ايدوس سارىم. «اۋليە اعاشتى» ورتەۋ مەن جۇمىرتقا لاقتىرۋ حاقىندا.
وتكەن اپتادا ءباسپاسوز بەن ينتەرنەتتە قاتتى تالقىلانعان تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى - ءوزىن «ۇلت پاتريوتتارىمىز» دەگەن الدەبىرەۋلەردىڭ «حالىق بيلىگى» بلوگىنىڭ باسشىلارى ۆلاديمير كوزلوۆ پەن سەرىكبولسىن ابدىلدينگە جۇمىرتقا لاقتىرۋى بولدى. بيلىك پەن وپپوزيتسيانىڭ اراسىنداعى دورەكى تەكە-تىرەستىڭ ءبىر عانا كورىنىسى سان-ساققا جۇگىرتىلىپ، سان-الۋان باعا الىپ جاتىر. بيلىكتى قولداۋشىلاردىڭ ارانداتۋى جۇرە-جۇرە ودان دا وتكەن ارانداتۋ مەن سوراقىلىققا اپارا جاتىر.
وتكەن اپتادا ءباسپاسوز بەن ينتەرنەتتە قاتتى تالقىلانعان تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى - ءوزىن «ۇلت پاتريوتتارىمىز» دەگەن الدەبىرەۋلەردىڭ «حالىق بيلىگى» بلوگىنىڭ باسشىلارى ۆلاديمير كوزلوۆ پەن سەرىكبولسىن ابدىلدينگە جۇمىرتقا لاقتىرۋى بولدى. بيلىك پەن وپپوزيتسيانىڭ اراسىنداعى دورەكى تەكە-تىرەستىڭ ءبىر عانا كورىنىسى سان-ساققا جۇگىرتىلىپ، سان-الۋان باعا الىپ جاتىر. بيلىكتى قولداۋشىلاردىڭ ارانداتۋى جۇرە-جۇرە ودان دا وتكەن ارانداتۋ مەن سوراقىلىققا اپارا جاتىر.
بىرىنشىدەن. ءبىراز ساراپشىلار مەن باسىلىمدار كوزلوۆتى جۇمىرتقالاۋدى «قازاق پەن ورىس اراسىنداعى قاقتىعىس»، «ۇلتارالىق جانجال» دەپ تۇسىندىرەدى. ءوزىن-ءوزى «قازاقپىن» دەپ جۇرگەن كوزلوۆقا قالالىق اكىمدىك پەن «ۇلتتىق تۋسوۆكانىڭ» اراسىندا جۇرگەندەردىڭ جۇمىرتقا اتۋى ۇلتارازدىق جانجال ەمەس! ماسەلە كوزلوۆتا ەمەس، ساياسي جۇيەدە. ساياسي جۇيەنىڭ اۆتوريتارلىعى مەن تۇيىقتىعىندا. كوزلوۆتىڭ ورنىندا قازاق ازاماتى وتىرىپ، بيلىككە تالاسىپ، پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەرمىن دەسە دە، «جۇمىرتقاشىلار» پايدا بولار ەدى. وعان كەزىندە جارماحان تۇياقبايعا جانە ونىڭ سەرىكتەستەرىنە قارسى تاس اتۋدان باستالىپ، سوڭى التىنبەك پەن زامانبەككە وق اتۋمەن اياقتالعان جاعداي دالەل. ياعني «لاد» قوزعالىسى، ورىس-سلاۆيان ۇيىمدارى باسشىلارىنىڭ «قازاقتار ورىستارعا قارسى شىقتى»، «قازاقتار قىرعىز باسماشىلارىنان اسىپ ءتۇستى» دەپ بايبالام سالۋىنىڭ ەش نەگىزى جوق. قۋ شوپپەن اۋىز ءسۇرتۋ، تىرناق استىنان كىر ىزدەۋ. ۇيرەنشىكتى، تۇسىنىكتى دۇنيە. بىراق، وسىنداي ارانداتۋدى دايىنداپ، وعان قولداۋ كورسەتكەندەر ءوز اكتسيالارىنىڭ وسىنداي جاعىنا ءمان بەرمەۋى قازاق مەملەكەتىنىڭ جاۋلارى ءۇشىن تاپتىرماس جاعداي بولدى. ايتارعا ءسوز، جازارعا سەبەپ تابا الماي جۇرگەندەرگە كەرەمەت «تاقىرىپ» تابىلدى. «ساۋابى» وزدەرىنە!
ەكىنشىدەن. تاعى بىرەۋلەر، نەگىزىنەن وپپوزيتسيالىق باسىلىمدار، «جۇمىرتقالىق اكتسيانى» كوزلوۆتىڭ پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر ەكەنىن مالىمدەۋىمەن تۇسىندىرەدى. ماسەلە، قايتالاپ ايتايىن، قوزلوۆتا ەمەس. نۇرلان ەرىمبەتوۆ دۇرىس ايتادى: قازاقستاندا قازاق ەمەس پرەزيدەنت بولا المايدى. ودان بيلىككە كەلەر قاۋىپ جوق. ارينە، اكتسيانى بيلىك نەمەسە ارنايى قىزمەتتەر ۇيىمداستىردى دەۋگە بولار. كەم دەگەندە ول جاقتان اقپاراتتىق قولداۋ كورسەتىلدى. انشەيىندە وپپوزيتسيا سەركەلەرى تۇگىلى، وپپوزيتسيانىڭ كولەڭكەسىنەن قورىققان بارلىق تەلەارنالاردىڭ دۇرلىگۋى جايدان-جاي ەمەس. تاپسىرىس بولعانى انىق. ونداعىسى، بالكىم، ىزا بولار، بالكىم، قاراپايىم حالىق وپپوزيتسيانى جەك كورەدى دەگەندى جەتكىزۋ شىعار. بىراق، سول ماقساتتار ورىندالدى ما؟ ارينە، كوزلوۆتىڭ ەل تىنىش، سايلاۋ جوقتا سۋىرىلىپ شىعۋى وعان قارسى قوزعالعان قىلمىستىق ىستەرگە بايلانىستى. «مىنە، مەن پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر ەكەنىمدى ايتىپ ەدىم، بيلىك ماعان قارسى قىلمىستىق ىستەر قوزعادى» دەپ ايتۋ ءۇشىن عانا. ال ەندىگى كەزدە كوزلوۆ «بيلىكتىڭ قىلمىستىق ءىس قوزعاعانى از بولعانداي، مەنى جۇدىرىققا جىقتى، جۇمىرتقا اتتى» دەپ بايبالام سالادى. جۇمىرتقا - تاسقا، تاس - زەڭبىرەككە اينالىپ شىعا كەلەدى! اقپاراتتىق بلوكادا جارىلدى! كوزلوۆتىڭ بار ەكەنىن ءباراز ادام ءبىلىپ قالدى. ءابىليازوۆشىل بايبالام، ارينە، شەتەلدىك ۇيىمدار مەن ءباسپاسوز ءۇشىن كەرەمەت «اقپاراتتىق سەبەپ» بولماق! ەگەر وسى اكتسيانى بيلىك ۇيىمداستىرعان بولسا، وندا تاپ-تازا اقىماقتىق! ەگەر شەنەۋنىكتەرىمىز بەن گەنەرالدارىمىز وسىندايدى ۇيىمداستىرسا، ولاردىڭ ميىنىڭ كولەمى كوزلوۆقا لاقتىرىلعان جۇمىرتقادان اسپاعان. بۇلاي كەتە بەرسە ارمانداعى نوبەل سىيلىعىن نازارباەۆ ەمەس، ءدال وسى كوزلوۆ الىپ كەتسە دە تاڭ قالماسپىز. قالىپتاسقان جاعدايدا بيلىك الگى «جۇمىرتقاشىلاردان» ات-تونىن الا قاشىپ، بولعان جاعدايعا ەش قاتىسىمىز جوق دەپ مالىمدەپ، كەم دەگەندە الگىلەردى جاۋاپقا تارتۋى ءتيىس! بولماسا، «ساۋابى» وزدەرىنە!
ۇشىنشىدەن. «جۇمىرتقالى ايقاستى» الدەبىرەۋلەر «قازاق ۇلتشىلدىعىنىڭ ازۋى، ازعىنداۋى» دەپ تۇسىندىرۋدە. كورىپ وتىرسىزدار ما، «قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ بارلىعى دەرلىك تاعى، جابايى». ولاردى «جىندىحاناعا جاتقىزىپ ەمدەۋ كەرەك» دەگەندەر دە بار دانيار اشىمباەۆ سياقتى. ارتىندا از-ماز جاقىنى مەن تۋىسى عانا بار قۋىرشاق ۇيىمدار بارلىق قازاق ۇيىمدارىنىڭ جالپىلاما، جيناڭقى وبرازى ەتىپ كورسەتىلۋدە ءورىستىلدى ينتەرنەت پەن باسپاسوزدە. ارينە، وسى اكتسيانى قولداۋشىلار «ءبىر وقپەن ەكى قويان اتارمىز» دەگەن بولار. بىرىنشىدەن، وپپوزيتسيانى ۇلتشىلداردىڭ اتىنان ءبىر ۇرساق، ەكىنشىدەن - قالىپتاسىپ كەلە جاتقان وپپوزيتسيا مەن ۇلتشىلداردىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناستاردى، ءوزارا ىقپالداستىققا جىك سالارمىز دەپ پايىمداعان بولار. بەكەر تىرشىلىك. ەگەر كوزلوۆقا جۇمىرتقانى مۇحتار شاحانوۆ اتسا، ارينە، ونداي جىك پايدا بولار ەدى. قازاق جاستارى مەن زيالىلارىنىڭ اراسىندا اسا كەرەمەت بەدەلى جوق ۇيىمداردىڭ بىلاي «كوزگە ءتۇسۋى» قازاق ۇلتشىلدارىن السىرەتىپ، السىزدەتىپ تاستادى. بۇل تۇرعىدان العان كەزدە، اتىلعان «جۇمىرتقا» كوزلوۆقا ەمەس، قازاق ۇلتشىلدارىنا، قازاق تاقىرىبىنا ءتيدى. كوزلوۆ - «گەروي»! باتىسىنا دا، شىعىسىنا دا. «قازاقتىڭ ءسوزىن سويلەدىم» دەپ جانى شىعا اتتانداعانى دا بەكەر بولماس. «ساۋابى» وزىنە!
ءتۇيىن. قازاق جاستارى، ءوزىن ۇلتشىلمىن دەپ جۇرگەن ازاماتتار ارزان اكتسيالاردان، ارانداتۋ شارالارىنان الىس جۇرگەنى دۇرىس. ءار نارسەگە دۇرلىگە بەرمەي، بارلىعىن دا اقىلمەن، پاراساتپەن شەشكەنى ابزال. ساياسي كۇرەس مارگينالدانعان سايىن، ساياسي نارازىلىق قۇنى ارزانداعان سايىن ماقسات تا، مۇددە دە، ونى ىسكە اسىرۋشىلار دا ازعىنداي تۇسەدى. بۇگىن «جۇمىرتقاشىلارعا» جول بەرسەك، ەرتەڭ «بومباشىلارعا» تاڭ قالمايىق. وسىعان دەيىن بەتىنە ساقال قويىپ، سالدەگە كيگەننىڭ بارلىعىن «يماندى، كەرەمەت، تاماشا» دەپ كەلدىك. بۇگىن، قاراپ وتىرساق، كورمەگەن، ەستىمەگەن سۇمدىقتارعا كۋامىز. الدىندا عانا الماتى وبلىسىندا ورىن العان «اۋليە اعاشتى» ورتەۋ ارەكەتى سونىڭ دالەلى ەمەس پە؟ اباي بولايىق، اعايىن!
«اباي-اقپارات»
