ءدۇيىم الاش جۇرتىنىڭ قابىرعاسىن قاقىراتىپ كەتكەن قايعىلى قازانىڭ شىنايى بەت پەردەسى ءالى كۇنگە سىپىرىلماي كەلەدى. كورنەكتى مەملەكەت ءھام قوعام قايراتكەرى، قازاقتىڭ قايسار پەرزەنتى التىنبەك سارسەنبايۇلى مەن ونىڭ كومەكشىلەرى باۋىرجان بايبوسىن جانە ۆاسيلي جۋراۆلەۆتىڭ قاندىبالاق قىلمىسكەرلەر قولىنان قاستاندىقپەن اجال قۇشقانىنا دا مىنە ءۇش جىلدان استى. اۋىر قىلمىستىڭ اقيقاتىن اشپاعان سوراقى سوت ناعىز قىلمىسكەردى جازادان امان الىپ قالىپ، ابىقتىعا باسقالاردى ايداتىپ جىبەرگەنىن قالاي ۇمىتسىن مىنا حالىق. الايدا، اردا ازاماتتىڭ ارتىنداعى تۋعان-تۋىستارى مەن سەرىكتەرى «نوقتالى» سوتتىڭ ۇكىمىمەن جىلى جابىلىپ قويا سالىنعان قىلمىستىق ءىستى قايتا تەكسەرۋدى تاعى ءبىر مارتە تالاپ ەتتى.
«ءبىز وسى ءىستى قايتا قاراۋدى، انىقتاۋدى پرەزيدەنتتەن باستاپ پروكۋراتۋرا ورىندارى بار، ۇقك، ءىىم بارىنەن تالاپ ەتىپ وتىرمىز. جانە ءبىر ايتا كەتەتىن جايت، مۇنى راحات اليەۆتىڭ كىتابىنا بايلانىستى دەپ تۇسىنگەن دۇرىس ەمەس، ول تەك سەبەپ قانا. جاڭادان اشىلعان دەرەكتەرگە وراي قىلمىستى قايتا تەرگەۋ قاي ەلدىڭ بولماسىن زاڭىندا بار. سوندىقتان بۇل ماسەلەنى كوتەرۋگە قازىرگى كۇنى ەلدەگى بولىپ جاتقان ارەكەتتەر سەبەپ بولدى. ونىڭ ىشىندە راحاتتىڭ جاساعان قىلمىستارى، لاۋازىمدى قىزمەتكەرلەردىڭ قۋدالانۋى، سوتتالۋى سياقتى جايتتاردىڭ بارلىعى جيناقتالا كەلە كۇش كورسەتۋگە، زورلىق-زومبىلىق جاساۋعا توسقاۋىل قويۋ كەرەكتىگىن اڭعارتتى»، - دەيدى مارقۇم التەكەڭنىڭ اعاسى، «جاس الاش» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى رىسبەك سارسەنبايۇلى.  

ءدۇيىم الاش جۇرتىنىڭ قابىرعاسىن قاقىراتىپ كەتكەن قايعىلى قازانىڭ شىنايى بەت پەردەسى ءالى كۇنگە سىپىرىلماي كەلەدى. كورنەكتى مەملەكەت ءھام قوعام قايراتكەرى، قازاقتىڭ قايسار پەرزەنتى التىنبەك سارسەنبايۇلى مەن ونىڭ كومەكشىلەرى باۋىرجان بايبوسىن جانە ۆاسيلي جۋراۆلەۆتىڭ قاندىبالاق قىلمىسكەرلەر قولىنان قاستاندىقپەن اجال قۇشقانىنا دا مىنە ءۇش جىلدان استى. اۋىر قىلمىستىڭ اقيقاتىن اشپاعان سوراقى سوت ناعىز قىلمىسكەردى جازادان امان الىپ قالىپ، ابىقتىعا باسقالاردى ايداتىپ جىبەرگەنىن قالاي ۇمىتسىن مىنا حالىق. الايدا، اردا ازاماتتىڭ ارتىنداعى تۋعان-تۋىستارى مەن سەرىكتەرى «نوقتالى» سوتتىڭ ۇكىمىمەن جىلى جابىلىپ قويا سالىنعان قىلمىستىق ءىستى قايتا تەكسەرۋدى تاعى ءبىر مارتە تالاپ ەتتى.
«ءبىز وسى ءىستى قايتا قاراۋدى، انىقتاۋدى پرەزيدەنتتەن باستاپ پروكۋراتۋرا ورىندارى بار، ۇقك، ءىىم بارىنەن تالاپ ەتىپ وتىرمىز. جانە ءبىر ايتا كەتەتىن جايت، مۇنى راحات اليەۆتىڭ كىتابىنا بايلانىستى دەپ تۇسىنگەن دۇرىس ەمەس، ول تەك سەبەپ قانا. جاڭادان اشىلعان دەرەكتەرگە وراي قىلمىستى قايتا تەرگەۋ قاي ەلدىڭ بولماسىن زاڭىندا بار. سوندىقتان بۇل ماسەلەنى كوتەرۋگە قازىرگى كۇنى ەلدەگى بولىپ جاتقان ارەكەتتەر سەبەپ بولدى. ونىڭ ىشىندە راحاتتىڭ جاساعان قىلمىستارى، لاۋازىمدى قىزمەتكەرلەردىڭ قۋدالانۋى، سوتتالۋى سياقتى جايتتاردىڭ بارلىعى جيناقتالا كەلە كۇش كورسەتۋگە، زورلىق-زومبىلىق جاساۋعا توسقاۋىل قويۋ كەرەكتىگىن اڭعارتتى»، - دەيدى مارقۇم التەكەڭنىڭ اعاسى، «جاس الاش» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى رىسبەك سارسەنبايۇلى.  
بۇل پىكىرمەن قوسىلماۋعا شارا جوق. ءومىرىنىڭ سوڭعى ساتتەرىنە دەيىن اقتىق دەمى قالعانشا كۇرەسىپ كەتكەن قوس ارىس زامانبەك پەن التىنبەكتى وققا ۇشىراتقان سوڭ، ەل ىشىندەگى قۋعىن-سۇرگىننىڭ جاپپاي ەتەك الۋى، قۇلقىن دەپ ەمەس، ۇلتىم دەپ سوققان جۇرەكتەردە ۇرەيمەن قاتار، اشۋ-ىزانىڭ قولامتاسىن قوزدىرا ءتۇستى بىلەم. ازاماتتارىن اجالعا بايلاپ بەرىپ، اقيقاتتى بۇركەمەلەۋگە تىرىسقان بۇگىنگى بيلىك كۇنى ەرتەڭ وسى ارەكەتىنەن وڭباي زارداپ شەگەتىنى دە ءسوزسىز. بۇل ءومىر زاڭدىلىعى! ودان ەشكىم دە قاشىپ قۇتىلمايدى. ادام ءومىرىن ارزانعا باعالاپ، قولىن قانعا جۋعان قانىشەرلەردى قارا جەردىڭ قويناۋىندا تىنىشتىق تابا الماي دوڭبەكشىپ جاتقان اسىلدارىمىزدىڭ ارۋاعى اتادى. ەرتە مە، كەش پە ۋاقىت كوشى بۇل جۇمباق ءولىمنىڭ دە قۇپياسىن اشار، شىن ايىپتىلار ءتيىستى جازاسىن تارتار مىندەتتى تۇردە. بىراق، ەلى ءۇشىن ەڭىرەپ كەتكەن ەسىل ەرلەردى كىم قايتارادى! بىزدەر سول ۇلت مۇددەسى جولىندا باسىن بايگەگە تىككەن ارداقتىلارىمىزدىڭ كەتكەن قارىمتاسىن قايتارماساق تا، ارمان-مۇراتىن جالعاستىرا الدىق پا؟!. الدە، قويانجۇرەك قۇلدىق سانادان ارىلماعان كەيپىمىزدە، ەندىگى قالعان زيالىلارىمىزدى اجداھانىڭ اۋزىنا سالىپ بەرىپ ءۇنسىز وتىرامىز با؟.. باسقانى قايدام، مەنىڭ بىلەتىنىم زاكەڭ مەن التەكەڭنىڭ جۇمباق ءولىمىنىڭ سىرى تولىق اشىلماي، كوسەگەمىزدىڭ كوگەرمەسى انىق. جوعارىداعى قويىلعان تالاپتىڭ دا ماقساتى وسى.

ءبىزدىڭ ساۋالناما: قوعام نە دەيدى؟

التىنبەكتىڭ قازاسىنا قاتىستى ايعاقتى قازاق قوعامى شىنىندا دا انىقتاي الا ما، بۇل تۇرعىدا قوعام ءوزى نە پىكىردە؟

عابباس قابىشۇلى، جازۋشى، قوعام قايراتكەرى:
- زامانبەك پەن التىنبەكتىڭ قازاسىنا قاتىستى ماسەلەنى كوتەرە بەرۋ كەرەك، تالاپ ەتە بەرۋ كەرەك. راس، بۇگىنگى جۇيە تۇرعاندا، بۇل قىلمىستى قۇپيالاردىڭ ءازىر اشىلماسى انىق، بىراق، تۇبىندە ءبىر اشىلادى دەگەن سەنىمدەمىز. ول ءۇشىن، رەتى كەلگەن جەردە ەلدىڭ دە، بيلىكتىڭ دە ەسىنە سالىپ، تالاپ ەتىپ وتىرۋ دۇرىس...

وتەگەن ىقسانوۆ، زاڭگەر:
- ءوز باسىم راحات اليەۆتىڭ كىتابىن وقىعان جوقپىن. جالپى، بۇل كىتاپتىڭ وقىلىپ-وقىلماۋى، تارالىپ-تارالماۋى تۇرعىسىندا ءبىزدىڭ پروكۋراتۋرا ورىندارى دۇرىس شەشىم قابىلداپ وتىرعان جوق. بۇكىل دۇنيەجۇزىنە تاراپ كەتكەن كىتاپتى قازاقستاندا وقىپ، بىلۋگە نەگە بولمايدى؟ ەگەر، كىتاپ تاراتىلماسىن دەسە، بۇل كىتاپ قاي جەردە باسىلىپ شىقتى، سول ەلگە نارازىلىق ءبىلدىرسىن. ال، التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ قازاسىنا قاتىستى جاڭا ايعاقتار بار دەگەندى اليەۆ جازىپ، ايتىپ وتىرسا، ءبىزدىڭ سوتتار «جاڭا تابىلعان ايعاق بويىنشا» دەگەن باپپەن، ءىس قوزعاۋدى باستاۋى كەرەك. زاڭگەر رەتىندە، مەنىڭ ايتارىم وسى عانا.

جازيرا قاناتقىزى، گۇل ساتۋشى:
- بۇل كىتاپ تۋرالى، وندا نە جازىلعانى جونىندە ەلدەن ەستىپ جاتىرمىز.  قازىر ءبىزدىڭ بۇگىنگى قوعامدا بولىپ جاتقان وقيعالارعا سەنۋدەن قالدىق. ويتكەنى، قاي كەزدە دە، نە نارسە دە وتىرىك بولىپ شىعىپ جاتادى. جوعارى بيلىكتەگىلەردىڭ ءبارى، ءبىر-ءبىرىن ساتىپ، ءبىر-ءبىرىن تۇرمەگە وتىرعىزىپ، ءبىر-ءبىرىن قارالاۋمەن اۋرە. ال حالىقتىڭ بۇگىنگى، ەرتەڭگى كۇنى نە بولادى دەپ باس قاتىرىپ جۇرگەن بيلىكتىڭ ءبىر ادامىن كورگەن جوقپىن. قازىر حالىقتىڭ دا  بيلىكتە شارۋاسى جوق. بيلىك ىشىندەگى ءوزارا تالاس، تارتىستان حالىق اۋلاق، ايتەۋىر كۇندەلىكتى نانىن تاۋىپ جەگەنىنە ءماز. بىراق، ەرتە مە، كەش پە، حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىن، حالىقتىڭ قامىن ويلايتىن ازاماتتار شىعادى دەگەن دە ءۇمىتىمىز جوق ەمەس. ونسىز بولمايدى، الگى كىتاپ تۋرالى «تىشقان مەن مىسىق» ويىنىن ويناپ جۇرگەن جوعارىداعىلاردىڭ پىكىرىن ەستىسەك دەپ ەدىك...

جانبوتا قاراشولاقوۆ، ساياساتتانۋشى:
-    قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتى بۇگىن داعدارىس ۇستىندە. ساياسي پارتيالار اراسىنداعى باسەكەلەستىك باسەڭ، ۇكىمەت پەن پارلامەنت ۇيقىلى-وياۋ. قازىر، ساياساتتا جۇرگەندەردىڭ ءبارىنىڭ نازارى – شەتەلگە اۋعان، قازاقستاندىق ساياسات شەتەلدە ءجۇرىپ جاتىر. «شەتەل نە دەپ جاتىر؟  باسقالار نە دەپ شەشتى ەكەن؟» دەگەندەي... ەلدىڭ نازارىن سىرتقى ساياساتقا اۋدارىپ وتىرعان وقيعانىڭ ءبىرى – راحات اليەۆتىڭ كىتابى. راحات اليەۆتىڭ قولىندا التىنبەك سارسەنباەۆتىڭ قازاسىنا قاتىستى جاڭا ايعاقتار بار ەكەنى راس بولسا، سوت ءىستى قايتا قاراۋى ءتيىس. راحات اليەۆ «ازاتتىق» راديوسىنا بەرگەن سۇحباتىندا: «التىنبەك سارسەنباەۆقا قاتىستى ايعاقتار بويىنشا ونىڭ تۋىسقاندارى اۆستريانىڭ سوتىنا شاعىمداناتىن بولسا، مەن كۋاگەر بولا الامىن» دەپتى. ءبىزدىڭ ەلدىڭ ازاماتتارى بۇۇ-نا ادام قۇقى ساقتالماي وتىرعانى تۋرالى شاعىمدانا الادى. ويتكەنى، بيىل، كوكتەمدە قازاقستان بۇۇ-نىڭ ادام قۇقىن قورعاۋ جونىندەگى كونۆەنتسياسىنا قول قويىپ، ونى بەكىتتى. سوندىقتان، التىنبەك سارسەنباەۆتىڭ تۋعان-تۋىسقاندارى وسى قۇجاتقا جۇگىنە الادى دەپ ويلايمىن. بىراق، ءىس شەتەلدە قارالسا ءبىزدىڭ بيلىك باسىنداعىلاردىڭ ديپلوماتيالىق يممۋنيتەتى ولاردى امان ساقتاپ قالادى. دەگەنمەن، ءىس قايتا قوزعالىپ، التىنبەكتىڭ قازاسىنا قاتىسى بار دەگەندەر بيلىكتەن كەتۋگە ءماجبۇر بولىپ جاتسا، وندا حالىقارالىق سوت ولاردى جازاعا تارتا الادى. سول سەبەپتى دە، سارسەنباەۆتىڭ تۋىستارى بۇل ءىستى شەتەلدە قوزعاۋ ماسەلەسىن قولعا العاندارى ءجون دەپ ويلايمىن.

گۇلميرا تويبولدينا،«قازاقستان» اپتالىعى، 04.06.09