جۇما, 20 ماۋسىم 2025
جاڭالىقتار 898 0 پىكىر 29 مامىر, 2025 ساعات 12:24

سۋ — ءومىر كوزى: قازاق حالقى سۋدى قالاي قادىرلەگەن جانە بۇگىندە عىلىم گيدراتاتسيا تۋرالى نە ايتادى؟

سۋرەت: Satbayeb Universiti سايتىنان الىندى

 Coral Club كومپانياسىنىڭ wellness-ساراپشىسى گاليا نۋرماگامبەتوۆامەن سۇحبات

نەلىكتەن سۋدى ءومىردىڭ نەگىزى دەپ اتايدى؟   بۇل سۇراقتىڭ جاۋابى تەك حالىق مادەنيەتىنىڭ پوەتيكاسىندا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ناقتى عىلىمي لوگيكادا دا جاتىر.   دەنساۋلىق پەن نۋتريتسيولوگيا سالاسىنىڭ ساراپشىسى گاليا نۋرماگامبەتوۆانىڭ ايتۋىنشا، سۋ ادام اعزاسىنىڭ سالماعىنىڭ 70%-نا دەيىنگى بولىگىن قۇرايدى جانە بارلىق دەرلىك  بيوحيميالىق رەاكتسيالارعا قاتىسادى.   سۋ قورەكتىك زاتتاردى تاسىمالداۋدى، تەرمورەگۋلياتسيانى، ۋىتتاردىڭ شىعارىلۋىن جانە جاسۋشالاردىڭ جۇمىسىن قامتاماسىز ەتەدى. اعزادا سۇيىقتىقتىڭ جەتكىلىكتى دەڭگەيى بولماسا، ول قالىپتى جۇمىس ىستەي المايدى. 

سۋسىزدانۋ: كورىنبەيتىن ماسەلە

مەديتسينا سالاسى شولدەۋ — بۇل كەش بەرىلەتىن بەلگى ەكەنىن اتاپ كورسەتەدى. «سوزىلمالى سۋسىزدانۋ شارشاۋ، باس اۋرۋى، تەرىنىڭ قۇرعاۋى، زەيىننىڭ تومەندەۋى جانە اس قورىتۋ جۇيەسىندەگى ماسەلەلەر تۇرىندە بايقالادى»، — دەپ تۇسىندىرەدى مامان.   كوپ جاعدايدا ادامدار جەڭىل دەگيدراتاتسيا كۇيىندە  جۇرگەندەرىن بايقاماي دا قالادى — اسىرەسە كونديتسيونەر قوسۋلى كەڭسەلەردە نەمەسە دەنە بەلسەندىلىگى كەزىندە. 

وڭتايلى نورما: تاۋلىگىنە ءاربىر كەلى سالماققا 30–40 مل سۋ.   بىراق تا ىستىق اۋا رايىندا، جۇكتىلىك نەمەسە كۇيزەلىس كەزىندە بۇل قاجەتتىلىك ارتادى.   قازاقستاننىڭ قۇرعاق كليمات جاعدايىندا ماماندار كۇنىنە كەمىندە 2,5–3 ليتر سۋ ءىشۋدى ۇسىنادى.

ۇلتتىق مۇرا: سۋ — ەتيكالىق قۇندىلىق رەتىندە 

قازاقتىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىندە سۋ ءاردايىم قاسيەتتى سىي رەتىندە قاراستىرىلعان.   سۋدى قادىرلەپ، ۇقىپتىلىقپەن ءارى قۇرمەتپەن ىشكەن.   «سۋ ءىشىپ كەل!» دەگەن سالەمدەسۋ تەرەڭ ماعىناعا يە بولعان: بۇل قامقورلىق پەن سۋدىڭ ماڭىزىن ءتۇسىنۋدىڭ بەلگىسى ەدى. ادامدار سۋ جوق جەردە ءومىر دە جوق ەكەنىن جاقسى بىلگەن — نە تۇرمىستا، نە جولدا، نە شارۋاشىلىقتا. بۇل كوزقاراس بۇگىندە بۇرىنعىدان دا وزەكتى: كليماتتىڭ وزگەرۋى مەن حالىق سانىنىڭ ءوسۋى سۋدى ۇقىپتى پايدالانۋ ماسەلەسىن جاھاندىق دەڭگەيگە شىعارىپ وتىر. 

«سۋ» بولىپ سانالمايتىندار نە؟

كوپتەگەن سۋسىندار — تازا سۋدىڭ تولىققاندى بالاماسى ەمەس.  نۋتريتسيولوگ: «كوفە، قارا شاي، گازدالعان سۋسىندار مەن الكوگول نەسەپ ايداۋشى اسەرگە يە.  ولار ىلعالداندىرمايدى، كەرىسىنشە، قۇرعاتادى" دەيدى. سوندىقتان باسىمدىقتى ءدال سۋعا بەرۋ كەرەك: سۇزىلگەن، بوتەلكەلەنگەن نەمەسە پايدالى مينەرالدارمەن بايىتىلعان سۋعا. 

ميعا اسەرى: عىلىم نەي دەيدى

سۋدىڭ جەتىسپەۋى نەبارى 1–2% بولعاننىڭ وزىندە كوگنيتيۆتىك فۋنكتسيالارعا اسەر ەتۋى مۇمكىن.   British Journal of Nutrition جۋرنالىنىڭ زەرتتەۋىنە سايكەس، ءتىپتى دەنى ساۋ جاس ادامداردا دا ازداعن سۋسىزدانۋ زەيىن، جادى جانە كوڭىل كۇي كورسەتكىشتەرىن تومەندەتەتىنى انىقتالعان.
 
ساراپشىدان كەڭەستەر

  • تاڭەرتەڭگى كۇنىڭىزدى ءبىر ستاقان سۋمەن باستاڭىز — بۇل زات الماسۋ پروتسەسىن ىسكە قوسادى;
  • شولدەگەندى كۇتپەي-اق، كۇنى بويى سۋدى از-ازدان ءىشىپ وتىرىڭىز;
  • سۋسىزداندىراتىن سۋسىنداردان اۋلاق بولىڭىز;
  • ءزاردىڭ تۇسىنە نازار اۋدارىڭىز — ول اشىق سارى بولۋى ءتيىس;
  • سۋ مولشەرى جوعارى تاعامداردى راتسيونىڭىزعا قوسىڭىز — قاۋىن، قيار، بالدىركوك. 
  • جوعارى جۇكتەمە كەزىندە جانە ىستىقتا — اعزانىڭ مينەرالدارعا دەگەن قاجەتتىلىگىن ەسكەرىڭىز. 

 

قورىتىندى

سۋ — بۇل كۇندەلىكتى ءومىردىڭ ۇيرەنشىكتى بولىگى عانا ەمەس.   بۇل — دەنساۋلىقتىڭ ىرگەتاسى، اعزاداعى بارلىق پروتسەستەردىڭ نەگىزى جانە ەنەرگيانى، وي ايقىندىعىن ءارى ۇزاق ءومىردى ساقتاۋدىڭ كىلتى.   قازاقتىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىندە سۋعا دەگەن قۇرمەت — قالىپتى قۇبىلىس بولدى، جانە بۇگىندە عىلىم مۇنداي كوزقاراس تەك مادەني ەمەس، فيزيولوگيالىق تۇرعىدان دا نەگىزدەلگەنىن دالەلدەپ وتىر 

قازىرگى زەرتتەۋلەر ءتىپتى ازداعان سۋسىزدانۋدىڭ ءوزى كوگنيتيۆتىك فۋنكتسيالارعا، ەموتسيالىق كۇيگە جانە زات الماسۋعا اسەر ەتەتىنىن دالەلدەگەن.  سوندىقتان ءار ادامنىڭ مىندەتى — تەك سۋ ءىشۋ ءتارتىبىن ساقتاۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار سۋدى قۇندى رەسۋرس رەتىندە قورعاۋ، ونى ۇتىمدى تۇتىنۋ قاعيداتتارىن ۇستانۋ.

دەنساۋلىققا قامقورلىق — ءبىر ستاقان تازا سۋدان باستالادى.   وسى تۇرعىدان العاندا، اتا-بابالار تاجىريبەسى مەن نۋتريتسيولوگيا جەتىستىكتەرى ءبىر داۋىسپەن ۇندەسەدى. 

Abai.kz

 

0 پىكىر