اشىعىن ايتپاي، شىندىققا جەتپەيمىز!

ەل-ەلدىڭ ءبارى جاقسى،
ءوز ەلىڭ بارىنەن جاقسى.
حالىق ماقالى.

كەيدە، كوكىرەگىڭە تالايدان جينالعان ويلار مەن پىكىرلەر ادامنىڭ مازاسىن الىپ، ەرىكسىز شىعارۋعا تۋرا كەلەدى ەكەن. سونداي ءبىر قوردالانعان ويلاردى جوعارىداعىلار بىلە ءجۇرسىن دەپ، قاعازعا تۇسىرگەن ەدىك.

ەلىمىزدىڭ قادىرمەندى بيلىگى، مەملەكەتتىك باسقارۋ ورىندارىنا، قورعانىس سالاسىنا، سونىمەن قاتار، قارجى جۇيەسىنە (بانكتەرگە يەلىك ەتۋ), وزگە ۇلتتاردى جولاتپاسا ەكەن دەيمىز. نەگە دەسەڭىز، بۇل ءۇش تارماق مەملەكەتىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن ەل بولاشاعىنىڭ تۇراقتى جانە ماڭگىلىك بولۋى ءۇشىن اسا قاجەتتى نارسە. ءبىزدىڭ ەل، امەريكا قۇراما شتاتتارى نەمەسە كانادا سەكىلدى ميگرانتتاردىڭ مەملەكەتى ەمەس. سوندىقتان، اسا ساق بولۋ، ءاردايىم كۇن تارتىبىندە تۇرۋى كەرەك-اق.

ايتا كەتەيىك، ەكىنشى دارەجەلى بانكتەردى وزگە ۇلت وكىلدەرىنە ۇستاتا بەرۋدى قويۋ كەرەك. ەگەر، ۇلتتىق مەملەكەت بولامىز دەسەك، جوعارىدا اتالعان جۇيەلەردى تەك قانا قازاقتاردىڭ قاراماعىنا بەرۋ ءجون بولار ەدى (سونىمەن قوسا وزگە سالالاردى دا). قاڭعىرىپ كەلگەن گۇرجىنى نەمەسە ورىستى ول قابىلەتتى بولسا دا، تاعايىنداۋدى تىيعانىمىز ءجون.

سونان كەيىن، قازىرگى كۇندەرى ۇلتىن قازاق ەتىپ وزگەرتكەن ۇيعىر دا، تاتار دا، باشقۇرت تا كوبەيدى. ارينە، بۇلارعا كىر جاعايىق دەپ وتىرعان جوقپىز. قۇداي ساقتاسىن! دەگەنمەن، كەزىندە ۇلتتىق بانككە جەتەكشىلىك ەتكەن ك.ءماسىموۆتىڭ دە قازاق دەپ جازىلعانىن بىلەمىز. كەيىن، پرەمەر-مينيستر بولعاندا دا، ۇلتى قازاق دەپ باسپاسوزدەرگە شىعىپ ەدى. ارتىنان نە بولعانىن وزدەرىڭىزدە بىلەسىزدەر!

كەزىندە، قازاقستان ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى بولعان سمايىل يۋسۋپوۆ تا ەلىمىزدى ساتىپ كەتە جازداعان. سوندىقتان دا، كادرلارعا اسا تياناقتى بولۋ قاجەت-اق.  قازىرگى ۇلتتىق بانكتىڭ توراعاسى عالىمجان ءپىرماتوۆ تا (قازاقتا ءپىرمات دەگەن اتتى ەستىمەپپىز) قازاقشا جاتىق سويلەگەنىمەن، ونىڭ قازاق ەكەندىگىن كىم انىقتاپتى؟ ارينە، بۇل ادامدى جاماندايىق دەپ تۇرعان جوقپىز. بىراق، ەلىڭنىڭ  بولاشاعىن، قاۋىپسىزدىگىن ويلاعان سوڭ، كوڭىلىڭدە كۇدىك تۇرادى.

مىسال رەتىندە كەلتىرەيىن: امەريكانىڭ نەگىزىن اعىلشىندار قالاعانىمەن، مۇندا اعىلشىن ءتىلى ۇستەمدىك ەتكەنىمەن جانە پرەزيدەنتتەرىنىڭ كوپشىلىگى (باراك وبامادان باسقا) اعىلشىندار مەن يرلاندىقتار بولسا دا، وسى الەمدىك دەرجاۆانىڭ بۇكىل قارجىلىق جۇيەسىنىڭ 99 پايىزىن ەۆرەيلەر ۇستاپ وتىر. ولار، بيلىككە كەلگەن ءاربىر پرەزيدەنتكە، وزدەرىنىڭ ۇستاعان تۇپكى ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرتىپ كەلەدى (يەرۋساليمدى ەۆرەيلەرگە كۇشتەپ الىپ بەرگەن سەكىلدى). سوندىقتان، بيلىككە سۇرانىس رەتىندە ايتارىمىز، ءبىزدىڭ قارجىلىق جۇيەمىزدى، اسىرەسە، بانكتەردى وزگە ۇلتتارعا  ۇستاتۋدى شۇعىل دوعارۋىمىز كەرەك.

گ.ۆ.كولبين (قازاقستان ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى بولعان) ەلىمىزدەن كەتكەن سوڭ، وسى ورتالىق كوميتەتتىڭ قىسقا مەرزىمدە بولسا دا، ەكىنشى حاتشىسىنىڭ  مىندەتىن اتقارعان مارات ءساميۇلى مەڭدىباەۆتىڭ قازاق ەمەس ەكەندىگىن ەستىگەن ەدىم. ەسىلدە جۇمىس ىستەپ جۇرگەنىمدە، ءۇيىمىزدىڭ قاسىندا كورشىمىز بولعان، جاسى ۇلكەن ءبىر اپايىمىز، الگى م.س. مەڭدىباەۆتىڭ ءۇي-ىشىمەن قاتار ءبىر كوشەدە تۇرعان ەكەن. ۇمىتپاسام، قاراعاندى جاقتا دەگەن ەدى. سول كىسى ۇيگە كەلگەندە، اندا-ساندا ايتىپ وتىراتىن.

«اناۋ مەڭدىباەۆتاردىڭ اۋلەتى باشقۇرتتار»، - دەپ. شەشەسى كىشكەنە كەزىندە ارقاسىنا سالىپ، كوتەرىپ جۇرەتىن. كەيىن جوعارعى وقۋ ورىنىن ءبىتىرىپ، جۇمىس ىستەپ جۇرگەن كەزىندە ءوسىپ كەتتى عوي. سويتسەم، قۇجاتىن قازاق قىلىپ وزگەرتكەن ەكەن. مۇنى دا، سونىڭ ءوز ءۇي-ءىشى بىردە ايتىپ قالعان بولاتىن. كەيىن، ونىڭ ەكىنشى حاتشى بولىپ تۇرعان كەزىندە، ىشىمنەن قاتتى قورقۋشى ەدىم. بىرىنشىلىككە تاعايىندالىپ كەتەمە دەپ. ابىروي بولعاندا، ن.نازارباەۆ ەل باسشىلىعىنا كەلدى عوي.

ەلىنىڭ تىلەۋىن تىلەپ جۇرەتىن، قاتارداعى قاراپايىم سول كىسىنىڭ ايتقانى ءسوزى، ارقاشان ويىمدا جۇرەدى.

تاعى ءبىر ايتارىمىز، قازىرگى كۇنگى قازاق ءتىلىنىڭ  حال-جاعدايى تۋرالى. ءبىزدىڭ ءتىلىمىز مەملەكەتتىك ءتىل بولعان سوڭ، ونىڭ اۋديتورياسىن كەڭەيتىپ، جوعارى دەڭگەيگە جەتكىزۋىمىز كەرەك. بۇرىنعى پرەزيدەنتىمىز ن.نازارباەۆ، قازاعى قالىڭ وبلىستارعا بارعاندا ايتار ويىن، پىكىرىن قازاق تىلىندە ايتىپ جانە بايانداماسىن قازاقشا جاساۋشى ەدى. قازىرگى بيلىگىمىز، سوناۋ تۇركىستانعا، قىزىلورداعا نەمەسە باتىس وبلىستارعا بارسا دا، اباي وبلىسىندا جۇرسە دە، الدىندا وتىرعاندار تۇتاستاي قازاق بولعانىمەن، دايىنداعان بايانداماسىنىڭ قازاقشاسى كەم، ورىسشاسىن كوپ  قىلىپ ايتۋدان جالىقپاي-اق كەلەدى. ەگەر، سولتۇستىك وبلىستار بولسا، وندا ءبىر ءجون. ايىپ ەتپەسىن، اشىعىن ايتقاندا، ونداعىلاردىڭ ورىسى دا ورىس، قازاعى دا ورىس ءتىلدى. ءبىز قالاي دەگەنمەن دە، رەسەيلىكتەر ەمەس، قازاق ەلى ەكەندىگىمىزدى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ءتول ۇلتىمىزعا الدىمەنەن ءوزىنىڭ انا ءتىلى كەرەك! اباي بابامىز قالام تەربەگەن، جامبىل اتامىز جىرىن جىرلاعان قازاق ءتىلىنىڭ ابىرويىن تومەندەتپەي، قايتا العا دامىتىپ، وركەندەتۋىمىز قالايدا قاجەت!

بەيسەنعازى ۇلىقبەك،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz