مەملەكەتتىڭ باستى ماقساتى – ازاماتتاردىڭ تابىسى مەن تۇرمىس دەڭگەيىن ارتتىرۋ ەكەندىگى بەلگىلى. وسى باعىتتاعى باعدارلامالاردى ورىنداۋدا شيەلى اۋدانى ءاردايىم الدىڭعى مەجەدەن كورىنەدى.

وڭتۇستىك اۋدانداعى نەگىزگى ءتۇسىم ونەركاسىپ ءونىمىن ءوندىرۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى. بۇل ورايدا شيەلىنىڭ ونەركاسىپ ونىمدەرىن ءوندىرۋشى مەكەمەلەرى مەن كاسىپورىندار وسى جىلدىڭ 6 ايىندا 14 ملرد تەڭگەگە جۋىق ءونىم وندىرگەن. بۇل وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا جوعارى كورسەتكىش.

نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيانىڭ كولەمى ارقىلى ءوسىم ۇلعايا تۇسەتىندىگى بەلگىلى. ماسەلەن، ناقتى كەزەڭدە بۇل كورسەتكىش 21,5 ملن تەڭگەگە جەتتى. اتالعان قارجىنىڭ باسىم بولىگى، «استانا» كمك-نىڭ ماگيسترالدى گاز قۇبىرىنا سالعان ينۆەستيتسيالىق قارجىسى ەسەبىنەن ۇلعايتىلدى. جالپى قۇرىلىس جۇمىس­تارىنىڭ كولەمى 10 ملرد 489 ملن تەڭگە بولىپ، وتكەن جىلدىڭ ءتيىستى كە­زەڭىمەن سالىستىرعاندا 6,7 ەسەگە وسكەن.

يندۋستريالاندىرۋ باعدارلاما­سىنا سايكەس ونەركاسىپ ءونىمىنىڭ كولەمىن ارتتىرۋ باعىتىندا 3 جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا: ءبىرىنشىسى، «گەجۋبا شيەلى تسەمەنت» جشس 20 مامىردا ىسكە قوسىلىپ، قالىپتى جاعدايدا جۇمىس ىستەۋدە. بۇگىنگى كۇنگە زاۋىت 43,8 مىڭ توننا تسەمەنت ءوندىرىپ،   260 تۇراقتى جاڭا جۇمىس ورنى اشىلدى.

ەكىنشىسى، «فيرما بالاۋسا» قۇنى 125 ملن اقش دوللارىن قۇرايتىن مەتالل وڭدەۋ جوباسىن جۇزەگە اسىرۋدا. 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنا ەكسپورت كولەمى 3,2 ەسەگە ۇلعايتىلىپ (2017 ج.-128 توننا) 1,4 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 200 توننا امموني مەتاۆاناداتىن ەكسپورتتادى. بيىل 5 وكسيدتى ۆانادي ءوندىرۋ تسەحى قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە. قازىرگى تاڭدا كاسىپورىندا 147 ادام جۇمىس جاسايدى.

ءۇشىنشىسى، «تاڭ لتد» جشس-نىڭ جوبالىق قۇنى 397 ملن تەڭگەنى قۇ­رايتىن «كۇرىش جانە قۇراما جەم ءوندىرىسى» جوباسى. مەملەكەت تاراپىنان 5000 گەكتار جەر تەلىمى ەگىندىك ماقساتتا تابىستالدى. قازىر 1000 گەكتار جەرگە جوڭىشقا جانە ماقسارى داقىلدارى ەگىلدى.

سونىمەن قاتار، «سىر اگرو ي ك» جشس-نىڭ 1 100 باسقا ارنالعان تاۋار­لى-ءسۇت فەرماسى جوباسى ايماقتىق ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنە ۇسىنىلىپ، قولداۋ تاپتى. بۇل شارۋاشىلىق جىلىنا 5,3 مىڭ توننا ءسۇت ءوندىرۋ جوباسىن قولعا الىپ وتىر. جوبالىق قۇنى 2,5 ملرد تەڭگە. وندىرىستىك ماقساتقا 500 گەكتار جەر تەلىمى تابىستالدى. بۇگىنگى كۇندە قۇرىلىس جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.

جالپى يندۋستريالدى ايماققا 96 گەكتار جەر تەلىمى بولىنگەن. بۇگىنگى كۇنگە 66 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 7 جوباعا 63 گەكتار جەر تەلىمى تابىستالىپ، ونىڭ ىشىندە 4 جوبا («شيەلى جولشى» جشس، «ميا شيەلى» جشس، «گەجۋبا شيەلى تسەمەنت» جشس، «بوپەجانوۆا» جك) ىسكە قوسىلىپ جۇمىس جاساۋدا.

جۋىردا وتكەن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا مەملەكەت باسشىسى اگروونەركاسىپتىك سەكتورداعى ۇيلەسىمسىز ىستەردى قاتاڭ سىنعا العانى بەلگىلى. بۇل ورايدا شيەلى اۋدانىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا ايتارلىقتاي جەتىستىكتەرگە جەتىپ كەلە جاتقاندىعىن اتاپ ايتقان ءجون. بۇل مەملەكەتتىك قولداۋ مەن الدىن الا ۇيىمداستىرۋ شارالارىنىڭ ءوز دارەجەسىندە ءجۇرۋىنىڭ ناتيجەسى دەپ تۇسىنگەن دۇرىس. ماسەلەن، سوڭعى ەكى جىل كولەمىندە اۋدان وبلىس بويىنشا الدىڭعى ورىندى بەرمەي، وزات اتانىپ كەلەدى. كەڭەستىك كەزەڭدە 41 ەڭبەك ەرى شىققان، شەجىرەلى شيەلى اۋدانىنىڭ جۇرتشىلىعى وزدەرىنىڭ ءتول كاسىبىنە قاشاندا ادالدىعىمەن قاتار جاڭا تەحنولوگيالاردى بەلسەندى ەنگىزۋىمەن دە ەرەكشەلەنەدى. ديقان ەڭبەگىنىڭ قازىرگى بارىسىنا قاراپ، بيىلعى جىلى دا قامبالار استىققا تولادى دەگەن ءۇمىت بار. سوڭعى ەسەپكە زەر سالساق، اۋدان بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرىلىمدارى 3 ملرد 756 ملن تەڭگەنىڭ ءونىمىن ءوندىردى. ەگىنشىلىك جاعدايىن تارقاتا باياندار بولساق، بيىلعى جىلى اۋدان بويىنشا 29655 گەكتارعا ەگىس ەگىلدى. ءارتاراپتاندىرۋ ەسەبىنەن ەگىنشىلىك كولەمى بىلتىرعى جىلعا قاراعاندا 2297 گەكتارعا ارتىق ورنالاستىرىلدى. مۇندا كۇرىش كولەمى جالپى داقىلدىڭ 42 % قۇراپ وتىر. اۋداندا مال ازىعىنىڭ بەرىك قورىن جاساۋ ماقساتىندا بيداي مەن ماقسارى، جوڭىشقانىڭ كولەمى ارتتىرىلدى.

ارينە، اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ ماڭىزدى تارماعى ءتورت تۇلىككە قاتىستى ەكەندىگى انىق. بۇل ورايدا اۋداندا مال باسىنىڭ ءوسىمى ايتارلىقتاي. ناقتى تسيفرعا ءمان بەرەلىكشى، اۋدان بويىنشا 2019 جىل­عى 1 شىلدەگە ءىرى قارا – 104,5 %-كە (58192), قوي مەن ەشكى –  116,4% (102138 باس), تۇيە – 103,7% (1524 باس), جىلقى 118% (17613 باس) ارتتى، قۇس 25334-ءتى قۇرادى.

تىرىلەي سالماقتاعى ەت پەن وندىرىلگەن ءسۇت، جۇمىرتقا كولەمىنىڭ ءوسۋى بۇل سالاداعى جۇمىس قارقىنىنىڭ ارتقاندىعىن كورسەتەدى.

2019 جىلعا اۋدانعا «سىباعا» باعدارلاماسى اياسىندا 325 باس اسىل­تۇقىمدى مىق انالىعىن ساتىپ الۋ جوسپارى بەكىتىلسە، قازىرگى تاڭدا رەسەي فەدەراتسياسىنان 120 باس اكەلىندى («اسەت» شارۋا قوجالىعى باعدارلامامەن 104 باس، ءوز قارجىسى ەسەبىنەن 16 باس).

باعدارلاماعا وراي اۋدانعا 7800 باس قوي ساتىپ الۋ جوسپارلانسا، شىلدە ايىندا ونىڭ 4389 باسى جەتكىزىلمەك.

– پرەزيدەنت «ەڭبەككە قابىلەتتى ءاربىر ازامات لايىقتى جۇمىسپەن قامتىلۋى كەرەك. سوندا عانا حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى جاپپاي جاقسارادى، ەكونوميكانىڭ ءوسىمى جاقسارادى» دەپ اتاپ كورسەتتى. بۇل ورايدا ورتا جانە شاعىن كاسىپكەرلىكتىڭ ورنى بولەك. ءبىز وسى جاعدايعا ءجىتى نازار اۋدارىپ، بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزىپ كەلەمىز،– دەيدى اۋدان اكىمى ءاشىم ورازبەكۇلى. اۋدان اكىمىنىڭ ايتۋىنشا، 2019 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنە اۋداندا تىركەلگەن شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتىڭ سانى 4501 سۋبەكتىگە جەتسە (جەكە كاسىپكەر – 2833, شارۋا قوجالىقتارى – 1127, زاڭدى تۇلعالار – 541), ونىڭ ىشىندەگى جۇمىس جاساپ تۇرعان كاسىپكەر سانى 4107-گە جەتىپ،  91,2 % قۇرادى.

جىل باسىنان اۋدانداعى مەملەكەتتىك كىرىستەر باسقارماسىنا 272 جەكە كاسىپكەر، 21 شارۋا قوجالىعى،  22 زاڭدى تۇلعا تىركەلىپ، جالپى 315 شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىسى اشىلدى.  بۇعان قوسارىمىز «وڭىرلىك ينۆەستيتسيا ورتالىعى» جانىنداعى باقىلاۋ كەڭەسىندە (مال شارۋاشىلىعىنان باسقا جوبالارعا) 174 ملن تەڭگە بولاتىن 58 جوبا قولداۋ تاپتى. بۇگىنگى كۇنى بارلىق مەملەكەتتىك باعدارلامالار بويىنشا اۋداندا 551 ملن تەڭگەنى قۇرايتىن 74 جوبا قارجىلاندىرىلدى.

پرەزيدەنتتىڭ حالىقتى ءونىمدى جۇمىسقا تارتۋدى جانداندىرۋ تاپسىرماسىن باسشىلىققا العان اۋدان اكىمدىگى سالالار بويىنشا ءتيىستى باعدارلامالاردى ورىنداۋدا تياناقتى جۇمىس جۇرگىزىپ كەلەدى. مۇنىڭ ءبارى الەۋمەتتىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋىنا سەپ بولارى ءسوزسىز.

نۇرماحان ەلتاي 

Abai.kz