كەشە بۇۇ باس اسسامبلەياسى ەدەل-جەدەل جيىن وتكىزىپ، رەسەيدىڭ بۇۇ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كەڭەسكە مۇشەلىگىن توقتاتتى. سەبەپ بىرەۋ، ول – رەسەيدىڭ ۋكرايناعا قارسى اسكەري اگرەسسياسى. رەسەي اسكەريلەرىنىڭ اسقان قانىپەزەرلىگى، قيراندىعا اينالعان قالالارداعى جازىقسىز وپات بولعان مىڭداعان بەيبىت حالىق، جۇزدەگەن بەيكۇنا ءسابي.

بۇۇ باسىم داۋىسپەن شەشىم قابىلداپ، رەسەيدى كەڭەستەن شىعاراتىنىن ايتقاننان كەيىن، رەسەي دە ىلدىم-جىلدىم: «ءوزىمىز دە بۇل كەڭەستەن شىقپاقشى ەدىك»، - دەپ مالىمدەپ، بۇۇ ەسىگىن تارس جاۋىپ، مۇشەلىكتەن شىعىپ كەتتى.

رەسەيدى بۇۇ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كەڭەستەن شىعارۋدى 93 مەملەكەت قولداپ داۋىس بەرگەن. 24 مەملەكەت بۇل شەشىمگە قارسى بولعان. تاعى 58-ءى قالىس قالۋدى قۇپ كورىپتى.

رەسەيدى كەڭەستەن شىعارۋعا قارسى بولعانداردىڭ ءبىرى – قازاقستان. قاتارىمىزدا – الجير، بەلارۋس، قىرعىزستان مەن وزبەكستان، ءسۇريا، كۋبا، بۋرۋندي، ەريتەريا، ەفيوپيا، بوليۆيا بار.

سەربيا قالاي اقتالدى؟

ورىسقا جاقتاستارى كوپ، ورىسشىل پرەزيدەنتى بار دەيتىن سەربيانىڭ ءوزى رەسەيدى كەڭەستەن شىعارۋدى قولداپ داۋىس بەرگەن. كەيىن ىلە-شالا سەربيا پرەزيدەنتى الەكساندر ۆۋچيچ: «سەربيا بۇۇ-دا رەسەيگە قارسى داۋىس بەرۋگە ءماجبۇر بولدى. ويتكەنى ءبىزدىڭ وزىمىزگە سانكتسيا سالىنۋ قاۋپى بولدى»، - دەپ اقتالا سويلەپتى.

قىتاي دا رەسەيدى كەڭەستەن شىعارۋعا قارسى بولعان. قىتاي وكىلى چجان تسزيۋن بۇل شەشىمدى «اسىعىستىق» دەپ اتاعان.

كەشە بۇۇ ارانيى رەزوليۋتسياسى قابىلدانعان كۇنى قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇحتار تىلەۋبەردى «حابار 24» ارناسىنا سۇحبات بەرىپ، قازاقستاننىڭ ۋكراينا-رەسەي سوعىسىنا قاتىستى پىكىرىن ءبىلدىرىپتى.

تىلەۋبەردى بۇيدەيدى:

«ءبىزدىڭ ەلىمىز ۋكراينا-رەسەي اراسىنداعى جانجالدىڭ كەلىسسوزدەر جانە ديپلوماتيا جولىمەن شەشىلۋىن قولدايدى. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ سوعىس باستالعان العاشقى كۇندەردە-اق، رەسەي جانە ۋكراينا پرەزيدەنتتەرىمەن جەكە-جەكە حابارلاسىپ، سويلەستى. تاراپتاردى كەلىسسوزگە شاقىردى.

ءبىزدىڭ رەسەيمەن ساياسي، ەكونوميكالىق، مادەني ت.ب. بايلانىسىمىز بار. ەڭ ۇزىن شەكارامىز بار. ءبىز رەسەيمەن قازىرگە دەيىن قول جەتكىزىلگەن ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانىستارىمىزدى جالعاستىرا بەرەمىز. ءبىر سوزبەن ايتقاندا – ءبىز رەسەيمەن وداقتاس مەملەكەتپىز.

ال سوعىس اياقتالعان سوڭ، ۋكراينامەن دە وسىنداي بايلانىستاردى نىعايتۋعا مۇددەلىمىز. بۇل سوعىس بىزگە دە وڭاي سوقپاي تۇر. سوندىقتان، ءبىز ەكى تاراپتىڭ وتە جاقىن ارادا كەلىسسوزگە كەلۋىن قولدايمىز.

قازاقستان رەسەيمەن دە، ۋكراينامەن دە ەرەكشە بايلانىستاعى مەملەكەت. قازاقستان ىلعي دا سانكتسيالاردى حالىقارالىق قىسىم قۇرالى رەتىندە پايدالانۋعا قارسى بولىپ كەلدى. ارينە، ولاردى بۇۇ قابىلداماعان بولسا... بىراق، ءوزىمىز دە سول سانكتسيالارعا ۇشىراماۋىمىز ءۇشىن رەسەيگە بولىسپايمىز. ءوز مۇددەمىزدى ەسكەرە وتىرىپ، بۇل قابىلدانىپ جاتقان ەكونوميكالىق شارالاردىڭ ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرمەۋى ءۇشىن جۇمىس جاسايمىز»، - دەپتى.

رەسەيدىڭ قىسىمى

بۇلارادا باتىستىق باسىلىمدار رەسەيدىڭ اتالعان رەزوليۋتسياعا قاتىستى بۇۇ-نىڭ وزگە وكىلدەرىنە قىسىم جاساعانىن جازىپ جاتىر.

CNN اقپاراتى: رەسەي ديپلوماتتارى بۇۇ-عا مۇشە مەملەكتتەر دەلەگاتسيالارىنا، ديپلوماتتارىنا ارنايى حات جولداعان. وندا رەسەيدى بۇۇ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كەڭەستەن شىعارۋدى قولداماۋ تالاپ ەتىلگەن. حاتتا سوزبە-ءسوز: «مۇنداي باستامانى قولداماق تۇگىلى، وسى باستاماعا نيەتتەس بولۋدى – رەسەي «دوستىققا جاتپايتىن قادام» دەپ قابىلدايتىن بولادى»، - دەپ جازىلعان ەكەن. سونداي-اق، ەگەر رەسەيدى كەڭەستەن شىعارۋدى قولدايتىن بولسا، ونىڭ سالدارى دا اۋىر تيەتىنى ەسكەرتىلىپتى.

پۋتين مەن كاددافي. رەسەي مەن ليۆيا

بۇل جولى رەسەيدى بۇۇ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كەڭەستەن شىعارۋ تۋرالى باستامانى اقش كوتەرگەن. سەبەبىن جوعارىدا ايتتىق. ال رەسەيگە دەيىن بۇل كەڭەستەن جالعىز عانا مەملەكەت قۋىلىپتى. ول – ليۆيا.

اتالعان كەڭەسكە 47 مەملەكەت مۇشە ەكەن. ءار مەملەكەتتىڭ مۇشەلىك مەرزىمى ءۇش جىلدان. 2020 جىلدىڭ قازان ايىندا رەسەي ءتورت جىلدىق ۇزىلىستەن كەيىن، اتالعان كەڭەسكە قايتا مۇشە بولعان. سول جولى رەسەيمەن بىرگە 14 مەملەكەت مۇشەلىككە ھوتكەن. سونىڭ ءبىرى – ۋكراينا. ال قۇرامى جاڭارعان كەڭەس ءوز جۇمىسىن 2021 جىلدىڭ 1 قاڭتارىندا باستاپ كەتكەن.

بۇۇ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كەڭەستىڭ تاريحىندا رەسەيگە دەيىن جالعىز عانا مەملەكەتتى كەڭەستەن قۋىپتى. ول – ليۆيا. 2011 جىلدىڭ ناۋرىزىندا «ليۆيا باسشىسى مۋامار كاددافي بيلىككە قارسى كوتەرىلىستى اياۋسىز باسىپ-جانشىدى»، دەپ قۋىلعان. ول كەزدە بۇل شەشىمدى بۇۇ-نىڭ سول كەزدەگى باس حاتشىسى پان گي مۋننىڭ ءوزى قولداعان.

ال 2018 جىلى كەڭەستەن دونالد ترام باسشىلىعىنداعى اقش  ەرىكتى تۇردە شىعىپ، 2021 جىلى جو بايدەننىڭ شەشىمىمەن مۇشەلىككە قايتا وتكەن.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz