ەستەرىڭىزدە بولسا، بىلتىرلارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ يزرايلدەن ساتىپ العان قارۋ-جاراقتارىنىڭ ساپاسىز ەكەندىگىن ايتىپ، بارلىق تاۋەلسىز باق ۇلارداي شۋلاعان. قۇلاق اسقان پەندە بولسا، قانەكي؟ انشەيىندە، كىسى ولتىرسە دە ەل الدىنا شىعىپ ۇيالماي كولگىرسيتىن شەنەۋنىكتەردىڭ بىردە-ءبىرى قارۋ-جاراققا كەلگەندە تۇك بولماعانداي تىرس ەتپەدى.

احمەتوۆتىڭ ادامدارى كىلەڭ «كاميكادزە»

الايدا، سول كەزدەگى باق-تان ۇشقان ۇشقىن ءنام تارتقان «وق-دارىگە» ءتيىپ، جىلدان اسا بىقسىپ جاتقان سياقتى. مىنە، جارىلىس بولماسا دا، سىرت-بىرت ەتكەن ساپاسىز وق-ءدارىنىڭ داۋىسى قۇلاققا جەتۋدە. ءيزرايلدىڭ قارۋ-جاراقپەن اينالىسادى دەگەن بەلگىسىزدەۋ ءبىر فيرماسىنان بىلتىر كۇماندى قارۋ-جاراق، ياعني، مۇلىك ەتەرگە تۇرعىسىز سوعىس تەحنيكاسىن ساتىپ العان بولاتىنبىز. قىرۋار قارجىعا! جۋرناليستەردىڭ جىلاپ جازعانىن ەلەمەگەن قورعانىس ءمينيسترى سول قارۋ-جاراقتى سىناعاندا ۇلكەن كىسىلەردىڭ الدىندا قاتتى ۇياتقا قالعان سياقتى. جەر-كوككە سىيعىزباي ماقتاعان يزرايلدىق تەحنيكا العاشقى بايقاعاندا-اق اتىلماي قويعان دەسەدى.

ەستەرىڭىزدە بولسا، بىلتىرلارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ يزرايلدەن ساتىپ العان قارۋ-جاراقتارىنىڭ ساپاسىز ەكەندىگىن ايتىپ، بارلىق تاۋەلسىز باق ۇلارداي شۋلاعان. قۇلاق اسقان پەندە بولسا، قانەكي؟ انشەيىندە، كىسى ولتىرسە دە ەل الدىنا شىعىپ ۇيالماي كولگىرسيتىن شەنەۋنىكتەردىڭ بىردە-ءبىرى قارۋ-جاراققا كەلگەندە تۇك بولماعانداي تىرس ەتپەدى.

احمەتوۆتىڭ ادامدارى كىلەڭ «كاميكادزە»

الايدا، سول كەزدەگى باق-تان ۇشقان ۇشقىن ءنام تارتقان «وق-دارىگە» ءتيىپ، جىلدان اسا بىقسىپ جاتقان سياقتى. مىنە، جارىلىس بولماسا دا، سىرت-بىرت ەتكەن ساپاسىز وق-ءدارىنىڭ داۋىسى قۇلاققا جەتۋدە. ءيزرايلدىڭ قارۋ-جاراقپەن اينالىسادى دەگەن بەلگىسىزدەۋ ءبىر فيرماسىنان بىلتىر كۇماندى قارۋ-جاراق، ياعني، مۇلىك ەتەرگە تۇرعىسىز سوعىس تەحنيكاسىن ساتىپ العان بولاتىنبىز. قىرۋار قارجىعا! جۋرناليستەردىڭ جىلاپ جازعانىن ەلەمەگەن قورعانىس ءمينيسترى سول قارۋ-جاراقتى سىناعاندا ۇلكەن كىسىلەردىڭ الدىندا قاتتى ۇياتقا قالعان سياقتى. جەر-كوككە سىيعىزباي ماقتاعان يزرايلدىق تەحنيكا العاشقى بايقاعاندا-اق اتىلماي قويعان دەسەدى.

ونىڭ ۇستىنە سول كەزدە الۋ-ساتۋ ءىسىن جۇرگىزگەن گەنەرال-لەيتەنانت قاجىمۇرات مەيىرمانوۆ دەيتىن پىسىق جىلميىپ ءجۇرىپ جوعارعى جاققا تۇك تاتىرماعانعا ۇقسايدى. مەيىرمانوۆتىڭ ارتىن جاۋىپ جۇرگەن مينيسترلەر ولاي كۇتىپ، بىلاي كۇتىپ قارىندارى اشقاننان سوڭ قاعاز كوتەرىپ، زاڭدى قوزعاي باستادى. ءجاي قوزعاپ قويعان جوق، مەيىرمانوۆتى ومىردەن مۇلدەم ءتۇڭىلدىرىپ جىبەردى. اۋەلى، كوكتەمدە گەنەرالدى تۇتقىنعا الدى. ءارى-بەرى ەسەپتەپ، مەملەكەتكە سەكسەن ەكى ميلليون دوللار شىعىن كەلتىردى دەگەن قورىتىندى شىعاردى. باسقا تۇتقىندار قۇساتىپ جەكە پاتەرگە اپارماي، ىس ساسىعان ۇقك-ءنىڭ جەرتولەسىندە قاماپ ۇستادى. كۇن-ءتۇن دەمەي قاتاڭ تەرگەۋگە الدى. تۇنەۋ كۇنى سونداي ازاپقا شىداماعان مەيىرمانوۆ ءوز-وزىنە قول سالدى.

كەيبىر اقپارات كوزدەرى كانتسەلياريالىق پىشاق دەيدى، ەندى باسقالارى قايشى دەيدى، تەرگەۋ كەزىندە گەنەرال ايتەۋىر ءبىر سۋىق قارۋدى القىمىنا بويلاتىپ تىعىپ جىبەرگەن. قۇداي قاعىپ قايتا ءبىر اجالدان قالدى. دەر كەزىندە مەديتسينالىق كومەك كورسەتىلگەن گەنەرال قازىر ۇقك-ءنىڭ اباقتىسىندا جاتىر.

باسە، يزرايلدىك Imi جانە Soltam-Systems دەپ اتالاتىن بەلگىسىز فيرمالار قالاي عانا از ۋاقىتتىڭ ىشىندە «سەمسەر»، «نايزا»، «ايبات» دەپ قازاقشا اتالاتىن سوعىس تەحنيكاسىن شىعارا قالدى دەپ تاڭ قالىپ ەدىك؟ سويتسەك، كامازدىڭ ۇستىنە ورناتىلعان انشەيىن ويىنشىق ەكەن عوي ونىسى!..

قۇلقىنى كەپكەن قۋلار قورعانىس مينيسترلىگىندە وتىر

اسكەري شەن-شەكپەننەن جۇرداي قورعانىس ءمينيسترى دانيال احمەتوۆتىڭ جامبىل وبلىسىنداعى «گۆاردەيسكي» دەپ اتالاتىن اسكەري قالاشىقتى ارالاعانىن، اسكەري قىزمەتكەرلەرگە پاتەر كىلتىن تاپسىرعانىن جۋىردا عانا كورگەن سياقتى ەدىك. لەنتا قيىپ، مىندەت ارتقانعا بالە عوي ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر. سويتسەك، ول جەردە دە كىلتيپان بار بولىپ شىقتى.

الماتىلىق كاسىپكەر قورعانىس مينيسترلىگىمەن سوتتاسىپ جۇرگەنىنە ءبىرشاما ۋاقىت بولعانىن مالىمدەدى. وسى كۇنگە دەيىن بەس رەت سوتتاسىپ، بەس رەت جەڭگەن. اناۋ-مىناۋدى ەمەس، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس مينيسترلىگىن!

«ماكس دورسترويسەرۆيس-21» دەپ اتالاتىن فيرما اتالعان اسكەري قالاشىقتى جونگە كەلتىرىپ، باس-اياعى سەكسەن سەگىز ميلليون تەڭگەنىڭ شارۋاسىن اتقارعان. اۋەلى ون سەگىز ميلليون تەڭگەنى ءبىر بەرىپ، ارتىنشا ايعاي-سۇرەڭمەن تاعى دا ءتورت ميلليوندى قايتارعان مينيسترلىك بىلتىردان بەرى تەندەر بويىنشا ءوز مىندەتىن اتقارعان فيرماعا كوك تيىن تاتىرماي كەلگەن. ەكى ارا ءالى دە سوتتاسىپ جاتىر.

اقىسىن الا الماي جۇرگەن فيرمانىڭ باس ديرەكتورى سكوركپادسكي دەيتىن كاسىپكەر ءبارىن قويىپ، ەندى تىكەلەي مينيستر احمەتوۆكە ارىزدى بوراتىپ جاتىر. ادال-اقى ەڭبەگىمنىڭ وتەۋىن بەر دەيدى. جۋرناليستەرمەن كەزدەسەردىڭ الدىندا سكوروپادسكيگە بەلگىسىز بىرەۋ تەلەفون شالىپ ەگەر دە قالعان الپىس التى ميلليوننان ون پايىزىن ءبىر كىسىلەرگە بەرسەڭ، ماسەلەڭدى تابان استىندا شەشىپ بەرەمىز دەگەن كورىنەدى. انە، ماسەلە قايدا جاتىر؟ ءتىپتى، قورعانىس مينيسترلىگى بۇل داۋدى قىرىق ءتورت ميلليونمەن جاۋىپ تاستاماق بولعان.

سونداي-اق، «ۆيۆات» دەپ اتالاتىن تاعى ءبىر قۇرىلىس فيرماسىنا قورعانىس مينيسترلىگى ءجۇز جەتى ميلليون تەڭگە بەرەشەك بولىپ شىقتى. شارۋاسىن ءبىتىرتىپ الىپ، ۋاقىتىلى اقشاسىن بەرمەگەندىكتەن «ۆيۆات» فيرماسى بانكتەرگە بەلشەدەن قارىزعا كىرىپ كەتكەنگە ۇقسايدى. ونىڭ دا قوجايىنى قيعىلىقتى سالىپ جاتىر...

بۇل نەنى كورسەتەدى؟ بۇل اسكەريلەرىمىز قورعانىس ماسەلەسىمەن ەمەس، كۇنكورىس ماسەلەسىمەن، ونىڭ ىشىندە سىبايلاس جەمقورلىقپەن قاتتى شۇعىلدانىپ كەتكەن دەگەن ءسوز!

جەمقورلاردىڭ «جۇلدىزى» جارقىراپ تۇر

ءيتتىڭ يتاقايى قازىر - گەنەرال، قولباسشى. جىلتىراتىپ تەمىر تۇيمە تاققاندى مانساپ كورىپ، لاۋازىمدى تىزە باتىرۋعا، ءىشىپ-جەپ قالۋعا بەرىلگەن مۇمكىنشىلىك دەپ بىلەدى. مەملەكەتكە ەڭبەگى سىڭگەنى ءۇشىن ەمەس، مەملەكەتشىل ازاماتتاردىڭ كوزىن قۇرتقانى ءۇشىن دە گەنەرال اتاعىن الىپ جاتقاندار دا بار. باسىنان وڭباعان بيلىك، باسقا جاعىنان تۇزەلۋشى مە ەدى؟!.

اقمولا گورنيزونىنا قاراستى اسكەري سوت جۋىردا ۇلتتىق قورعانىس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باسشىسى گەنەرال-مايور اسقات شويىنبەكوۆتى 4 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىردى. ول كەزىندە قازاقستان زاڭدارىن بەلدەن باسىپ، بيلىكتى اسىرا پايدالانعان. تالاي اسكەريدىڭ وتباسىن جاتاقحانادان زاڭسىز شىعارىپ تاستاپ وتىرعان. قالاعان ادامدارىن باسپانامەن قامتاماسىز ەتكەن. سونداي-اق، ءوزىنىڭ زاڭسىز ارەكەتىنە قارسى كەلگەن وفيتسەردى سوققىعا جىققان، ورتاشا دەڭگەيدە دەنە جاراقاتىن سالعان. ەندى مىنە، باسىنا بۇلت ۇيىرىلمەيتىندەي بولعان باسشىنىڭ كۇنى قارايىپ، ءتورت جىلعا سوتتالىپ كەتە باردى. ول ازداي، سوت ۇكىمىمەن قاتار شويىنبەكوۆتى گەنەرال-مايور اتاعىنان ايىرۋ تۋرالى ۇسىنىس تا قاتار جارىق كورىپ، ءتيىستى جەرگە تاپسىرىلدى.

تاعى ءبىر تىڭ اقپارات. قازاقستان رسەپۋبليكاسى قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ اسكەري قۇرىلىس جانە پاتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى پولكوۆنيك ورازالينوۆ دەيتىن توڭمويىن تۇتقىندالدى. وعان قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 176 بابى 3-تارماعىنىڭ «ب» پۋنكتىنە ساي «سەنىپ تاپسىرىلعان مۇلىكتى تالان-تاراجعا سالدى» دەگەن ايىپ سالىنىپ، قاماۋعا الىندى. قازىر تەرگەۋ جۇرگىزىلۋدە. قىلمىسى انىقتالعاننان كەيىن ورازالينوۆتىڭ مال-مۇلكى تاركىلەنىپ، 5 جىلدان 10 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايرىلادى.

بۇل نەنى كورسەتەدى؟ بىزدە سىبايلاس جەمقورلىققا بىلىقپاعان سالا قالماعانىنىڭ ايقىن ايعاعى. مەكتەپتەن باستاپ، مينيسترلىككە شەيىن، اسكەردەن باستاپ - اق ورداعا شەيىن قىلمىستىڭ سوقپاعى سايراپ جاتقاندىعىنىڭ بەلگىسى. پالەن-تۇگەن بولام دەپ ارمانداماي-اق قازىر كەز كەلگەن جاس سول سوراپقا ءتۇسىپ قۇلديلاي بەرۋگە بارلىق «مۇمكىندىكتەر» جاسالعان. ۇلكەن اۋلەتتىڭ بالاسى بولساڭ، ۇلكەن پارا بەرە بىلسەڭ، ءبىر پاستە ءوسىپ شىعا كەلەسىڭ. ولاي بولمايدى ەكەن، جەمتىك دامەتكەن قۇزعىندار ءوز قولىمەن ۇستاپ بەرىپ، سىقسيىپ وتىرا بەرەدى. مىنا تۇتقىندالىپ جاتقانداردىڭ بارشاسى قۇدىقتان تەرەڭ قۇلقىنى بارلارعا ۋاقتىلى ارام اقشا تاستاي الماي قالعان «قۇرباندار» بولسا كەرەك.

«قازاقستان» اپتالىعى، №23 (263), 18-ماۋسىم، 2009 ج.