قازاقستان تمد-داعى حالقى ورىس ءتىلدى جانە جەرگىلىكتى ۇلت تىلىندە سويلەيتىن جالعىز مەملەكەت ەكەنىن مويىنداۋعا ءتيىسپىز. مىنە، وسى اراسىندا قارا ورىس قازاعى بار، ورىس ءتىلدى قاۋىمدى قازاقيلاندىرماي شارۋا بىتپەيدى.

بىزگە رەسەيدەگى قازاقتارعا ارنالعان مەكتەپ ەمەس، ءوز ىشىمىزدەگى قازاقتاردىڭ بالالارىن ورىس تىلىندە تەك اقىلى نەگىزدە وقىتاتىن زاڭ كەرەك. بىراق رەسەي قازاق ءتىلدى مەكتەپتى ءوز جەرىندە اشپاققا ءوزى نيەت ەتكەن ەكەن، ودان قاشۋدىڭ ەش كەرەگى جوق.

بۇعان دەيىن پۋتين قۇپتاپ، رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ جاقتاپ، استراحان، ومبى جانە ورىنبور قالالارىندا، ەتنيكالىق قازاقتار تۇراتىن جەرلەردە قازاق تىلىندە وقىتاتىن قازاق-ورىس مەكتەپتەرى اشىلاتىنىن مالىمدەدى.

رەسەيدە قازىردىڭ وزىندە قازاق ءتىلىن وقىتۋ جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. بۇل ەتنيكالىق قازاقتار تىعىز قونىستانعان ايماقتاردا جۇرگىزىلەدى.

2021 جىلعى ساناق ناتيجەلەرى بويىنشا، رەسەيدە 591 مىڭنان استام قازاق تۇرادى. ولاردىڭ كوبى استراحان، ورىنبور، ومبى جانە ساراتوۆ وبلىستارىندا شوعىرلانعان بولاتىن.

وسى 591 مىڭ قازاقتان وزگە، وزدەرىن قازاق ەمەس، بەلگىلى ءبىر رۋدىڭ وكىلىمىن دەپ كورسەتكەن قانداستارىمىزدىڭ سانى 600 مىڭنان اساتىنىن ەسكەرۋگە دە ءتيىسپىز. سوندا 1 ميلليوننان اساتىن قازاققا مەكتەپ كەرەك.

ەلىمىزدەگى جەرگىلىكتى ۇلت 80 پايىزدان اساتىن قازاقي وبلىستار سانى كسرو كەزىندە دە، كەيىنگى پوستكەڭەستىك كەزەڭدەدە بولعان جوق-تىن. ەندى ورىس ءتىلىن كەرەك قىلمايتىن شاعىن قالالار مەن ءبۇتىن وبلىستار پايدا بولدى.

مىنە، ورىس بيىلگى استانا مەن الماتىدان وزگە جەردە دە تىرشىلىك بار ەكەنىن ەسكەردى. جانە قازاق ەلى تىلدىك تۇرعىدان قاققا ايىرىلعان ەكى ايماققا ءبولىنىپ وتىر. بۇرىن بۇرىنعى وتارشىلار تەك ورىس ءتىلدى بيلىك پەن بۇقارانى عانا ەسكەرىپ، «قازاقستان – ورتالىق ازياداعى ورىس ءتىلدى رەسپۋبليكا» دەگەن ءتاتتى ارمان قۇشاعىندا بولىپ كەلدى.

ورىس ءتىلدى قازاق ەلىنىڭ ايماقتارى مەن وڭىرلەرى تۋرا رەسەيدەگىدەي دەموگرافيالىق قۇردىمعا تۇسكەن. مىسالعا اباي وبلىسى قۇرامىنداعى بورودۋليحا اۋدانىنداعى حالىق سانى 1997 جىلى 57 مىڭ بولسا، قازىر 32 مىڭعا دەيىن قۇلدىراعان. ءارى وسى اۋدانداعى 30-دان اسا مەكتەپتە بار جوعى 4 مىڭعا جەتەر جەتپەس بالا وقيدى. بۇل ءبىر عانا قازاق ءتىلدى اياكوز قالاسىنداعى 2-3 مەكتەپتىڭ وقۋشىسى دەگەن ءسوز.

سونىمەن، رەسەي استراحان، ومسك جانە ورىنبور قالالارىندا قازاق تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەر سالامىز دەپ ۋادە ەتتى. بىراق ۋادە ەتۋ بار دا ونى ورىنداۋ بار. بۇل قالالاردا ەتنيكالىق قازاقتار تۇرادى.

قازاق مەكتەبى اشىلۋى مۇمكىن تاعى ءبىر ايماق رەتىندە تومسك قالاسى دا اتالعان بولاتىن.

بىراق تومسك وبلىسىنىڭ ءبىلىم دەپارتامەنتى بۇل ماسەلە ءالى كۇنگە دەيىن كۇن تارتىبىندە جوق ەكەنىن مالىمدەدى.

بۇعان قازاق جاعى شامداندى. بيلىكتىڭ ايتقانىن عانا ورىندايتىن جەرگىلىكتى اتقا مىنەرلەرگە شامدانۋدىڭ قاجەتى جوق. كرەمل ايتسا، تومبى تۇگىلى ماسكەۋدە اشىلادى، قازاق مەكتەبى.

ال ازىرگە 1 ميلليوننان اس قازاعى بار رەسەيدە بىردە-ءبىر قازاق مەكتەبى جوق!جانە قازاقي وڭىرلەردەگى رەسەي جوو وكىلدىكتەرىن اشۋ - رۋحاني جاۋلاپ الۋدىڭ جاڭا باعىتى ەكەنىن ەستەن شىعارمايىق، اعايىن!

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz