تۇرىسبەك ساۋكەتاەۆتىڭ «قۇدىق تۇبىندەگى كوكباقانىڭ زارى» دەگەن قىجىلعا تولى ۇزاق-سونار تولعاۋى، شىنتۋايتىندا، ورتاق ماقساتقا جانى اشىعان ەمەس، ءجاي عانا توپتىق مۇددەگە جەتۋدى كوكسەگەن ءزارلى ماقالا بولىپ شىققان ەكەن. ءبارىن تالداپ اۋرەگە تۇسپەي-اق،  ىشىندەگى وزىمە قاتىسى بار جەرىنە وراي عانا بىرەر وي ءبىلدىرۋدى ءجون كورىپ وتىرمىن.

دۋلات يسابەكوۆتى كۇستانالاۋىنىڭ ءبىر شىرقاۋ شىڭىندا اۆتور: «شىن جاناشىر، كۇرەسكەر بولسا، كەشە مارقۇم ق.نايمانباەۆ، ت.ابدىكوۆ، ب.قويشىباەۆتار وداقتىڭ بۇكىل مۇلكىن ساباقتى ءجىبىن قالدىرماي ساتقانىن ساتىپ، تۋ-تالاقاي تالان-تاراجىعا سالعاندا قايدا قالدى، نەگە شىرىلداپ اراشاعا تۇسپەدى؟» - دەپتى.

تۇرىسبەك ساۋكەتاەۆتىڭ «قۇدىق تۇبىندەگى كوكباقانىڭ زارى» دەگەن قىجىلعا تولى ۇزاق-سونار تولعاۋى، شىنتۋايتىندا، ورتاق ماقساتقا جانى اشىعان ەمەس، ءجاي عانا توپتىق مۇددەگە جەتۋدى كوكسەگەن ءزارلى ماقالا بولىپ شىققان ەكەن. ءبارىن تالداپ اۋرەگە تۇسپەي-اق،  ىشىندەگى وزىمە قاتىسى بار جەرىنە وراي عانا بىرەر وي ءبىلدىرۋدى ءجون كورىپ وتىرمىن.

دۋلات يسابەكوۆتى كۇستانالاۋىنىڭ ءبىر شىرقاۋ شىڭىندا اۆتور: «شىن جاناشىر، كۇرەسكەر بولسا، كەشە مارقۇم ق.نايمانباەۆ، ت.ابدىكوۆ، ب.قويشىباەۆتار وداقتىڭ بۇكىل مۇلكىن ساباقتى ءجىبىن قالدىرماي ساتقانىن ساتىپ، تۋ-تالاقاي تالان-تاراجىعا سالعاندا قايدا قالدى، نەگە شىرىلداپ اراشاعا تۇسپەدى؟» - دەپتى.

مىنە، وسى ورايدا بۇل ازاماتىمىزدىڭ سونشالىقتى پارىقسىزدىققا سالىنعانىنا ەرىكسىز قىنجىلىس بىلدىرۋگە تۋرا كەلەدى. مۇنداي ءسوزدى ول وتكەن جىلعى «وداقتىڭ قۇرمەتتى توراعاسى» لاۋازىمىن تاعايىنداۋعا قۇمارتقان   بىر كۇدىكتى جيىندا ايتقان. (جارعىلىق ماسەلەنى جاريالى كۇن تارتىبىندە كوزدەلمەگەن جازۋشىلار وداعى باسىلىمدارىنىڭ يۋبيلەيلىك كونفەرەنتسياسىنا - وداق  مۇشەلەرىنەن گورى ادەبي باسىلىمداردىڭ بىلايعى وقىرماندارى - ستۋدەنتتەر جانە وزگە جاناشىرلار كوبىرەك جينالعان جيىنعا قويىپ، ونى قۇددى ۇيىم جۇمىسىن جەتىلدىرۋ ءۇشىن ارنايى شاقىرىلعان جازۋشىلار كونفەرەنتسياسى تارىزدەندىرىپ جالعاستىرعان كوزبوياۋشىلىق بىردەن سول جينالىستىڭ مارتەبەسىنە سەنبەستىك تۋعىزعان-دى). ونىسى «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە جاريالانعان بولاتىن. سول جيىنعا بايلانىستى وعان «جازۋشىلار وداعىنىڭ جاڭا باستاماسى حاقىندا» دەگەن تاقىرىپپەن ءۇن قاتىپ، بۇل ازاماتتىڭ قاتەلىگىن كوزىنە شۇقىپ اتاماي-اق،  سول كەزگى احۋالدى ماقالامىزدا جان-جاقتى تۇسىندىرگەنبىز. بالا ەمەس قوي (الپىستان اسىپ بارادى ەكەن), ماسەلەنىڭ اق-قاراسىن تۇسىنگەن شىعار دەپ ويلاعان ەدىك. الايدا ونىڭ جوعارىدا كەلتىرىلگەن جانە ودان كەيىنگى مىنا: «اسىرەسە شىعارماشىلىق ءۇيدىڭ جان شوشىرلىق بەينەسى ءالى كوز الدىمىزدا. بومبا تۇسكەن ۇيدەي، ەسىك-تەرەزەسى ۇڭىرەيىپ، شاتىرداعى قاڭىلتىردان باستاپ ەدەندەگى توسەنىشكە دەيىن تونالىپ، «گورنىي گيگانتتىڭ» ماۋىققان  قىز-جىگىتتەرىنىڭ جىنويناعى مەن اجەتحاناسىنا اينالىپ ەدى عوي. وداق مۇلكىن وسىنداي كۇيگە جەتكىزگەنى ءۇشىن بۇرىنعى باسشىلار جازاعا تارتىلۋى كەرەك ەدى، كەرىسىنشە كەيبىرى جوعارىلاپ ءوسىپ كەتتى. ۇيات-وبالدى ويلاۋدىڭ ورنىنا، ەندى مىنە، ءبارى ۇمىتىلدى دەگەن دامەمەن، قايتا جالدانىپ، اينالاسىنا توپ جيىپ ايعايشىعا دەم بەرىپ ءجۇر»، - دەپ شابىنعان جالالى سوزدەرى ونىڭ ۇياتىنا سۇيەنەمىز دەپ ءبىزدىڭ قاتەلەسكەنىمىزدى كورسەتىپ تۇر. امال جوق، وتكەن جىلدارعا قىسقاشا بولسا دا، قايتا ورالۋعا تۋرا كەلەدى...

***

...1990 جىلى سسسر ادەبي قورىنىڭ پلەنۋمى ءوزىنىڭ قۇرامىنداعى رەسپۋبليكالىق بولىمشەلەردى شارۋاشىلىق ەسەپكە كوشىرۋ كەرەك دەپ شەشتى. سوعان سايكەس ءتيىستى ءبولۋ بالانسىن جاساپ، سسسر ادەبي قورى الماتىداعى شىعارماشىلىق ءۇيدى  ءوزىنىڭ قازاق بولىمشەسىنىڭ  مەنشىگىنە بەردى. شىعارماشىلىق ءۇيدىڭ شارۋاشىلىق ەسەپپەن جۇمىس ىستەۋگە كىرىسۋىنە مۇمكىندىك تۋعىزۋ ءۇشىن، سول جىل بويى ورتالىقتان بۇرىنعىسىنشا قارجىلاندىرىپ تۇردى. الايدا  قازاقستان جازۋشىلارى وداعىنىڭ باسشىلارى و.سۇلەيمەنوۆ، س.مۇراتبەكوۆ، ق.تۇرسىنقۇلوۆ (بۇل كىسى ول كەزدە  وداق حاتشىسى رەتىندە سسسر ادەبي قورى قازاق بولىمشەسىنىڭ دە جۇمىسىنا جاۋاپ بەرەتىن),  سسسر ادەبي قورى قازاق بولىمشەسىنىڭ ديرەكتورى س.ءجۇنىسوۆ شىعارماشىلىق ءۇيدى ءوزىن-ءوزى قارجىلاندىرۋ دارەجەسىنە جەتكىزۋ جايىن ويلاي قويمادى. سوندىقتان، ماسكەۋدەن ءتۇسىپ تۇرعان قارجى 1991 جىلى ءبىرجولا دوعارىلعاندا، شىعارماشىلىق ءۇيدىڭ كۇللى تىرشىلىگىن  بەتىمەن جىبەردى. جازۋشىلار وداعىنىڭ عيماراتى دا سان قيلى جالعا الۋشىلارعا تولدى...

1991 جىلعى قىركۇيەكتەگى سەزدە تۇڭعىش رەت تىكەلەي داۋىس بەرۋ جولىمەن ءبىرىنشى حاتشى بولىپ ق.نايمانباەۆ سايلاندى. ول وداقتى قيىن احۋالدان قۇتقارۋ ءۇشىن، اكىمشىلىك جولمەن ءىرى وزگەرىستەر جاسادى: عيماراتتى جالعا الۋشىلاردىڭ بىرەۋىنە عانا توقتالىپ، باسقالارىن الاستادى. سوسىن وداق عيماراتىنىڭ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋگە ەڭ قولايلى بولىگىن (ادەبيەتشىلەر ءۇيىن) جانە تايمانوۆ كوشەسىندەگى شىعارماشىلىق ءۇيدى الگى  كوممەرسانتتىڭ قاراۋىنا بەردى. 1991 جىلعى قازاندا وتكەن 1-پلەنۋمدا باسقارما حاتشىسى بولىپ ت.ابدىكوۆ پەن ب.قويشىباەۆ سايلانعان-دى. دۇنيە-مۇلىكتى سول كوممەرتسيالىق مەكەمەگە 1991 جىلعى قازاندا ب.شاحانوۆ باستاعان كوميسسيا (قۇرامىندا جاڭا حاتشى ب.قويشىباەۆ بولدى) وتكىزدى.  كوپ ۇزاماي، قالامگەرلەردىڭ ۇتىلعانى بەلگىلى بولدى، جازۋشىلاردىڭ نارازىلىعى كۇشەيدى. وداق، الايدا،  كوممەرسانتتاردى مۇلىكتى قايتارۋعا كوندىرە المادى. بىراق سوتقا جۇگىنۋدەن قاشتى. سوندا، اقىرى، شىعارماشىلىق ءۇيدىڭ زاڭدى قوجايىنى رەتىندە، ادەبي قور (باسقارما توراعاسى ب.قويشىباەۆ، ديرەكتور ن.تولەۋپوۆ) ءوز مۇددەسىن قۇقىقتىق جولمەن قورعاۋعا شىقتى...

ءبىر جارىم جىلداي ۋاقىتقا سوزىلعان سوتتاسۋ ناتيجەسىندە ادەبي قور جەڭىسكە جەتتى. شىعارماشىلىق ۇيدەن كوممەرسانتتاردى الاستايتىن ۋاقىت بەلگىلەندى. بىراق ونى جوعارعى اربيتراجدىق سوت بۇزدى.  بۇل 1994 جىلدىڭ مامىرى ەدى.

سودان كەيىن جوعارعى تورەلىك سوتتىڭ ارنايى بريگاداسى زاڭدى قاقپاقىلداۋمەن، قايتكەندە ادەبي قوردىڭ تالاپ-ارىزىن قاناعاتتاندىرماۋ جولىن قيىستىرۋمەن سەگىز اي بويى شۇعىلداندى. بۇل ىسكە جازۋشىلار اراسىنداعى استىرتىن ارەكەت-قيمىلدىڭ شەبەرلەرى دە اتسالىستى، سولاردىڭ تىكەلەي جاردەمىمەن كوممەرسانتتار باس پروكۋراتۋرا ارقىلى ادەبي قوردىڭ زاڭدى تۇلعالىق مارتەبەسىن جويۋعا تىرىستى. ادەبي قوردىڭ جارعىسىن تىركەگەن ادىلەت مينيسترلىگىنە 1994 جىلدىڭ جازىندا باس پروكۋراتۋرا نارازىلىق جولدادى. سوعان بايلانىستى ادەبي قور سول جىلدىڭ تامىزدا توتەنشە سەزد شاقىردى، جارعىسىن زاڭناماعا سايكەستەندىرەتىن تولىقتىرۋلار مەن تۇزەتۋلەر جاساپ، قايتا تىركەۋدەن وتكىزدى.

جوعارعى سوت سۋدياسى ودان سوڭ دا ءىستى ساعىزشا سوزا قاراپ، اقىرى الدەبىر ىلىك تاپقانداي بولدى دا، ادەبي قوردىڭ تالاپ-ارىزىن قاناعاتتاندىرۋسىز قالدىردى. سوسىن ونى سوت شەشىمدەرىنىڭ زاڭدىلىعىن قاداعالايتىن القا بۇزدى. اقىرى، كوممەرسانتتار شىعارماشىلىق ۇيدەن 1995 جىلعى 14 ماۋسىمدا ماجبۇرلەۋ جولىمەن شىعارىپ جىبەرىلدى...

شىعارماشىلىق ءۇيدى قالامگەرلەردىڭ وزدەرى باسقارۋعا كىرىستى. قالامگەرلەردىڭ كاسىپكەرلىك قىزمەتكە دە بەيىمدەلۋىنە تولىق مۇمكىندىك جاساۋ ءۇشىن ادەبي قورعا شارۋاشىلىق جۇرگىزۋشى ءىرى سۋبەكت دارەجەسىنە جەتۋ كەرەك-ءتىن. سودان  عيماراتتى سۇلىكشە سورعان كوممەرسانتتاردان ارىلۋ قاجەتتىگى كۇن تارتىبىنە شىقتى.

كوزدەگەن ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن، جازۋشىلار وداعى مەن ادەبي قور اراسىندا 25.01.1995 ج. قىزمەتتەستىك تۋرالى كەلىسىمشارت جاسالدى. وندا جازۋشىلار وداعى شىعارماشىلىق، قوعامدىق-ساياسي ماسەلەلەرمەن، ال ادەبي قور ونىڭ قارجىلىق تىنىس-تىرشىلىگىن قامتاماسىز ەتەتىن شارۋاشىلىق ماسەلەلەرىمەن شۇعىلداناتىن بولىپ كەلىسىلدى. ۇكىمەتتىڭ ءتيىستى  ۆەدومستۆوسىنىڭ شەشىمىمەن جازۋشىلار وداعىنىڭ عيماراتى 5.04.1996 ج. ادەبي قوردىڭ بالانسىنا بەرىلدى.

تاريحي قۇندى ەسكەرتكىشتەر قاتارىنداعى عيماراتتىڭ ۇلكەن بولىگىنىڭ كوممەرسانتتاردىڭ پايدالانۋىن بۇرىس دەپ ساناعان قالالىق پروكۋراتۋرانىڭ  مەملەكەت مۇددەسىن قورعايتىن تالاپ-ارىزىنا سايكەس،  قالالىق سوت جازۋشىلار وداعى مەن كوممەرتسيالىق ۇيىم اراسىنداعى ادەبيەتشىلەر ءۇيى جايىندا جاسالعان كەلىسىمشارتتى 1996 جىلعى جازعىتۇرىم زاڭسىز دەپ تاپتى...

الايدا 1996 جىلعى 29 ماۋسىمدا وداق بيلىگىنە كەلگەن جاڭا باسشىلىق (ن.ورازالين، ت.مەدەتبەكوۆ،   ع.قۇلاحمەتوۆ، كەيىنىرەك ق.تۇرسىنقۇلوۆ) كوممەرسانتتاردى جوعارىدا ايتىلعان سوت شەشىمىنە سايكەس جازۋشىلار وداعىنىڭ عيماراتىنان ماجبۇرلەپ شىعارىپ جىبەرۋدى قاجەت ەتپەدى. ءتىپتى، جازۋشىلار وداعى مەن ادەبي قور اراسىنداعى قىزمەتتەستىك تۋرالى كەلىسىمشارتتى ەلەڭ قىلمادى. جازۋشىلار مەنشىگىن قورعاۋ جولىندا جۇرگىزىلگەن سوت مارافونى كەزىندە كوممەرسانتتارعا استىرتىن قولداۋ كورسەتىپ، ادەبي قوردى جويۋعا قۇپيا ارەكەتتەنگەن ازاماتتار ەندى مۇلدەم اشىق كەتتى: سولاردىڭ ورتاق ىسكە وتە زالالدى بولعان اسىرە بەلسەندىلىگى سالدارىنان 1996 جىلعى 2 جەلتوقساندا جوعارى سوت سۋدياسى ادەبي قور جارعىسىنىڭ 1992 جىلى تىركەۋدەن، 1994 جىلى قايتا تىركەۋدەن ءوتۋىنىڭ دە كۇشى جويىلسىن دەگەن شەشىم شىعاردى. بۇل  شەشىمدى جوعارى سوت القاسى ءوز قاۋلىسىمەن 26 جەلتوقساندا بۇزعان-ى، الايدا الگى سۋديا وزىنەن جوعارى تۇرعان القا قاۋلىسىن ەلەڭ قىلماي، 1997 جىلعى 10 قاڭتارداعى ۇيعارىمىمەن ادەبي قوردى مۇلدەم جويۋعا پارمەن بەردى. ال باستىقتارى ونى تۇزەۋدى ويىنا دا المادى. زاڭ مەن زاڭنامانى وسىنشا ورەسكەل بۇزۋشىلىقتى، سوتتاعى سىبايلاستىققا جول بەرۋشىلىكتى پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ «ءىستى ءادىل قارامايتىن سۋديالار نە ساۋاتسىز، نەمەسە وزدەرىنىڭ بەلگىلى ءبىر مۇددەلەرى بار» دەپ باعالاعان-دى، سونىڭ ءبىر مىسالى سول ءجايت ەكەنى انىق ەدى...

***

سونىمەن، ت.ساۋكەتاەۆتىڭ «...زارىنداعى» بايبالامىنا ورالالىق. ول بارىن سالىپ تاۋسىلا  نامىسىن جىرتىپ وتىرعان ن.ورازالين مەن ونىڭ كومانداسى 1996 جىلى وداقتى باسقارۋعا كەلگەندە: 1) ادەبي قوردىڭ مەنشىگىندەگى شىعارماشىلىق ءۇيدىڭ ديرەكتورى ا.مەكەباەۆ ونىڭ جۇمىسىن رىنوك تالاپتارىنا ساي جولعا قويۋ ارەكەتىن جاساپ جاتقان; 2) جازۋشىلار وداعى عيماراتىنىڭ ۇلكەن بولىگىن يەلەنىپ وتىرعان كوممەرسانتتاردى كەتىرۋ ءۇشىن ادەبي قور تاراپىنان مۇمكىن بولعان زاڭدىق شارالار جاسالعان: ا) عيمارات ادەبي قور بالانسىنا الىنعان (مۇنداي ارەكەت ارقىلى كوممەرسانتتاردىڭ  جازۋشىلار وداعىنا قارجىلىق تالاپ قويا المايتىنىن كورسەتۋ كوزدەلگەن-ءدى; ءا) عيماراتتى كوممەرسانتتاردىڭ پايدالانۋى جونىندەگى  كەلىسىمشارت سوت شەشىمىمەن كۇشىن جويعان.

وكىنىشكە قاراي، ن.ورازالين مەن ونىڭ كومانداسى 1996 جىلى بيلىككە كەلگەن بەتتە قۇقىقتىق تۇرعىدا ساۋاتسىز ارەكەتتەر جاسادى: 1) جازۋشىلار وداعى مەن ادەبي قور اراسىنداعى قىزمەتتەستىك تۋرالى 25.01.1995 ج. كەلىسىمشارتتى زاڭدى قۇجات دەپ سانامادى; 2) ءتۇرلى استىرتىن جانە اشىق بايلانىستارىن ىسكە قوسىپ، ادەبي قوردى زاڭدى تۇلعا رەتىندە جويدى; 3) قىزمەتىن جاماندى-جاقسىلى جولعا قويا باستاعان شىعارماشىلىق ءۇيدىڭ ديرەكتورى ا.مەكەباەۆتان قۇجاتتارىن سىپىرىپ الدى دا، شىعارماشىلىق ءۇيدى ءىس جۇزىندە جاۋىپ قويدى.

ت.ساۋكەتاەۆ ايتىپ وتىرعان «...جان شوشىرلىق بەينەگە» شىعارماشىلىق ءۇي سول شاقتا - ن.ورازالين جىلۋ، سۋ، ەلەكتر قۋاتىنان ايىرىپ، بىرنەشە جىل بويى قاڭىراتىپ قويعان 1997 جىلدان بەرگى مەرزىمدە - تۇسكەن بولاتىن. بىراق بۇل ازاماتقا شىن جاعدايدى بۇرمالاپ، باسقاشا، شىن كىنالىگە جاعىنا سايراۋ ءتيىمدى كورىنىپتى.

ادەبي قوردى زاڭدى تۇلعالىق مارتەبەسىنەن ايىرعاننان كەيىن جازۋشىلار وداعى كوممەرسانتتارمەن بەتپە-بەت قالدى. كەيىنىرەك ت.مەدەتبەكوۆتىڭ «جاس الاش» گازەتىنە بەرگەن ءبىر ماقالاسىنان وداقتىڭ كوممەرسانتتارمەن قايتا كەلىسىمشارتقا وتىرعانىن وقىپ بىلگەنبىز. ودان كەيىنگى ءجايتتى ت. ساۋكەتاەۆ اتالعان ماقالاسىندا بىلاي تولىقتىرىپتى، وقيىق: (دۋلات يسابەكوۆتىڭ) «ءوزى ايتقانداي، «ولىك شىعاراتىن ۇيگە» دە جاراماي قالعان وداقتىڭ عيماراتىن، قولدى بولعان باسقا دا مۇلكىن قايتارام دەپ ورازاليندەر تابانىنان تاۋسىلىپ 6 جىل سوتتاسىپ، كىنالى توپتىڭ كەسىرىنەن سوت شىعىنىنا 4 ميلليونداي تەڭگە تولەپ (بۇل جازۋشى قاۋىمنىڭ اقشاسى عوي، ءالى دە سوتقا جۇگىنىپ، وداق باسشىلارى تىم ليبەرالدىق تانىتا بەرمەي، ايىپتىدان ءوندىرىپ الۋعا بولاتىن شىعار) 49 رەت سوتقا بارعاندا نەگە كولەڭكەسىن كورسەتپەدى؟ ەندى كەلىپ، وداق ەڭسە تىكتەپ، الپىس ەكى تامىرىنا  قان جۇگىرىپ جۇمىس ىستەي باستاعاندا، تارعىل مىسىق سياقتى «شاڭىراقتاعى ەتتىڭ ساسىعىن-اي» دەيدى. بارىنەن بۇرىن  دۇنيە-مۇلىكتى تۋ-تالاپاي قىلىپ، ءبارىن بىلىقتىرعان وداقتىڭ بۇرىنعى «ادال» باسشىلارىمەن ءبىر توبەدە تابىسىپ سۇرەڭ سالىپ جۇرگەنى وكىنىشتى-اق».

بايقالىپ تۇرعانداي، ت. ساۋكەتاەۆ ءبىراز نارسەنى ناقتى بىلەتىن ءتارىزدى. بىراق سول كورسەتكەن شىعىندارى مەن ولاردىڭ ورنىن تولتىرۋ جونىندەگى ۇسىنىسى بۇگىنگى «ورازاليندەرگە» باعىتتالۋى ءتيىس ەكەنىن جاسىرىپ، بار پالەنى 1996 جىلعا دەيىنگى باسشىلىققا جاساندى تۇردە ءۇيىپ-توگۋمەن شۇعىلدانىپتى. شىنداپ كەلگەندە، ولار قالامگەرلەر ۇيىمدارىنىڭ جۇمىسىنا رەۆوليۋتسيالىق رەفورمالار جاساعان-دى،  ءسويتىپ، ءوز كەمشىلىكتەرىن قولدارىنان كەلگەنىنشە تۇزەتىپ كەتكەن بولاتىن. ال 1996 جىلدان بەرگىلەر -  ت. ساۋكەتاەۆ قىزعىشتاي قورىعان ن.ورازالين جانە ونىڭ كومانداسى - ۇيىم جۇمىسىنا كەرى رەفورما، كونتررەۆوليۋتسيا جاساۋمەن اينالىستى، قۇقىقتىق تۇرعىدا بىلىمسىزدىكتەن جاساعان ارەكەتتەرى سالدارىنان «49 رەت سوتقا باردى»، «سوت شىعىنىنا 4 ميلليونداي تەڭگە تولەدى»، باسقا دا ەرسىلىكتەر ىستەدى، ەندەشە، قالامگەرلەر، ت. ساۋكەتاەۆ ايتقانداي، «ليبەرالدىق تانىتا بەرمەي»، «جازۋشى قاۋىمنىڭ اقشاسىن» سول جوسىقسىز ارەكەتتەر جاساعان «ايىپتىدان ءوندىرىپ الۋعا بولاتىن شىعار»، ويلانعاندارى ءجون.

ورتاق ىسكە پايدالى بولۋ ءۇشىن، ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بارشا قالامگەر ءبىرىنشى كەزەكتە: ا) دەموكراتيانى پەردە ەتىپ شەبەر ۇيىمداسقان، سىبايلاستىقتىڭ قىر-سىرىن قاتتى مەڭگەرگەن از عانا توپتىڭ وزدەرىن قولجاۋلىعىنا اينالدىرعانىن پارىقتاۋى ءتيىس; ءا)  1991 جىلعى جارعىدا ەسكەرىلگەن ءبىرىنشى باسشىنى سەزدە بالامالى جولمەن تىكەلەي سايلاۋ  تارتىبى 1996 جىلى (تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ جولىمەن ەمەس، ورەسكەل تۇردە جاڭادان) قابىلدانعان جارعىدا بۇزىلعانىنا وي جۇگىرتۋ ءلازىم. سەزد مىنبەدەن باسقارما مۇشەلەرى بولسىن دەپ وقىلعان تىزىمگە اشىق داۋىس بەرەدى دە، ءبىرىنشى حاتشىنى باسقارمانىڭ جاسىرىن داۋىسپەن سايلاۋىنا قالدىرىپ، تارايدى. سوندا ولار، التى-جەتى جىلدا ارەڭ جينالعاندا، باسشىلارىن وزدەرى توتە داۋىس بەرۋ ارقىلى سايلاي المايتىن بولسا، ونىڭ قانداي دەموكراتيا بولعانى؟ وسىنى ويلاۋ كەرەك; ب) دەموكراتيا دەگەنىڭىز تەك قانا ت.ساۋكەتاەۆ ايتقانداي، ازشىلىقتىڭ كوپشىلىككە باعىنۋى عانا ەمەس، - سول ازشىلىقتىڭ ۇنىنە كوپشىلىكتىڭ قۇلاق تىگە ءبىلۋى، نارازىلىقتىڭ ءتۇپ-تامىرىن كوپشىلىك بولىپ تۇسىنۋگە تىرىسۋ. تاريح كورسەتىپ كەلە جاتقانداي، ءادىل دە ادال سوزدەر ازشىلىق تاراپىنان دا ايتىلۋى ىقتيمال. سوندايلاردى ورىنسىز ساياسي-قۋعىن سۇرگىنگە سالعان داۋىردەن ساباق الا ءبىلۋ كەرەك تە، پالەنشە-تۇگەنشە  وداقتىڭ بۇگىنگى باسشىلىعىنا قارسى ەكەن دەپ،  ايتەۋىر جاۋلاسا بەرۋدى دوعارۋ كەرەك.

ەگەر ءوزىمىزدى ءجون سوزگە توقتاۋعا بەيىل ەتە الساق، وندا ءادىل دە ادال، اشىق پىكىرلەسۋدى جالعاستىرىپ، دۇرىس شەشىمدەر جاساۋعا، بولاشاققا ساليقالى جوسپارلار قۇرۋعا بولارى ءسوزسىز...

«اباي-اقپارات»