قازىر الەمدىك باق اق ۇيدەگى تاريحي كەزدەسۋ حاقىندا جارىسا جازىپ جاتىر. اقش-رەسەي باسشىلارىنىڭ وتكەن اپتاداعى كەزدەسۋىنەن كەيىن ەۋروپا ەلدەرى باسشىلارى مەن ۋكراينا پرەزيدەنتى كەشە اق ۇيدە توبە كورسەتتى.

ەندى وسى مامىلەگە شاقىرۋ جينالىسى تۋرالى شەتەلدىك ءباسپاسوز نە جازعانىن وقىرمانعا ۇسىنباقپىز.

بۇل تۋرالى الپاۋىت اقپارات اگەنتتىگى «BBC» بىلاي دەپ جازدى:

«دونالد ترامپ، ۆلاديمير زەلەنسكي جانە ەۋروپا كوشباسشىلارى اراسىنداعى ماڭىزدى كەزدەسۋ اياقتالدى.

بريتان پرەمەر-ءمينيسترى كەير ستارمەردى قوسا العاندا، ەۋروپالىقتار بۇل كەزدەسۋدىڭ ناتيجەسىنە ريزا بولدى – ويتكەنى ول زەلەنسكيدىڭ سوڭعى اق ۇيدەگى كەزدەسۋىنە قاراعاندا الدەقايدا دوستىق جاعدايدا ءوتتى.

باستى ناتيجەلەردىڭ ءبىرى – رەسەي باسشىسى ۆلاديمير پۋتين مەن زەلەنسكيدىڭ، ءارى مۇمكىن بولسا ترامپتىڭ دا تىكەلەي كەزدەسۋى ىقتيمال ەكەندىگى.

الايدا كرەمل كومەكشىسى يۋري ۋشاكوۆ دۇيسەنبى كۇنى كەشكىسىن جاساعان ەكىۇشتى مالىمدەمەسىندە تەك رەسەيلىك جانە ۋكراينالىق دەلەگاتسيالارداعى وكىلدەر دەڭگەيىن كوتەرۋ مۇمكىندىگىن «قاراستىرۋ ورىندى» ەكەنىن عانا ايتتى.

تاعى ءبىر نەگىزگى تاقىرىپ – قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرى. ترامپتىڭ ايتۋىنشا، ۋكرايناعا قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرىن ەۋروپالىق ەلدەر «قامتاماسىز ەتەدى، ال اقش ولاردى «ۇيلەستىرىپ» وتىرادى».

ال اتالعان تاريحي كەزدەسۋ تۋرالى «KNKX·ORG» سايتى دا ءوز ۇستانىمىن جاريا ەتتى.

«اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي مەن رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ كەزدەسۋىن ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتقانىن مالىمدەدى. بۇل حابارلاما ترامپ، زەلەنسكي جانە ەۋروپانىڭ جەتەكشى ەلدەرىنىڭ دەلەگاتسياسىمەن اق ۇيدە وتكەن اسا ماڭىزدى كەلىسسوزدەر كۇنىنەن كەيىن جاريالاندى.

ترامپ دۇيسەنبى كۇنى الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسىندا پۋتينمەن سويلەسكەنىن جانە «وتەتىن ورنى كەيىن انىقتالاتىن كەزدەسۋ ءۇشىن دايىندىقتاردى باستاعانىن» ايتتى.

ول ەكى ليدەرمەن كەزدەسۋ كەيىن ءوزى دە وتەتىنىن، بىراق كەلىسسوزدەردىڭ ناقتى قاشان وتەتىنىن اشىپ ايتپادى.

«بۇل ءتورت جىلعا جۋىق جالعاسىپ كەلە جاتقان سوعىس ءۇشىن وتە جاقسى، ەرتە قادام»، – دەپ جازدى ترامپ.

بۇل مالىمدەمە ترامپ، زەلەنسكي، بەس ەۋروپالىق ەلدىڭ باسشىلارى، ەۋروپالىق كوميسسيا توراعاسى جانە ناتو باس حاتشىسىمەن بىرنەشە ساعاتقا سوزىلعان كەلىسسوزدەردەن كەيىن جاسالدى. بۇعان دەيىن ول ەگەر ۋكراينا مەن رەسەي اقش-پەن ۇشجاقتى كەلىسسوزدەرگە كەلىسە السا، سوعىستى توقتاتۋعا «اقىلعا قونىمدى مۇمكىندىك» بار ەكەنىن ايتقان.

«ءبىز بارلىعىمەن بىرگە جۇمىس ىستەيمىز، ەگەر بەيبىتشىلىك ورناسا، ول ۇزاق ۋاقىت ساقتالاتىنداي ەتۋگە كۇش سالامىز»، – دەدى ترامپ.

قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرى نەگىزگى تاقىرىپ بولدى. كۇن تارتىبىندەگى باستى ماسەلە – ۋكراينا باتىس وداقتاستارىنان رەسەيدىڭ قايتا شابۋىلداۋىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قانداي قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرىن الا الاتىنى بولدى.

«قاۋىپسىزدىككە قاتىستى ۇلكەن كومەك كورسەتىلەدى»، – دەدى ترامپ. ونىڭ ايتۋىنشا، اقش ۋكرايناعا جانە ەۋروپاداعى باسقا دا وداقتاستارىنا قارۋ-جاراق ساتۋمەن كومەكتەسەدى، بىراق تىكەلەي كومەك كورسەتپەيدى».

الايدا جۋرناليستەردىڭ اقش اسكەرلەرى قاۋىپسىزدىك كەلىسىمدەرىنە قاتىسا ما دەگەن سۇراعىنا ول ناقتى جاۋاپ بەرمەدى.

ترامپتىڭ ايتۋىنشا، ەۋروپا ەلدەرى ايماقتاعى بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋ ىسىندە «ءبىرىنشى قورعانىس شەبى» بولادى، ال اقش «ولارعا كومەكتەسەدى».

بۇل كەلىسسوزدەر وتكەن اپتادا الياسكادا ترامپ پەن رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ كەزدەسۋىنەن كەيىن ءوتتى. ول كەلىسسوزدەردە ەكى ليدەر ناقتى ناتيجەگە قول جەتكىزبەسە دە، ىلگەرىلەۋ بار دەپ مالىمدەگەن بولاتىن.

«Foxnews-ءتىڭ» اقپارى مىناداي بولدى:

«اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپتىڭ كومەگىنسىز رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن بولعان تىعىرىق شەشىلمەس ەدى، دەپ دۇيسەنبى كۇنى ناتو باس حاتشىسى مارك ريۋتتە مالىمدەدى.

ريۋتتەنىڭ ايتۋىنشا، ۋكرايناداعى سوعىستى توقتاتۋ ءۇشىن كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋ ۇستەلىنە رەسەيدى الىپ كەلۋدە ترامپ شەشۋشى ءرول اتقاردى.

«پرەزيدەنت ترامپسىز… پۋتينمەن بولعان بۇل تىعىرىق بۇزىلماس ەدى»، – دەدى ريۋتتە دۇيسەنبى كۇنى «The Ingraham Angle» باعدارلاماسىندا. – «مۇنى اقپان ايىنان باستاپ ىستەي العان جالعىز ادام – ول بولدى».

سونداي-اق، ريۋتتە ناتو مۇشەلەرىنىڭ قورعانىسقا از شىعىن جۇمساعانى ءۇشىن ترامپتىڭ سىنى دۇرىس بولعانىن اتاپ ءوتتى. ترامپ ناتو-عا مۇشە 32 ەلدىڭ قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن كوبىرەك قارجى ءبولۋىن ۇزاق ۋاقىتتان بەرى تالاپ ەتىپ كەلەدى.

«ونىڭ ايتقانى مىناۋ ەدى: اقش ءوزىنىڭ قورعانىسىنا، دەمەك ناتو اۋماعىن بىرلەسىپ قورعاۋعا ەۋروپالىقتاردان الدەقايدا كوپ قارجى جۇمساپ وتىر»، – دەدى ريۋتتە. – «مەن امەريكالىقتار مۇنى كورىپ وتىر دەپ ۇمىتتەنەمىن. مۇمكىن، ترامپتىڭ كەزەكتى پرەزيدەنتتىگى تۇسىنداعى ەڭ ۇلكەن سىرتقى ساياساتتاعى جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى – ناتو سامميتىندە ءبىز قورعانىسقا 5% جۇمساۋعا، ونىڭ ىشىندە 3,5%-ىن تىكەلەي اسكەري شىعىندارعا بولۋگە ۇجىمدىق تۇردە كەلىستىك».

«بۇل – اقش-تىڭ شىعىنىمەن بىردەي. ەندى اقش پەن ەۋروپانىڭ قورعانىسقا جۇمسايتىن قاراجاتى تەڭەستىرىلىپ وتىر»، – دەپ قوستى ول».

Abai.kz