قىرىمعا قاتىستى رەسەيگە سانكتسيا سالىنعاناعا دەيىن، ياعني، 2014 جىلعى شىلدەدە 11,4 ملن  شەتەلدىك ەڭبەك كۇشى بولدى. دميتري كوزاكتىڭ مالىمدەمەسى بويىنشا 2013 جىلدىڭ 9 ايىندا ماسكەۋ مەن ماسكەۋ وبلىسىنا 3,3 ميلليونعا جۋىق شەتەلدىك ەڭبەك ميگرانتتارى كەلگەن ەكەن. رەسەي فمس باعالاۋى بويىنشا، 2014 جىلدىڭ باسىنداعى جاعداي بويىنشا ماسكەۋدە 1 ملن شەتەلدىك ەڭبەك ميگرانتتارى زاڭسىز جۇرسە، زاڭدى تۇردە جۇمىس ىستەگەندەرى بار بولعانى – 400 مىڭعا جۋىق. بۇل ءبىر ماسكەۋدە عانا بولعان ءتىزىم.

2024 جىلدىڭ ورتاسىنا قاراي رەسەي فەدەراتسياسى وڭىرلەرىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىنە كوشىپ-قونۋشىلاردىڭ جۇمىسىنا شەكتەۋ ەنگىزىلدى. روسستاتتىڭ دەرەكتەرى بويىنشا 2023 جىلى رف-عا 560 مىڭ ادام تىركەلسە، بۇل 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا 23%-عا ازايعان. ميگرانتتار سانى 10 جىل ىشىندە كوپ مولشەرگە دەيىن قىسقاردى.

ءدال قازىر رەسەيلىك پاسپورتتارى بار 2,5-3 ملن تاجىك، وزبەك، قىرعىز، ارميان بار ەكەنى انىق. بىراق ولاردان رف دياسپورالىق قاۋىپتى اڭعارىپ، ورىس مادەنيەتىن مەنسىنبيەدى دەگەن ايىپ تاعۋعا كوشتى.

بۇل ماسەلە، اسىرەسە، ميگرانتتاردىڭ بالالارى دۋمانىڭ باس اۋرۋىنا اينالدى. سەيسەنبى، 10 ماۋسىمدا مەملەكەتتىك دۋما ءىىم-ءنىڭ پوليتسيا مەن ءبىلىم مينيسترلىگىن كامەلەتكە تولماعان شەتەلدىكتەر تۋرالى مالىمەتتەرمەن الماسۋعا مىندەتتەيتىن زاڭ جوباسىن قاراۋعا كىرىستى. كوشى-قون ۆەدومستۆوسى مۇنداي بالالاردى تىركەۋ جانە ولاردى ەسەپتەن شىعارۋ تۋرالى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىنە حابارلايتىن بولادى. مەكتەپتەر مەن كوللەدجدەر جوباعا سايكەس كوشىپ-قونۋشىلاردىڭ بالالارىن ورىس ءتىلىن بىلۋگە مىندەتتى تەستىلەۋ ناتيجەلەرى تۋرالى اقپاراتتى، سونداي-اق ولاردىڭ قابىلدانعانى نەمەسە وقۋدان شىعارىلعانى تۋرالى دەرەكتەردى ءىىم-گە بەرۋگە ءتيىس دەلىنگەن.

«زاڭ جوباسىنىڭ ماقساتى كوشى-قون باقىلاۋىن كۇشەيتۋ بولماق. سونداي-اق ەلىمىزدە زاڭدى تۇردە جۇرگەن بالالاردىڭ ءبىلىم الۋ، ولاردى الەۋمەتتەندىرۋ جانە قوعامعا كىرىكتىرۋ قۇقىعىن قامتاماسىز ەتۋ»، - دەپ مالىمدەدى دەپۋتاتتارعا ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى يگور زۋبوۆ. مەملەكەتتىك دۋمادا ءىىم ميگرانتتار بالالارىنىڭ قاۋىپ-قاتەرىنە ەلەۋسىز قاراعانى ءۇشىن سىنعا الدى.

مەملەكەتتىك دۋمادا كۇتپەگەن جەردەن پوليتسيا مەن مەكتەپتەردى كوشىپ-قونۋشىلاردىڭ بالالارى تۋرالى مالىمەتتەرمەن الماسۋعا مىندەتتەيتىن ءىىم زاڭ جوباسى قىزۋ پىكىرتالاس بولدى. باستامانى ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى يگور زۋبوۆ ۇسىندى جانە كوپتەگەن پارلامەنتاريلەر جيناقتالعان نارازىلىقتاردى ءبىلدىرۋ ءۇشىن وسى ءساتتى پايدالاندى.

دەپۋتات الەكسەي كۋريننىي (كپرف) ءىىم-ءنىڭ دەپۋتات سەرگەي وبۋحوۆتىڭ: "رف اۋماعىندا كامەلەتكە تولماعانداردىڭ 800 مىڭ بالاسى بار، ولاردىڭ 600 مىڭى وقىمايدى. ەندى نە؟ اتا-انالاردى ءبىر رەتتىك حاتتاما بويىنشا تارتقان، بىراق ولار وتباسىلىق ءبىلىم بەرۋدى نەمەسە تاعى باسقانى راسىمدەگەن. شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن زاڭنامانى ودان ءارى وزگەرتۋ بولا ما؟» دەگەن ساۋال جولدادى.

يگور زۋبوۆ دەپۋتات وبۋحوۆقا مۇنداي سانداردى ايتپاعانىن ايتتى. ءمينيستردىڭ ورىنباسارىنىڭ ايتۋىنشا، قازىر رەسەيدە بار بولعانى 638 مىڭ بالا بار جانە ولاردىڭ كوپشىلىگى مەكتەپتە وقىمايدى.

دەگەنمەن، باسقا دەپۋتاتتار كپرف-داعى ارىپتەستەرىن قولدادى: كەيبىرەۋلەرى «ميگرانتتاردىڭ بالالارى تاراپىنان ورەسكەل اگرەسسيا» تۋرالى ايتتى، ال باسقالارى تەرگەۋ كوميتەتىنىڭ شەتەلدىك ازاماتتار اراسىنداعى قىلمىستىڭ ءوسۋى تۋرالى مالىمدەمەلەرىن ەسكە الدى. وعان جاۋاپ رەتىندە ءىىم وكىلى تەرگەۋ كوميتەتى «وسى سالاعا جاۋاپ بەرەتىن ورگان بولىپ تابىلمايتىنىن» ەسكە سالىپ، دەپۋتاتتار ۇسىنعان زاڭنامانى قاتاڭداتۋ ارتىق دەپ ەسەپتەيتىنىن ايتتى.

وسىدان كەيىن ميحايل ماتۆەەۆ ءمينيستردىڭ ورىنباسارىن ماسەلەگە «سالماقتى قاراۋعا» شاقىردى. ەندى ەرسەك ميگرانتتارعا كەلەتىن بولساق، «پايداسىز» ميگرانتتار رەسەيدەن شىعارىلادى دەگەن ءسوز بيلىك تاراپىنان كەڭىنەن ايتىلا باستادى.

رەسەي ءىىم باسشىسى ۆلاديمير كولوكولتسەۆ:«جۇمىس ىستەمەيتىن جانە وقىمايتىن ميگرانتتار، سونداي-اق ساۋساق ىزدەرىن الۋ پروتسەدۋراسىنان وتپەگەن جانە ورىس ءتىلىن وقىماعان ميگرانتتار رەسەيدەن كەتۋى ءتيىس»،-دەپ مالىمدەدى. بۇل تۋرالى رەسەيلىك باق حابارلادى. «كوشەلەر مەن تۇرعىن ءۇي سەكتورىندا زاڭسىز كەلەتىن ميگرانتتار بولماۋى ءتيىس. جۇمىسىنان ايىرىلعان، جوو-دان شىعارىلعان، داكتيلوسكوپيادان وتپەگەن، ءتىل وقىمايتىن، رەسەيلىك قوعامعا پايدا اكەلمەيتىن ادامدار ءبىزدىڭ ەلدەن كەتۋى ءتيىس»، - دەدى كولوكولتسەۆ.

ءساۋىر ايىنان باستاپ كوشىپ-قونۋشىلاردىڭ بالالارىن مەكتەپكە قابىلداۋ الدىندا ورىس ءتىلىن بىلۋگە تەستىلەۋ باستالدى. بۇدان باسقا، شەتەلدىك ازاماتتارعا قاتىستى، اتاپ ايتقاندا، ارنايى ەلدەن شىعارۋ رەجيمى، زاڭسىز كوشىپ-قونۋشىلارعا كىرۋ جانە قىزمەت كورسەتۋ كەزىندەگى زاڭ بۇزۋشىلىقتار ءۇشىن ايىپپۇلدار ەنگىزىلدى، سونداي-اق پايداسىز ادام مارتەبەسى بەلگىلەندى.

كوشى-قون ساياساتى قاتايتىلعاننان كەيىن رف-مەن كورشىلەس ەلدەر ءوز ازاماتتارىنىڭ قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلعانى تۋرالى بىرنەشە رەت مالىمدەگەن ەدى.

Abai.kz