Jerining asty baylyqqa toly bola túra halqy ash-jalanash jýrgen el - Qazaqstan ekenin Halyqaralyq sauda-sattyq sayasatyn zertteu instituty (HSSZI) "sýiinshilep" jatyr. Atalghan instituttyng mәlimetinshe,  "damyghan 30 elding sapyna kirmek bolyp әreket etip jatqan" memleketimiz ashyqqan memleketterding 16-orynyna túraqtaghan. Global Hunger Index reytingisine sәikes, Qazaqstanda azamattarynyng 2,5 payyzy kýndelikti nanyn tappay otyrghan kórinedi-mis.

Nur.kz aqparattyq portalynyng jazuynsha, ash halyq sany eng kóp el — Ortalyqafrikalyq respublika. Onda túrghyndardyng 47.7 payyzy ashtyqqa úshyraghan. Jaghdayy tómen túrghyndar kóbine Chad, Zambiya, Shyghys Timor, Sierra-Leone, Gaiti, Madagaskar jәne Aughanstanda kezigip jatady.

Reseyde halyqtyng 0,7 payyzy ashtyqtan zardap shegude. Belorussiyada — 0,8 payyz, Ukrainada — 1,2 payyz. Postkenestik respublikalar ishinde eng nashar kórsetkish Tәjikstannan bayqaldy (33,2 payyz).

Bolgariyada — 9 payyz, Moldaviyada — 12,2 payyz, Ózbekstanda — 13,3 payyz, Qyrghyzstanda — 8 payyz, al Týrkimenstanda — 32 payyz túrghyndar ashtyqqa dushar bolghan. Soltýstik Koreyada halyqtyng 41 payyzy kýndelikti nanyn tappay otyr.

Al Qazaqstan әlemdegi ash elder reytinginde Ózbekstan men Tәjikstandy basyp ozghan. 

Resey atalghan reytingte 11-oryndy, Qyrghyzstan 27-oryn, Ózbekstan 43-oryndy, Týrkmenstan 40-oryndy iyelengen. Búl sanaqqa ashtyq indeksi 5-ten tómen elder qatystyrylmaghanyn esterinizge salamyz.

Qosh! Endi myna mәlimetterge nazar salynyz...

Qazaqstan miyneraldyq resurstargha óte bay memleket. Qazaqstan dýnie jýzining 186 elining ishinde volifram, qorghasyn jәne bariyding qory boyynsha birinshi orynda, hromiyt, kýmis jәne sink boyynsha ekinshi, marganes jәne molibden — ýshinshi, mys — tórtinshi, uran — besinshi, altyn — altynshy, temir keni — jetinshi, qalayy men niykeli — segizinshi, kómir men tabighy gaz — toghyzynshy, múnay boyynsha on  ýshinshi orynda.

Qorghasyn – 22 % (әlem boyynsha birinshi oryn).
Myrysh – 15,2 % (әlem boyynsha birinshi oryn).
Uran – 18,9 % (әlem boyynsha ekinshi oryn).
Hrom rudasy – 37,6 % (әlem boyynsha birinshi oryn).
Barit – 47,2 % (әlem boyynsha birinshi oryn).
Kómir – 3,1 % (әlem boyynsha altynshy oryn).
Múnay – 3,2 % (әlem boyynsha jetinshi oryn).
Altyn – 2,7 % (әlem boyynsha segizinshi oryn).
Kýmis – 16 % (әlem boyynsha ekinshi oryn).
Mys – 7,1 % (әlem boyynsha ýshinshi oryn).
Niykeli – 1,4 % (әlem boyynsha on ekinshi oryn).
Kobalit – 3,9 % (әlem boyynsha besinshi oryn).
Boksitter – 1,4 % (әlem boyynsha onynshy oryn).
Temir – 6 % (әlem boyynsha besinshi oryn).
Marganes – 30 % (әlem boyynsha ekinshi oryn).
Fosforitter – 4,5 % (әlem boyynsha altynshy oryn) 

Qazaqstan jerinde hromitting әlemdik qorynyng ýshten bir, uran men marganesting tórtten bir bóligi, temir kenining onnan bir bóligi ornalasqan.

Qazaqstanda barlangan tas kómir jәne qonyr kómirdin qory 200 mlrd. tonnadan astam.

Búl baylyqpen 17 million halyqty bylay qoyyp, 170 million adamdy asyraugha bolady. Áriyne, "altyn kýmis as emes", alayda, Halyqaralyq sauda-sattyq sayasatyn zertteu instituty Qazaqstandy halqy ash memleketterding qataryna qosqanda qanday talaptardy basshylyqqa aldy eken? Ol jaghy belgisiz. Bәlkim, әleumettik sebettegi (sosialinaya korzina) azyq-týlikting mólsheri men qúnaryn eseptegen shyghar? Olay bolsa, búl esep halyqtyng jalpy ashqúrsaq ekendigin bildirmeydi. Eger qazaqtyng bir jylda kemi bir-eki qoy nemese bir qarany alyp soghyp, jep alatynyn eskersek,  bizding qasymyzda naghyz ash el Europa elderi bolyp shyghauy mýmkin... 

Shәriphan Qaysar

Abai.kz