كانادا مەن مەكسيكاعا، قىتايعا ترامپتىڭ «كەدەندىك سالىق» ۇرتوقپاعى تاعى ءۇيىرىلدى. 4-ءشى ناۋرىزدان باستاپ اق ءۇي قوجايىنىڭ اتالعان ءۇش ەلگە كەدەندىك سالىقتى ۇستەمەلەۋ تۋرالى جارلىعى كۇشىنە ەندى.

ارادا ءبىر كۇن وتكەندە امەريكا تارابى ەكى كورشىسى - مەكسيكا مەن كاناداعا بەلگىلەنگەن ەكونوميكالىق جازانى تاعى ءبىر اي كەشىكتىرىپ اتقاراتىنىن جاريالادى. ال امەريكاعا كىرەتىن قىتاي تاۋارلارىنا كەدەندىك سالىقتى ۇستەمەلەۋ بۇيرىعى كۇشىندە قالدى.

وعان قىتاي تارابى دا قاتقىل جاۋاپ قاتتى. قىتايدىڭ امەريكاداعى ەلشىلىگى: «اقش بيلىگىنىڭ كوكسەگەنى سوعىس بولسا، مەيلى كەدەندىك سالىق، ساۋدا سوعىسى بولسىن، باسقا تۇردەگى سوعىس بولسىن، ءبىز ساقاداي سايمىز»، - دەپ مالىمدەدى. بۇل قىتاي تارابىنىڭ ترامپ پرەزيدەنتىككە كەلگەلى-بەرى جاساعان ەڭ قاتاڭ مالىمدەمەسى. ناۋرىزدىڭ بەسىندە اشىلعان قىتاي ۋاكىلدەرى قۇرىلتايىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ءسوز سويلەگەن قىتاي ۇكىمەتباسى ليچياڭ بيىل قورعانىس بيۋدجەتىنىڭ 7,2 پايىزعا (1.78 تريلليون يۋان) جەتەتىنىن اتاپ ءوتتى.

ترامپتىڭ كەزەكتى كەدەندىك سالىق بوپساسىنا جاۋاپ رەتىندە اقش-تىڭ اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىنە 10-15 پايىز كەدەندىك سالىق سالۋعا، 20-عا جۋىق امەريكاندىق كومپانيالاردى قارا تىزىمگە ەنگىزۋگە شەشىم قابىلدادى.

قىتايدىڭ سىرتقى ىستەر مالىمدەمەشىسى ترامپپتىڭ: «امەريكاعا مەكسيكا مەن كانادا اقىلى ەنەتىن حيميالىق ەسىرىتكىنىڭ قاينار كوزى – قىتاي»، - دەگەن تۇجىرىمىن تەرىستەپ، ونى «جاي عانا سىلتاۋ» دەپ باعالادى.

2008 جىلى قىتاي جاپونيانى باسىپ وزىپ، اقش-تان كەيىنگى الەمدىك ەكىنشى ەكونوميكاسى قۋاتتى ەلگە اينالعانان كەيىن، اقش پەن قىتاي جاھاندىق گەوساياساتتاعى ەكى باستى ويىنشىعا اينالدى. بۇرىن جاقىن ساۋدا ارىپتەس بولىپ كەلگەن اقش-قىتاي قاتىناسى الەمدىك دەڭگەيدەگى باسەكەلەستىككە ۇلاستى.

ترامپ ۇلىقتاۋ مۇراسىمىنە قىتاي باسشىسىن شاقىرىپ، ونىڭ ارناۋلى وكىلى قاتىسقاننان كەيىن، ەكى ەل قاتىناسى رەتتەلەتىندەي كورىنگەن. ترامپ قىتاي باسشىسىمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسكەنىن دە جەتكىزگەن. بىراق ورتا شىعىس، ۋكراينا ماسەلەسىندە بولەك ۇستانىمدا بولعاندىقتان، اراسى ءالى جاقىنداي قويماعان.

ترامپ قىتايعا ەكونوميكالىق جازانى كۇشەيتىپ، كەرىسىنشە، رەسەيدى وزىنە تارتۋعا بارىن سالۋدا. ترامپتىڭ اقش-تىڭ ەڭ جاقىن وداقتاسى بولىپ كەلگەن ەۋروپا ەلدەرىنىڭ تاۋارلارىنا كەدەندىك سالىق سالۋ، كەرەك بولسا ناتو-دان شىعۋ، دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى، پاريج كەلىسىمىنەن شىعۋ، اقش-تىڭ جۇمساق كۇشىن الەمگە تاراتاتىن ۇيىمداردى قارجىلاندىرۋدى توقتاتۋ سياقتى شەشىمدەرى قىتايعا جاڭا وراي، الەمدىك ىقپالىن ەسەلەۋگە مۇمكىندىك اشايىن دەپ تۇر.

ساراپشىلار «قازىر ەكى تاراپ، ءبىر-بىرىمەن ىشتەي ارباسىپ، ءجۇرىسىن اڭدىپ، ورايلى ءساتتى كۇتىر وتىر» دەيدى.

Abai.kz