بۇل ءالىپبي – ءبىزدىڭ ۇلتىمىزبەن ماڭگىگە جاسايتىن ءتول جازۋىمىز. ول تەك زامان تالابىنا عانا ەمەس، ءىت قولدانىسىنا جارامدى بولۋى كەرەك. ۇكىمەت رۇقسات بەرگەن ارنايى توپ ءۇش ءالىپبي ءتۇرىن جاساپ ەل نازارىنا ۇسىنىدى. تەك ءبىرىنشى ۇسىنىلعان ءالىپبي عانا QWERTY-گە جاۋاپ بەردى.

ىسكە ورىس بارلاۋى جاسىرىن ارالاسىپ، كەيبىرەۋلەردىڭ اۋزىن الىپ، جەتىلدىرىۋگە ءتيىستى ءالىپبيىمىزدى بالانىڭ ويىنشىعىنا اينالدىردى. انا ءتىلىمىزدىڭ تۇپقازىعى 28 دىبىس. بىراق 70 جىلدىق جازۋ جانە ارىپقۇلدىق بابالارىمىز سويلەگەن 28 دىبىستى 28 ارىپكە اينالدىرۋعا مۇمكىندىك بەرمەي وتىر. وسى مۇمكىندىك بەرمەۋدىڭ ار جاعىندا كرەملدىڭ كولەڭكەسى تۇر.

قازاق بارشا تەرمىندى 28 دىبىستىق قالىپقا سالسا، «ورىس الەمىنەن» مۇلدەم قول ۇزەدى. عالىمداردان بولەك، ەلىمىزدىڭ باتىس، وڭتۇستىك جانە شىعىس ايماقتارىنىڭ جاستارى QWERTY-گە جاۋاپ بەرەتىن «قازاق حالىقتىق لاتىنىن» ومىرگە اكەلدى. ەندى سولاردىڭ جازىپ جۇرگەن ۇكىمەت پەن مامان تىلشىلەر ۇسىنۋىنان بولەك ۇلتتىق حالىقتىق ءالىپبيىن بىرىزگە تۇسىرگەن، اتىن اتاماۋدى وتىنگەن فونولوگ ءتىلشى اعامىزدىڭ جونگە كەلتىرگەن ءالىپبيىن جۇرت نازارىنا جوبا اۆتورىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا ۇسىنىپ وتىرمىز.

اا - Aa, ءاا - Ae, بب -Bb, گگ-Gg ،عع-Xx, دد-Dd, ەە-Ee, جج-Zh, زز-Z, ي-Jj, كك-Kk, قق-Qq, لل-Ll, مم- Mm, نن-Nn, ڭڭ-Ng, وو-Oo, ءوو-Oe, پپ-Pp, رر-Rr, سس-Ss, تت-Tt, ۋ-Ww, ۇۇ-Uu, ءۇۇ-Ue, شش-Cc, ىى - Yy, ءىى- Ii.

بۇل ارادا قازاق فونەتيكاسىن باستاۋىش سىنىپ ۇستازدارىنا وقىتۋ كەرەك. ويتكەنى، ءارىپتىڭ دىبىستىق وقىلىمىن، تىركەستىك وقىلىمىن تۇزەيتىن ءتىل رەفورماسى مەكتەپ پارتاسىندا وتىراتىن شاكىرتتەن باستاۋ الادى. كىرمە ءسوز قابىلداۋدىڭ ەرەجەسى، ءجون-جوسىعى، الەمدىك الىپبيلەردە وزگەرىسىز جازىلاتىن لاتىن سوزدەرى قازاق لاتىنىندا جوق ارىپتەرمەن تاڭبالانۋى كەرەك. وسى ماسەلەلەر ەسكەرىلسە، 5-10 جىلدا ۇلتتىق لاتىنعا قينالماي وتەمىز.

ءسىز بۇعان قالاي قارايسىزدار، اعايىن؟!

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz