قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، ديريجەر ءمۇسىلىم امزەنىڭ شىعارماشىلىق كەشتەرىنەن تۇيگەن وي.

...ساحنا تورىندە – وركەستر. شىعارمالار بىرىنەن سوڭ ءبىرى ورىندالىپ جاتىر. ساحناداعى قىرىق-ەلۋ مۋزىكانت سازدى اسپاپتاردى رەت-رەتىمەن، لەك-لەگىمەن تولاسسىز تارتىپ، سان ءتۇرلى سارىندى توقتاۋسىز قۇيقىلجىتادى: كەيدە ءبىر توپ ەكىنشى توپقا كەزەك ۇسىنىپ، كەلتە دامىل تاۋىپ، كىدىرىستەيدى دە، ارتىنشا بۇكىل وركەستر الاپات ارىنمەن تۇتاسا كۇركىرەپ سالا بەرەدى. بىرەسە نازىك تە سىرلى اۋەندى سىزىلتا ۇزدىگىپ تۇرىپ السا، بىرەسە تاۋ جاقپارىنان سارىلداي قۇلاعان سارقىراماشا گۇرىلدەي دۇرلىگە جونەلەدى.

ءسات سايىن مىڭ قۇبىلا ۇندەسكەن وسى دىبىستار ۇيلەسىمى، سىرت قاراعاندا، وزدىگىنەن بولىپ جاتقان سەكىلدى سەزىلەدى. «ءار مۋزىكانتتىڭ الدىندا پارتيتۋرا تۇر، پالەنباي رەت رەپەتيتسيا دا جاسالعان شىعار، اركىم ءوز مىندەتىن جاتتاپ تا العان بولار، ەندەشە ديريجەردىڭ كەرەگى نە، تاياعىن شوشاڭداتپاي، تىنىش وتىرىپ كونتسەرت كورمەي مە؟» دەگەن ءازىل-شىنى ارالاس قازاقى قارابايىر تۇسىنىك تە سودان تۋار، بالكىم. شىن مانىندە ديريجەر بولۋ – قۇر تاياقشا ەربەڭدەتۋ ەمەس. ديريجەر قىزمەتىنىڭ ماڭىزىن، وسى ءبىر بەكزات ونەردىڭ قۇدىرەتىن وعان انىقتاپ زەر سالعاندا عانا ۇعىنىپ، باعالاۋعا بولادى.

وسى تۇرعىدا ءمۇسىلىم امزەنىڭ ديريجەرلىك شەبەرلىگىنە سۇيسىنگەنىمىز راس. الدىندا وتىرعان قانشاما مۋزىكانتتىڭ ءوزارا ۇيلەسە، جىمداسا ونەر كورسەتۋىن قامتاماسىز ەتۋ عانا ەمەس، ساز اسپاپتارىنىڭ ءاربىرىنىڭ شىعارمانىڭ قاي تۇسىنا قانشالىقتى قاتىسۋىن قاداعالاۋ، ۇجىمدىق قيمىلدىڭ جۇيەلىلىگىن ساقتاۋ دەگەنىڭىز – بىلايعى ادام ءۇشىن «ميدى اشىتار ماتەماتيكا» بولسا، «سيقىرلى تاياقشا» يەسى ءۇشىن – تۇنىپ تۇرعان ليريكا ءتارىزدى. ءمۇسىلىمنىڭ ورىندالىپ جاتقان شىعارمانىڭ قايسىبىر تۇسىندا وركەستردىڭ ءبىر توبىن قولىمەن قولپاشتاي، الاقانىمەن ايالاي دەم بەرگەن سەكىلدەنۋى، ەكىنشى ءبىر لەگىن ەرەكشە قۇلشىنىسقا شاقىرعانداي ەكپىندەتە جىگەرلەندىرۋى وركەستر جۇمىسىنا ورتاق سيپات بەرىپ، تۋىندى تۇتاستىعىنا ۇلاسادى. كەيدە ديريجەردىڭ ءساندى قيمىلىنا، قاجەت تۇستاردا كورىنەتىن ەكسپرەسسياسى مەن ەموتسياسىنا، شىعارما تابيعاتىن جۇرەگىمەن سەزىنىپ، جاندۇنيەسىمەن ۇعىنىپ، ىشىنە ءوزىن ۇمىتا ەنىپ كەتكەندەگى بولمىسىنا قاراپ، ونى وسى ءبىر وزگەشە ونەر ساحناسىنىڭ ساڭلاق ءبيشىسى ەكەن دەپ تە قالاسىز.

بىردە جۋرناليستەر ءمۇسىلىم امزەدەن: «وركەستردەگى سونشاما ادامنىڭ ىشىنەن بىرەۋىنىڭ ىلەسپەي قالعانىن سەزۋگە بولا ما؟» – دەپ سۇراپتى. «البەتتە! – دەپتى ول. – ديريجەر سول ءۇشىن دە كەرەك قوي. وركەستر قۇرامىنداعى مۋزىكالىق اسپاپتاردىڭ ءبىرىنىڭ دىبىسى قانداي دا ءبىر سەبەپپەن زاماتىندا شىقپاي قالسا، ماعان مىندەتتى تۇردە سەزىلىپ تە، كورىنىپ تە تۇرادى. مەنىڭ ءبىر مىندەتىم – سونداي كەمشىلىكتىڭ بولماۋىن قاداعالاۋ». ول ءۇشىن ديريجەر وركەستردەگى ءار اسپاپتىڭ ورنىن، ورىنداۋشىنىڭ مۇمكىندىگىن جاقسى ءبىلۋى كەرەك.

ءمۇسىلىمنىڭ كونتسەرتىن تاماشالاعاندا بايقالاتىنى – ونىڭ شىعارما تابيعاتىن تاني بىلەتىنى، ءار كومپوزيتوردىڭ تۋىندىسىن جاقسىلاپ زەرتتەپ-زەردەلەپ الىپ، ونىڭ مىنەزىن ۇعىنۋى، ارقايسىسىنا ءتان ىشكى وبرازدى اشا ءبىلۋى. ونىڭ وركەسترلىك شەشىمدى ءدوپ باسىپ تابۋى، وزىندىك تراكتوۆكاعا باتىل بارا الۋى – وسى شەبەرلىكتەن كەلىپ شىعادى. كومپوزيتوردى تولعاندىرعان تۇپكى يدەيانى ءتۇسىنۋ بار دا، سول تۋىندى بويىنداعى بۇكىل ءسول، تۇگەل ءناردى شاشاۋ شىعارماي، بابىمەن باسقارا ءبىلىپ، تىڭدارمان جۇرەگىنە جەتكىزۋ بار. نۇرعيسا تىلەنديەۆتىڭ «ورداباسى» پوەماسىنداعى – سالتاناتتى پافوس، بازارباي جۇمانيازوۆتىڭ «سەرپىنىندەگى» – جالىندى جىگەر، «الپامىس» بالەتىنەن «تايشىق حاننىڭ قۋانىش بيىندەگى» (اۆتورى ارمان جايىم) – ويناقى شادىمان حال، اسەتتىڭ «ماقپالىنداعى» كەشكى سامالداي سىرلى ناز جانە ت.ب. – وركەستر ورىنداۋىندا جاراسىم تاۋىپ، جان سەرگىتەدى. مۋزىكانىڭ وركەستەرگە لايىقتالىپ وڭدەلۋىندە، بۇكىل اسپاپتار قاتىسۋىمەن ورىندالۋىندا اڭعارىلاتىن عاجاپ ۇيلەسىم، كەرەمەت كەلىسىم – تالاي رەت توگىلگەن ماڭداي تەردىڭ، ديريجەردىڭ تىنىمسىز ەڭبەگىنىڭ جەمىسى.

ءبىزدىڭ ونەردەگى تۇلعالاردىڭ ءبىرازىندا تەك ءوز باعىتىنان باسقاعا مويىن بۇرماۋشىلىق، شەكتەۋلىلىك بار. كلاسسيكالىق مۋزىكا مايتالماندارى ۇلتتىق ساز ونەرىنەن بەيحابار بولىپ، ەسترادا جانرىندا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەندەر وپەرادان ماقۇرىم ەكەنىن بايقاتىپ الادى. ەرەكشە اتاپ وتەتىن نارسە: م.امزە – ءبىلىم-بىلىگى جونىنەن قاي جانردا دا قامشى سالدىرمايتىن جان-جاقتى سيرەك مايتالمانداردىڭ ءبىرى. ول كەزىندە «ماڭگىلىك سارىن» اتتى دومبىرا كۇيلەرى انتولوگياسىنىڭ، «قازاقتىڭ ءداستۇرلى 1000 كۇيى»، «شاھناما» سەكىلدى انتولوگيالىق جيناقتاردىڭ قۇراستىرۋشىسى، «قازاقستاننىڭ مۋزىكالىق مۇراسى»، «قازاقستانداعى ەتنوستاردىڭ مۋزىكالىق مۇرالارى» انتولوگيالىق جيناقتارىنىڭ مۋزىكا رەداكتورى بولعان. قۇرمانعازى اتىنداعى اكادەميالىق حالىق اسپاپتار وركەسترىمەن «عاسىرلار پەرنەسى»، نۇرعيسا تىلەنديەۆ اتىنداعى اكادەميالىق فولكلورلىق-ەتنوگرافيالىق وركەسترىمەن «سىرلى سارىن»، 2013 جىلى «سىرلى ساز»، «اڭساۋ»، «گۇلدەن، ەلىم»، قر مەملەكەتتىك اكادەميالىق سيمفونيالىق وركەسترىمەن «تاريحىن تاسقا تاڭبالاپ...» اتتى جەكە كونتسەرتتەرىن وتكىزگەن.

ونەر ادامىنىڭ دارىنىن دارالاي، قابىلەتىن ۇشتاي تۇسەتىن نارسە – تاجىريبە. ءمۇسىلىم امزە – ءوزىنىڭ تىنىمسىز ىزدەنگىشتىگىنىڭ ارقاسىندا الىس-جاقىن شەت مەملەكەتتەردە جان-جاقتى تاجىريبەدەن ءوتىپ، شەبەرلىگىن شىڭداي ءتۇسىپ جۇرگەن جىگىت. قازىردىڭ وزىندە ەداۋىر جەتىستىككە جەتىپ، ەل سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنگەن، «مايتالمان ماەسترو»، «ديريجەرلىك ونەردىڭ ۆيرتۋوزى» اتانىپ جۇرگەن تالانتتى باۋىرىمىزدىڭ بۇل تابىسقا توقمەيىلسىپ، توقتاپ قالماسى انىق. ەندەشە ونەرى ورگە جۇزە بەرەتىنىنە سەنىمدىمىز.

ساكەن سىبانباي

Abai.kz