تەلەديدار حالىقتى، حالىق تەلەديدارشىلاردى تاربيەلەۋى ءتيىس
«ايشىلىق الىس جەرلەردەن جىلدام حابار العىزعان» (ى.التىنسارين) اپپاراتتان بۇگىنگى وزىق تەحنولوگيالارعا دەيىنگى جەتىستىك حالىقتى دا وركەنيەت بيىگىنە جەتەلەپ كەلە جاتقانى راس. كەشەگى توبەسىنەن توقپاقتاپ ءجۇرىپ ازەر سويلەتەتىن تەلەقوبديشا كورەرمەندەرى مەن ءان-ە-ەۋ جەردە شالقاڭنان جاتىپ-اق تۇرتپەگىن ءتۇرتىپ قالىپ سارناتاتىن تەلەەكران تاماشالاۋشىلارى اراسىنداعى سانا ساپاسىنىڭ ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي دەۋگە بولار.
بۇرىن تەلەديداردان نەنى ەستىسە، سوعان «اپىرىم-اۋ، سولاي ەكەن-اۋ!» دەپ، يلانا سالاتىن حالىق قازىر كەز كەلگەن تاقىرىپتاعى حابار-وشار، اڭگىمەلەرىڭىزدى ءوز تۇسىنىك، كوزقاراستارىمەن سارالاپ، قابىلداماعان كورىنىستەرگە سىن-ەسكەرتپەلەرىن جەدەل جولداپ جاتادى. ويتكەنى، تەلەديدار مەن راديو – اقپارات اعىنىنداعى كورەرمەندەرى مەن تىڭدارماندارى اسا كوپ ارنا. دەي تۇرساق تا وسى تەلەقۇرال ماتەريالدارى ساپاسىنىڭ تومەندىگىمەن «قۇلاق تۇرگىشتەر» مەن «كوز جۇگىرتكىشتەردى» جالىقتىرا باستاعانداي؟
نەگە؟
جاڭا جىلدىڭ العاشقى ءبىر-ەكى كۇنىندە وتاندىق ارنالار ءۇزىلىسسىز ءۇش-ءتورت ساعاتتان كونتسەرت بەردى. جۇرت ءان، كۇي تىڭداپ، دەم السىن دەگەن شىعار. راقمەت ولارىنا. ال ەندى وسى اندەردىڭ كوركەمدىك ساپاسىنا نازار اۋدارايىقشى. يتەڭ-يتەڭ، تىرتاڭ-تىرتاڭ ءبىر ىرعاقتار. نە ۆالس، نە ۆالس ەكپىندى، نە مارش، نە مارش ەكپىندى بىردە-ءبىر ءان قۇلاعىڭا شالىنبايدى. ەكىدەن، ۇشتەن، ءتورتتەن بىرىگىپ العان توپتار كوگەننەن اعىتىلعان قوزىلارشا ءبىر داۋىستا ال كەپ «جامىرايدى». كەيدە ءبىر-ءبىر شۋماقتى ارقايسىسى كەزەكتەسە «شىرقايدى» دا، قايىرماسىندا بىرىگە «دۇرلىگەدى». ەكى داۋىستى – دۋەت، ءۇش داۋىستى – تريو، ءتورت داۋىستى – كۆارتەت دەگەننەن قازىرگى ءان سالاسى ماقۇرىم. كوپشىلىگىنىڭ مۋزىكالىق ساۋاتتارى بار شىعار، داۋىس يگەرۋگە تالانتتارى جەتپەيدى. نەگىزىنەن ەكى قازاقتىڭ ءبىرى ءانشى. وتباسىندا، جيىن-تويلاردا اندەتكەندە كەز كەلگەن مالشى نەمەسە تراكتورشى ساحنادا ءانشىمىن دەپ جۇرگەندەردىڭ كوبىن شاڭ قاپتىرىپ كەتەدى.
كەزىندەگى اعايىندى ابدۋلليندەردىڭ «...ارمانى بيىك، قولى جەتپەستەي، ساپارى ۇزاق، جولى جەتپەستەي...» دەپ ساي-سۇيەگىڭدى سىرقىراتاتىن قايران داۋىستارى-اي دەسەڭشى! ءان تاريحىنان جۇردايلار ولارعا ەلىكتەپ نە قىلسىن! سون-ا-اۋ جىلدارى راديو-تەلەكوميتەتتىڭ اندەردى ەلەپ-ەكشەپ، ەل تالعامىنا لايىقتىلارىن عانا ەفيرگە جىبەرەتىن كوركەمدىك كەڭەس دەگەن بولۋشى ەدى. ءوزى سازگەر ءىليا جاقانوۆ، بەلگىلى اقىندار بار، كوميسسيا مۇشەلەرى «ءشوپ تە ولەڭ، شوڭگە دە ولەڭگە» رۇقسات بەرمەيتىن، ار-ۇياتتارىنا جۇگىنەتىن.
كوكتەگى «جۇلدىز» انشىلەر بايقاۋىندا قازىلار القاسىندا وتىرىپ، كورنەكتى كومپوزيتور كەڭەس دۇيسەكەەۆتىڭ: «بەتى قىزارمايتىنداردىڭ، ءوزى ۇيالمايتىنداردىڭ ءبارى ءانشى»، – دەگەنى بار. ابدەن كۇيىنسە كەرەك.
«ۇيالمايتىندار» دەمەكشى، انشىلەر ساحناعا شىعىپ كەلە جاتىپ، كورەرمەندەردەن قول سوعۋىن «سۇرايتىنىن» قايتەرسىڭ. ايتقان ءانىم، ورىنداۋشىلىق شەبەرلىگىم تىڭدارماندارعى ۇناي ما، ۇناماي ما دەپ قوبالجۋدى بىلسەشى، شىركىندەر. حابارلاماشىلار دا: «پالەنشە تۇگەنشە دەگەن ءان ايتادى، قارسى الىڭدار!»، – دەپ، ۇكىمەت باسشىسى كەلە جاتقانداي دۇرلىكتىرەدى.
«كومپوزيتور» – «سازگەر» دەگەن اتاقتى كومپوزيتورلار وداعى بەكىتۋشى ەدى. قازىر «بەلگىلى سازگەر» دەگەندەر جىرتىلىپ-ايىرىلادى. تاس لاقتىرساڭ سولارعا ءتيىپ، «مەن سۇندەت تويعا دا ارناپ ءان شىعارىپ، ءسوزىن دە ءوزىم جازعان كومپوزيتورمىن»، – دەپ گيتارانى سابالاعاندا، ايتەۋىر كەۋدەلەرى جارىلىپ كەتپەي تۇرعانىنا «قۋاناسىڭ».
تەلەديدارشىلار «ءتىرى داۋىس» دەگەندى قايدان شىعارىپ ءجۇر، وسى؟.. ءولى داۋىس بولمايدى عوي، تابيعي داۋىس دەسەك، ءىشىمىز كەبە مە!
تەلەديداردى قازىر جارناما دەگەن «جالماۋىز» ەركىن جاۋلاپ الدى. كەز كەلگەن ءاڭگىمە-دۇكەن، ماتەريالداردى، ءتىپتى، تەلەسەريالداردى ءار 20-30 مينۋت سايىن ءۇزىپ تاستاپ، تىقپالاپ، كۇنىنە قىرىق قايتالاپ، اپتا بويى، اي بويى وزگەرىسسىز بەرىلەتىن جارنامالارى جۇرتتى مەزى قىلدى. العاشقىدا نان ءۇشىن كەرەك بولعان شىعار دەپ، كەشىرىممەن قارايتىنبىز. راسىندا جارناما پاتشالىعى تەلەارنا باسشىلارىن جارىلقاپ تاستاسا كەرەك، ءدارى-دارمەكتەردەن باسقا قاجەتسىز ءبىر نارسەلەردەن كوزىڭ «قارىعادى». وزدەرى كورىپ وتىرىپ ءلاززات الاتىن سياقتى، ايەلدەردىڭ بوربايقۇرعاتقىش جۇپ-جۇقا، ۇلتاراقتاي «دۇنيەسىن» جالاۋشا جەلبىرەتەتىندەرىن قايتەسىڭ؟ وسى دۇنيەنى ايىنا ءبىر-اق رەت بەرسە دە ايەل دەگەن اسا مۇقيات حالىق قوي، تاۋىپ الادى، بولماسا كۇيەۋلەرىنە تاپتىرادى.
ءتىل، ءتىل، قازاق ءتىلى دەگەندەگى «وقىتۋشىلاردىڭ» ءبىرى وسى تەلەديدار عوي. قايسىبىر تۇستارداعى سوزدەرى مەن سويلەمدەرىن قايتالاساڭ، ءوز تىلىڭە تەرىسكەن شىعادى. قوستانايدان بەرىلىپ جاتقان كەشكىلىك حاباردا ارعى جاعىندا ءارتۇرلى ءىشىپ-جەمدەردى تۇتىنۋشىلاردىڭ ساتىپ الىپ جاتقانىن كورسەتىپ، بەرگى جاعىنا بادىرايتىپ تۇرىپ «ساپاسىز تاعامدار سانى ەكى ەسەگە ارتتى» دەپ ۇرانداتىپ قويعان. شىركىن-اي، جۇرەكتەرىن جارىپ بارا جاتقان نەتكەن قۋانىش! ساپاسىزدىقتى وسىدان ارتىق قولداۋ بولا ما!
اتىراۋدان تاۋىقتاردىڭ ادەمى قىت-قىتىن جاعالاتا جاريا جاسايدى دا، «قۇس فابريكاسى 20 ملن. دانا جۇمىرتقا ءوندىردى»، – دەپ ءماز بولادى. سوندا فابريكاداعىلار كەن قوپارىپ، جەر قازىپ جاتىر ما ەكەن؟ «ءجۇز بيەدەن ءجۇز قۇلىن الدىم» دەپ شىرەنە شالقايعان «گەروي» جىلقىشىعا باۋىرجان مومىشۇلى اتامىزدىڭ: «ايعىر شاپتى، بيە تاپتى، ال سەن نە ءبىتىردىڭ؟» دەگەنىندەي، اتەش ارەكەت ەتتى، تاۋىق تاپتى، قۇس وسىرۋشىلەر سول تاۋىق تاپقان جۇمىرتقالاردى جينادى عوي. وسىلاي تىزە بەرىپ، ازىرشە قاعازدى قور قىلماي-اق قويايىق. تاعى دا ءبىر ورالارمىز.
ماقپال جۇماباي باستاعان توپ «بالاپان» باعدارلاماسىن ۇسىنىپ، بۇلدىرشىندەردىڭ كوڭىلىن اۋلاپ ءجۇر. جوقتان بار جاساپ، تاڭعى جەتىدەن كەشكى ساعات ونعا دەيىن ءارالۋان تاقىرىپتاردى قامتۋعا تىرىسىپ جۇرگەندەرگە ريزامىز. دەسە دە، بالدىرعاندار قابىلداۋىنا لايىق جارنامالاردى ء(شاي-ءپاي عوي) ەكشەڭكىرەپ بەرسەڭدەر دەگىمىز كەلەدى. توسەك ۇستىندە كوڭىل كوتەرەتىن كورگەنسىز كينولاردىڭ ۇزىندىلەرىن ناسيحاتتاماي-اق قويىڭدار. اعىلشىن تىلىنە ەسىك اشقاندارىڭدى جوعارعىلاردىڭ تىزە كۇشى عوي دەدىك. التى جاستان كەيىنگىلەرگە دەپ ۇسىناتىن ۇلتىمىزدىڭ باتىرلارى مەن باسقا دا قايراتكەرلەرى تۋرالى فيلمدەرىن بالعىن ميلىلاردى ۇلتتىق رۋحتا تاربيەلەسەك دەگەن ىقىلاستارىڭ بولسا كەرەك. سونى جاسقا بولمەي-اق بەرە بەرگەن دۇرىس-اۋ. ۇلكەن تۇلعالاردىڭ تاريحي تىنىس-تىرشىلىگى بۇلدىرشىندەردىڭ ميىنا سىيا قويار ما ەكەن.
«بالاپاندىقتارعا» ءبىر ءوتىنىش – قولدانۋعا نۇسقاۋ بەرىلمەگەن (پرەزيدەنتىمىزدىڭ ءوزى 2027 جىلعا دەيىن دەپ قاداپ كورسەتتى عوي) لاتىن ءالىپبيىن تىقپالاپ، بالاقايلاردىڭ ميىن اشىتپاي قويا تۇرىڭدارشى. اعىلشىن قارىبىنە قارق بولىپ السىن، كورەرمەندەرىڭ.
«...دانىشپان قارعا» ايدارىنىڭ باعىت-باعدارى دۇرىس-اق. بىراق بالعىن تۇسىنىك يەلەرىنىڭ تاربيەشىلەرى قارا قارعاعا دانىشپاندىق دارىتۋعا نەگە قۇشتار بولدى ەكەن؟ ۇيىندە قارعانىڭ بالاسىن اسپەتتەپ، ايالاپ ءوسىرىپ وتىرعان قوجاناسىردان كورشىلەرى:
– مىناۋىڭىز نە؟ ورنىنا قىران، قارشىعا نەمەسە باسقا ءبىر جاعىمدى قۇس اسىرامادىڭىز با؟ – دەپ سۇرايدى عوي. سوندا قوجا-ەكەڭ:
– ە-ە-ەي، مۇنى ەرىككەننەن ۇستاپ وتىر دەيسىڭدەر مە؟ قارعا ءۇش ءجۇز جىل جاسايدى دەيدى. سونىڭ راس، وتىرىگىنە كوز جەتكىزەيىن دەپ ءجۇرمىن، – دەيتىن كورىنەدى. «بالاپاندىقتار» دا قارعانىڭ ءتۇپتىڭ-تۇبىندە دانىشپان بولاتىنىن سەزگەندىكتەن، ونى قاق-سوقتان ارشىپ ءجۇر مە ەكەن؟! سو-نو-وۋ تاريحتان جاعىمسىز «كەيىپكەردى» جاڭا ۇرپاقتىڭ قابىلداۋىنا تازارتىپ سىڭىرمەك پە؟
«سەزىم قالاسى» ايدارىندا بالالاردىڭ ۇلتتىق سەزىمىن، اتا-اناعا، تۋعان جەرگە دەگەن سەزىمدەرىن قالىپتاستىرعىلارى كەلگەن شىعار. جۇرگىزۋشى ەركەك پەن ايەل قاتار وتىرسا دا ءبىر-بىرىنە دەگەن ساعىنىشتارىن باسا الماي، كورەرمەنگە ەمەس، ءبىر-بىرلەرىنە ەلجىرەي قاراپ، ءىشىپ-جەپ قويعالى وتىر عوي. مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ىشىندە نە ءبىر تالانتتىلارى بار. جۇرگىزۋشىلەردى سولاردىڭ ءوز ورتالارىنان تاۋىپ العان ءجون-اۋ.
قۋىرشاقتارى دا قازاق ۇعىمىنا تىم الشاق. جاھاندانۋ ءۇردىسىنىڭ جۇتقىنشاعىنا ازىرشە يتەرمەلەمەي قويا تۇرايىق، ۇلتتىق تۇسىنىككە لايىق ارىستان، ايۋ، جولبارىس، قاسقىر، ءتۇلكى، قويان، تاعى باسقا اڭدار مەن ءتورت تۇلىكتىڭ تولدەرى دە جەتكىلىكتى عوي.
ءبىز بۇل جەردە «بالاپاندى» سىناۋدان اۋلاقپىز، جاعىمدى ىستەرىنە جاقسىلىق ۇستەمەلەنسە ەكەن دەگەن ادال نيەتپەن ايتىپ وتىرمىز.
«توسەك ۇستىندە» دەمەكشى، انا ءبىر ارنادا «كۇلكى ءۇشىن...» دەيتىن ايدار بار. نە ءتۇرلى قيامپۇرىس ارەكەتتەردى ويلاپ تابادى. قايسىبىر جىلايتىن قيمىلداردى كورسەتسە دە ءبىزدىڭ توبىر ساندارىن شاپالاقتاپ، كوزدەرىنەن جاس سورعالاعانشا ەكى ەزۋلەرىنە ەرىك بەرەدى. ەتىمىز ءولىپ كەتكەن. مەنىڭ جۇرەگىمدى سىزداتقانى: جۇرگىنشىلەرى كوپ، ورتالىق ۇلكەن كوشەلەردىڭ اۆتوجولىنىڭ جاعاسىنا جاقىن ورىندىقتا 9-10 جاسار كىشكەنتاي قازاق قىزى وتىر. قارنى شەڭبىرەك اتادى – ەكىقابات. ءىشىن سيپاپ-سيپاپ، تولعاق قىسىپ وتىرعانداي قينالىپ، وتكىنشىلەردەن كومەك بەرۋىن سۇرايدى. كەيۋانالار مەن قاريالار اياۋشىلىق تانىتىپ، باستارىن شايقايدى. ورتا جاستاعى قاراكوزدەرىمىز «ەكىقابات» قىزدى قاسىنداعىلارعا سۇق ساۋساقتارىن شوشايتا كورسەتىپ، شالقالاي حا-حا-لاپ، ءماز بولىپ بارادى. ورىس جانە وزگە ۇلت جۇرگىنشىلەرى جاسىنا جەتپەي قۇرساق كوتەرگەن قازاقتىڭ كورگەنسىز جەتكىنشەگىنە جيىركەنە قارايدى. سويتكەنشە بولعان جوق قىزدىڭ ءوزى تۇرعىلاس ۇل بالا كەلدى دە، «كەلىنشەگىن» ايمالاي مۇسىركەپ، كوتەرىپ اپارىپ قارا «دجيپ» ماشيناسىنا وتىرعىزىپ، پەرزەنتحاناعا اكەتتى. تەلەديدارشىلار: «كۇلكى ءۇشىن...» دەپ ءماز. ال كەرەك بولسا، كەشەگى سەگىز بىردەي جاس وسكىندى ءتىلسىز جاۋ – ءورت قۇشاعىنا بەرە سالعانىمىز از بولعانداي، قايسىبىرەۋىن تەكسىزدىكتىڭ قىلكەڭىردەگىنە ەنشىلەتىپپىز. جەتىسكەن ەكەنبىز! قىزىن، نەمەرەسىن وسىنداي كورىنىسكە تۇسۋگە رۇقسات بەرگەن قانداي اتا-انا! ونى تۇسىرۋگە دايىنداعان تەلە توپ پەن تۇسىرگەن وپەراتوردى، كورەرمەنگە ۇسىنعانداردى نامىس، ۇلتتىق سەزىم جايى ويلانتپاعانى عوي.
جالپى تەلەديدارشىلار ىسكە تىم سالاق-اۋ! شەتەلدىك ويران-بوتقا، قايداعى ءبىر سەريالداردى كۇنىگە ەكى-ءۇش دۇركىن قايتالاپ، ەفيرگە ۇسىنا بەرەدى. ءسويتىپ كوز جۇگىرتۋشىلەردىڭ ۋاقىتىن ۇتادى. ونىڭ ورنىنا بۇگىنگى كۇننىڭ وزەكجاردى ماسەلەلەرىن ءسوز ەتىپ، ۇلت تانىمىن ۇلعايتۋعا سەپتىگى تيەتىن ماتەريالدار تاۋىپ، تۇسىرۋگە قۇلىقسىز. «دايىن اسقا – تىك قاسىق» كينولار جاتىپىشەرلىككە ۇيرەتىپ بارادى.
«كۇلكى ءۇشىن..» دەگەننەن شىعادى، تەلەديداردا كۇلكى قازانى قايناپ تۇر. ونىڭ كۇشتىلەر قارۋىنا اينالعانى سونشالىق، دەپۋتاتتارىمىزدىڭ ءبىرازى كورەرمەندەر قاتارىنا ءسىڭىپ كەتتى. سولار قاتارلى ءساندى سارايلاردا وتىرىپ تاماشالاي الماساق تا ۇيدەگى تەلەديدارعا «ساۋات اشۋ» ءۇشىن ۇڭىلەتىنىمىز بار. «تاماشا» سىندى ءازىل-سىقاق وتاۋىنان باستالعان كۇلكىمىز الەمدىك دەڭگەيگە («ءازىل الەمى») قالىقتاپ كەتتى. سونداعى جەتىستىكتەرى نە دەيسىز عوي، ەركەك كىندىكتىلەردىڭ ايەل بولىپ ويناۋعا قۇمارلىقتارى. ەرىندەرىن يرەڭدەتىپ، تىلدەرىن سۇيرەڭدەتىپ وسەكتى وكىرتەدى-اي كەلىپ. انەۋبىر كەمپىر بەينەسىندەگى «تالانت يەسى» قازاق كەيۋانالارىنىڭ اتىنا كىر كەلتىرىپ ءجۇر. اپالارىمىز سونداي تانىمسىز، تاعىلىمسىز، ورەسىز ەمەس. وسىنىڭ ءبارىن بىلاي قويعاندا ءبىز نەگە قارتتارىمىزعا كۇلۋىمىز كەرەك؟ حالقىمىزدىڭ «...كارىگە كۇل» دەيتىنى بار، ونىڭ ماعىناسى بۇتىندەي باسقا. ءبىز نەگە ولاردى جاھاننامعا جار سالىپ، ساحنا مازاعىنا اينالدىرامىز؟ ايەل بولعىسى كەلىپ جۇرگەندەر ءوزىن-ءوزى قيناعانشا، مەديتسيناعا جۇگىنسىن. ءبىر اپتانىڭ ىشىندە تىلەگەندەرىن ورىن-ورىندارىنا قويىپ بەرەدى. ايتپەسە، تالانتتى ايەل ارتيستەر جەتپەي جاتقان جوق قوي. ايتەۋىر زالداعى كورەرمەندەردى كۇلدىرىپ، قول سوقتىرساق بولدى دەپ، ساحنادا ءبىرىن-ءبىرى تىراعايلاتىپ كەپ قۋادى. ءارىتەسىن ۇرىپ-جىققانىنا ءماز بولىپ، جۇرتشىلىققا قاراپ ىرجاڭدايتىنىن قايتەرسىڭ. وتىرعاندار ونىڭ «مەرەكە ەتەر سوزدەرىنە» ەمەس، اقىماقتىق ارەكەتتەرىنە كۇلەدى. ادەتتە ساحنالىق ساتيرا، سكەتچ، ينتەرمەديالاردا 5-7 مينۋتتا ايتارىن ايتىپ تىنۋشى ەدى، بۇلار جايلاۋدا جۇرگەندەي، ساحنادا ساعاتتاپ جاتىپ الادى. سول باياعى وتباسى، وشاق قاسىنداعى كۇلكىنى قوزداتادى. بۇعان تىڭدارمانداردىڭ بىرەۋى كۇلسە، ونىڭ ەكى جاعىنداعى ەكەۋ مەن ارتقى، ىرگەلەس ورىندىقتارداعى ۇشەۋ «مىناۋ نەمەنەگە كۇلىپ وتىر، ەي» دەپ، نە بولسا سوعان كۇلگەنگە قاراپ كۇلەدى. ساحناگەر جۇرتتى قىران-توپان كۇلكىگە باتىرىپ كەتكەن تالانتىنا جارىلا جازدايدى.
وتكەندە بىرەۋى «نەگە الدادىڭ، جانىم، نەگە الدادىڭ، جانىم» دەپ ساحنانىڭ انا شەتىنەن مىنا شەتىنە دەيىن يتەڭدەدى. زالداعى جاستار مەن جاسامىستاردىڭ ءبىرازىنىڭ كوزىنەن مونشاق ءۇزىلىپ جاتىر. نەگە؟ كۇلكىنىڭ ءانى ەمەس قوي.
جاناتبەك بايتەكوۆتىڭ «مافيا مەن تاقياسىنداعى» «ءبىر ادىم جەر»، «مۇز قالا»، باسقا دا ۇلت نامىسىن قامشىلار دۇنيەلەرىن كۇلكى سۇيەرلەر ساعىنىپ ءجۇر.
جوعارىدا ايتىلعانداردىڭ ءبارىن رەداكتسيا، رەداكتسيا بويىنشا جۇيەلىپ، مامانداردان ارنايى كوميسسيا قۇرىپ، سولاردىڭ تالعامىنا سالىپ، ولاردان كەتكەن كەمشىلىكتەر بولسا، وزدەرى قاراپ، جونگە سالۋعا ءتيىس راديو-تەلەكوميتەت دەگەندەر اي باعىپ وتىرا ما ەكەن؟ ەڭ باستىسى تەلەديدار حالىقتى، حالىق تەلەديدارشىلاردى تاربيەلەۋى ءتيىس ەكەنىن مويىندايىق، اعايىن!
«ءۇي ارتىندا كىسى بار»، جار-جارىمىزدى دا، زار-زارىمىزدى دا وسىمەن توقتاتايىق.
ءسىز نە دەيسىز، وقىرمان؟
ەركىن جاپپاسۇلى
«قازاق ادەبيەتى» گازەتى
№8, 22.02.2019 جىل
Abai.kz