بۇگىندەرى قازاق سەكىلدى اق كوڭىل دە اڭقاۋ حالىقتى اشىقتان-اشىق الداپ، سول ارقىلى اقشا تابۋدى ۇلكەن بيزنەس كوزىنە اينالدىرعاندار قاپتاپ كەتكەن سەكىلدى. بۇل قازىر وڭاي بايۋدىڭ تاپتىرماس كوزىنە اينالعاندىعى انىق بايقالادى. مۇنداي جەڭىل جولمەن اقشا تاپقىشتار حالىقتىڭ وسال جەرىن ءدال تاپقان ءتارىزدى.

ماسەلەن، قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە مەديتسينا سالاسىنىڭ مۇلدەم اقساپ جاتقاندىعى، دارىگەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىنىڭ تىم تومەندەپ كەتكەندىگى، ءدارى-دارمەك اتاۋلىنىڭ باعاسىنىڭ مۇلدەم قۇلدىراپ كەتكەندىگى ەشكىمگە دە قۇپيا ەمەس.

مىنەكەي وسىنى الدەقاشان سەزگەن نەشە ءتۇرلى پىسىقايلار الدەبىر ءدارىنىڭ اتىن اتاپ، ونىڭ بارلىق اۋرۋلارعا دا ەم ەكەندىگىن كۇندىز-ءتۇنى قۇلاققا قۇيىپ، ونى امالسىز الۋعا ءماجبۇر ەتەدى. بۇل اسىرەسە، الەۋمەتتىك جەلىدە قاتتى دامىعان. قازىر فەيسبۋك پەن ينستاگرامدى اشىپ قالساڭىز، وسىنداي كەرەمەت دارىسىماقتاردان كوز اشپايسىز. ولاردىڭ بارلىعى دا ءبىر-ءبىرىنىڭ اۋزىنا تۇكىرىپ قويعانداي، «مۇنداي عاجايىپ ءدارىنى سىزدەر ەشبىر ءدارىحانادان تابا المايسىزدار. ويتكەنى ولار بۇلاردى الىپ، ساتسا، وزگە ءدارى-دارمەكتەرى وتپەي، بانكروت بولادى» دەپ كۇندىز-ءتۇنى قاقساپ جاتىر.

بۇل ەندى اشىقتان-اشىق الداۋ. ويتكەنى بۇل شىنىمەن قانداي دا ءبىر اۋرۋدى قىسقا مەرزىمدە ەمدەپ جىبەرەتىن بولسا، ءدارىحانالار دا ولاردىڭ اياق-قولىن جەرگە تيگىزبەي، قاعىپ الارى ءسوزسىز. اۋ، قىرۋار پايدا اكەلەتىن دۇنيەدەن باس تارتاتىنداي ولارعا نە كورىنىپتى؟ قازىرگى ءبىز قۇرىپ جاتقان كاپيتاليزمنىڭ باستى قاعيداسى -قايتسەڭدە پايدا تابۋ ەمەس پە؟ ەندەشە، بۇلاردىكى بوس اڭگىمە، حالىقتى شاتاستىرۋ. ماسەلە بۇل جەردە ولاردىڭ نە قاراپايىم عانا دارۋمەندەر بولعاندىعىندا نەمەسە بۇلاردىڭ ەشقايسىسى دا زەرتحانالىق زەرتتەۋدەن وتپەگەندىگىندە. سوندىقتان دا قانداي دا ءدارىحانالار بۇلاردى الۋدان باس تارتاتىندىعى انىق. مۇنىڭ ءوزى تۇپتەپ كەلگەندە قىلمىستىق ىسكە جاتاتىندىعى بەلگىلى. وندايلاردى، ارينە، الگى «حالىققا جاناشىرلار» مۇلدەم بىلمەيدى ەمەس، جاقسى بىلەدى. سويتە تۇرا، قۇلقىنىن تەگىن اقشا تەسكەن سوڭ، ءوز بەتىنشە توقتاي المايدى.

ەندى ولار قانداي قۋلىق ويلاپ تاپتى دەسەڭىزشى. بۇلار ەندى نە دۇنيەدەن وتكەن نەمەسە ءالى دە ءتىرى مەديتسينا سالاسىنداعى اسا ءىرى دارىگەرلەردىڭ اتىن جامىلىپ، سولاردىڭ ەش جەردە ايتپاعان پىكىرلەرىن اۋىزدارىنا سالىپ، ءتىپتى، سۋرەتتەرىن دە سالىپ قويادى. ولاردىڭ ويىنشا: «ە، مۇنى كىم بايقار دەيسىڭ. مۇمكىن ءبىرى بولماسا، ءبىر الدانىپ قالار» دەگەن ساسىق قۋلىق.

مۇنىڭ ءبارى الەۋمەتتىك جەلىدە «ۇلتتىق كارديوحيحۋرگيا عىلىمي ورتالىعى» اكتسيونەرلىك قوعامى باسقارماسىنىڭ توراعاسى، اتاقتى حيرۋرۋگ يۋري پيانىڭ اتىنا جازىلعان دۇنيەدەن باستالدى. وندا كارديو-حيرۋرگ يۋري پيا جۇرەك-قان تامىرلارىنان مۇلدەم ساۋىقتىرىپ جىبەرەتىن، ەش جەردە جوق «كارديتونۋس» دەگەن پرەپاراتتى جەر-كوككە سىعىزباي ماقتاپتى. سودان جۇرتتىڭ بارلىعى دا يۋري ۆلاديميمروۆيچكە مازا بەرمەيدى. بۇدان ابدەن ءزارازاپ بولعان اتالمىش ورتالىقتىڭ ۇجىمى ارنايى مالىمدەمە جاساپ، بۇل حاباردىڭ مۇلدەم وتىرىك ەكەندىگى، بەلگىلى دارىگەر مۇنداي جارناماعا ەشۋاقىتتا قاتىسپايتىندىعىن ايتىپ، الگىندەي جالاقورلاردى جاۋاپقا تارتۋ جونىندە مالىمدەمە جاساۋعا ءماجبۇر بولادى. وسىنداي پالەقولاردان زارداپ شەككەن پيانىڭ وتباسى وتىرىك جارناماعا سەنبەۋگە شاقىرادى.

يۋري پيا

اقشاعا ابدەن قۇنىققان جاندار بۇدان ايىلىن جيمايدى. قايتا وتىرىكتەرىن بۇدان ارى ورشىتە تۇسەدى. ەندى ولار ءتىرىنى قويىپ، ولىگە تيىسەدى. جالعان اقپارات تاراتۋشىلار وتكەن جىلدىڭ 25-ءشى شىلدەسىندە كورونوۆيرۋستان دۇنيە سالعان، نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى №2 اۋرۋحاناسىنىڭ باس دارىگەرى، ەلىمىزدەگى اسا بىلىكتى دارىگەر يۆان ءليدى وسىنداي دارىلەردى ناسيحاتتاۋشىلاردىڭ بىرىنە اينالدىرادى. مۇنى ونىڭ بالاسى انتون لي كورىپ قالىپ، دەرەۋ تەرىسكە شىعارۋعا كىرىسەدى. «ۇياتتان مۇلدەم بەزگەن ادامدار مەنىڭ اكەمنىڭ سۋرەتىن سايتتارعا سالىپ قويىپ، كۇماندى پرەپاراتتاردى ۇسىناتىنداي ەتىپ قويىپتى. بۇل - بارىپ تۇرعان جالعان اقپارات. مەنىڭ اكەم ەش ۋاقىتتا ەشتەڭەنى دە جارنامالاعان ەمەس» دەپ شىر-پىر بولىپ ءجۇر.

يۆان لي

اقشا ءۇشىن، تەگىن پايدا ءۇشىن مۇنداي پىسىقايلار ەشتەڭەدەن دە تايىنبايدى. بۇلار ەندى اناۋ-مىناۋدى قويىپ، ەلىمىزگە عانا ەمەس، شەتەلدەرگە دە كەڭىنەن تانىمال الماز تورەگەلدىۇلى شارماندى وزدەرىنىڭ باس ساراپشىسى ەتىپتى. ماسەلەن، ولاردىڭ «ۆاش دوكتور» دەگەن سايتىنداعى وسى عالىم-دارىگەردىڭ اۋزىمەن ايتىلعان تاقىرىبىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟ «مۇگەدەكتىك كرەسلوعا تاڭىلمايمىن دەسەڭىز، بۋىندارىڭىدى ەمدەڭىزدەر» دەپ، قالىڭ جۇرتقا جار سالادى. سوسىن بەتتەرى ەش قىزارماستان، «الماز تورەگەلدىۇلى بۋىنداردى قالاي تەگىن ەمدەپ، جانىڭدى جاي تاپتىرمايتىن وسى اۋرۋدان قالاي قۇتىلۋ كەرەكتىگىن ايتىپ بەرەدى» دەپ، ايدى اسپانعا ءبىر-اق شىعارادى.

الماز شارمان

سوندا بۇل بيومەديتسيتسنا جانە مەديكودەموگرافيالىق زەرتتەۋ، حالىقارالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە اۋرۋحانالىق باسقارۋ سالاسىنىڭ مامانى، دەنساۋلىق ساقتاۋ قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسى دەگەن دارداي اتاعى بار ءارى عالىم، ءارى دارىگەر قانداي ءدارى ۇسىنادى دەيسىز عوي. ونىسى قاراپايىم عانا دارۋمەن، تاماققا قوسىپ ىشەتىن بەلسەندى قوسىمشا «ارتروسەت» دەگەن اسا كۇماندى دۇنيە.

بىرىنشىدەن، ارتروز، ارتريت دەگەن بۋىن اۋرۋلارى ەشقاشان جازىلمايتىن سىرقاتتاردىڭ قاتارىنا جاتادى. دۇنيە جۇزىندە ولاردى ءبىرجولاتا قۇلان-تازا جازىپ شىعاراتىن «عاجايىپ» دارىلەر ءالى كۇنگە دەيىن ويلاپ تابىلعان جوق. بار دارىلەرىنىڭ ءوزى بۇل اۋرۋلاردى ءسال عانا جەڭىلدەتىپ، بىرقالىپتى ۇستاپ تۇرۋعا عانا مۇمكىندىگى بار. ولار اسقىنىپ كەتسە، وتا جاساۋعا ءماجبۇر. قالعاندارىنىڭ ءبارى قاراپايىم حالىقتى اقىماق ساناپ، قالتاسىن قاعۋ. جانە ءبىر ەڭ جامانى، وزدەرى ۇسىنعان دارىسىماقتاردى «ەشقانداي ءدارىحانادان تابا المايسىز، ويتكەنى ولار مۇنى ساتۋعا قورقادى. سەبەبى، مۇنى حالىق جاپپاي ساتىپ السا، وزدەرىنىڭ باي تابىستارىنان ايىرىلادى» دەگەن ەشبىر قيسىنسىز ءارى زياندى «عىلىميسىماق» تۇجىرىمدارىن ىلعي العا تارتۋمەن بولادى. مۇنىڭ ءوزى وسىنداي الاياقتارعا سەنىپ، شىنىمەن كۇنى ەرتەڭ نە مۇگەدەكتىك كرەسلوعا تاڭىلىپ نەمەسە قيىن ءبىر وتاۋ جاساۋعا اكەلىپ سوعۋى ابدەن مۇمكىن ەكەندىگى ولاردىڭ ءتىپتى، ويلارىنا دا كىرىپ شىقپايدى. كوكەيلەرىن تەسكەن سول قۋ اقشا. ال وسى «ارتروسەت» دەگەننىڭ ەشبىر پايداسى جوق ەكەندىگىن سول رەسەي يۋتۋبتەرىندە الدەقاشان اشكەرەلەگەن.

ءبىزدىڭ ءبىر تۇسىنبەيتىنىمىز، وسىنداي جۇرتقا ۇلكەن قاۋىپ-قاتەر اكەلەتىن الاياقتارعا ءبىزدىڭ ەلدە «ءاي دەيتىن اجە، قوي دەيتىن قوجانىڭا جوقتىعى. ولار قازنەتتە ويىنا كەلگەندەرىن جاساپ، حالىقتىڭ باسىن اينالدىرۋدا. ال ءبىزدىڭ ءتيىستى قاداعالاۋ ورگاندارى اۋزىنا قۇم قۇيىپ العانداي، مۇلدەم ءۇنسىز. ال سول رەسەيدە «روسنادزور» دەگەن مەكەمە بارىنە تۇسىنىك بەرىپ جاتادى. ودان قالسا،،رۋنەتتەگى يۋتۋبتارىندا بەلگىلى-بەلگىلى دارىگەرلەر شىعىپ، ءوز كەڭەستەرىن بەرىپ، حالىقتى الگىندەي الاياقتاردان ساقتانۋعا شاقىرىپ جاتۋدان جالىقتپايدى. قىسقاسى، ولاردا حالىقا جانى اشيتىن، سولاردىڭ دەنساۋلىعىن ويلايتىن ءبىراز جۇرت بار. ال بىزدە ءبارى تىپ-تىنىش. مۇنى قاداعالاۋعا ءتيىستى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى دە ءۇنسىز. سوندا اقشاسىنان ءبىر، دەنساۋلىعىنان ەكى ايىرىلعان قايمانا قازاقتىڭ جايىن كىم ويلايدى؟ ءتۇبى مۇنداي جايباراقاتتىلىقتىڭ اياعى اۋىر زارداپتارعا اكەلىپ سوعاتىنى كۇمانسىز. سوندا عانا مۇمكىن ەس جيارمىز. الايدا ونىمىز تىم كەش بولىپ جۇرمەسىن.

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz