Álemde tenizge shygha almaytyn elder kóp. Su joly tiyimdi. Tauar tasugha, logistikagha jaqsy. Biraq geografiya key elderge onday mýmkindikti bermedi. Bizde sol tenizge shyghar joly joq elding birimiz. Álemde múhiytqa tikeley shyghar joly joq 41 el bar dep oqyghan edim. Týrikmenstanda sol tenizge shyghatyn joly joq elder bas qosyp, ekonomikalyq damu mәselesin talqylady.

Ol jiyngha Qazaqstan atynan preziydent bastaghan delegasiya qatysty. Tenizge shyghar joly joq damushy elderge arnalghan BÚÚ-nyng ýshinshi konferensiyasy búl.

Preziydentti Týrikmenstan Halk Maslahatynyng tóraghasy Gurbanguly Berdimúhamedov qarsy aldy. Al kelesi júmys kýni Ortalyq Aziya memleketteri basshylarynyng beyresmy kezdesuinen bastalghan eken.

Negizgi konferensiya týste ótti. Búl jiynda biraz mәsele talqy boldy. Qazaqstan siyaqty jer aumaghy ýlken, alayda tenizge tikeley shyghugha mýmkindigi joq memleket ýshin múnday konferensiyalar manyzdy. Onda týrli ekonomikalyq, logistikalyq mәseleler talqylanady.

Preziydent óz sózinde tenizge shyghar joly joq damushy elderge arnalghan alghashqy jiyn Qazaqstanda ótkenin atap ótti. BÚÚ Bas hatshysy Antoniu Guterrishke osynday jiyngha qoldau jasaghany ýshin alghys aitty.

Búl jiyngha qatysyp jatqan memleketterding sany 32-ni qúraydy. Ol elderde әlemning jarty milliardtan astam halqy mekendeydi. Tenizge tikeley shygha almauy sebebinen logistikalyq túrghydan biraz qiyndyq kórip jatqan elder ghoy. Bizde de bar ol mәsele. Mysaly biz Kaspiyge baramyz, keyin Ázerbayjan aumaghy arqyly Gruziyagha ótemiz, sosyn Gruziya porttary arqyly Qara tenizge shyghamyz degen siyaqty. Biraz mashahaty bar mәsele ghoy negizi. Su jolyna tauardy jetkizu ýshin әr elmen jeke kelisim jasaysyn. Búl da ýlken mәsele.

Preziydent jiynda osy mәselege toqtaldy. Onyng aituynsha, aimaqtaghy shekteuli baylanys ýlken kedergi keltirip otyr. Tranzit pen sauda shyghynyn tughyzady. Geosayasy ahualgha da alandaugha tura keledi. Mysaly Gruziyada jaghday qúbylyp ketse, basqa joldy izdeu kerek. Kavkazda tynyshtyq bolmasa, Transkaspiy baghyty boyynsha biraz logistika toqtap qalady. Ol ekonomikamyzgha soqqy bolady.

Sauda-sattyq mәselening bir jaghy ghoy. Klimattyng qúbyluy taghy bir mәsele. Jahandyq jylynu bolyp jatyr. Múzdyqtar erip, ózender tartyla bastady. Shóleyt aimaqtar tipti qúrghay týsti. Búl azyq-týlik, auyl sharuashylyghyna ýlken kedergisin jasaydy.

Búl da jiynda aityldy. Preziydent klimattyng ózgerui sәtinde әriptestikti kýsheytu qajettiligin aitty. Keler jyly bizde Ónirlik ekologiyalyq sammit ótedi. Sol jiyngha ózge elderdi qatysugha shaqyrdy. Ol jiynda klimattyng ózgeruine baylanysty biraz ónirlik kelisim jasaluy mýmkin. Mysaly ózenderdi paydalanugha qatysty.

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz