاق ۇلتشىلدىعى» دەگەن ەسكە تۇسىرەدى.

ءجا، سونىمەن ساياساتتانۋشى نە دەيدى دەيسىزدەر عوي. بۇل كىسى انا ۋكراينانىڭ ءبىر بولىگىن بولشەكتەپ الىپ، سودان سوڭ دونەتسك جانە لۋگانسك حالىق رەسپۋبليكاسى دەگەندى قۇرعانداردىڭ وتىرىكتەرىن قايتالاعان ءپۋتيننىڭ «دالەلسىماعىن» بىزگە دە تاڭعىسى كەلەدى. ياعني، ەگەر حالقتىڭ ءبىر بولىگىن تىرشىلىگىن ادەيى قيىنداتساڭدار، ولار نە وزگە جاققا كوشۋگە ءماجبۇر بولادى نەمەسە ول ەلدى قورعامايدى-مىس. ولارعا بارىنشا جاقسى جاقسى جاعداي جاساپ، جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك ەكەن. ال ەندى ۋكراينا حالقى سونداعى ورىستارعا ءدال وسىنداي ادام توزگىسىز جاعداي تۋدىردى دەگەندى كىم ايتتى؟ بۇل سونداعى سەپاراتيست جۇرتتىڭ ويلاپ تاپقانى ەمەس پە؟ نەگە ءبىز سول ۋكراين جاعىنىڭ پىكىرىن تىڭدامايمىز؟ وسىنداي ساۋالداردى ءوزىن عالىممىن دەگەن ادامعا قويۋدىڭ ءوزى ءبىر ءتۇرلى، قيسىنسىزداۋ ەكەن.

سوسىن بۇل عالىمنىڭ تاعى ءبىر ايتقانى ءبىز رەسەيگە قارسى باعىتتالعان كوڭىل-كۇيدەن ارىلىپ، مۇنداي ناۋقانعا ارالاسپاۋىمىز كەرەك ەكەن. مۇنىڭ ءبارى اقش پەن ەۋروپا ەلدەرى قارجىلاندىرىپ، ادەيى ايداپ سالىپ وتىرعان بلوگەرلەردىڭ ارەكەتى كورىنەدى. سوندا رەسەيدىڭ جۋرناليستەردىڭ بارلىعى تەك وبەكتيۆتى باعىت ۇستاناتىن، ەشكىمدى بوسقا قارامالامايتىن، پەرىشتەدەي ادال ادامدار ما ەكەن؟ سوندا ءبىزدىڭ كۇندە رەسەي تەلەديدارىنان تولاسسىز ءجۇرىپ جاتقان سول اقش پەن ەۋروپا ەلدەرىن اشىقتان-اشىق جاۋ سانايتىن ناسيحاتىن قايدا قويامىز؟ اناۋ سيمونيان مەن سولوۆەۆ سەكىلدى «ورىس الەمى» يدەياسىن سانامىزعا سىڭىرگىسى كەلگەن ارەكەتىن قالاي باعالادىق؟

ماقالا اۆتورى كورشىمىزدىڭ ەلىمىزدىڭ سولتۇستىك وبلىستارىنا كوز الارتقاندىعىن دا وزىنشە جۋىپ-شايماق بولادى. مۇنىڭ دالەلى رەتىندە توقاەۆتىڭ قازاقشا بەرگەن سۇحباتىندا «رەسەي پرەزيدەنتى رەسەيدىڭ قازاقستان اۋماعىنا دەگەن ەشقانداي ماسەلە جوق» دەگەن ايتتى عوي دەپ سىلتەمە جاسايدى. ال ەندى سول ءپۋتيننىڭ ءسوزىنىڭ قۇنى قانشالىقتى ەكەندىگىن بۇگىندە كوزى قاراقتى جانداردىڭ ءبارى دە بىلەدى. ول كىسى بۇگىن بىلاي دەپ ايتادى، ەرتەڭىنە باسقاشا سويلەي سالادى. «كۇشتىنىڭ ارتى ديىرمەن تارتاتىندىعى» بەلگىلى عوي.

ماقالاعا قاتىستى تاعى ءبىر ويدى ايتا كەتپەسكە بولمايدى. اۆتوردىڭ ەشبىر ويسىز-كۇيسىز قولدانىپ وتىرعان اباەۆتان قالعان «مۇرا» - «ۇڭگىردەگى ۇلتشىلدىق» دەگەن قانداي ۇلتشىلدىق؟ ونىڭ وركەنيەتتى ەلدەردەگى قالىپتاسقان ۇلتشىلدىق ۇعىنىمىنا قانشالىقتى سايكەس كەلەدى؟ ونىڭ وزگە ۇلتتاردىڭ زيالىلارىن ءتۇپ-تامىرىمەن قۇرتۋدا قولدانعان بولشەۆيكتەردىڭ «ۇلتشىلدىعىنان» قانداي ايىرماسى بار؟

مىنە، وسىنداي ساۋالدارعا ءوزىن عالىممىن دەپ سانايتىن ادامنىڭ عىلىمي تۇرعىدان تولىققاندى جاۋاپ بەرگەندىگىن كۇتەر ەدىك.

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz