Qalmúhanbet Qasymov qyzmetimen qosh aitysty. Al Qasymov segiz jyl boyy otyrghan kreslogha Erlan Zamanbekúly Túrghymbaev jayghasty.
Búl ózgeris halyqty bey-jay qaldyrghan joq. Kópshilik qyzu talqygha salyp jatyr. Bir qyzyghy, osydan bir ay búryn Syrtqy ister ministrliginde dәl osynday auys-týiis bolghanda eshkim nazar audarmaghan bolatyn. Búnyng basty sebebi, Ishki ister ministrligin segiz jyl boyy basqarghan Qasymov halyqtyng qoldauyna ie bola alghan joq. Qoldaudy bylay qoyghanda, onyng otstavkagha ketuin talap etushiler sany kóp boldy. Bir emes, birneshe mәrte.
Qyp-qyzyl daudyng ortasynda jýretin ministrlik pen ministr jayly búghan deyin kóp jazyldy. El halqynyng qauipsizdigi men tynyshtyghyna tikeley jauapty vedomstvonyng júmysy kóp kónilin kónshitpegeni sózsiz. Elde qylmys sanynyng artqany óz aldyna, sol qylmyspen kýresui tiyis poliyseylerding ózi zang búzudyng neshe týrin kórsetip jýr. El azamattarynyng zandyq tanymy ósuine oray, songhy jyldary tәrtip saqshylarynyng soraqylyghy men sauatsyzdyghy aiday әlemge әshkere boluda. Bir ghana әleumettik jelilerding ózinde ózi qorghap otyrghan zandy belden basyp, masqara bolghan poliyseyler jayly aqparat myndap sanalady.
Qalmúhanbet Núrmúhanbetúly ministr qyzmetine taghayyndala sala tútas elge tanymal boldy. Ókinishtisi, teris qyrynan tanyldy. 2011 jyldyng kókteminde lauazymdy qyzmetting tizginin ústaghan Qasymov sol jyldyng sonynda Janaózen oqighasyn útymdy sheshe almady. Qayta «Taghy shyqsa, taghy atamyz» degen masqara sózimen halyqtyng qarghysyn arqalady deuge bolady. Odan keyin de el ómirinde oryn alghan iri oqighalarda ministr Qasymov halyqtyng sózin sóiley alghan joq. Aqyry biyl jazda mezgilsiz mert bolghan mәnerlep syrghanaushy Denis Ten qazasy qazaq qoghamynyng qauipsizdigi qay dengeyge jetkenin anyq kórsetip berdi. Qazirgi qazaq polisiyasynyng halyqty qorghaugha qauqarsyz ekenine kóz jetti. Osydan keyin halyq pen Preziydentting synyna qatar úshyraghan Qalmúhanbet myrza qalayda qyzmetinen quyluy kerek edi. Alayda búlay bolghan joq. Aragha jarym jyl salyp qana oryn-taghyn bosatyp otyr. Onda da otstavkagha emes, ózge bir ýlken qyzmetting qúlaghyn ústady.
Sonymen Qasymovqa qosh aittyq ta, Túrghymbaevty tórge shyghardyq. Búdan ne ózgerui mýmkin? Elbasy IIM-ge ózgeris engizudi talap etkende, formasyn ózgertuden aspaghan qazaq polisiyasyna ministrding auysuy qalay әser etpek. Álde ministr ketip, onyng ornyna ministrding orynbasary jayghasqan vedomstvo bayaghy jartas — sol jartas kýiinde qala ma? «Qosylghyshtardyng orny auysqanymen, qosyndy ózgermeydi» dep jatushy edi…
Búl súraqtargha dәl qazir kesip-piship jauap beru qiyn. Bir anyghy IIM-ding baghyty 180°-qa ózgeredi dep ýmittenuding esh jóni joq. Sebebi, Elbasy Qasymovty nashar júmysy ýshin sógip, otstavkagha jibergen joq. Sol ýshin búl jaghday qyzmettegi qarapayym auys-týiis retinde qabyldanuy mýmkin. Tipti jana ministrding aldynda IIM-ding búrynghy júmysyn tókpey-shashpay әri qaray jalghastyru mindeti qoyylghan boluy da ghajap emes. Sol ýshin halyqqa únamaghan Qasymov qyzmetten ketti dep bórikti aspangha atugha әli erte.
Endi jana ministr jayly bir auyz sóz. Erlan Zamanbekúly 1962 jyly 14 tamyzda Almaty qalasynda dýniyege kelgen. Alghan bilimi - zanger. Ishki ister organdarynda tura 35 jyldyq júmys tәjiriybesi bar. Elimizding birneshe ónirinde Ishki ister departamentinde qyzmet atqarghan. 2012 jyldan beri Qazaqstan Respublikasy Ishki ister ministrining orynbasary boldy. Basqasha aitqanda, IIM-degi Qasymov dәuirining bastan-ayaq kuәgeri. Býgingi qazaq poliyseyining jaqsylyghy men jamandyghyna belgili mólsherde jauapty adam.
Memlekettik tilge qyryn qarap, jurnalisterden at-tonyn ala qashatyn Qasymovqa qaraghanda búl kisi BAQ-qa bir taban jaqyn jýredi. Baspasóz betterinde Erlan Túrghymbaevtyng aty jii atalady. Onyng ýstine jaqsy jaghynan. Eldegi manyzdy mәselelerge baylanysty oryndy pikirlerin ashyq aita biledi. Mýmkin orynbasar ministr bolghany ýshin atqarylghan júmystan mәlimet beru mindeti shyghar. Qalay bolmasyn eldegi eng ózekti mәselelerge alghashqy bolyp týsinikteme beretindikten júrtshylyq aldynda tәp-tәuir jaghymdy obrazyn qalyptastyrghan adam. Eng manyzdysy Qasymovqa qaraghanda halyqqa әldeqayda jaqyn jýretin Erlan Zamanbekúlyna artylar ýmit kóp. Biraq erte ton pishuding esh jóni joq ekenin qaytalap aitamyz. «Orynbasar kezinde bәri jaqsy, jaman ministr qaydan shyghady» dep jýrmesimizge eshkim kepil bola almaydy…
Shynyn aitqanda, qazirgi tanda halyqtyng el biyligine ókpesi qara qazanday. Eldegi ekonomikalyq qúldyraudy aitpaghan kýnning ózinde, basqaru organdaryndaghy bylyqtar, jemqorlyq, zannyng әlsizdigi, tozyghy jetken sayasy jýie barlyghy elding narazylyghyn tudyryp otyr. Halyqty ashsa alaqanynda, júmsa júdyryghynda ústap otyrghan qazaq biyligi qalayda osy kemshilikterdi týzetui kerek. Ol ýshin әr salagha ózgeris auaday qajet. Elding synyna eng kóp úshyraghan Ishki ister ministrligin reformalau kezek kýttirmeytin manyzdy júmys. Endeshe, Qasymov qúrdymgha qúlatqan vedomstvony Túrghymbaev tura jolgha salugha mindetti.
Biraq, basta aitqanymyzday basshylyq auysa sala "búl jýie basqasha týlep shygha keledi" deu basy artyq ýmit. Halyqty qoysha jusatyp, qoysha órgizip ýirengen jýie sol jýrisinen janylmaugha tyrysady. Sol ýshin әrbir azamat elde zang talaptarynyng oryndaluyn qadaghalau kerek. Sol arqyly ghana keybireulerding zansyzdyqtyng ózin zandy jolmen jýzege asyruyna jol bermeuge bolady…
