وسىلاي دەپ دابىل قاقسا مىنا ەلگە قالاي اسەر ەتەر ەدى؟ مەنشە پالەندەي اسەر ەتپەيدى عوي دەپ ويلايمىن. ياعني جاڭا كورىپ جاتىرمىن الگى "شوقىنۋ ايازىندا" حريستيانداردىڭ ازىرلەگەن جەرىندە توقسان پايىزى شاماسى قازاقتار بالالارىن الىپ كەلىپ سۋعا ءتۇسىپ جاتىر.

بىلاي قاراعاندا پالەندەي ءبىر نارسە جوقتاي كورىنەدى. نەگە دەسەڭىز ايازدا شىنىعىپ جاتىر. بىراق ماسەلەدە سول سۋدا ەمەس سول كۇندى جانە سول سۋدى حريستيانداردىڭ وزدەرىنىڭ ءدىني سەنىمى ەتىپ الۋىندا جاتىر عوي.

مىسالى بىزدە مۇسىلمانداردا ايت كۇندەرى بار جانە ورازا ايى بار. مىنە سول ايتتا جاپا-تارماعاي موينىندا كرەستەرى بار ورىستار ايتتى تويلاپ داستارحان جايىپ جۇرسە نە بولماسا دەنساۋلىققا پايدالى ەكەن دەپ ورازا ۇستاپ جۇرسە سول حريستياندار قالاي قابىلدار ەكەن؟

ارينە سول سۋعا تۇسكەن قازاقتار سول دىنگە ءوتىپ كەتەدى دەمەيمىن. سول شىراقتاردىڭ كەيبىرى كاپىر بولىپ كەتپەيىن دەدى مە ءبىرى ء"بىسماللا" دەسە ەندى "اللا اكبار" دەپ جار سالىپ تۇسۋدە. ونداعىسى مەن مۇسىلمانمىن مىنا قازاق بولىپ سۋعا تۇسكەنىمە قاراپ مەنى كاپىر ەتىپ جۇرمە دەپ ءوزىن قورعاشتاعانداعىسى. بىراق ىشتەي وسى سۋ قاسيەتتى جانە وسى سۋدى بانكاڭا قۇيىپ ساقتاپ ىشسەڭ پايدالى عىلىم سولاي دەيدى دەپ جۋىپ شايسا دا ءبارىبىر جان دۇنيەسىندە سول حريستيان سەنىمىندەگى وسى ءبىر دۇنيە ءاي، اجەپتەۋىر دۇنيە ەندەشە ونى نەگە پايدالانباسقا دەگەن سول سەنىمگە ەرگىندىگى تاعى بار. بىراق ونى مويىنداعىسى كەلمەيدى.

ايتكەنمەن ارينە كاپىر بولىپ كەتتى دەمەيمىز. بىراق ءاز پايعامبار عالايكىم سالامنىڭ "كىم قاي قاۋىمعا ۇقساسا وندا سول قاۋىمنان" دەگەنى تاعى بار. ەندەشە ءبارى دە وسىلاي باستالادى. بۇگىن بالاسىن الىپ كەلىپ شوقىنۋ ايازىنا ءتۇسىرىپ جۇرگەن كۇن ەرتەڭ سول بالا شىركەۋ بارىپ جۇرسە ەشقانداي تاڭقالمايمىن. ءارى سول اكەسىنىڭ جانازاسىن شىركەۋدەن شىعارىپ جۇرسە سول اكە كىمدى كىنالايدى؟ بۇگىن شوقىنۋ سۋىنا تۇسكەن كۇر ەرتەڭ پاسكالىن تويلاماسىنا كىم كەپىل؟

بۇلاردى كىنالايمىن دەسەم بۇل الاشتىڭ بۇگىنگى قالعان جۇرناعىنىڭ حريستياندارعا ۇقساعان كوپ جاعى بار ەكەن.

اۋەلى نەسى ۇقسايدى دەسەك كوپ جۇرناقتىڭ ءتىلى ۇقسايدى. ارينە بىراق ءتىل اللانىڭ جاراتقان تابيعي نارسەسى بولعاندىقتان ورىسقا ۇقساسا دا حريستيانعا ۇقسامايدى. ءتىلدىڭ دىنگە قاتىسى جوق. دەسەكتە ورىسقا ۇقسايتىنى جاعىنان بار. كەلەسى ورىستىڭ اراعىن ىشەدى. اتام قازاقتىڭ "اراق اتامنان قالعان اس ەمەس" دەگەنى بار بولسا دا اتاسىنان قالعانداي ىشەتىندەي ءالى دە كوپ. مىسالى جاڭا جىلداعى تويلاۋلار اراق جاعىنان بولسىن باسقا دا كوپ جاقتارىنا بولسىن ۇقساس جاقتارى كوپ.

ال حريستياندا شاراپ ءىشۋ بار. مىسالى العاش رەت شىرشا جاڭا جىل بولشەبيك جىلدارى مىنا الماتىنىڭ تورىندە ءبىر تۇندە اراق تاراتىپ ەلدى سول جەرگە جيناپ ۇيرەتكەن. 50-60 جىلدارى عوي دەيمىن. ەندى كەلەيىك تويعا. ورىستارشا تويلاۋ سوناۋ ءدال سول قاتەلەسپەسەم 50 جىلدارى كىرە باستادى. ونى كومسومول تويلارى دەپ تە اتايدى. سوندا كۇندىز كادىمگى قازاقتىڭ ۇيلەنۋ تويى بولادى دە ال تۇندە ورىسشا، بولشەبيكشە توي بولاتىن. سول كەشكى "بەشىرگە" تەك جاستاردىڭ وزدەرى عانا بارىپ اراق ءىشىپ تويلايتىن بولعان. قاريالار بارماعان. كەلەسى، ادام ولگەندەگىسى دە بيلىكتە، زيالىلاردا جەرلەگەندە ورىستارشا جەرلەيتىندى شىعارعان.

ياعني بالشەبىكتەر وزدەرى اتەيستتەر بولسا دا جەرلەگەندە حريستيانشا جەرلەگەن. سۋرەت قويۋ، ءمايىتتىڭ بەتىن اشىپ قويۋ، ورىسشا مۋزىكا ءتىپتى كەيىنگى كەزدە جاستاردا شاپالاق قاعۋ ءتىپتى جانازاسىن شىعارماۋ، كاستەم كيگىزۋ ءبارى ءبارى حريستيان سەنىمدەرى.

كەشەگى بيلەر مەن حانداردىڭ جەرلەۋ ءراسىمى قايدا مىناۋ قايدا؟ كىمگە كوبىرەك ۇقساپ تۇرمىز؟ بۇلار الگى سۋعا تۇسۋدەن الدە قايدا ايقىن ناسرەلەر. جانە بولشەبىكتىك سەنىمدەر.

ءارى دوڭىز حايۋانىن الايىق. كەيبىر جەرلەردە جەمەك تۇرماق مال باققانداي شوشقا باعاتىن قازاقتار بار. جانە ول بىلاي تۇرسىن "حالال" سەرتيفيكاتىن الىپ بىراق شۇجىعىنا سول دوڭىز مايىن قوساتىندار كوپ. توقسان بەس پايىزى سولاي. ءتىپتى ونىڭ قوسىلماعان جەرى جوق. ەندەشە سوعان سەنىپ جۇرگەن مۇسىلماننىڭ دۇعاسى قالاي بولماق؟

سوڭعىسى كيىمسىزدىك. (ادەپتىلىك ساقتاپ ايقىن ءسوزدى ايتا المايمىن). كيىمسىزدىك ءىبىلىس شايتاننىڭ ەڭ مىقتى ستراتەگياسى. قۇراندا اللا تاعالا ماعىناسىمەن ايتقاندا الگى سەندەردىڭ اتا-انالارىڭدى كيىمدەرىن شەشۋگە سەبەپ بولعانى سەكىلدى سەندەردى دە كيىمسىز ەتىپ ماسقارا ەتىپ جۇرمەسىن دەيدى. ءيا، ادام اتا، حاۋا انا كۇنا جاساعان جوق. بىراق ماسەلە ءبىر ەلدىڭ بۇزىلۋى سول كيىمسىزدىكتەن باستالادى. ادام مەن اڭنىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىق سول كيىمدە. ادام كيىممەن عانا ادام. ال بىزدە سول كيىمسىزدىك الگى الماتىنىڭ ءبىر دۇكەنىندە بەس مىڭ تەڭگەدەن باستالدى. سول كەزدە ەستەرىڭىزدە بولسا "بۇل شايتاننىڭ ويىنى ول ءالى تالاي ويىن كورسەتەدى" دەگەن ەدىك.

مىنە بۇل كۇندە ول كوپ ماقساتىنا جەتە باستادى. ءتىپتى مىنا قازاقتى قازاق ەتىپ قالدىرۋ ماقساتىمەن اشىلىپ سول اشقانى ءۇشىن قۇربان بولعان اۋەزوۆ تەاترىن الايىق. سوڭعى ءبىر قويىلىمدا كيىمسىز دەنەلەرىن قىز بەن جىگىت "كلەنكامەن" وراپ ماسقارا بولعان كورىنەدى. كورگەن جىگىت شىداي الماي تەرىس قاراعانىن ايتادى. سول باياعى ورىسقا ەلىكتەگەندەگىسى. مىنە ەندەشە ءسىز و قازاقپەن بۇ قازاقتى سالىستىرىپ كورىڭىز. ءسىز ەگەر بۇل مۇسىلمانشىلىقتى بۇل بولمايدى دەسەڭىز ءبىر قازاق اتەيست شىعىپ ال اناۋ ون بەس جاسار قىزدى قورلاعان مۇسىلمانعا نە دەيسىڭ دەيدى. ءسىز ول سالاف، جات اعىم دەسەڭىز مەن ءۇشىن ءبارى مۇسىلمان دەپ شىعادى. ونىڭ ۇستىنە بۇگىنگى وزدەرىن حانافي ساناعان كوپ جاستار بار بىراق سالافي ۆيرۋس كىرگەندىكتەن، راديكال بولىپ ابدەن قاتايىپ العان.

بۇل كۇندەرى ءتىپتى يسا كوكتەن ءتۇسىپ، ءمادى جەردەن شىعىپ مەن يسامىن، مەن مادىمەن دەسە ولاردىڭ ءوزىن وپ-وڭاي اقيداسىز قىپ شىعارادى. وسىنداي حالدەگى مۇسىلماندار الگىلەرگە قالاي ناسيحات ايتادى؟ قالاي ونەگە بولماقپىز؟ كەشەگى ءاليحان، مىرجاقىپتار نە ءۇشىن قۇربان بولدى ءوزى؟ ولار بۇل كۇندە بولسا ءبىزدىڭ مىنا ءحالىمىزدى كورسە نە دەر ەدى؟ ابايدى ايتپاي-اق قويايىن. جاپپاي وسىلاي بولىپ بۇل قازاق شىر كوبەلەك اينالىپ جاتقاندا الگى "شوقىنۋ ايازىندا" ء"بىسمىللا" دەگەندەرگە ەندى ءبىز نە ايتا الامىز؟!

مۇحيددين يساۇلى

Abai.kz