كاسىپكەر، مەتسەنات اسقار ءانۋارۇلى جاكۋلين وتكەن ايدا (02.02.2016) قايتىس بولدى. ءوزىنىڭ وسيەتى ­بويىنشا الماتىعا جەرلەندى. ول وبىر (راك) اۋرۋىمەن ون جەتى ­اي بويى كۇرەستى. شانحايدا، بەيجىڭدە،  توكيودا ەمدەلدى. اتالعان حات جاپون دارىگەرلەرىنىڭ بۇل سىرقات جونىندەگى شىنايى اڭگىمەسىن تىڭداعاننان كەيىن اسقاردىڭ قولىنا قالام ال­عان بەتتە بىردەن جازىپ تاستاعان ءتورت پاراق قولجازباسى ەدى.

اسقار ءانۋارۇلى جاكۋليننىڭ ەكى تەگى دە قاراكوك بولعان. ءوزىنىڭ اتاسى ­جاكۋلا كۇشىكۇلى 1885 جىلى ومبىداعى فەلشەرلىك تەحنيكۋمدى­ بىتىرگەن. سول زامانداعى پاتشا ارمياسىنىڭ اسكەري دارىگەرى بولىپ ءجۇرىپ، 1909 -جىلى سول كەزدەگى پروجەۆسكي (قىرعىز جەرىندە) گۋبەرنياسىنىڭ حاتشىسى دەڭگەيىنە دەيىن كوتەرىلگەن. جيىرماسىنشى جىلدارى الاش قوزعالىسى وكىلدەرىمەن يدەيالاس بولعانى ءۇشىن قۋدالانىپ، سوڭىندا وتباسىمەن بىرگە قارۋلى قارسىلىقپەن شاۋەشەككە وتكەن كىسى. 1933 جىلى شاۋەشەكتە بەلگىسىز جاعدايدا وققا ۇشقان.
جاكۋلانىن ءىنىسى - ءابىلماجىن دە 1912-1917 ج. ۆارشاۆا مال دارىگەرلىك ينيستيتۋتىن بىتىرگەن كىسى. 1936 جىلى الاششىل "حالىق جاۋى" رەتىندە اتىلعان. ناعاشى تەگى دە قۋ داۋىستى قۇتتىباي بي، بايعارا بي، اقتايلاق بي بولىپ، ابىلاي حان زامانىنىنان باستاۋ الاتىن ايگىلى تۇلعالاردان كەلەدى.(قۇتتىباي مەن اقتايلاق  1761 جانە 1773 جىلدارى حان ەلشىسى رەتىندە پەكينگە بارىپ چين يمپەراتورىمەن كەلىسسوز جۇرگىزگەن كىسىلەر).
ال اسقاردىڭ اكەسى ءانۋار، ونىڭ اعاسى ­ماعاۋيا قىتايداعى ءۇش ايماق ۇكىمەتىنىڭ بەلدى كادرلارى ەدى. ول جاقتا ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى قۇرىلاردا ەكەۋى ەكى ايماققا باسشى بولعان. اناسى - ءباتيما جاكۋلينا دا ءوز عۇمىرىندا  ۇلكەن لاۋازىمدى قىزمەتكە جەتكەن جازۋشى، شەشەن ءتىلدى اسا تاربيەلى، بەدەلدى ادام بولىپ ەدى.

اسقار ءوزى قىتايدا ۇلكەن قالادا تۋىپ، قىتاي بالا باقشاسىنان باستاپ،  مەكتەبىن ءبىتىرىپ، جوعارعى وقۋ ورنى - ششينحۋا ۋنيۆەرسيتەتىن ۇزدىك بىتىرگەن جانە 1989 جىلى ءوزى وقىعان ۋنيۆەرسيتەتتە ەڭبەك جولىن باستاعان بولاتىن. ستۋدەنتتەر اراسىندىعى دەباتتاردا وراتورلىعىمەن كوزگە تۇسكەن. ءبىلىم ىزدەپ، جاڭا ءورىس ىزدەپ ەۋروپاعا كەتتى، گەرمانيادا تۇردى. كەيىن قىتايعا قايتا كەلىپ، بەيجىڭدە ءىرى جەكە مەنشىك قۇرىلىس كومپانياسىن قۇرىپ، ءىرى عيماراتتار تۇرعىزدى. باي-داۋلەتتى بولدى. وتباسىن قۇردى.  سويتە تۇرا ءسابيلى بولار ساتتەرىندە بەيجىڭدەگى داۋلەتتىڭ ءبارىن تاستاپ، جارى ءجاينانى جەتەلەپ تاۋەلسىز قازاقستانعا - الماتىعا ءبىرجولاتا ورالدى.

ونىمەن سۇحباتتاس بولعان، سىرلاس بولعان ازاماتتار اسەكەڭنىڭ سونشاما تەرەڭ ءبىلىمدى ەكەنىن، ەلىنە، ۇلتىنا، ۇلتتىق مەملەكەتىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى شەكسىز ەكەنىن جانە ونىڭ بيىك مادەنيەتتى ءارى جايساڭ ازامات ەكەنىن ايتادى. ول اتىمتاي جومارت،­ ۇلكەن مەتسەنات ەدى. ءارى كەرەمەت ىسكەر ۇيىمداستىرۋشى ەدى. قازاقستانعا كەلگەننەن كەيىن، ول «اساي» كومپانياسىن قۇرىپ،­ ونى ءىرى قارجىلىق مەكەمەگە اينالدىردى. ء­ىرى مادەني شارالاردى ۇيىمداستىردى.
اتالعان حات ازاماتتىڭ كوز الدىنان دوڭگەلەنىپ كەتىپ بارا جاتقان جارىق دۇنيەگە دەگەن قۇشتارلىعىن، قيماستىعىن، قاناعاتىن جانە بولاشاققا اماناتىن كورسەتەدى.   اسقاردىڭ  قىرىق كۇندىك نازىرىنە جينالعان ازاماتتارعا كورسەتۋگە ارنالعان شاعىن ۆيديو الەۋمەتتىك جەلىلەردە ۇلكەن اڭىس (رەزونانس) قوزعادى. ءبىز بۇل حاتتىڭ تۇسىندىرمەسىن كورسەتىپ،  «اباي» اقپاراتتىق  پورتالىنا  ارنايى جولداپ وتى­رمىز.
جالپى الەۋمەتتىك جەلى تۇتىنۋشىلارىنا، الىستاعى اعايىندارعا ونىڭ ىشىندە­ تەك قىتاي تىلىندە عانا ءبىلىم الىپ جاتقان قىتايداعى قازاق بالالارىنا (2006 جىل قىتايداعى 733 قازاق مەكتەبى جابىلىپ، نەگىزگى ءبىلىم بەرۋ قىتاي تىلىنە كوشكەن) اسەر ەتەر، ۇلگى بولار، ولاردىڭ وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرار، ۇلتتىق مەملە­كەتىنە ورالۋىنا تۇرتكى بولار دەگەن ويمەن­ جاريالانعانىن دۇرىس كوردىك.

اسقار جاكۋلين بىرنەشە تىلدە (قىتاي، نەمىس ، اعىلشىن، تۇرىك جانە ءوز انا تىلىندە ) ەركىن سويلەيتىن. ەلگە  ورالعان سوڭ قازىرگى كيريلليتسا جازۋىمەن قوسا ورىس ءتىلىن دە جاقسى مەڭگەرىپ الىپ ەدى. ۇيعىر تىلىندە دە ادەمى ازىلدەر ايتىپ، شالقايا شاشىلىپ كۇلەتىنى بولاتىن. اسىرەسە،  ءوز تىلىمىزدەگى پاتريوتتىق ولەڭدەردى تەبىرەنىپ، شالقىپ، كوزى مولدىرەپ تۇرىپ­ وقيتىن. سولايدا ونىڭ قالامىنا ەڭ وڭتايلى، ويىن كوركەم جەتكىزەتىن، قيالىنا ىلەسە كەتەتىن جازۋ - قىتاي يەروگليفى بولاتىن.
ءبىز قىتاي يروگليفىندە اقپارات قابىلدايتىن (قىتايداعى قازاق وقۋشىلارىن) جاستاردى نازارعا الىپ، سونىمەن بىرگە ءماتىننىڭ دالمە-ءدال قازاقشا بەرىلگەنىن كورسەتۋ ماقساتىندا فونعا ءتۇپ نۇسقانى قوسا جىبەردىك...

الماس احمەتبەكۇلى

Abai.kz