استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ مۋزىكالىق جاس كورەرمەن تەاترى 21 قىركۇيەك كۇنى «شاكارىم» سپەكتاكلىنىڭ پرەمەراسىن ۇسىندى. اۆتورى – ەرمەك امانشاەۆ، قويىلىم رەجيسسەرى – اسحات ماەميروۆ.

بۇگىنگى كۇننىڭ جاس بۋىنىنان «شاكارىم قۇدايبەردىۇلى كىم؟» دەگەن ساۋالعا ماردىمدى جاۋاپ الا الماسىمىز انىق. سەبەبى، جاhاندانۋ ءداۋىرى كومكەرگەن اقپاراتتار اراسىنان تاۋ تۇلعالارىمىز تۇرماق، ادامي بولمىسىمىزدى ارەڭ اجىراتىپ، سۇيرەتىپ كەلە جاتىرمىز. ۇزاق جىلدار كەمەڭگەر تۇلعا بولمىسىنا ۇڭىلمەۋىمىزگە تاريح تاقتاسى كەدەرگى بولعانى دا جاسىرىن ەمەس.

ءومىر مەن ونەردىڭ وزىنە ءتان بوياۋىن جوعالتپاۋعا تىرىسىپ، جاس كورەرمەندەرىنە شاكارىم الەمىنىڭ ەسىگىن اشقان استانالىق مۋزىكالىق جاس كورەرمەن تەاترى وسى ءبىر ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋعا ماقساتىندا جاڭا قويىلىم ۇسىندى. دراماتۋرگ ەرمەك امانشاەۆتىڭ «شاكارىم» دراماسىن رەجيسسەر اسحات ماەميروۆ ساحنالادى. جاڭا بۋىن، جاس تەاتر ارتيستەرىنىڭ ەندى عانا بەس جىلعا قادام باسقانىن، قالىپتاسۋ ەمەس قۇرىلۋ كەزەڭىندە ەكەنىن ەسكەرىپ، كەمەل ويدىڭ يەسى، ويشىل، اعارتۋشى تۋرالى قويىلىمنىڭ قالاي بولارىنا ەكىۇداي ويمەن كەلگەنىمىز راس.

قويىلىم تەاتردىڭ ەتنو-فولكلورلىق ءانسامبلىنىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن، شاكارىمنىڭ سازدى اۋەندەرىن اۋەلەتكەن حورمەن باستاۋ الادى. العاشقى ساحنا اكە سۇيەگىن قۇدىق تۇبىنەن قازىپ الۋعا كەلگەن الپىس ءبىر جاستاعى احات شاكارىمۇلى - اسىلحان تولەپوۆ مەن قابىشتىڭ – ماقسات قابدەش ديالوگى.

ەكسپوزيتسيادان كەيىن اكە جوقتاۋىن ايتقان گۇللار - كاليما ناۋشاباەۆا مۇڭلى زاردان گورى، اششى ايقايىن باسىمىراق ەتەدى. دەگەنمەن، شاكارىمنىڭ سۇيەگىن اكەلىپ، ارۋلاپ جەرلەۋ راسىمىندە حور ورىندايتىن قىزداردىڭ باسىندا ورامال، ەر ازاماتتاردا تاقيا بولۋى سىندى دەتالدەردە رەجيسسەردىڭ ىشكى ينتەللەكتىسى تانىلىپ وتىردى.

سۋرەت: اۆتوردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى.

سپەكتاكل ۇزاقتاعى – انتراكتپەن ەسەپتەگەندە ءۇش ساعات، قىرىق بەس مينۋت. كەمەڭگەر تۇلعا حاقىندا ساحنالانعان قويىلىمعا ۋاقىت شەكتەۋىن قويعانىمىز جاراماس. دەگەنمەن، ول ۋاقىت مازمۇنمەن ءمان تاۋىپ، فورمامەن ۇيلەسىم تاپپاسا، ايتىلار وي بىرتۇتاستىققا جەتە الماسا قويىلىمنىڭ ۋاقىتىن قانشا ۇزارتساق تا دىتتەگەن بيىككە كوتەرىلە الماسىمىز انىق. قويىلىم رەجيسسەرىنىڭ دراماتۋرگيالىق ءماتىندى تولىق يگەرىپ، شاكارىم بولمىسى مەن فيلوسوفياسىنا تەرەڭدەۋگە تىرىسقانىن جوعارى باعالاۋعا بولادى. بىراق، ىشكى قايشىلىقتارى از، كەيىپكەرلەردىڭ ءحال-كۇيى دالدىككە قۇرىلماعانىنىڭ سالدارىنان وقيعالار جەلىسى جۇيەلەنبەيدى. ماسەلەن، اۆتور تاريحي فاكتىلەردى قولدانعىسى كەلىپ، بىردە قۇجاتتاماداعى سوزدەردى قولدانسا، ەندى بىردە زەرتتەۋ ماقالالارىندا جازىلعان جازبالاردى سىلتەمەسىز پەسانىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالدىرعان. شىعارمادا وسى ارقىلى شاكارىمنىڭ شىنايى ءومىر جولىنا باسىمدىق بەرگەنىمەن، دراما زاڭدىلىقتارىن ەسكەرە قويماعان. ەۆنەي بۋكەتوۆتىڭ ابزال قاراسارتوۆتان جاسىرىن تاسپاعا جازىپ العان ديالوگىن پەساعا اينا قاتەسىز قوسقانىمەن ساحناداعى ابزال مەن ەۆنەي ول شىندىق شىراعىن جاققان بەينەلەردى كەسكىندەۋدە شەبەرلىك تانىتپادى. ەكەۋى دە جاس، جاساندى، قۇلىقسىز، ءارى بەرىدەن سوڭ قانداي تاقىرىپتا ءسوز قوزعاپ جاتقاندارىنا وزدەرى سەنە بەرمەيتىندەي جالاڭ كەيىپكەر بولىپ شىقتى. كەيىپكەرلەردىڭ نەگىزگى ماقساتى، نە ءۇشىن شىعىپ جاتقاندارى تۇسىنىكسىز. ەۆنەي بۋكەتوۆ پەن ابزال قاراسارتوۆ ءبىر عانا ديالوگ ارقىلى ءبۇتىن ءبىر كەزەڭدەگى ءوز ىشىمىزدەن شىققان جاۋىزداردى «اشكەرەلەپ» بەرەتىن كەسەك وبرازدار بولۋى ءتيىس ەدى. بىراق، ءماتىن جاتتالعانىمەن، ول ارتيستەر بويىنا ءسىڭىپ ۇلگەرمەگەن. سودان بولار، ءدال وسى كەيىپكەرلەردىڭ ايتار ويىنىڭ سوڭى جوق. ايتپاقشى، باسى دا ۇعىنىقتى بولماعان.

رەجيسسەر شاكارىمنىڭ شىعارماشىلىعى، ساياسي بولىستىق قىزمەتى، ءبىلىم جولى، عىلىمعا قوسقان ۇلەسى مەن دانالىعى سىندى بارلىق قىرىن اشۋعا تىرىسقان. كەمەڭگەر تۇلعانى سومداۋ ءۇشىن ءىس-ارەكەت سەنىمدىلىگى، ىم يشارات دالدىگى، اينالىپ كەلگەندە گريم مەن جارقىن ءۇن دە ازدىق ەتەدى. شاكارىمنىڭ ءومىرى مەن ولەڭىن زەرتتەۋ ءۇشىن ونىڭ اۋدارما جۇمىستارىن، سازگەرلىك، تاريحي ەڭبەكتەرىن، شەجىرەسى مەن پالساپالىق ويلارىن تانىپ بىلۋگە ۇمىتىلۋ ءلازىم. شاكارىم – ايان وتەپبەرگەن بوزبالا شاق پەن جاستىق البىرت كەزەڭدەرىن، ماحاببات پەن ەركىندىككە تولى شاعىن تاپتاۋرىندىلىققا ۇرىنباي كەسكىندەگىسى كەلدى. ول جاتتاندى سوزبەن ەمەس، ەۋروپالىق ۇلگىدەگى كيىنەتىن، ويلاۋ جۇيەسى مەن ءبىلىم كوكجيەگى كەڭ قىر قازاعى ەكەنىنە كورەرمەندەرىن سەندىرىپ باقتى. ورتا جاستان باستاپ سىرتقى بولمىسىندا عانا ەمەس، ءار سوزىندە سالماق پايدا بولاتىن ونىڭ قيمىل ارەكەتى دە وزگەرەدى. ساۋساقتارىمەن تاسبيح تارتىپ، ءىلىمى مەن ىزدەنىسى كوپ نارسەنى ۇعىندىرعان عالىم شاكارىمنىڭ بىرتە بىرتە ءوز بيىگىنە كوتەرىلىپ بارا جاتقانىن بايقاي الدىق.

سۋرەت: اۆتوردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى.

سونىمەن قاتار، شاكارىم بار جەردە اباي تاقىرىبى اينالىپ وتپەيتىنىن بىلدىك. اباي قۇنانبايۇلىن سومداعان اسحات مۇساعاليەۆتىڭ اكتەرلىك مۇمكىندىگى مەن تالانت قارقىنىنا كۇمان تۋدىرماساق تا، كەي تۇستاردا حاكىم تۇلعاسىن، ونىڭ قاعىتپا قالجىڭمەن جەتكىزەر ويلارىن اسىرەلەۋ ارقىلى جەتكىزىپ جاتتى. ال، پەساعا «قالقامان مامىر» پوەماسىن قوسۋ شاكارىم شىعارماشىلىعىن كەڭىنەن تانىتۋدى كوزدەگەنىمەن، ول ساحنادا «قويىلىم ىشىندەگى قويىلىم» رەتىندە قالىپ تۇر. ياعني، قويىلىمنىڭ كەسەك بەينەلەرگە قۇرىلعان اۋىر سالماعىن ودان سايىن كۇدەلەندىرىپ، كورەرمەندەردى نەگىزگى ويدان اجىراتىپ الۋ قاۋپىن ارتتىرىپ تۇر. رەجيسسەر شاكارىمنىڭ قالامىنان تۋعان داستاندى ساحناداعى وقيعالارمەن قابىستىرىپ، ءوزارا بايلانىسىن تاپقانىمەن، ءدال ول وقيعانىڭ ءمانى، وزەكتىلىگى ايقىن كورىنبەدى. ەگەر، اتالمىش پوەمانى بولەك سپەكتاكل رەتىندە ۇسىنسا جاس كورەرمەن تەاترى ارتيستەرىنىڭ مۇمكىندىگى جەتكىلىكتى ەكەنىن اڭعاردىق.

كوپشىلىك ساحنا تازالىق پەن دالدىككە قۇرىلىپ، سينحروندى قوزعالىستان بولەك درامالىق ارەكەتتىڭ قوزعاۋشى كۇش بولۋى ءتيىس. بي، حور سىندى ساحنالار ەستەتيكالىق ادەمىلىككە تولى بولعانىمەن، بەلگىبايدىڭ قىزى مەن اۋىل مۇعالىمىنىڭ سوتى وتەتىن كوپشىلىك ساحناداعى شۋ نانىمسىز، شاشىراڭقى. درامالىق وقيعالارعا باعا بەرۋ ءالسىز. ارتيستەردە ساحنالىق سەرىكتەستەرىن تىڭداۋ، سەزىنۋ كەمشىن. ءالى دە بولسا، قويىلىمعا تەحنيكالىق تۇزەتۋلەر كەرەك دەگەن ويعا قالدىق. قاجەت بولسا، قىسقارتۋ كەرەك. شاكارىم رۋحىن جانە قارتتىق كەزەڭىن كەسكىندەگەن ورازالى يگىلىكتىڭ ىشكى رۋحاني قورى مول ەكەنىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. ونىڭ جان مەن ءتان، ءولىم مەن ءومىر ءمانى، ادام تاعدىرى حاقىنداعى تەرەڭ فيلوسوفياسى كوركەمدىك بيىككە كوتەرىلە الدى.

«اي بىلبىلىم»، «اپيتوك»، «انادان جاڭا تۋعاندا»، «بۇل ءان بۇرىنعى اننەن وزگەرەك» سىندى اندەردى حورعا لايىقتاپ دايىنداۋ جانە ولاردى مۋزىكالىق تەاتر ارتيستەرىنىڭ ورىنداۋى قويىلىمنىڭ ءمانىن ارتتىرىپ، ماعىناسىن تەرەڭدەتە ءتۇستى. حورمەيستەر عالىمجان بەرەكەشوۆتىڭ كاسىبي جۇمىسى مەن ولشەۋسىز ەڭبەگىن ايتپاۋ بىزگە سىن بولماق. سول اندە ايتىلاتىنداي: «ءان ولشەۋىش، ولەڭ كۇمىس، قوسپاڭىز مىس ارالاس، ارتىق الۋ نە كەم سالۋ، قاپى قالۋ جاراماس» نەمەسە حاكىم اباي ايتقانداي، ءسوز اراسىن بوتەن سوزبەن بىلعاماي، اينالاسى جۇپ-جۇمىر دۇنيە شىعارۋعا تىرىسساق كەرەك. ۇلت تاريحىنىڭ اشىلماعان بەتتەرىن پاراقتاپ، تەاتر ساحناسىنا الىپ شىققان رەجيسسەردىڭ ەرەن ەڭبەگى مەن جاس تەاتردىڭ باتىل قادامى ءوز كورەرمەنىن تابا بەرگەي دەگەن تىلەكتەمىز.

بەيبىت الكەەۆا،

تەاترتانۋشى

Abai.kz