قازاقتى قازاق قورعايدى، الاشتى الاش قولدايدى

ءبىزدىڭ ەڭ ماڭىزدى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە ساياتىن ماسەلەمىز – الاش ۇراندى قانداستار ماسەلەسى. ەلىمىزدىڭ سولتۇستىگىنە سۇعىن قاداپ، تاعى دا ماي شەلپەكتەن دامەتكەندەردىڭ اۋزىنا قۇم قياتىن كەز كەلدى. ول ءۇشىن ۇلتتىڭ سانى مەن ساپاسىن ارتتىرۋدىڭ ماڭىز زور. بۇل ءۇشىن قانداستارىمىزدىڭ اتاجۇرتقا ورالۋىن زاڭ جۇزىندە بەكەمدەپ عانا قويماي،  ۇلى الاش ۇرانىن كوتەرىپ، سان مەن ساپ ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جاڭا ساياساتىن قاراستىرۋ كەرەك.

قازاقستانداعى كوپتەگەن تاريحشىلارىمىز بەن ساياساتكەرلەرىمىز تاريحي مۇمكىندىكتەردى ۇلتتىڭ مۇددەسى ءۇشىن پايدالانا الماي وتىر. مىسالى، قىتاي مەن ورىس جوق جەردەن تاريح جاساۋ ارقىلى ۇلتتىق رۋحىن شىڭداپ، ساناسى مەن ساپاسىن كوتەرىپ وتىر. تىپتەن كەي فاكتورلاردى بۇرمالاپ باسقا ۇلتتاردى وتارلاۋ ساياساتىنا جۇيەلى تۇردە پايدالانۋدا.  ال ءبىز ءالى ويانا الماي كەلەمىز. ونسىزدا ۇلى تاريحىمىزدى ۇلتتىڭ مۇدەسىنە پايدالانۋدى شامامىز دا، سانامىز دا كوتەرمەۋدە. سول كەمشىلىكتەرىمىزدىڭ ەڭ ۇلكەنى – «التى الاش» ۇعىمىن تار ماعىنادا كورسەتىپ، ۇلتتىق سان مەن ساپالىق پوتەنتسيالىمىزدى كەمىتۋىمىز بولىپ تۇر.

ەندى الاش جۇرتى تۋرالى تۇسىنىكتەمە بەرە كەتەيىن.

التى الاش – قازاق (نوعاي، قاراقالپاق), تاتار مەن باشقۇرت، تۇركىمەن، قۇراما (وزبەكتەر سارتتانىپ كەتكەندىكتەن قوسىلمادى),  قۇمىق، قىرعىز

داڭقتى راشيد اد-ءديننىڭ «جىلناماسى» مەن ابىلعازى ءباھادۇردىڭ «تۇرىك شەجىرەسىندە»، ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەيۇلىنىڭ ەڭبەكتەرىندە، قادىرعالي جالايىريدىڭ «شەجىرەلەر جيناعىندا»، اباي، شاكارىم، ح.دوسمۇحامبەتوۆ، م.دۋلاتوۆ، م.تىنىشباەۆ سەكىلدى ەل ارداقتىلارى «بابىرناما» مەن «تاريح-ي راشيديگە»  سۇيەنە وتىرىپ دالەلدەگەن دەرەكتەردە، تاريحشى ت. ابەنايلۇى «قۇپيا شەجىرەلەردىڭ» قۇپياسى» اتتى ەڭبەگىندە، نىعمەت مىڭجان، باقىت ەجەنحانۇلىنىڭ، قويشىعارا سالعاراۇلى قاتارلى تاريحشىلارىمىزدىڭ ەڭبەكتەرىندە كەلتىرىلگەن دالەلدەرگە نەگىزگە الساق،  «التى الاش» ۇعىمى تار ماعىنادا قازاقتى، ال كەڭ ماعىنادا دەشتى قىپشاق دالاسىنداعى تۇركى جۇرتىن  قامتيتىندىعىن كورە الامىز.

مىسالى، اكادەميك الكەي مارعۇلان «الاشا حان» اڭىزىنداعى كەيبىر اتاۋلارعا قاتىستى بىلاي دەيدى: «قىپشاق شەجىرەسى» دەگەن كىتاپتا «الاشا حاننىڭ ەكى بالاسىنىڭ بىرەۋىنەن سەيىلحان، ودان سەگىز ارىس تۇرىكپەن، ەكىنشىسىنەن جايىلحان، ودان قىپشاق، كەيىن قازاق پەن قاراقالپاق شىققان، تۇركىپەندەر بوز وقتان، قازاقتار ءۇش وقتان تاراعان دەلىنەدى. بۇل تۇرعىدان العاندا الاش دەگەن ورتاق تۇرىكتىك اتاۋ التىن وردا (قىپشاق مەمل.) ىدىراعاننان كەيىنگى كەزدە قايتادان جاڭعىرعان باۋىرلاس تۇرىك حالىقتارىنىڭ باسىن بىرىكتىرۋ ۇرانى، ورتاق اتاۋى دا بولعان سياقتى. ال، ەندى قارا قازاق شاقىراتىن “الاش” ۇرانى “الاش — الاش بولعاندا، الاشا حان بولعاندا، بۇل قالماققا نە قىلمادىق” دەگەن سوزدەر كەيىنگى الاشا ەسىمىمەن بايلانىستى دەۋ قيسىنعا كەلەدى. بۇل ورايدا ساققۇلاق بي شەجىرەسىن، ءا.ديۆاەۆتىڭ، گ.ن. ءپوتانيننىڭ, ش.ءۋاليحانوۆتىڭ, يانۋشكەۆيچتىڭ،  ش.قۇدايبەرديەۆتىڭ, م.تىنىشباەۆتىڭ ەل اراسىنان جيناعان اڭىز-اڭگىمەلەرىن، كۇندەلىك جازبالارى مەن عىلمي ماقالالارىن اتاعان ءجون. ولاردىڭ بىرىندە — الاپەس بولىپ تۋعان بالا، ەكىنشىسىندە — الاشاعا وتىرعىزىپ كوتەرگەن حان، ۇشىنشىسىندە — ۇلىتاۋدان اسىرىپ تاستاعان بالانىڭ اسكەرباسى بولعانى، تورتىنشىسىندە — قالماقتى قورقىتۋ ءۇشىن “الاش” ءسوزىن ۇران ەتكەنى ايتىلادى. سونىڭ قاي-قايسىسى دا الاشتىڭ حان بولعاندىعىن، قارا حالىقتى سوڭىنان ەرتىپ، ايبارىنىڭ اسقاندىعىن دارىپتەيدى. ەسكى شەجىرە دەرەكتەرىندە الاش اتاۋى قازاق حالقىنىڭ ءسينونيمى رەتىندە كەلتىرىلەدى.  قادىرعالي جالايري ءوز ەڭبەگىندە قازاقتىڭ ورنىنا الاش اتاۋىن قولدانادى. شەجىرەلەردىڭ بىرىندە الاشقا وزبەك، تۇرىكمەن، قاراقالپاق، قىرعىز، قازاق، نوعايدى جاتقىزادى. “قامبار باتىر” جىرىندا (“تاماشاعا جيىلسىن، التى الاشتىڭ بالاسى”), بۇقار جىراۋدىڭ ابىلاي حانعا ايتقانىندا (“ون سان الاش بالاسىن، جۇمساپ ءبىر تۇرسىڭ قولىڭمەن”), ماحامبەتتىڭ (“التى سان الاش ات ءبولىپ، تىزگىنىن بەرسە قولىما”) ولەڭدەرىندە الاش ءسوزى قازاق اتاۋىنىڭ بالاماسى رەتىندە بەرىلگەن. “اتامىز — الاش، كەرەگەمىز — اعاش” دەگەن قازاق حالقى ۇلتتىق تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەسىندە ەجەلگى الاش ۇعىمىنا قايتا ورالىپ، ونى بوستاندىق پەن بىرلىكتىڭ ۇرانى ەتىپ الدى. سونىڭ دالەلى رەتىندە “الاش قوزعالىسى”، “الاشوردا”، “الاش” دەگەن ۇعىمداردى اتاۋعا بولادى. “الاش ازاماتى” دەۋ قازاق حالقىنىڭ اۋىز بىرلىگىنە، ەلدىڭ، جەردىڭ تۇتاستىعىنا مەڭزەيدى» دەپ كورسەتىلگەن قازاقشا اشىق ەنتسيكلوپەديادا.( http://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D1%88)

اقسەلەۋ سەيدىنبەكتىڭ «بالتالى باعانالى ەل امان بول» دەگەن شەجىرەسىندە : «الاش – سەيىلقان (سەگىز ارىس تۇركىمەندەر), جايىلقان (ەستەك، تاتار، باشقۇرىت), مايقى – وزبەك، ساقىپجان – ويىق قالپاق (قىرعىز، سۇيىر), سوزاق (تولەن، قاراقالپاق) قازاق – اق ارىس (ۇلى ءجۇز) ، جان ارىس (ورتا ءجۇز),  بەك ارىس (كىشى ءجۇز). اق ارىس – جۇمانباي، كەيكى، توبەي، ءۇيسىن، مايقى، قوعام، قۇيىلدىر، مەكىرەن. جان ارىس - قارا، تاراقتى ، ارعىن، نايمان، قىپشاق ، قوڭىرات، كەرەي ، ۋاق. بەك ارىس – باي ۇلى، قاراكەسەك، جەتىرۋ»  - دەپ كورسەتكەن.

ەندەشە، از قازاقتى التىعا ءبولىپ، التى ارىسپەن شاتاستىرىپ، ارازداستىرعانشا عۇلاما اتالارىمىزدىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، بىلاي شەشىم شىعارۋعا بولادى: «التى الاش» تەك قازاقتى عانا كورسەتپەيدى، التى الاش – قازاق (نوعاي، قاراقالپاق), تاتار مەن باشقۇرت، تۇركىمەن، وزبەك (قۇراما),  قۇمىق، قىرعىز قاتارلى ءتىلى مەن ءدىنى، ءدىلى ءبىر حالىقتاردىڭ ورتاق اتاۋى.

التى الاش: قازاق (15 ملن), نوعاي(200 مىڭ), قاراقالپاق (650 مىڭ), تاتار (قىرىم تاتارلارىن قوسقاندا 8 ملن), باشقۇرت (2 ملن), وزبەك (سارتتانىپ كەتكەن 30 ملن ، قۇراما (وزبەكتەنىپ بارادى مولشەرمەن 100 مىڭ),  تۇركىمەن (8 ملن), قىرعىز (4,5 ملن),  قۇمىق (503 060).

نوعاي - ەجەلدەن قازاق تايپاسى. قاراقالپاق – 1743 جىلى ءابىلحايىر حاننىڭ رەنىشىمەن ءبولىنىپ كەتكەن قازاقتىڭ كىشى جۇزىنە جاتاتىن تايپا. ورىس پاتشالىعىنىڭ قازاقتى بولشەكتەۋ ساياساتىنىڭ قۇربانى. قۇراما - قازىر وزبەكتەرگە ءسىڭىپ بارا جاتقان قازاق رۋى. ال قازىرگى وزبەكتەر سارتتانىپ كەتكەن، سول سەبەپتى ولاردى التى الاشقا قوسۋدىڭ قاجەتى شامالى. تۇركىمەندەردىڭ ءبىر ءبولىمى پارسىلانىپ كەتتى. التايلار يسلام ءدىنى جەتپەي قالعان قازاقتار بولسا، حاكاستار يسلام ءدىنى جەتپەي قالعان قىرعىزدار. جالپى جاعدايدان قاراعاندا، قازاق، نوعاي، تاتار، باشقۇرت، قۇمىق، قۇراما، قىرعىز قاتارلى ۇلتتاردىڭ قازىرگى مۇمكىندىگى ءبىر-بىرىنە وتە جاقىن تۋىستىق قاتىناسىمەن جانە ۇقساس تاعدىرلارىمەن ەرەكشەلەنەدى.

الاش ۇراندى ۇلتتاردىڭ بىرىگۋى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە سەرپىن بەرەدى

ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا ەلدىڭ باسىنا ءتونىپ كەلە جاتقان پالەنى قاشان كەلەدى دەپ توسىپ وتىرۋدىڭ قاجەتى جوق. قازاق قاي قاشاندا وزگەنى وزىندەي ويلاعان بەيۋازدىعى مەن ەشتەڭەگە اسىقپاعان بەيعامدىعىنىڭ كەسىرىنەن زيان تارتقان ەل. قازىرگى قازاقستانداعى ساياسي-الەۋمەتتىك، تاريح، ەكونوميكالىق جاعداي وسىنى دالەلدەپ وتىر. ەندى بۇرىڭعىداي «جالپاق شەشەي» ءومىردىڭ كەرەگى جوق. ناقتى دا كەسىمدى تۇردە ۇزاق بولاشاقتىڭ جولىمەن ءجۇرۋىمىز كەرەك. بۇل بايبالام ەمەس، قازىرگى گەوساياسي جاعدايدىڭ دامۋى وسىعان الىپ كەلگەنىن تۇسىنگەندىك.  ۋكرايناداعى ساياسي  جاعدايدىڭ ۋشىعىپ، تەرريتوريالىق تۇتاستىعىنىڭ بۇزىلۋى،  گرۋزيادعاى تەرريتوريالىق ءبولىنۋ قاتارلى جاعدايلار  بىزگە جاسالعان ەسكەرتۋ. بۇل ەندى قازاقستانعا تاياپ كەلەدى. ەندەشە، رەسەي ءۇشىن گورباچەۆتىڭ ەل باسقارعان كەزىندەگى قاتەلىگىن تۇزەتىپ، بيلىكسىزدىك حاوستىڭ كەسىرىنەن ءبولىنىپ كەتكەن ەلدەردى قايتا قوسىپ الۋدىڭ سوعىسى قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. ورىس يمپەرياسى قازاقستانداعى اسكەري گورنيزوندارىندا ارناۋلى ساقشىلار دايىنداپ جاتقانىنى دا اقپارات كوزدەرىندە جاريالاندى. تىپتەن، قازاقستاننىڭ «ورالمانداردىڭ» وتانعا ورالۋلارى مەن ازاماتتىق الۋلارىنا شەك  قويىلۋىن دا، قازاقستاننىڭ ۇلتتىق مۇددەسىن ورىستارمەن بايلانىستىرۋدى دا رەسەي ەلىنىڭ جەڭىسى رەتىندە قاراۋعا بولادى.  وسىلايشا، «رەسەي ويىنا كەلگەنىن ىستەۋدە». رەسەي ءوز ماقساتتارى مەن ساياساتىن جەمىستى جۇرگىزىپ وتىرعان الپاۋىت ەل. ونى جامانداپ ەشتەڭە تاپپايمىز. قايتا «ۇيرەنگەن جاۋ اتىسارعا جاقسى» دەپ ولاردىڭ ءوز ىستەگەندەرىن  وزدەرىنە ىستەتۋدىڭ جولىن قاراستىرۋىمىز كەرەك. قازىر بۇل جاعىنان مۇمكىندىكتەر تولىپ تۇر، تەك اقىل مەن ايلا كەرەك.

قازىر قازاقستاننىڭ بيلىگىنە سەنىپ وتىراتىن دا زامان ەمەس. سەبەبى، جاۋىنىڭ قاباعىن باعىپ، اياعىنان اس ىشكەن ادامنان ەشقاشان جاقسىلىق كۇتۋگە بولمايدى. ول تۋرالى اتا-بابامىز: «قۇل جيىلىپ ەل بولماس»، ء«بىر جىل اشىققاننان قىرىق جىل اقىل سۇراما» دەگەن كەسىمدى وسيەت قالتىرعان. «بيتكە وكپەلەپ، تونىڭدى  يتكە تاستاۋدى» ەندى دوعارۋ كەرەك.  اللا-تاعالا بۇيىرتقان 22 جىلدىق تاۋەلسىزدىگىمزدە كوپ شىندىقتى  كوردىك. ەندى بارىنشا ەكۆيۆالەنتتى ساياسات پەن بايلانىسقا كوشكەن ابزال.

ءبىزدىڭ ەڭ ماڭىزدى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە ساياتىن ماسەلەمىز – ۇلتتىق ساپا مەن سان ماسەلەسى. ۋكرايناداعى ۇلتتىق ساپانىڭ دەڭگەيى ورىس اگرەسسياسىنا قارسى تۇرا المادى. تىپتەن ورىستانىپ كەتكەن ۋكرايندەر مەن ورىس ءتىلدى حالىقتىڭ بۇرىننان كەلە جاتقان قۇلدىق ساناسى ورىستىڭ  پايداسىنا قىزمەت ەتتى. تىپتەن، ورىس ۋكراين حالقىنىڭ قولىمەن ۋكراينانى جاۋلادى.  مىنە، بۇل ساياسي ساپا مەن ۇلتتىق ساپانىڭ ءرولىنىڭ قانشالىقتى ەكەنىن كورسەتىپ وتىر.

قىتايدىڭ ازاتكەر توراعاسى ماۋ زىدۋڭ: «ادام سانى ساپاعا اينالادى، سول ءۇشىن ادام كوپ بولۋى كەرەك» دەگەن ءسوزىنىڭ قۇنىن تۇسىنگەنىمىز ءجون.  مىنە، بۇل الەمدى تىكسىندىرىپ وتىرعان قىتايدىڭ ماڭىزدى ساياساتى بولاتىن. ەگەر ۇلتىمىزدىڭ سانى ارتسا سايكەسىنشە ساپاسى دا وسەتىنى ءسوزسىز.

ءبىرىنشى، ۇلتتىق ساپالىق تاربيە. بۇل – قازاقىلىق. ءبىز - ادامگەرشىلىك پەن سالت-ءداستۇردى نەگىز ەتكەن قازاقىلىق تاربيەسىن ءسىڭىرۋ ارقىلى، توماعا تۇيىق، ساناسى ۋلانىپ، ەڭبەگى قۇلدانعان حالقىمىزدى قۇتقارۋىمىز كەرەك. دەموكراتيانىڭ شاپكاسىن كيىپ، گەندىرلىك ساياساتتىڭ تاقىمىنا جابىسقانداردىڭ كوزىن اشۋ كەرەك.  ءتۇرى مەن ءتىلى قازاق بولعانىمەن ۇلتتىق قۇندىلىقتىڭ ۋىزىنا قانباي، اتا تاربيدەن الىستاپ قالعان ەلدى اشىق ءارى ناقتى تۇردە تاربيەلەۋىمىز شارت.  ءتىلى قازاق بولماسا دا قازاق ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرگەن الاش ۇراندىلاردى قۇرمەتتەۋدى دە ۇمىتپاۋعا ءتيىسپىز. تار ماعىناداعى ۇلتشىلدىقتان كەڭ ماعىناداعى ۇلتشىلدىققا  كوشەتىن كەز كەلدى.

ەكىنشى، ۇلتتىڭ سانىن ءوسىرۋدىڭ بارلىق مۇمكىندىگىن جاساۋ كەرەك. ۇكىمەتتەن دە، بيلىكتەن دە شاما كەتكەن. ەندى ۇلتتىق اڭىس پەن زيالىلاردىڭ ءدۇمپۋى ارقىلى ۇلتتىق تابيعي  پوتەنتسيالىن پايدالانۋعا ءتيىسپىز. ۇلتتىق تاربيەنى بىرلەستىرە وتىرىپ، اقپاراتتىق جانە قوعامدىق اڭىس ارقىلى تۋىتتى دارىپتەۋگە كوشكەن ءجون. بۇل، ارينە، اۋزى دۋالى، سالاۋاتى سالماقتى ابىز اقساقالدارىمىزدىڭ، ءاز انالارىمىزدىڭ  تاربيەسىن ۇلىقتاۋ نەگىزىندە ىسكە اسۋى ءتيىس. تىپتەن، ۇكىمەت پەن بيلىككە اقپاراتتىق، قوعامدىق ىقپال جاساعان دۇرىس. ال قانداستار ماسەلەسى - قازاقستاننىڭ ەل بولىپ تۇرۋ-تۇرماۋ ماسەلەسىن شەشەتىن ماڭىزدى بۋىنداردىڭ ءبىرى ەكەنىن تاريح دالەلدەگەن.

ءۇشىنشى، «التى الاشتى» - قازاقپەن شەكتەۋ ساياسي توپاستىق. ۇلتقا قاستاندىق. التى الاش – قازاق (نوعاي، قاراقالپاق), تاتار مەن باشقۇرت، تۇركىمەن، قۇراما،  قۇمىق، قىرعىز  قاتارلى ءتىلى مەن ءدىنى، ءدىلى ءبىر تۋىسقان ۇلتتار. ولاردى قازاقتارمەن قاتار الاش رەتىندە تانىپ، ولاردىڭ قازاقستانعا ورالۋى مەن دامۋىنا كومەكتەسىپ،  سىرتقى ساياساتىمىزدىڭ ماڭىزدى بولىگىنە اينالدىرۋىمىز كەرەك. وسى ارقىلى سان مەن ساپا ماسەلەسىن شەشۋگە سەرپىن بەرۋگە بولادى. ءبىر جاعىنان العاندا ەلىمىزگە پايدالى، ەندى ءبىر جاعىنان ولارعا دا پايدالى ساياسات بولماق. اسىرەسە، نوعايلار مەن قۇمىق، قۇرامالاردى ەندى باسقالارعا جالتاقتاتىپ قويۋدىڭ قاجەتى شامالى. ەندى ۇلگىرمەسەك، ونسىز دا تاعدىردىڭ تاۋقىمەتىن تارتقان تۋىسقاندارىمىزدان ءبىرجولا ايىرىلىپ قالۋىمىز مۇمكىن. تىپتەن، ورالمان رەتىندە قازاقستانعا كوشىرىپ الۋدىڭ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋ كەرەك.  وعان قىرىمعا كەتكەن تۋىستارىمىزدى قوسىڭىز. «بۇكىل تۇركىلەر» دەپ دەنەمىزگە ساي كەلمەيتىن كيىمدى كيگىمىز كەلەدى، ول قازىرشە مۇمكىن ەمەس ەكەندىگىن تۇسىنگەنىمىز دۇرىس. الدىمەن قازاق، سوسىن التى الاش (قىپشاق تۇركىلەرى), ونان كەيىن بارىپ جالپى تۇركىلىكتى دارىپتەۋ كەرەك. ەلىمىزدىڭ قازىرگى ساياسي-ەلەۋمەتتىك جاعداي مەن ورەسى وسىعان عانا قۋاتتى. اتتىعا ىلەسە المايمىز. وعان قازاقستانداعى ۋشىققان الەۋمەتتىك جاعداي مەن قۇلدىق سانا، قۇلدىق پسيحولوگيا جول بەرمەۋدە.

بۇل جەردە تاعى ءبىر ايتار كەتەرلىك ءجايىت، بۇكىل «التى الاش» تۇركىلەردىڭ اتاپ ايتقاندا قازاق، تاتار، نوعاي، باشقۇرت، قۇراما، قۇمىق قاتارلى تۋىسقاندارىمىزدىڭ باسىنا تۇسكەن ورتاق تاعدىر، ورتاق قيىندىق –  ورىس يمەرياسى مەن ورىس ناتسيستەرىنىڭ قولىمەن جاسالعان ءارى جالعاسىن تاپقان وتارلىق ەزگى، وتارلىق قىسىم. سول يمەريانىڭ ساناسىمەن ۋلانىپ، تاعدىرىمىزعا بالتا شابىلۋدا. رەسەيدىڭ زۇلىمدىعى مەن سانانىڭ ساتقىندىعىنىڭ كەسىرىنەن ۇلتتىق مۇددەمىز تاپتالىپ، رۋحىمىز قايرانداۋدا. ۋكراين سىندى تۋىسقان قانداسىن اياماعان ورىستان جاقسىلىق دامەتۋدىڭ ءوزى اقماقتىق.  ەندەشە، بارلىق الاش ۇراندى ازاماتتار دۇرىك كوتەرىلىپ، بولاشاق ءۇشىن ءبىر جەڭنەن قول، ءبىر جاعادان باس شىعارىپ كۇرەسۋلەرى كەرەك. ءار جەردە ايقايلاعانمەن پايداسى شامالى. ال باسقا تۇركىلەر ءۇشىن مۇسىركەۋ كۇتۋدەن باسقا امال جوق. ولار تىپتەن، ءبىزدى قۇتقارۋعا قۇقىلى ەمەس، ءار قايىسىسىنىڭ ءوز ماسەلەلەرى تولىپ جاتىر.

مىسال، وعىز تۇركىلەرى يران مەن ازەربايجانداعى، گاگاۋىز بەن سيرياداعى ءوز پروبلەمالارىن شەشىپ السىن. قارلۇق تۇركىلەرى ءۇشىن ۇيعىر پروبلەماسى جەتىپ جاتىر. ساقالار مەن ياكۋتتاردىڭ ءجونى باسقا. ال قازىرگى وزبەكتەر سارتتانىپ كەتكەندىكتەن ولاردى قارلۇقتارعا جاتىزعان ءجون. سول ءۇشىن ولاردى التى الاشقا قوسۋدىڭ قاجەتى جوق.

دەمەك، ءاليحان بوكەيحان باستاعان الاشتىقتاردىڭ ارمانى مەن يدەياسى ىسكە استان كەز كەلدى. الاش ۇراندى حالىقتار بىرىگۋ ارقىلى سان مەن ساپا ماسەلەسىن شەشۋدە ءبىر قادام العا جىلجۋعا بولادى. ورتاق ارمان مەن ماقساتتى بىرگە كوتەرىپ، بولشاعىمىز ءۇشىن كۇرەسۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن مىندەت، پارىز!

سول ءۇشىن التى الاشىمىز الا بولماي، بىرلىككە، تۇتاستىققا ۇمتىلۋى ءتيىس. ال بىزگە، الاش بالاسىنا سول بىرلىك پەن ىرىلىك ءۇشىن كۇرەسۋ مىندەت. اللا الاش بالاسىنىڭ باسىن قوسىپ، سانىمىزدى كوبەيتىپ، سانامىزدى ەسەيتۋدى ءناسىپ ەتسىن!

Abai.kz