Seysenbi, 1 Sәuir 2025
Qogham 923 0 pikir 26 Nauryz, 2025 saghat 21:56

USAID byltyr Qazaqstangha 9.5 million dollar bergen

Suret: Gov.tm nen alyndy

2025 jyldyng qantarynda AQSh preziydenti Donalid Tramptyng әkimshiligi AQSh-tyng halyqaralyq damu agenttigi (USAID) arqyly beriletin barlyq derlik sheteldik kómekti 90 kýndik tekseru jýrgizu ýshin kenetten toqtatty, dep habarlaydy BAQ.KZ finprom.kz saytyna silteme jasap.

Búl tekseruding maqsaty – qarjylandyrudyng "Amerikanyng mýddelerine" sәikes keletinin anyqtau boldy. Memlekettik basqaru tiyimdiligi departamenti (DOGE) jýrgizgen sharalar ayasynda bank shottary búghattalyp, kenseler jabylyp, myndaghan gumanitarlyq qyzmetker júmystan bosatyldy.

USAID – әlemdegi eng iri qarjylyq donorlardyng biri. 2014-2024 jyldar aralyghynda agenttikting jalpy tólemderi 280,9 milliard dollardy qúrady. Aq ýy USAID-ting dauly shyghyndarynyng tizimin jariyalady, oghan terroristik úiymdarmen baylanysy bar ýkimettik emes úiymdargha audarylghan jýzdegen myng dollar, LGBT mәdeniyetin ilgeriletuge bólingen milliondaghan dollar jәne Aughanstanda apiyn ósiruge paydalanylghan irrigasiyalyq jýieler men auyl sharuashylyghy qúraldaryn qarjylandyrugha ketken jýzdegen million dollar kirdi. Búl qarajat "Talibangha" payda әkeldi dep aityldy.

Alayda Tramp әrdayym shynayy aqparat taratady dep aitu qiyn. Mysaly, onyng "transgender tyshqandargha bólingen 8 million dollar" turaly mәlimdemesi shyn mәninde gormondyq terapiyanyng JITS, astma jәne sýt bezi qaterli isigin emdeuge әserin zertteuge arnalghan qarajat bolyp shyqty. Búl siyaqty jalghan aqparatty Qazaqstanda da qaytalap jýrgender bar. Biraq negizgi taqyrypqa oralayyq – USAID.

2024 jylghy USAID qarjylandyruy

2024 jyly agenttik qarjysynyng eng ýlken bóligi gumanitarlyq kómekke (8,7 mlrd dollar) jәne densaulyq saqtau men әleumettik qoldaugha (8,5 mlrd dollar) júmsaldy. Memlekettik basqaru men azamattyq qoghamgha qatysty shyghyndar 6,5 mlrd dollardy qúrady, onyng ishinde 4,8 mlrd dollar memlekettik sayasat pen әkimshilik basqarugha, 260 mln dollar adam qúqyqtaryn qorghaugha, 140 mln dollar BAQ pen aqparat taratu erkindigin qoldaugha baghyttaldy.

USAID-ting eng iri grant alushysy Ukraina boldy: 2024 jyly 5,4 mlrd dollar aldy. Reseymen soghys bastalghannan beri búl kórsetkish 30 mlrd dollardan asty, al soghan deyin jyl sayynghy kómekting kólemi 224 mln dollardan aspaytyn. Ukrainadan keyingi eng kóp qarjylandyru alghan elder – Iordaniya, Efiopiya jәne Kongo Demokratiyalyq Respublikasy (әrqaysysy 1,2 mlrd dollar).

Ortalyq Aziya jәne EAEO elderi arasynda USAID kómegi

2024 jyly Ortalyq Aziya men EAEO elderindegi eng ýlken qarjylandyru Tәjikstangha bólindi – 60,3 mln dollar. Ekinshi orynda Armeniya (55,1 mln dollar), odan keyin Ózbekstan (40,3 mln dollar), Qyrghyzstan (35,5 mln dollar) jәne Belarusi (30 mln dollar) túr. Eng az qarajat Týrikmenstangha (2,9 mln dollar) jәne Reseyge (451,2 myng dollar) bólindi. Ayta keterligi, Resey USAID qyzmetine 2012 jyly tyiym salghanymen, agenttik búl elde tólemderdi jalghastyryp keledi.

Qazaqstangha bólingen qarjy

Qazaqstan 2024 jyly USAID-ten bar bolghany 9,5 mln dollar aldy. Búl 2023 jylmen salystyrghanda 28,9%-gha kóp. Qarajattyng jartysyna juyghy negizgi densaulyq saqtau salasyna (4,8 mln dollar) júmsaldy.

Sonday-aq memlekettik basqaru men azamattyq qoghamdy qoldaugha (2 mln dollar), onyng ishinde adam qúqyqtaryn qorghaugha (510 myng dollar) jәne BAQ pen aqparat erkindigin damytugha (340 myng dollar) baghyttaldy.

Songhy on jyl ishinde Qazaqstan USAID-ten jalpy 151,8 mln dollar aldy.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar