ماقسات ءىلياسۇلى: «سىرتقى دا، ىشكى دە جاۋلارعا قارسى تۇراتىن جالعىز-اق كۇش بار، ول – ۇلتشىلدار»
قازاقستاننىڭ ۇلتشىل-دەموكاراتتارىنىڭ قۇرىلتايى وتەدى ەكەن دەگەن حاباردىڭ تاراعانىنا بىرنەشە ايدىڭ ءجۇزى بولدى. بىراق ناقتى قاي ۋاقىتتا وتەدى، كىمدەر قاتىسادى، قانداي ماسەلەلەر كوتەرىلەدى دەگەن ساۋالدارعا ءالى دە بولسا تولىققاندى جاۋاپ الا الماي كەلەمىز. وسىعان وراي ۇلتشىل-دەموكاراتتاردىڭ قۇرىلتايىن وتكىزۋگە باستاماشى بولعان «ۇشتىكتىڭ» ءبىرى ماقسات ءىلياسۇلىنا توتەسىنەن بىرنەشە ساۋال قويۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز.
- ماقسات ءىلياسۇلى، العاشىندا قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ قۇرىلتايى دەپ اتالىپ، ارتىنان نەگە ۇلت-دەموكراتتارىنىڭ قۇرىلتايى بولىپ كەتتى؟ باستالماي جاتىپ اتىن وزگەرتكەندەرىڭىز قالاي؟
- شىنىمدى ايتسام قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ قۇرىلتايى دەگەن ات ماعان ۇنايدى. بىراق وكىنىشكە قاراي بىزدە «ۇلتشىل» دەگەن سوزگە ۇركە قارايتىن، نە بولماسا «ۇلتشىلمىن» دەسەڭ «حالىق جاۋىمىن» دەپ تۇرعانداي قابىلدايتىندار كوپ-اق. قۇرىلتايدى قولداعان اعالارىمىز، ءتىپتى ۇلتشىلداردىڭ وزدەرى «ۇلت-دەموكراتتارىنىڭ قۇرىلتايى» دەگەن اتاۋدى ءجون كوردى. ونىڭ ۇستىنە ءبىز دايىنداعان جوبانىڭ اتى دا «ۇلتتىق-دەموكراتيالىق مەملەكەت قالىپتاستىرۋدىڭ تۇجىرىمداماسى» دەپ اتالادى.
- يا، سول جوبالارىڭىز عوي نەگىزگى داۋ تۋعىزىپ وتىرعان. ول جوبانى بىرەۋلەر ماقتاسا، ەندى بىرەۋلەرى تۇككە العىسىز ەتتى. جالپى ءوزىڭىز، جەكە باسىڭىز قازاقستاندا ۇلتتىق مەملەكەت ورناتۋعا بولادى دەگەنگە سەنەسىز بە؟
قازاقستاننىڭ ۇلتشىل-دەموكاراتتارىنىڭ قۇرىلتايى وتەدى ەكەن دەگەن حاباردىڭ تاراعانىنا بىرنەشە ايدىڭ ءجۇزى بولدى. بىراق ناقتى قاي ۋاقىتتا وتەدى، كىمدەر قاتىسادى، قانداي ماسەلەلەر كوتەرىلەدى دەگەن ساۋالدارعا ءالى دە بولسا تولىققاندى جاۋاپ الا الماي كەلەمىز. وسىعان وراي ۇلتشىل-دەموكاراتتاردىڭ قۇرىلتايىن وتكىزۋگە باستاماشى بولعان «ۇشتىكتىڭ» ءبىرى ماقسات ءىلياسۇلىنا توتەسىنەن بىرنەشە ساۋال قويۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز.
- ماقسات ءىلياسۇلى، العاشىندا قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ قۇرىلتايى دەپ اتالىپ، ارتىنان نەگە ۇلت-دەموكراتتارىنىڭ قۇرىلتايى بولىپ كەتتى؟ باستالماي جاتىپ اتىن وزگەرتكەندەرىڭىز قالاي؟
- شىنىمدى ايتسام قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ قۇرىلتايى دەگەن ات ماعان ۇنايدى. بىراق وكىنىشكە قاراي بىزدە «ۇلتشىل» دەگەن سوزگە ۇركە قارايتىن، نە بولماسا «ۇلتشىلمىن» دەسەڭ «حالىق جاۋىمىن» دەپ تۇرعانداي قابىلدايتىندار كوپ-اق. قۇرىلتايدى قولداعان اعالارىمىز، ءتىپتى ۇلتشىلداردىڭ وزدەرى «ۇلت-دەموكراتتارىنىڭ قۇرىلتايى» دەگەن اتاۋدى ءجون كوردى. ونىڭ ۇستىنە ءبىز دايىنداعان جوبانىڭ اتى دا «ۇلتتىق-دەموكراتيالىق مەملەكەت قالىپتاستىرۋدىڭ تۇجىرىمداماسى» دەپ اتالادى.
- يا، سول جوبالارىڭىز عوي نەگىزگى داۋ تۋعىزىپ وتىرعان. ول جوبانى بىرەۋلەر ماقتاسا، ەندى بىرەۋلەرى تۇككە العىسىز ەتتى. جالپى ءوزىڭىز، جەكە باسىڭىز قازاقستاندا ۇلتتىق مەملەكەت ورناتۋعا بولادى دەگەنگە سەنەسىز بە؟
- جوبانى وقىپ شىقساڭىز، ونىڭ ەرىككەننىڭ ەرمەگى ەمەس ەكەنىنە كوز جەتكىزەسىز. ەگەر ءبىز ءوز ءىسىمىزدىڭ دۇرىستىعىنا، قاجەتتىگىنە سەنبەسەك مۇنداي اسا جاۋاپتى دا قيىن جۇمىستى موينىمىزعا الماعان بولار ەدىك. ۇلتشىلدىقتى قولداۋ، دامىتۋ قازىرگى ۋاقىتتا وپپوزيتسيا بولۋدان دا قيىن شارۋا.
ارينە، جوبا ءالى شيكى، تالقىلاۋ كەرەك، وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ كەرەك دەگەن ازاماتتارعا تولىق قوسىلامىن. جوبانى جارتى جىلدان اسا ۋاقىت بۇرىن جاريالاپ، قىزۋ تالقىعا سالعانىمىزدىڭ نەگىزگى سەبەبىنىڭ ءوزى سول، حالىقتىڭ ۇسىنىستارىن ءبىلۋ، جيناۋ، ساراپتاۋ، جاقسى، كوڭىلگە قونىمدى، قاجەت ۇسىنىستاردى ەنگىزۋ.
- جوبانى دايىنداۋ بارىسىندا نەگە سۇيەندىڭىزدەر؟ الەمدىك تاجىريبەدە مۇنداي ۇلتشىلدىقتى ۇراندايتىن جوبالار، تۇجىرىمدامالار، باعدارلامالار بار ما؟
- جوبانى دايىنداماس بۇرىن جاقسى-اق ىزدەنگەنىمىز راس. ەڭ الدىمەن الاشوردا مەملەكەتىنىڭ باعدارلامالدارىن، الاشورداشىلاردىڭ ەڭبەكتەرىن، ايتىلعان سوزدەرىن، سول كەزدەگى «قازاق» سياقتى گازەتتەردە جاريالانعان ءاربىر ماقالالارىن وقىپ، وي ەلەگىنەن وتكىزدىك. ودان ءارى قاراي تۇرىك، ورىس، ۋكراين، ەۆرەي ۇلتتارىنىڭ ۇلتتىق باعدارلامالارىن، تۇجىرىمدامالارىن، مانيفەستەرىن قاراپ شىقتىق. تۇرىك اعايىنداردان اتاتۇركتىڭ ۇستانىمدارى، ۇلت ماسەلەسىندەگى ساياسي كوزقاراسى، ءىس-ارەكەتتەرى ماعان بۇرىننان دا ۇنايتىن. سونىمەن بىرگە ەۆرەي ۇلتىنىڭ ۇلتشىلدىق ۇستانىمدارى ناقتى، ءارى ايقىن، ۇلكەن تاريحى بار. سونداي-سونداي سۇبەلى ەڭبەكتەردى، سونىمەن بىرگە وسىعان دەيىن ءوزىمىزدىڭ ۇلتشىل اعالارىمىزبەن بىرگە دوس كوشىم دايىنداعان، مۇحتار تايجان ۇسىنعان ەڭبەكتەر مەن جوبالاردى تۇگەلدەي دەرلىك سۇزگىدەن وتكىزدىك.
سودان كەيىن بارىپ اقىلداسا كەلە بيلىك تارماقتارىنان باستاپ ءومىرىمىزدىڭ بارلىق سالاسىن قامتيتىن جوبا ازىرلەۋگە وتىردىق. ەندى قانشالىقتى جان-جاقتى بولعانىن، ساپاسىنىڭ، دەڭگەيىنىڭ قانداي ەكەنىن حالقىمىز باعالاي جاتار. ەڭ نەگىزگىسى سول جوبا تولىقتىرىلىپ، تولىققاندى قۇجاتقا اينالسا، سول قۇجات مەملەكەتىمىزگە، ۇلتىمىزعا قىزمەت ەتسە دەيمىز.
جالپى ۇلتتىق جوبا ۇسىنۋشىلاردىڭ، قۇرىلتاي وتكىزۋشىلەردىڭ باسى دا، اياعى دا ءبىز ەمەسپىز.
- سىزدەر نەگە ۇلتشىل-دەموكراتتاردىڭ دەپ ءبولىپ الدىڭىزدار، نەگە جالپى قازاق قۇرىلتايى ەمەس؟
- قۇرىلتاي دەگەننىڭ ءوزى قازاق ءۇشىن قاستەرلى ۇعىم. باسىندا سەزد دەيىك، جينالىس دەپ اتايىق دەگەندەر بولدى. بىرىنشىدەن، سەزد دەگەن ءسوز قازاقتىڭ ءسوزى ەمەس، ءبىز ۇلتشىل بولعىمىز كەلسە ءبارىن دە ۇلتتىق تاريحىمىزدان، اتا-بابا داستۇرىنەن الۋىمىز كەرەك. ال جينالىس دەسەك، جينالىستان ات ءسۇرىنىپ ولەدى بۇگىنگى كۇنى. ال ءبىزدىڭ جيىندا ۇلتىمىزدىڭ، قازاقتىڭ تاعدىرى، ءتىلىنىڭ، جەرىنىڭ بولاشاعى ءسوز بولادى. سوندىقتان دا قۇرىلتاي دەگەنىمىز بەك دۇرىس دەپ شەشتىك. ال نەگە جالپى قازاق قۇرىلتايى ەمەس دەگەنگە كەلەر بولساق، بىرىنشىدەن، ءبىزدىڭ قازىر جالپى قازاقتىڭ قۇرىلتايىن وتكىزۋگە قاۋقارىمىز جوق. ەكىنشىدەن، جالپى قازاق قۇرىلتايى دەگەن سوڭ شەت ەلدە تارىداي شاشىلىپ جۇرگەن قانداستارىمىز ول جيىندا بولۋى ءتيىس، ولاردىڭ دا ماسەلەسى قارالۋى كەرەك، ەڭ نەگىزگىسى ناتيجە بولۋى شارت. ونداي كەلەلى، اۋقىمدى، ءتىپتى ۇلى ءىستى شاعىن ءبىر توپ جاساماۋى كەرەك، ول قازاقستاننىڭ، قازاق مەملەكەتىنىڭ قولداۋىمەن، ءتىپتى باستاماسىمەن ءوتۋى شارت دەپ ويلايمىن. جالپى قازاقتىڭ قۇرىلتايىن وتكىزىپ، قازاق مەملەكەتىن قۇرۋ، الىستاعى اعايىننىڭ تۋعان جەرگە ات باسىن بۇرىپ، ۇلتتىق مەملەكەتكە اينالۋ الداعى كۇننىڭ ەنشىسىندە دەپ تۇيدىك.
- بۇل بيلىكتىڭ جوباسى، ۇقك ىستەپ وتىرعانى دەگەن ايىپتاۋلار دا ايتىلىپ جاتىر. جالپى وسى ىستە بيلىك تاراپىنان نە قولداۋ، نە قارسىلىق كورىپ وتىرسىزدار ما؟
- يا، ءبىزدى كوميتەتتىڭ قۇيىرشىقتارى، قۋىرشاقتارى دەپ جاتقان باۋىرلارىمىز دا جوق ەمەس. ەڭ وكىنىشتىسى سول ازاماتتاردىڭ وزدەرىن ۇلتشىلمىز دەپ سانايتىنىندا. ەگەر ۇلتشىل بولساڭ، ۇلتىڭا، ەلىڭە، حالقىڭا جانىڭ اشيتىن بولسا باستامانى كىم كوتەرسە دە قولداپ، بىرىگىپ، ۇلتتىڭ ۇلانىنا، جالاۋىنا اينالۋعا تىرىسۋ كەرەك ەمەس پە؟ جالپى مەنىڭ ۇعىمىمدا ۇلت ماسەلەسىنە كەلگەندە كۇندەلىكتى پەندەشىلىك، كۇيكى تىرشىلىك، پىش-پىش اڭگىمە كەرى ىسىرىلىپ تاستاۋى كەرەك. قازىرگى تاڭدا ۇلتشىلدىقتى تۋ ەتىپ، ۇلتتىڭ مۇددەسىن قورعاۋدا ۇلكەن تاباندىلىق، باتىلدىق، ءتىپتى جانكەشتىلىك قاجەت. ءبىزدىڭ الاشورداشىلاردىڭ، سول كەزدەگى زيالى-اعارتۋشى ازاماتتارىمىزدىڭ قۋعىندالماعانى، تۇرمەگە تۇسپەگەنى كەم دە كەم. ال ەندى بۇگىن ەلىمىز تاۋەلسىز، مەملەكەتىمىز دەربەس بولىپ تۇرعاندا ۇلتىمىزدىڭ جىرتىسىن جىرتىپ، مۇڭىن، جوعىن جوقتاعانىمىزدىڭ ءوزى اقىلعا سيمايتىن نارسە. بىراق امال قانشا ءوز ەلىندە قازاق ۇلتى ۇلت بولىپ ۇيىسا الماي، ىشىنەن دە، سىرتىنان دا جاۋ انتالاپ، بارىن تالاپ، بايلىعىن ءبولىسىپ جاتسا اتقا قونعانان باسقا شارا جوق...
ال ەندى بۇل بيلىكتىڭ جوباسى ما، بيلىك قولداپ جاتىر ما دەگەن ساۋالعا كەلسەم، بۇل ەگەر بيلىكتىڭ جوباسى بولىپ، بيلىك ۇلتشىلداردىڭ كۇشەيۋىنە، ۇلتشىلدىقتىڭ نىعايۋىنا كوڭىل بولەتىن بولسا مەنىڭ قۋانىشىمدا شەك بولماس ەدى. سەبەبى قالاي دەسەك تە مەملەكەتكە، بيلىككە قارسى شىعا وتىرىپ باستالعان، ىستەلگەن شارۋالاردىڭ جولى اۋىر بولادى. مەملەكەتتىك ماشينانىڭ قىسىمىنا شىداس بەرىپ، ايقاسا ءجۇرىپ ۇلتتىق مەملەكەت ورناتۋ قيىن-اق. سەبەبى ءبىزدىڭ ەلدە وپپوزيتسيا دەگەن ۇعىمنىڭ ءوزى دۇرىس ەمەس. بىزدە وپپوزيتسيا دەسە مەملەكەتتىڭ جاۋى، ھاس دۇشپانى سياقتى قابىلدانادى. ال شىن مانىندە دامىعان ەلدەردە وپپوزيتسيا دەگەنىمىز تارازىنىڭ ەكىنشى باسى، نەمەسە ەكىنشى قاپتالدىڭ ۇزەڭگىسى سياقتى قالىپتاسقان. قوعامدا تەپە-تەڭدىك، ادىلدىك بولۋ ءۇشىن دە تەگەۋرىندى وپپوزيتسيا كەرەك. ءبىزدىڭ قوعامداعى كورىنىس تاۋىپ جاتقان قايشىلىقتاردىڭ دەنى سول وپپوزيتسيانىڭ، ينتەللەگەنتسيانىڭ، اينالىپ كەلگەندە بيلىك پەن حالىق اراسىنداعى بايلانىستىڭ السىرەگەنىنىڭ كورىنىسى.
ءوزىڭىز كورىپ وتىرسىز كەدەندىك وداقتىڭ ۇلتتىق ەكونوميكاعا تيگىزىپ جاتقان وراسان زور زيانى كۇننەن كۇنگە كۇشەيىپ كەلەدى. ەۋرازيالىق وداققا كىرسەك ءتىپتى سوراقى بولادى. ەۋرازيالىق وداق ەل تاۋەلسىزدىگىنە ۇلكەن قاتەر دەپ جۇرگەن ازاماتتارعا تولىقتاي قوسىلامىن. مەن ءوزىم دە سونداي كوزقاراستامىن.
ال ەندى كەشە عانا جارىلىس بولىپ، مىڭداعان ادام زارداپ شەگىپ، 600 توننا گەپتيل ەل ۇستىنە قۇيىلىپ جاتقاندا، ونىڭ زارداپتارىنىڭ كولەمى بەلگىلى بولماي تۇرىپ پروتون زىمىرانىن قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ، بيلىگىنىڭ كەلىسىمىنسىز تاعى ۇشىرعالى جاتقانى رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ۇياتسىزدىعى، وپاسىزدىعى دەپ باعالاۋ كەرەك. دەمەك ولارعا قازاق ۇلتىنىڭ دەنساۋلىعى، قازاق جەرىنىڭ ەكولوگياسى ماڭىزدى ەمەس، تەك زىمىراندى ارزان ۇشىرىپ، مولىراق پايدا تاپسا بولدى، ال قازاقتار قىرىلسا قىرىلا بەرسىن، قۇبىجىقتار، جارىمجان، مۇگەدەكتەر تۋىلسا تۋىلا بەرسىن دەگەن ۇستانىم بۇل.
وسى تۇستا ەگەر رەسەي بيلىگى شىنىمەن باسا كوكتەپ، ۇكىمەتتىڭ رۇقساتىنسىز پروتوندى ۇشىراتىن بولسا ەڭ الدىمەن سول بيلىك ءۇشىن ۇلكەن ماسقارا بولماق. وندا حالىق ونداي بيلىككە قارعىس جاۋدىرىپ، تەرىس اينالارى انىق. ەكىنشى جاعىنان وداقتاسىنا ءسوزىن وتكىزە الماسا، ءوز حالقىن قورعاي الماسا ونداي بيلىكتىڭ، ۇكىمەتتىڭ قاجەتى قانشا؟
وسى ماسەلەگە كەلگەندە بيلىك ءوزىنىڭ بەت بەينەسىن ساقتاپ قالعىسى كەلسە، شىنىمەن دە ەلدى ويلاۋشى ادامدار وتىرعان بولسا ۇلتشىلداردى قولداۋلارى كەرەك. سەبەبى قازىرگى كەزدە قانداي دا ءبىر جاۋعا قارسى داۋىس كوتەرىپ كۇشكە اينالا الاتىن توپ تەك قانا ۇلتشىلدار. سەبەبى بيلىك ءوزى جاساعان وپپوزيتسياسىن ءوزى تۇنشىقتىرىپ ءولتىردى. ەندى ءتىپتى وزدەرى، بيلىكتىڭ كومەگىنسىز شىققان وپپوزيتسيانىڭ وزىنە حالىقتىڭ سەنە قويۋى، ارتىنان ەرە قويۋى قيىن.
ال قازىرشە بيلىك تاراپىنان ۇلتشىلداردى قولداپ جاتقان جاعداي بايقالمايدى. كەيبىر باۋىرلارىمىزدىڭ بيلىك قولداپ وتىر، قارجى ءبولىپ وتىر دەگەنى دە بوس ءسوز. سەبەبى بيلىكتەن قولداۋ تاۋىپ، قارجى العان بولسا ول ازاماتتار قاراپ وتىرماعان بولار ەدى. سەبەبى بۇگىنگى تاڭدا سىرتقى جاۋلاردىڭ تانكىسىنە ايىرمەن، تاياقپەن بولسا دا قارسى شابۋ قاجەت بولىپ تۇر.
- ەگەر بيلىك قولداماسا، ءبىراز ۇلتشىلداردىڭ ءوزى سىزدەرگە قارسى شىعىپ جاتسا قالايشا قۇرىلتاي وتكىزىپ، ناتيجەگە جەتپەكسىزدەر؟ جالپى قۇرىلتاي قالاي وتەدى؟ ەڭ نەگىزگىسى قۇرىلتايدان كەيىن نە بولادى؟ قۇرىلتاي ءوتتى، ءىس ءبىتتى، اياعى جوق بولا ما؟
- شىندىعىن ايتۋ كەرەك، قۇرىلتاي شۇعىل جاسالىپ جاتىر، ءتىپتى اسىعىس دەۋگە بولادى. ءبىزدىڭ اسىققان سەبەبىمىز كەلەسى جىلدىڭ العاشقى جارتى جىلدىعىندا ەۋرازيالىق وداق قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلۋى مۇمكىن، رەسمي اقپاراتتار سولاي دەپ جاتىر. ەۋرازيالىق وداق ءبىزدىڭ ۇلتتىق ەكونوميكامىزعا دا، ۇلتتىق، مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگىمىزگە دە، جەرىمىزدىڭ تۇتاستىعىنا دا ۇلكەن قاتەر. ول تۋرالى مەن بىرنەشە ماقالا دا جازدىم. ەكىنشىدەن، كەلەسى جىلدان باستاپ كەدەندىك وداققا مۇشە ەلدەردىڭ كومپانيالارى قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ساتىپ الۋىنا، تەندەرىنە قاتىسا الادى. بۇل دەگەنىڭىز تريلليونداعان قارجىنىڭ شەت ەلگە كەتۋى، مىڭداعان بيزنەس قۇرىلىمدارىنىڭ بانكروتتىعى، ميلليونداعان ادامنىڭ ناپپاقاسىز قالۋى دەگەن ءسوز. بۇعان استە جول بەرۋگە بولمايدى. سوندىقتان اللا قالاسا ۇلتشىلدار كەلەسى جىلعا دەيىن قانداي دا ءبىر ساياسي كۇشكە، توپقا، قۇرىلىمعا اينالىپ ۇلگەرۋى كەرەك. ۋاقىت ءبىزدىڭ پايدامىزعا شەشىلىپ جاتقان جوق. ءبىز، ۇلتشىلدار وزىمىزبەن ءوزىمىز ىرىلداسىپ، تارتىسىپ جاتقاندا جاۋلار جايلاپ جىلى-جۇمساعىمىزعا، اسىلىمىزعا اۋىز سالىپ جاتىر. سوندىقتان تەزدەتپەسە بولمايدى...
سوندىقتان بارلىق ۇلتشىل باۋىرلارىمىزعا، اعالارىمىزعا ايتار ءوتىنىشىمىز، تىلەگىمىز ۇلتىمىز ءۇشىن پەندەشىلىكتى قويايىق، ۇلت مۇددەسى، ۇرپاق بولاشاعى پەندەشىلىكتەن جوعارى تۇرسىن، بىرىگەيىك، كۇشكە اينالايىق دەگىم كەلەدى.
ال بيلىككە ايتارىم، مەملەكەتتىڭ تۇراقتىلىعىن ساقتاپ، ىشكى-سىرتقى جاۋعا قارسى تۇراتىن جالعىز كۇش ۇلتشىلدار ەكەنىن، سىرتقى ساياساتتا مانەۆر جاساپ، قالقان ەتىپ توسۋ ءۇشىن دە، ەل ىشىندەگى تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ ءۇشىن بيلىك پەن حالىقتىڭ اراسىن بايلانىستىراتىن، تۇسىنە بىلسە حالىقتىڭ ءسوزىن سويلەي وتىرىپ بيلىككە دە جاردەمشى بولاتىن جالعىز كۇش ۇلتشىلدار ەكەنىن تۇسىنسە دەيمىن.
- ماكە، سونىمەن قۇرىلتاي وتە مە؟
- اللا قالاسا مىندەتتى تۇردە، مەجەلەگەن ۋاقىتتا، ياعني كەلەسى ايدىڭ اياعىندا، الماتى قالاسىندا وتەدى. وعان بارلىق وبلىستاردان دەلەگاتتار كەلەدى، شەت ەلدەن كەلەتىن ازاماتتار دا بار.
جالپى كۇن تارتىبىندە ءۇش ماسەلە بار. ءبىرىنشىسى، ۇلتتىق-دەموكراتيالىق مەملەكەت قالىپتاستىرۋدىڭ تۇجىرىمداماسىنىڭ جوباسىن بەكىتۋ. ەكىنشىسى بيلىكپەن دە، وپپوزيتسيامەن دە، حالىقپەن دە تىعىز بايلانىسا وتىرىپ، ۇلتتىڭ، حالىقتىڭ مۇددەسىنە جۇمىس ىستەيتىن، باعدارلامالار دايىنداپ، جوسپار قۇرىپ، ناقتى جۇمىس جاسايتىن ۇيلەستىرۋ كەڭەسىن قۇرۋ. ءۇشىنشىسى، پرەزيدەنتتىڭ، ۇكىمەت باسشىسىنىڭ، پارلامەنت جەتەكشىلەرىنىڭ اتىنا قازىرگى قالىپتاسقان جاعدايدى ساراپتاي كەلىپ، ناقتى ۇسىنىستار مەن تىلەكتەر، تالاپتار قوياتىن ۇسىنىس-حات بەرۋ.
- قۇرىلتايدان كەيىن نە بولادى؟ نە ىستەلەدى؟
- قۇرىلتايدان كەيىن، بەكىتىلگەن تۇجىرىمدامانى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ستراتەگياسى، تاكتيكاسى ايقاندالىپ، ۇلكەن باعدارلاما دايىندالادى. ول باعدارلامانى ورىنداۋدىڭ ءىس-شارالار جوسپارى جاسالادى. وعان جاۋاپتى ادامدار بەلگىلەنىپ، قارجى كولەمى انىقتالادى، بيۋدجەتى جاسالادى.
- قارجىنى قايدان الاسىزدار؟
- يا، بۇل ۇلكەن ماسەلە. كەز كەلگەن يدەيانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءبىرىنشى يدەيا، ەكىنشى كادر-بىلىكتى ماماندار، ءۇشىنشى قارجى كەرەك. بىزدە الدىڭعى ەكەۋى بار. يدەيانى ءوزىڭىز كورىپ وتىرسىز. ۇلتشىل، مەملەكەتشىل بىلىكتى ماماندار، قانى بار، نامىسى بار ازاماتتار از ەمەس. ال قارجى ماسەلەسى، ارينە كۇردەلى. ويتكەنى ۇلكەن يدەيالار مول قارجىنى تالاپ ەتەدى. وسى تۇستا كەدەندىك وداقتان، قازىرگى بيلىكتىڭ، ۇكىمەتتىڭ دارمەنسىز ساياساتىنان جاپا شەككەن كاسىپكەرلەرىمىز، تەندەرلەرگە قاتىسىپ، قارنىن تويدىرىپ جۇرگەن كومپانيالار ەرتەڭ دىمسىز قالماۋى ءۇشىن ۇلتشىلداردى قولداسا دەيمىن. ال ۇلتشىلدار ساياسي كۇشكە اينالسا، ولاردى قورعايدى. سونداي بيزنەس وكىلدەرىمەن ءوزارا قولداۋ مەن قورعاۋ، تۇسىنىستىك شارالارىن جاساي وتىرىپ، قارجى ماسەلەسىن شەشۋگە تىرىسامىز.
ال ەگەر بيلىكتىڭ بەتى ۇلتشىلدارعا بۇرىلىپ، اكىمشىلىك، قارجىلىق كومەك كورسەتىپ جاتسا ودان دا باس تارتپايمىز. ويتكەنى ءبىزدىڭ ويىمىز، ماقساتىمىز ۇلتىمىزدى ساقتاپ قالۋ، مەملەكەتىمىزدىڭ ىرگەسىن نىعايتۋ. وسى ماقسات، مۇددە بيلىكتە دە بار. ەگەر تاۋەلسىز، دەربەس قازاقستان بولماسا ەرتەڭ ولارعا لاۋازىم دا، بايلىق تا بولمايدى. وتارشىل رەسەي بيلىك جۇرگىزگەن كەزدە ميلليونداعان ادامدى قىرعىنعا ۇشىراتىپ، بايلاردىڭ ءبارىن ايداپ، قىرىپ، قالعانان تەنتىرەتىن جىبەرگەنىن ۇمىتپاعان ءجون. ءبىزدىڭ جاۋىمىز تەك رەسەي عانا ەمەس، قىتاي ساياساتى دا قازاق بالاسىنا جاقسىلىق اكەلەيىن دەپ تۇرعان جوق. ايداھار ەلىنىڭ وق شىعارماي جاۋلاۋ ساياساتى ءوز ناتيجەلەرىن بەرىپ جاتىر. ۇلتتىق بايلىقتىڭ وراسان بولىگى سولاردىڭ قولىنا ءوتىپ، ەندى جەرىمىزگە كوز الارتىپ وتىرعانى مىناۋ. سوندىقتان قازاق بالاسىنا جايباراقات، ساناسىز، سالپىەتەك بولۋ ولىممەن تەڭ.
ەرتەڭگى ۇرپاعىمىز ءۇشىن ءبىر تۋدىڭ استىنا بىرىگىپ، ءبىر ۇرانعا جينالساماق، ءبىر ىسكە جۇمىلىپ، ءبىر سوزگە يلانباساق ەرتەڭ كەش بولادى...
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت، ىسىڭىزگە ساتتىلىك تىلەيمىز.
- راحمەت.
Abai.kz
