سوڭعى بىرنەشە جىلداعى الەمدىك ءىرى وقيعالار, اسىرەسە, كوۆيد ۆيرۋسىنىڭ تارالۋى، رەسەيدىڭ ۋكرايناعا شاپقىنشىلىعى جاھاندىق ەكونوميكاعا ايتارلىقتاي اسەر ەتتى. زات باعاسى قىمباتتاپ، اقشا قۇنسىزداندى. الەمدىك ساياسي ساحنادا دا تۇراقسىزدىق ورىن الدى. وڭتۇستىك كورەياداعى، فرانتسياداعى، گەرمانياداعى ساياسي تولقۋلاردى، امەريكاداعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا دەموكراتتاردىڭ ويسىراي جەڭىلىپ، كونسەرۆاتيۆ ترامپتىڭ قايتا بيلىككە كەلۋىن دە سونىڭ قاتارىنا جاتقىزۋعا بولادى.

الەمدىك گەوساياساتتاعى وزگەرىستەر ساياساتكەرلەرگە عانا ەمەس، سانالى ازاماتتاردىڭ ساياسي ۇستانىمىنا دا ايتارلىقتاي بەتبۇرىس جاساۋدا. ونىڭ ناقتى مىسالى رەتىندە اق ۇيگە قايتا كەلگەن ترامپتىڭ «شتاتتان تىس» كومەكشىسىنە اينالعان يلون ماسكتى اتاۋعا بولادى.

الدىنعى جولعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا دەموكرات بايدەندى قولداعان يلون ماسكتىڭ مايدانىن وزگەرتىپ، بۇل جولى ترامپقا جاقتاس بولۋىنىڭ استارىندا سوڭعى جىلدارداعى الەمدىك ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ كۇردەنىلەنۋىنىڭ، ساياسي، اسكەري قاقتىعىستاردىڭ اشىققا شىققانىنىڭ جاتقانى انىق.

بايدەننىڭ بيلىگى كەزىندە ۋكرايناعا نيەتتەس بولىپ، تەگىن ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتكەن يلون ماسك ترامپتىڭ ءتورت جىلى كەزىندە، 36 تريلليون قارىزى بار اقش-تىڭ جومارت قولدىعىنا شەكتەۋ قويىپ، ەل قازىناسىن ارتىق شىعىنداردان ساقتاپ، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتقالى وتىر. اتاپ ايتقاندا امەيكانىڭ 450-دەن اساتىن فەدارالدى ورگاندارىنىڭ ەسەبىن تەكسەرىپ، قىسقارتىپ، قايتا قۇرىلىمداپ، 99-عا ىقشامداعالى وتىر. 6 ەلدەن ەرەك تالانتتى كومپيۋتەر مامانىن قاسىنا الىپ، تەكسەرىسكە ۇزاق جىلدار كەتەتىن كىرىس-شىعىستاردى جي-ءدىڭ كومەگىمەن بىرەر كۇندە تىندىرۋدا. ارتى اشىلعانىن كىم جاقسى كورسىن؟! يلون ماسكتىڭ جالاقى المايتىن، مەملەكەتكە دەگەن ادال پەيىلمەن كىرىسكەن جۇمىسى جاڭا كەدەرگىلەرگە تاپ بولۋدا. اقش حالىقارالىق دامۋ اگەنتىن تەكسەرۋدى اياقتاعان ونىڭ الدىندا جىلدىق شىعىنى 850 ميلليارد دوللارعا جەتەتىن پەنتاگون باستاتقان ءىرى كۇشتىك، ەكونوميكالىق قۇرىلىمدار تۇر.

قاسىرەتتى «قاڭتار وقيعاسىنان» كەيىن توقاەۆتىڭ دا شەتەلگە شىعارىلعان اكتيۆتەردى ەلگە قايتارىپ، «ادىلەتتى قازاقستان» ورناتۋ باستاماسىن كوتەرگەنىمەن، پۋتيننىڭ ۋكرايناعا باستاعان سوعىسى تەڭگەسى رۋبلگە بايلانعان، رەسەيمەن ەكونوميكالىق وداقتاعى بىزگە دە ايرىقشا اسەر ەتكەنى جۇرتقا ءمالىم. قازىر ءبىزدىڭ ەلدە دە بيۋدجەت تاپشىلىعى انىق اڭعارىلا باستادى. ۇكىمەتتىڭ تاياۋداعى ققس كوتەرۋ باستاماسىن پرەزيدەنت قايتا قاراۋعا تاپسىرما بەردى. بيۋدجەت ءتۇسىمىنىڭ ازايۋىنىڭ تامىرى ۇزاق جىلدار ورنىققان مەملەكەت بايلىعىن ىشتە وڭدەۋگە ەمەس، سىرتقا شيكىزات كۇيىندە ساتاتىن سيستەمانىڭ سالدارى ەكەنى انىق. ەلدەگى كەيىنگى كوپ جاعدايلار ءبۇل جۇيەنى وزگەرتۋگە تامىرى تەرەڭدەگى ەسكى قازاقستان ولليگارحتارىنىڭ كەدەرگى كەلتىرىپ جاتقانىن كورسەتۋدە. ەل ەكونوميكاسىنىڭ تاعدىرى مينيستر سەرىك جۇمانعارين مەن پوپۋليست راحىم وشاقباەۆتىڭ دەڭگەيىندە شەشىلەتىن شارۋا ەمەس. پرەزيدەنت ءوزى قولعا الۋى كەرەك.

توقاەۆتىڭ ءوز سۇحباتتارىندا ايتقان، ەل كوڭىلىنەن شىققان پرەزيدەنت مەرزىمىندەگى جوسپارلارىن تولىق ورىندالۋى ءۇشىن دە ول كىسىگە يلون ماسك سياقتى ءبىر مەملەكەتشىل تۇلعا، جاڭا تەحنولوگيا بىلگىرى كەرەك. مەملەكەت  حاتشىسى ايتقان قازىرگى «كۇشتى پرەزيدەنت، ىقپالدى پارلامەنت، ەستيتىن ۇكىمەت» ساياسي جۇيەسى دە ونى سىرتقا تەپپەسى انىق.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz