اڭگىمە

قىرىقتان اسىپ قىرما ساقال بولعان شاعىندا ەرمات دوكتورلىق قورعاپ، تۋعان ەلىنە قۋانىشتان جارىلا جازداپ ۇشاقتان ءتۇستى، تامىر-تانىستاردىڭ بارىنە ۆاتساپتان ءشۇيىنشى حاباردى جەتكىزىپ، شاتتىقتان شالقىدى، ەرتەمەن جۇمىسقا بارىپ قىتايدان قورعاپ كەلگەن دوكتورلىعىن جۋدى، ۇلكەن رەستوراندى جالداپ الىپ، ءوزىن تويىنا شاقىرعانىڭ ءبارىن جيناپ، سارىلىپ ءبىر كۇن كەڭىردەكتەن وتكەننىڭ ءبارىن جۇتتى. الدى ءتورت اياقتاپ، ارتى ءتىلى كۇرمەلىپ ۇيىنە زورعا كەتتى، سوڭىندا اقشاسىن تولەي الماي دوكتورلىق ديپلومىن كەپىلگە قويىپ ۇيىنە ازەر جەتتى.

بوگدە ەلدە ءتورت جىل ءجۇرىپ قورعاعان ديپلومىن، ءوز ەلىندە وگەيدىڭ كۇيىن كەشىپ مىنە ءۇش جىلدان استى ءبىلىم جانە عىلىم مينسترلىگىنە مويىنداتا الماي ءجۇر، (راستاي الماي جۇرگەندەر جالعىز بۇل ەمەس، گۇلجاز، نۇرمانباي ت.ب ءبىر فاكۋلتەتتىڭ وزىندە تولىپ ءجۇر) ءبىلىم جانە عىلىم مينسترلىگىنىڭ سايتىنىڭ تىزىمدىگىندە تۇرعان قاعازدىڭ ءبارىن جيناعاندا ءبىر وگىزگە جۇك بولدى. مينستىرلىكتىڭ پوچتاسىنا سالدى، التى ايدا قايتىپ كەلدى، «سىزدە وفاستيل جوق».

***

قىتاي ءتىلىن بىلمەسە دە قىتايتانۋ كافەدراسىن باسقارعان قالىڭ قاباقتى ايەل باستىق:«دوكتورلىق قورعاماعانىڭ كەلەسى جىلى تابانىڭدى جالتىرات» دەپ جينالىس سايىن وسى ءسوزدى قايتالايدى زىلدەنىپ، ارتىنان ونىڭ كاريدوردا  وكشەسىن تارسىلداتىپ كەتىپ بارا جاتقان اياق دىبىسى ەرماتتىڭ كەۋدەسىن جانشىپ بارا جاتقانداي سەزىلەتىن. جانى اۋىرىپ، جۇرەگى سىزدادى، بالا-شاعا باعۋ ءۇشىن بىردەڭە ىستەۋ كەرەك، «بۇرىنعىلار دىم وقىماي-اق قالاي جانىن باققان دەيدى» ءوز وزىنە كۇبىرلەپ... اۋەلدە تاكسي بولىپ جانباقسام دەپ ويلادى، ەسىنە جيەنى ەرمەكتىڭ تاكسي بولىپ جۇرگەندە اپاق-ساپاقتا ءبىر ايەلدىڭ جول توسقانى، ايتقان مەكەن-جايىنا بارعاندا ەكى جىگىت شىعىپ، ونى ۇيگە كىرگىزىپ بايلاپ تاستاعانى، ەكى تاۋلىك قاماۋدا وتىرعانى ءتۇسىپ، ول ويىنان تەز قايتتى، ەندى نە ىستەۋ كەرەك، بازارعا بارىپ ساۋدا جاساۋ كەرەك، ساۋدا جاساعاندار ءبىر ءتۇرلى بولادى، ءسوزدى دۇرىس تۇسىنبەيدى، شەتىنەن اشۋلى دەپ ودان دا اينىدى، ۇيدەن بالا باقشا اشسام با دەپ، ول ءۇشىن جينايتىن قۇجاتتاردى ويلاعاندا توبە قۇيقاسى شىمىرلاپ كەتتى، قوي سول دوكتورلىقتىڭ جولىن ىزدەۋ كەرەك دەپ ءتۇيدى سوڭىندا.

وزىمىزدە وقۋ ءۇشىن تامىر-تانىس كەرەك، كوپ اقشامەن وقۋعا تۇسەسىڭ، بىتىرگەنشە تاعى سول كىر تىرلىك، اقشا، ءبىلىمسىز ديپلوم الىپ شىعاسىڭ، ءوزىڭدى الداۋ... شەتەلدە وقۋ كەرەك، بىردەڭە ۇيرەنەسىڭ.

بەس مەزگىل نامازىندا قۇدايدان تىلەدى، جۇمىسىمدى ىستەپ، بالا-شاعامدى اسىراپ ءجۇرىپ سىرتتاي وقىسام دەپ ويلادى.

دۇعانىڭ اشپايتىن ەسىگى بولمايدى. ءبىر كۇنى تەلەفونى بەزىلدەپ قويا بەردى.

-سالاماتسىز. اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىسى فاريزا اپاي ەكەن.

-سالاماتسىز.

-نە جاڭالىق اپاي.

-ە، ەش جاڭالىق جوق، سول بۇرىنعىداي ساباق ءوتىپ، ءبىر كۇندى قايتالاپ ءجۇرمىز، ايتپاقشى قازاق-قىتاي كوللەدجى جارتىلاي سىرتتاي، جارتىلاي كۇندىزگى ەتىپ قىتايدىڭ ۋحان پەداگوگيگالىق ۋنيۆەرسيتەتىنە دوكتورلىققا ادام قابىلداپ جاتىپتى، مەن قۇجات تاپسىردىم.

-مىناۋىڭىز كۇشتى جاڭالىق ەكەن.

ىزدەگەنى الدىنان شىقتى، تەزدەتىپ قۇجاتتارىن وتكىزدى. كۇلىمسىرەگەن كوللەدج ديرەكتورى تالعات اعاي جىلى قابىلداپ، بۇيىرسا بىرگە وقيمىز، مەندە قۇجات تاپسىردىم دەپ اعىنان جارىلدى. تالعات، فاريزا، ەرمات ءبارى بۇرىنان تانىس، قىتاي ءتىلى ولمپياداسى، تاعى باسقا ءىس شارادا باس قوسىپ، داستارحانداس بولىپ جۇرەتىن.

ەكى ايدان سوڭ جاۋابى كەلدى، وقۋعا قۇجاتتارى قابىلدانىپتى، وقۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن قىتاي ءتىلى دارەجە ەمتيحانىنىڭ ەڭ جوعارىسىنا تاپسىرىپ كۋالىگىن وتكىزۋى كەرەك دەپ شارت قويدى، اتامىش ەمتيحانعا قاتىسىپ كۋالىگىن الدى. ءار كىم ءوز ۇلگىرىمى، ءوز جاعدايى بويىنشا ءتورت جىلدىڭ ىشىندە دوكتورلىعىن قورعاسا بولدى دەپ ەسكەرتتى.

***

ۇشاقتا ەرمات جاتتاي الماي كەلگەن جارتۋشىنى ۇلىقتايتىن حاشير سۇرەسىنىڭ سوڭعى ەكى اياتىن قايتا-قايتا وقىپ كەلەدى، اللاعا جاقىنداعان سايىن جۇرەگى جۇمسارىپ، دەنەسى بالقىدى. ۋحانعا جازدىق دەمالىستا تىنباي ءۇش جىل كەلدى، بىراق ول كەزدە ۇشاقتان تۇسكەندە قىتايلار قۇدالارى كەلگەندەي اۋەجايدان كۇتىپ الدى. سوعان ابدەن يەك سۇيەپ العان ەرمات جولعا ءبىر رەتتە ءساپ سالىپ قاراماعانىن ەندى ءبىلدى. ول كەزدەگى كەلۋدىڭ ءجونى مۇلدە باسقا. جازدىق كانيكۋلدا قىتاي ءتىلى وقىتۋشىلارى مەن قىتايعا قىزىعا قارايتىنداردى ەلىنە شاقىرادى، بارۋ-كەلۋ جول اقىسىنان باسقانىڭ ءبارى قىتايلاردىڭ موينىندا، بەس جۇلدىزدى قوناق ۇيگە جايعاستىرادى. شالقىپ-كەلىپ، شالقىپ قايتاتىن. ءتىپتى، ءار كۇنى قىتايدا جۇرگەنى ءۇشىن ۋىستاپ اقشا تولەيتىن. سولاي ءار جولى ەڭ ازى ەلۋ ادام كەلەتىن، قىتاي ءتىلى مەن قىتاي مادەنيەتىن ۇيرەتەتىن، قىتايدىڭ تاريحي ايماقتارىن قىدىرتاتىن، سول جولى ءبىر قازاقتىڭ قىزى «ەلگە قايتپايمىن مىناداي جەردەن» دەگەندە ەرمات، فاريزا، تالعاتتار ونى الداپ-سۋلاپ وتانعا الىپ كەلگەن. ءار جولى ءۇش اپتا ءجۇرىپ كەتەردە قىتاي ءتىلى مەن مادەنيەتى بويىنشا سەرتيفيكاتىن دا الاتىن. بۇل جولى ديسسەرتاتسياسىن جازىپ ءبىتىپ، دوكتورلىعىن قورعاۋعا كەلە جاتىر.  جەتەكشىسى شىن يۋلينمەن العاش ءتىل ينستيۋتىنىڭ ديرەكتورى ۋاڭ گوچىڭ پروفەسسوردىڭ كابينەتىندە تانىسىپ، تاقىرىپ تاڭداعان. كەيىن كافەگە بارىپ تاماق ىشۋگە ۇسىنىس ەتكەندە، ەگەر مەنى وسىلاي تاعى ءبىر رەت تاماققا شاقىرساڭ ساعان جەتەكشىلىك ەتپەيمىن دەپ قاتاڭ ەسكەرتكەن. سودان بەرى ەرمات ول كىسىنى ەش مازالامادى. ءبىر رەتتە بىرگە شاي ىشپەدى، ءبىر تيىن دا بەرمەدى.

ءتورت ساعات توقتاماي ۇشقان تەمىر قانات كوگەرشىن اقىرى جەرگە قوندى. باسقا الەم. ءار كىم وزىمەن ءوزى حاربالاس، بىرەۋگە بىرەۋ قاراپ قويمايدى. جاۋتەڭدەپ از تۇرعان ەرمات جاس شاماسى وزىنە قارايلاس ءبىر سارى جىگىتكە جايىن ايتىپ ۋحان پەد ۋنيۆەرسيتەتىنە قالاي بارادى دەپ سۇرادى. «مىنە، مىنا اۆتوبۋسقا ءمىنىڭىز، مەندە مىنەيىن دەپ تۇرمىن»، بىرگە كولىككە ءمىندى، قولمەن ەشكىم اقشا ۇستامايدى، ءبارى قولفونمەن تولەيدى. الماتىدان دايىنداپ  العان ءجۇز يۋاندىق اقشالارىن ەشكىم مايدالامادى. جول اقىسى بەس يۋان. جاڭاعى جىگىت جول اقىسىن قولفونمەن تولەپ بەردى، قاعاز اقشاسىن بەرىپ ەدى، كەرەگى جوق دەپ كەرى قايتاردى. اۆتوبۋس جوعارى قارقىندى تاس جولدا تىنباي ەكى ساعاتتاي زۋلادى. «ءسىز جولدىڭ ارعى بەتىنە ءوتىپ، ون جەتىنشى اۆتوبۋسقا ءمىنىپ تاعى ءبىراز جۇرەسىز، ودان كەيىن تاعى ءبىر اۆتوبۋس اۋىساسىز، سولاي جەتەسىز» دەپ ەسكەرتى، ەرماتتىڭ ميىنا قونباسا دا وتىرىك باس يزەگەنىن سەزگەن ول قولفونىنا قىتاي جول ىزدەۋ كارتاسىن قوسىپ بەردى دە كوڭىلى جاي تاۋىپ قوشتاستى.

***

ۋنيۆەردىڭ باتىس تەرىستىك قاقپاسىنان كىردى. جەردە كوكتە مۇنار، قاي مەزگىل بولعانى دا بىلىنبەيدى، تار كوشەنىڭ ەكى جاعى تولعان ساۋداگەر، دۇڭگىرشەگىن جايىپ الىپ بىردەڭەلەرىن ساتىپ وتىر، ءبىر كۇلىمسى يس مۇرىن جارادى. وزىنە تانىس «لانجوۋ نيۋرۋميان حالال اسحاناسى» دەگەن جازۋ جىلتىلداپ كوزىن قىسادى. ساقالى بەلىنە از جەتپەگەن سوپاق بەت، ۇزىن بويلى قارا دۇڭگەن شال تاسپيق تارتىپ ەسىك الدىندا وتىر.

-اسسالاۋماعالايكۋم راحماتوللاكي باراكتۋ.

-ۋاعالايكۋماسسالام راحماتوللاكي باراكاتۋ.

-كورىنبەي كەتتىڭىز-عوي.

-ءيا، ەلگە كەتىپ ەندى ەلىپ تۇرمىن.

شاعىن تاماقحانا، ىشكى بولمەدەن ورتا بويلى قارا تورى جىگىت شىعىپ نە جەيسىز دەگەندەي سوستيىپ از تۇردى.

تاماق تىزىمدىگىنە كوز سالعان ەرمات اششى بۇرىشى جوق لاعمان دەپ تاپسىرىس بەردى. جىگىت ىشكە ەنىپ كەتتى. قابىرعاداعى ساعاتتى، استىندا تۇرعان ناماز ۋاقىتىن كورىپ، اسىر ۋاقىتى بولعانىن ءبىلدى.

-اسىر نامازىن وقىپ السام.

-مىنا جاققا وقىپ الىڭىز دەپ، قوسالقى ءبىر بولمەگە ەرتىپ كىرگەن شال جاينامازىن قولىنا بەردى.

تاماقتا دايىن تۇر ەكەن.

-وسى ماڭدا قوناق ءۇي بارما؟ سىزگە جاقىن جەردەن بولسا جاقسى بولار ەدى.

-بار، تاماعىڭدى ءىشىپ بول، سوسىن مەن ەرتىپ بارايىن، - دەپ، شال تاسپيعىن جالعاستى تارتا بەردى.

شال ءوزىنىڭ قوناقتارىن ورنالاستىراتىن قوناق ۇيگە اپاردى. جالعىز كىسىلىك بولمەگە جايعاستى. ون كۇندىك اقشاسىن تولەدى.

ەرمات تىسقا كوز سالدى، استىندا جاڭاعى ءوزى كەلگەن تار كوشە، كەش باتىپ بارادى، قار جاۋاردىڭ الدىنداعى جىلىمىق ءسات، دالا ءۇنسىز تۇنجىرايدى، تەك تىنىمسىز تىرلىك كەشكەن ادامدار ابىر-سابىر تار كوشەگە سىيماي جوڭكىلەدى. ارباسىن سۇيرەگەن كەدەي دە، كولىگىنە سىيماي سيگنال بەرە شىرەنگەن باي دا، ورتا قۇرساق قارا شارۋا دا، شولاق ەتەك ۇساق بۋرجۋازيا زيالى قاۋىم دا، شەگىرتكە سيراق ستۋدەنت تە، ءشوپ جەلكە قىزدار دا ءبار-ءبارى وسى كوشەدە بار، جۇرگىنشىلەر ەش تىنشىمايدى. بيىلعى قىستىڭ العاشقى قارى جاۋايىن دەپ تۇر-اۋ دەپ توپشىلادى ەرمات. قالا تۇنىمەن اپپاق كورپەگە ورانىپتى، اعاشتاردىڭ باسىنان توقتاۋسىز تامشىلار تامادى، بۇل جاقتىڭ ەلى وتە ەرتە تۇرادى. جولداردا الاشۇبار قار جاتىر، ءاپ ساتتە قالىڭ كولىكپەن بىلشىلداق كۇيگە ەنىپ كوشەلەردەن ايعىزدالا سۋ اقتى.

ەرتەمەن ەرمات اللا دەپ، ەسىكتەن شىعىپ جەتەكشىسى شىن پروفەسسورگە باردى.

از ءسوزدى قوڭقاق تاناۋ، اقسۇر ءجۇزدى جەتپىستىڭ جەلكەسىندەگى عالىم جۇمىسىن قاشىقتان بىرنەشە رەت تەكسەرگەن، وسى جولى ءوزى "كەل" دەپ شاقىرعان بولاتىن، سوسىن دا ەرمات جۇمىستان سۇرانىپ، ورنىنا ساباق وتكەندەرگە اقشاسىن تولەپ كەلگەن بەتى وسى.

«سوڭعى نۇسقاڭدى تاستادا، مەنىڭ جاۋابىمدى كۇت» دەپ، قىسقا قايىرىپ شىعارىپ سالدى. «بەكەر جاتپاي تاقىرىبىڭ بويىنشا ەكى ماقالا جاز، تاپسىرما سول!» دەدى ەسىكتەن شىعاردا.

ەكى كۇن ءوتتى، قالىڭ قىزىل سىزىققا تولعان جۇمىستى كەرى قايتارىپ شىن پروفەسسور بۇل جولى قورعاۋعا شىعا الماي قالار ما ەكەنسىز دەپ قورقىتتى، كوپ جەرىن تۇزەۋ كەرەك.

جوق، مەن قايتكەندە دە تۇزەپ، وسى جولى قورعاپ كەتۋىم كەرەك دەپ، وزىنە قاتاڭ تالاپ قويعان ەرمات نامازىن سونداي ىجداعاتپەن وقىپ، بار ىنتاسىمەن جۇمىسىنا كىرىستى، كۇنىنە ەكى ساعات ۇيىقتاپ، ءار نامازدان سوڭ، «يا، راببىم مەنى از ۇيقتاتىپ، كوپ كۇش بەر، وسى جولى قورعاپ كەتۋىمدى ءناسىپ ەت، بۇل دۇنيەنى ماعان قيىنشىلىق ەتپە؟!» دەپ دۇعا جاساۋمەن بولدى. 21 كۇندە جۇمىسىن ءۇش رەت تۇزەتىپ، سوڭعى نۇسقاسىن جەتەكشىسىنە وتكىزدى. جەتەكشىسىنىڭ ءوزى تاڭقالدى، ەندى ۋاڭعا ءوزىڭ ايت، بىزدە نەگىزى قورعاۋ جەلتوقساندا جانە ماۋسىمدا بولادى، قازىر قاراشا، دەمەك ءسال ەرتە بولىپ تۇر. سەن تەز بارىپ ۋاڭ پروفەسسورعا سويلەس، ول كىسى ماقۇل دەسە، ماعان ايت.

ەرمات ەسىكتەن شىعا ۋحاندا العاش رەت تاق توبەسىندە جارقىراعان كۇندى كوردى، كۇن جۇما، جۇما نامازىنا بارامىن با، الدە ۋاڭ پروفەسسورعا بارامىن با دەپ، ەكى ويدىڭ ورتاسىندا قالدى، مەن جۇمادان كەلگەنشە ول كەتىپ قالادى-اۋ، بۇگىننىڭ ءوزى بۇلار ءۇشىن جارتى كۇندىك جۇمىس، ەرتەڭ سەنبى مۇلدە جۇمىس ىستەمەيدى. نە ىستەۋىم كەرەك، ساپاردا جۇرگەندە جۇما ناماز پارىز ەمەس، ۋاڭعا بارايىن دەپ، زورلانا ءبىر ەكى قادام باستى، تاعى ويعا باتتى، ساپار بولعاندا ون بەس كۇننەن ارتىق تۇرعاندا ساپار ۇكىمى جويىلادى دا، جۇما پارىز بولادى. كەلەسى جۇما باسقا جۇما، ءدال وسى جۇما ەش قايتا اينالىپ كەلمەيدى. ۋاڭعا بارۋدىڭ ۋاعى ءوتىپ كەتپەيدى. وندا قازا بولۋ دەگەن جوق. دۇيسەنبى بارسام دا بولادى. دۇنيە ءىسى مەن اقىرەت ءىسى قاتار كەلگەندە اقىرەت ءىسىن تاڭدا دەگەن ءۇن قۇلاعىنا كەلدى. يا، اللا وزىڭە تاۋەكەل ەتتىم دەپ، تەزدەتە باسىپ، دۇڭگەن شالعا كەلىپ، الداعى اپتالاردا جۇماعا بارعانىنداي ونىڭ سۇلىكتەي قارا ماشيناسىنا ءمىنىپ جۇماعا تارتتى. ىشىنەن توقتاۋسىز پايعامبارىمىزعا سالاۋات ايتىپ كەلەدى، كىم ماعان جۇما كۇنى سالاۋات ايتسا ءوزىم سالەمىن الامىن دەگەن حاديس بويىنشا توقتاۋسىز سالاۋات ايتىپ وتىردى، جولدان ءار جەردە اق تاقيالى دۇڭگەندەردى كوردى، سولاردىڭ ۇشەۋى ءۇش جەردەن شالدىڭ كولىگىنە ءمىندى. الدىندا ەرمات تاسپيعىن تارتقان كۇيى سالاۋاتىن توقتاتپاي كەلەدى. بۇرىنعى اپتادا بارىپ جۇرگەن جاقىن جەردەگى كىشكەنە مەشىتكە ەمەس، الىستاعى ۇلكەن مەشىتكە ءبىر-اق تارتتى، ءبىر جارىمعا ۇلگىرىپ ەكى ساعاتقا تاياۋ ءجۇرىپ مەشتتىڭ الدىنا كەلىپ توقتادى، توپىرلاعان كوپ ادام، ءبىرىنشى قاباتتا ورىن بولماي بۇلار ەكىنشى قاباتقا شىقتى، وندادا ادام يىق تىرەسىپ وتىر، دەنى دۇڭگەندەر جانە قىتايعا ۇقسايتىن جاماعات، ارا تۇرا قارا جىگىتتەر مەن اراپتار تاعى باسقا جيرەن ساقال، قوڭقاق مۇرىن مۇسىلمانداردا ءۇنسىز مۇلگىپ وتىر، قىتاي اكتسەنتىندە ازان ءۇنى اۋەلەپ بۇكىل ۋحانعا ءسىڭىپ جاتتى، اشىرقانعان قارا حالىق وزدەرى دە بىلمەيدى سونداي ءبىر رۋحاني اۋانى قۇشىرلانا جۇتتى، تەرەزەلەرىن اشىپ قويىپ جاندارى راحاتتاندى، بىراق ولار ونى ەش بىلمەيدى، تۋىلا سالا ولاردى اكە-شەشەلەرى قۇدايسىز ەتكەن. تاكبىر الىپ سىلتىدەي تىنعان جاماعات سۇننەت وقىدى، ارتىنشا جۇمانىڭ پارىزىن وتەدى. نامازدان سوڭ ەرمات كوپ دۇعا جاسادى. دۇڭگەن شال، ءسىزدىڭ اسىعىس جۇمىسىڭىز بولماسا بىزبەن بىرگە قوناققا ءجۇرىڭىز، اسىقساڭىز كەتە بەرىڭىز، ءبىزدى بۇگىن ءبىر دوسىمىز قوناققا شاقىرعان، سوعان قازىر قوناققا بارامىز دەپ سويعان تۇلكى سياقتى ىرجيا قارادى. بىزدە سونداي سالت بار، جۇمادان كەيىن باس قوسىپ تاماق ءىشىپ تۇرامىز. ەكى ساعاتتاي جول ءجۇرىپ جەتتىك، جول تاۋىپ كەتۋ ماعان وڭاي بولماس، اداسىپ كەتەتىن شىعارمىن، سىزدەرمەن بىرگە جۇرە بەرەيىن دەپ، ەرمات ءۇنسىز كەلىستى. مەشىتتىڭ يمامى باستاعان قالىڭ دۇڭگەن ۇلكەن اسحانادا باس قوستى، جەلىنىپ بولماستان، ءۇستى ۇستىنە تاماق كەلە بەردى، كەلە بەردى. ءبارىنىڭ ۇستىنە اششى قىزىل بۇرىشتى اياماي سەپكەن. جەسە اۋىز اشيدى...

ەرمات اششى بۇرىشتى كورگەندە جولدا بولعان عاجايىپ ىستەرىن ەسكە الدى. قالىڭ دۇڭگەن وزدەرىنشە شۋىلداي اڭگىمە ايتىپ وتىر، ەرماتتىڭ تەك سۋرەتى عانا وسىندا....

ەرماتتىڭ قىتايعا وسى جولى كەلۋدەگى نەگىزگى جۇمىسى دوكتورلىق قورعاۋ بولسادا، ىلەنىڭ مۇڭعۇلكۇرە اۋدانىنداعى قايتىس بولعان تۋىسىنىڭ قىرقىنا قاتىسىپ، كوڭىل ايتىۋدى جوسپارلاپ، تۇنگى ساعات ۇشتە تاكسيمەن اكپەسى، قارىنداسى، ءىنىسى تورتەۋى بىرگە شىققان. 2016 جىلىڭ قازان ايى، كۇزگى سۋىققا تۇنگى سۋىق قوسىلىپ وڭەشتەن وتەدى، جۇرگىزۋشى شالداۋ كىسى ءبىر قالىپتى جۇگىزىپ، سان تاقىرىپتا قازاقى اڭگىمە ايتىپ قورعاس بەكەتىنە تاڭعى سەگىز جارىمدا اكەلىپ تاستادى. قىتاي كەدەنشىلەرى ەرماتتى بولەك بولمەگە اپاردى.

-قولفونىڭىزدى بەرىڭىز.

-مەن قولفون ۇستامايمىن.

-مىنا زاماندا قولفونسىز ادام بولاما.

-كورىپ تۇرسىز-عوي.

سەنبەي بەتىنە باجىرايا قاراعان قارا قىتاي جىگىتى، بار زاتىن تۇگەلىمەن اقتارىپ شىنىمەن قولفونى جوعىنا سەندى، نوۋتبۋگىن ءبىر شۇقىپ، بۇرىنعى ءوشىرىپ تاستاعان سۋرەتتەرىنىڭ ءبارىن تاۋىپ بىراز ءۇڭىلدى، جاينامازى مەن تاسپيعىن، تاقياسىن كورىپ ناماز وقيسىڭ با دەپ دۇڭك ەتتى. ءيا، دەپ ەرماتتا نىق جاۋاپ بەردى. قىتايدىڭ ەكى بۋما قىزىل اقشاسىن كوردى.

-بۇل نە اقشا.

- وقۋ اقىسى، مەن ۋحان پەد ۋنيۆەرسيتەتىندە دوكتورلىق وقيمىن، سوڭعى جىلى، قورعاۋعا كەتىپ بارامىن.

-بۇل جاقتا نەعىپ ءجۇرسىز؟

-قايتىس بولعان تۋىسىما كوڭىل ايتىپ، سوسىن ۋحانعا ۇشامىن دەپ بار شىندىعىن ايتتى.

-نەگە ماعان سونشا قادالدىڭدار.

-بۇل ءبىزدىڭ جۇمىس.

كەدەننەن وتكەندە تۇستەن كەيىنگى ءۇشتى كورسەتتى، كۇن قيعاشتاي قارايدى. ەنتەلەگەن قالىڭ ادام ەتەكتەرىنە جارماسىپ، ءبىرى تاكسي دەسە، ءبىرى اقشا ايىرباستاپ ال دەپ، قولقا سالا ءىشى-باۋىرىنا كىرەدى. الدە قاشان شەكارادان وتكەن تۋىستارى ەرماتتى تاعاتسىزدانا كۇتىپ تۇر ەكەن، ولار اۋىلداعى جاي قارا حالىق بولعان سوڭ با، ولاردى ەش تەكسەرمەپتى... تاكسيگە ءمىنىپ، ەكى شاقىرىم ءجۇرىپ دۇڭگەن اسحاناعا تاماققا توقتادى. دۇڭگەندەردىڭ تۇشپاراسى سونداي ءدامدى بولادى. جارىسا ەكى كەسەنى تاۋىسىپ، كەسەنىڭ ءتۇبىن سان ءتۇرلى دامدەندىرگىشىمەن اسپانداتا كوتەردى. تاكسيگە وتىرا سالا ەكىنتى نامازىن وقىدى. از جۇرگەن سوڭ-اق ەرماتتىڭ تاماعى جىبىرلاپ، ازداپ جوتەلدى، ارتىنشا جوتەل جيىلەپ، دەمى قىسىلا باستادى. جۇرگىزۋشى دۇڭگەن جىگىتى ەرماتتىڭ قارايىپ توتىققان تۇرىنە قاراپ، دەمى قىسىلا باستاعانىن بايقاپ، تەزدەتىپ جەدەل جاردەمگە قوڭىراۋ شالدى. الايدا قۇلجامەن قورعاستىڭ اراسىنداعى جوعارى قارقىندى تاس جولدا كەلە جاتقان بۇلاردىڭ قوڭىراۋىن ەشكىم كوتەرمەدى. ەرماتتىڭ تىنىسى ءۇزىلىپ بارادى، قۇلجاعا جەتكەنشە شىداماس دەگەن دۇڭگەن جىگىتى ۇلكەن تاس جولدان شىعىپ، توپىراق سوقپاقپەن بۇرقىلداتا تەمىر تۇلپارىن ەش اياماستان ويلى-شۇڭقىردا جوڭكىلتە قۇيعىتتى، ادامدىق، مۇسىلماندىق جاناشىرلىعى بيىك شىڭعا شىقتى، سول ماڭداعى جاقىن جەردەگى ەلدى مەكەننىڭ ەمدەۋ بولىمشەسىنە جەتكىزدى. كوزى الايىپ سىرتىنا تەۋىپ، باسى كىشىرەيىپ، دەنەسى قاڭباقتاي بولعان ەرمات سىرىلداپ قۇر سۇلدەرى جەتتى.

ء"وزىمنىڭ ۇيىمە تىركەيمىن، تەز ەمدەۋدى باستاڭدار، ادام ءومىرىن قۇتقارىڭدار" دەپ جۇرگىزۋشى جىگىتتىڭ ايعايىمەن ەرماتتىڭ جۋان تامىرىنا اسپالى ۋكول ءىلىندى، قيسايتىپ كەرۋەتكە جاتقىزعاندا ەرماتتىڭ دەمى ءۇزىلىپ كەتەردەي بولدى، تىك وتىردى. اكپەسى، ءىنىسى قارىنداسى تىلەۋىن تىلەپ بەزىلدەپ وتىر، كوز جاستارىن سىعىمدايدى... تىرشىلىك جالعاۋعا سەبەپكەر تامشىلار ويلانا باياۋ تامادى... ەرماتقا ازداپ دەم ءجۇردى، اقىرىن-اقىرىن تىنىسى كەڭىپ، جانى ورنىنا كەلدى. جالعاستى تاعى ەكى قۇمىرا شيپا سۋ قۇيدى. ەرمات جازىلدى. دوقتىردىڭ ديگنوزى، سىزدە اششى-تۇشتى دامدەندىرگىشتەن اللەرگيا بار، بۇدان بىلاي ءومىر بويى وندايعا جولاماڭىز دەپ ەسكەرتتى. جەتى ادامدىق تاكسيدە وتىرعان باسقا جولاۋشىلاردى جۇرگىزۋشى اقشاسىن تولەپ، قۇلجاعا سالىپ جىبەرىپتى. قاس قارايعاندا ورىندارىنان قوزعالدى. تىلگە كەلگەن ەرمات جۇرگىزۋشىگە العىسىن جاۋدىرىپ، "اللا رازى بولسىن سىزدەن" دەپ قايتا-قايتا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، اقشا مەن ولشەنبەيتىن ازاماتىعىنا ءسۇيىندى.

جاس شاماسى دا وزىمەن قارايلاس جىگىتپەن قول الىسىپ دوستاستى.

"مەنىڭ دە ايەلىم اللەرگيامەن اۋىرادى، ول وسىنداي دارىلەردى ىشەدى" دەپ قۇلجاعا كىرە سالا تىنىس الۋعا كومەكتەسەتىن كىشكەنە اپارات جانە بىرنەشە ءتۇرلى ءدارى الىپ بەردى.

***

ساعات ءتىلى كەشكى بەستە ۋنيۆەرسيتەتكە كەلگەن ەرمات، بۇگىن جۇما ۋاڭ پروفەسسور جۇمىستان ۇيىنە الدە قاشان كەتىپ قالدى، اللاعا تاۋەكەل دەپ قوڭىراۋ شالدى، ىلەزدە جىڭىشكە داۋىستى ۋاڭ پروفەسسوردىڭ ءۇنى ەستىلدى، امان سالەمنەن سوڭ ءوزىن تانىستىرىپ، ەندى باستاپ جاعدايىن ايتا باستاعانى سول.

-ءيا، مەن ءسىزدى بىلەمىن، ەگەر جەتەكشىڭىز جۇمىسىڭىز جارامدى، قورعاۋعا بولادى دەسە، ءبىز وسى جەكسەنبى ءسىزدى قورعاتايىق دەپ، بىردەن ەرماتتىڭ الدىنا ءتۇسىپ جورعالادى.

-راقمەت سىزگە، جەتەكشىم سىزگە ايتىڭىز، جۇمىسىڭ جارامدى دەدى.

ۋاڭ باستىقتى ءبىر ۇلكەن كۇش ونىڭ توبەسىنەن ۇرىپ تۇرعانداي.

-وندا جاقسى، وسى جەكسەنبى ءبىز قورعاۋ كوميسسياسىن ۇيىمداستىرىپ، ءسىزدى قورعاتايىق، - دەپ ودان سايىن بەزىلدەدى.

ءۇھ دەپ، كەڭ تىنىستاعان ەرمات اللا تاعالا «مەن ءۇشىن كاپىر قىتايدى قىزمەت ەتتىرىپ قويدى» دەپ، دەرەۋ جاتاعىنا كىرە شۇكىر ساجدەسىن جاسادى. ءبىر ساعاتتان كەيىن حاتشى قىز قوڭىراۋ شالدى، ءسىز ەرتەڭ تۇستەن كەيىن قورعايتىن بولدىڭىز، جەكسەنبى ادامدار تولىق بولمايدى ەكەن. وعان دەيىن جۇمىسىڭىزدى انتيپلاگياتتان وتكىزىپ، قاعازدىق نۇسقادان ون دانا شىعارىپ الا كەلىڭىز،  ديپلوم ءۇشىن فوتوعا ءتۇسۋدى دە ۇمىتپاڭىز دەپ ەسكەرتتى. ايعا جۋىق كەۋدەسىندە جاستىق قويىپ، كومپيۋتوردىڭ الدىندا ءسال عانا مىزعاپ تالاي تاڭدى اتىرعان ەرمات سول ءتۇن بالقايماق ۇيقىعا باتتى-اي كەلىپ.

ازانمەن جۇمىسىن انتيپلاگياتتان وتكىزگەن ەرمات، جۇمىسىن شىعارۋعا تاستادى، ەكى ساعاتتا دايىن بولادى دەگەن سوڭ، حاتشى قىزعا جاعدايىن ايتىپ، قورعاۋعا كەلەتىن عالىمدارعا قانداي سىيلىق السام دەپ سۇرادى، ول ءوزىنىڭ ءبىر تانىسىنىڭ نومەرىن بەردى، سونىمەن اقىلداس، ول كىسىگە مەن جىبەردى دەپ ايت، وسىنداي ىستەر ءۇشىن ارناۋلى مادەني سىيلىقتار ساتادى. جەتى كىسىگە ۇلتتىق مادەني ءتۇسى باسىم سىيلىق جانە حاتشى قىزعا ادەمى ءبىر شارپى الدى. سولاي قورجىندارىن ارقالاپ ءتىل ينستيتۋتىنا كەلدى، قوعاۋدىڭ الدىنداعى دايىندىققا بەلشەشە كىرىستى. ەرمات وقۋ اقىسىنا تولەۋگە الىپ بارعان ەكى بۋداق اقشاسى ءالى سۋمكاسىنىڭ ىشىندە ءجۇر، قۇجاتتارىن كوشىرمە جاساپ اسىعىپ جۇرگەندە تالاي رەت اۋزى اشىق قالىپ اقشانىڭ قۇلاعى كورىنىپ قالعانىن بايقاپ ءجۇردى. اقشانىڭ عىلىمنىڭ جانىندا قۇنسىز، كوك تيىنعا تاتىمايتىنىن جاقسى بىلگەن ءبىلىم ورداسىندا ساپىرلىسىپ جۇرگەن جانداردىڭ ەشقايسىسى كوز قىرىن دا سالمادى. ساعات ەكىگە جاقىندادى، قورعاۋ كوميسسياسىن كۇتتى، قارا سۇر تورتپاق، اققۋبا ۇزىن بويلى، شيدەي ارىق، بوتا تىرسەك، شۇڭىرەك كوز، سوپاق بەت، بوز باس قىتاي عالىمدارى دامبىرلاي استىڭعى قاباتتان كوتەرىلىپ كەلە جاتقاندا ەرماتتىڭ جۇرەگى اتتاي تۋلادى. جاڭا تۇسكەن كەلىندەي الدارىنان شىعا امانداستى. عالىمدار ىشكە ەنىپ جايعاسىپ بولعان سوڭ ەرمات حاتشى قىزدىڭ شاقىرۋىمەن ىشكە كىردى، قازداي تىزىلگەن عالىمدار ايقاسىپ وتىر، باس-اياعى ون ءبىر ادام، ۋاڭ پروفەسسور باسقالارعا ەرماتتى تانىستىرىپ، ءسوز كەزەگىن بەردى، ءۇش جىل جازعان جۇمىسىن سارنادى-اي كەلىپ، 20 مينۋت سويلەگەن كەزدە، توقتاڭىز دەپ سۇراقتى جاڭبىرشا توكتى، قاعازعا ءتۇرتىپ زورعا ۇلگىردى. جاڭ، حى تەكتى عالىمدار باستاپ، جالپى جەتى ادام 21 سۇراق قويدى، توقتاماي جاۋاپ بەرگەن ەرماتقا عالىمدار شەتىنەن باستارىن يزەي باستادى. باستارىن يزەگەن سايىن ەرماتتىڭ ارقاسى قوزا ودان سايىن اۋزىن كوپىرشىتە جاۋابىن تولىقتاي ءتۇستى. شىعا تۇرىڭىز دەپ، حاتشى قىز سىپايى ەسكەرتتى. اۋدەم ۋاقىتتان سوڭ قىز قايتا شاقىردى. كىرىسىمەن ۋاڭ باستىق ءسىزدى ءساتتى قورعاۋىڭىزبەن قۇتتىقتايمىز دەدى. اۋديتوريا شاپالاق ۇنىنە ۇلاستى. سىيلىقتارىن الدارىنا حاتشى قىز اقىرىن تاراتىپ شىقتى.

سىيلىق جەتپەگەندە وزىنە العاندى حى تەكتى عالىمعا بەرگەن جەتەكشىسى شىن پروفەسسور بەينە ءبىر ەرماتتىڭ اكەسىندەي قولىن قايتا-قايتا قىسا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، سونداي ءبىر قۋاندى. جۇزىندە ءبىر تولقۋ بار. حاتشى قىزدىڭ جەتى ادامعا سىيلىق الساڭىز جەتەدى دەگەنى بويىنشا العان سىيلىقتارى جەتپەي قالىپ، وزىنە العان ەكى قىمبات قالامساپتى دا ەكى كىسىگە بەرىپ جىبەردى. داستارحان باسىنا جۇرىڭىزدەر، سىزدەرگە جۋىپ بەرەيىن دەپ، ەرمات شىن كوڭىلمەن ءوتىنىش جاسادى، ء"بىز سىزدەن سىيلىق الدىق، ەندى داستارحانعا بارعانىمىز ارتىق بولادى" دەپ، حى تەكتى عالىم باسقالارعا قاراپ قوستاۋ تىلەدى، "دۇرىس ايتاسىز، دۇرىس ايتاسىز، باسقادا شارۋالارىمىز بار" دەپ، بارلىعى ساۋ ەتىپ اۋديتوريادان سىرتقا شىعىپ تاراي جونەلدى. ناماز وقيتىن، اراق-شاراپتان مۇلدە الىس، حالال-حارام دەپ تاماقتى تالداپ جەيتىن ەرماتتى اللا تاعالا ءوزى قۇتقاردى. ەگەر داستارحانعا وتىرعاندا ولاردىڭ سالتى بويىنشا دارستارحان يەسى ءبىرىنشى كەزەكتە توست كوتەرىپ، تىلەگىن ءبىلدىرىپ، عالىمدارعا راقمەت ايتۋى كەرەك ەدى، سونى ويلاعاندا ەرماتتىڭ توبەسى شىمىرلاپ اللادان شىن تىلەگەن دۇعاسىنىڭ قابىل بولعانىن سەزدى. بارلىق شارۋاسىن سول كۇنى جۇما نامازىنا بارۋىمەن اللا تاعالا شەشىپ بەردى. ەگەر سول كەزدە جۇماعا بارماي، ۋاڭ باستىققا بارعاندا، نە بولار ەدى، ءتىپتى جەتەكشىسى ايتقانداي، قورعاۋى كەيىنگە قالار ما ەدى، اللا قالاماسا ەشتەڭە بولمايدى، سەنىڭ اسىعىپ جۇرگەن شارۋاڭدى اللا رەتتەيدى.

وسى جولى ساپارعا شىعاردا ءجۇزى نۇرلى پايعامبار ۇرپاعى ءسامريدىن ۇستازعا ارناۋلى بارىپ، باتاسىن العان، اكە-شەشە ريزالىعىمەن ۇلكەن ۇيدەن ءدام اۋىز ءتيىپ جولعا شىققان. اللانىڭ قالاۋىمەن جولى بولدى.

***

كوپ اقشا تولەپ، جات جەردە قينالىپ، جول ازابىن تارتىپ ءجۇرىپ العان ديپلومىن ءوز ەلىندە راستاي الماي جۇرگەنىنە ءۇشىنشى جىل بولدى، نەشە رەت "سول دوكتورلىعىڭا راقمەت" دەپ، بازارعا ساۋداعا كەتۋگە وقتالىپ، وقتالىپ، توقتاعان. استانادان ءبىرىنشى جولى «ديسەرتاتسيانىڭ 40 مىڭ سوزدەن تۇراتىن قازاقشا تۇسىندىرمەسى جوق» دەسە، ەكىنشى جولى «انتيپاگياتتىڭ ورگينالى جوق» دەپ قايتارعان. ونىڭ ءبارىن تۇگەندەپ ەدى، بۇل جولى «وفاستيل جوق» دەپ ءۇشىنشى رەت قۇجاتتارىن استانا كەرى قايتاردى. سولاردى نەگە ءبىر جولدا ايتا سالمايدى ەكەن دەپ كۇمبىرلەدى ەرمات. ءار جولى بارعاندا ەڭ كەمى 6 اي جۋان قۇرساق، كىشكەنە باس شەنەۋنىكتەردىڭ سۋىرماسىندا جاتادى. قايتا-قايتا قوڭىراۋ سوعىپ مازالاعان كەزدە بارىپ، كوزىن ۋقالاپ ۇيقىسىنان ويانعانداي، توقتاي تۇرىڭىز دەپ جارتى ساعات ەجىكتەپ ءجۇرىپ جاۋاپ بەرەدى. ارتىنان ەكى ايدان سوڭ حات كەلەدى. بوگدە ەلدە وقىپ، دوكتورلىق قورعاعاننان ءوز ەلىڭدە ونى راستاتۋ الاتاۋدى قوزعاعاننان نەشە ەسە قيىن، شەنەۋنىكتەردىڭ اسپانعا قاراپ، اياعىنىڭ استىنا قارامايتىن سالاقتىعى شارشاتىپ جۇيكەڭدى توزدىرادى. «باسى اۋىرماعاننىڭ قۇدايمەن ءىسى جوق» دەگەن وسى-اۋ.

تيانجين نانكاي ۋنيۆەرسيتەتىنەن دوكتورلىق قورعاعان گۇلجاز ديپلومدارىن كوتەرىپ ءوزى ىستەيتىن ۋنيۆەرسيتەتتىڭ رەكتورىنىڭ الدىنا اپارىپ ەڭىرەپ قورعاعانىن دالەلدەي الماي تۇمسىعى تاسقا ءتيىپ، جۇمىستى تاستاپ كەتتى. جاپونيادان مەدتسينا سالاسى بويىنشا دوكتورلىق قورعاعان ۋاقاپ دەگەن قازاق تالانتىنا ءتانتى بولعان جاپوندارعا قاراماي زەرتتەۋ جۇمىسىن تاستاپ، بىرنەشە پاتەنتىمەن ەگەمەن قازاق ەلىنە ءبىر جولا كوشىپ كەلگەن عالىم دا دوكتورلىق ديپلومىن راستاي الماي اقىرى جىلقى باعىپ كەتىپتى. قازاقتىڭ تالانتتى ادامدارىن باعالاي بىلگەن الىپ يمپەريالار بىردەن جاقسى جۇمىس، جوعارى جالاقىمەن الىپ كەتەدى. بىزدەر...

ەرماتتىڭ جيناعان 41 ءتۇرلى قاعازى الماتى، ۋنيۆەرسيەتى اكمشىلىك باسقارماسى، كافەدرا، فاكۋلتەت، ءبىلىم-عىلىمدى ساراپتاۋ باسقارماسى، سان ءتۇرلى نوتاريۋس، قازاقستانداعى قىتاي كونسۋل، قىتاي ۋحان پەد ۋنيۆەرسيتەتى، ۋحان قالاسى ءبىلىم باسقارماسى، ۋحان قالالىق قۇجاتتاردى راستاۋ كوميتەتى، بەيجىڭ ءبىلىم مينستىرلىگى، قىتايداعى قازاق كونسۋل سىندى قالىڭ ەسىكتى قاعىپ ءجۇرىپ، ءار قايسىسىن قويان اڭدىعان ديقاننىڭ كۇيىن كەشىپ، جاۋدىرەپ، ءمۇشاپىر كەيىپتە قول قويدىرعان. تولتىرعان بلانكىلارىنىڭ ءوزى قاتتى قاعازدى، جۇمساق قاعازدى، جۇقا قاعازدى، اعىلشىن، ورىس، قىتاي، ەڭ سوڭىندا قازاق ءتىلدى بولىپ ءبولىندى. باستىققا كىرۋدىڭ الدىنداعى ەسىك كۇزەتشىلەرىنىڭ قۇقايى، ىشكە كىرگەندە حاتشى قىزداردىڭ دولى مىنەزى، شارقىش اپايلاردىڭ شاڭقىلى، "ەرتەڭ كەل" دەپ، ەسىگىن تارس جاپقان شولاق باستىقتار. ەڭ قيىنى يتاليا جانە اۆسترالياداعى اتاقتى Scopus بازاسىنداعى حالىقارالىق جۋرنالعا زەرتتەۋ تاقىرىبى بويىنشا ەكى ماقالا شىعارۋ بارىسى ءوز الدىنا ۇلكەن ءبىر اڭگىمە، ەل ءىشى مەن شەتەلدىك عىلىمي جۋرنالدارعا شىعارعان ماقالالارى، حالىقارالىق كونفەرەنتسيالارعا قاتىسىپ، بايانداما جاساۋى، ءتىل جەتپەس تىلسىم جۇمىستار، مىنە وسىلاردىڭ ءبار-ءبارى ەرماتتى ابدەن ءپىسىردى. قازىر سونى ويلاسا توبە قۇيقاسى شىمىرلاپ كەتەدى. جاستىقپەن ىستەگەن ەكەم-اۋ دەيدى وزىنە ءوزى تامسانىپ. 2016 جىلدىڭ 22 قازانىندا قورعاعان ديپلومى 2019 جىلىڭ 28 ناۋىرىزى زورعا راستالدى. جاقسىنىڭ شاراپاتى، اللا قالاماسا ەشتەڭە بولمايدى. راسىندا ءار ىسىندە اللا تاعالا ەرماتقا كوپ رەت كومەكشى جىبەردى. قىتايدىڭ ۋحان قالالىق ءبىلىم باسقارماسى مەن قۇجاتتاردى راستاۋ كوميتەتىنە باراتىن كەزدە قازاق-قىتاي كوللەدجىنەن نۇرلان دەگەن جىگىت وقۋشىلارىن ەرتىپ ۋحانعا ءتورت ايعا كەتىپ بارا جاتقانىن ەستىگەن ەرمات ول جىگىتتكە جولىقتى. جاعدايىن ايتتى، ءوزىم بارا سالعاندا ءبىر جەتىدە بىتەتىن جۇمىس ەمەس، ونىڭ ۇستىنە جۇمىستان سۇرانۋ دا قيىن بولىپ تۇر، تاعى ءبىر ەڭ نەگىزگى سەبەبى قىتاي قازىر قازاقتاردى قاتتى تەكسەرىپ، قالىڭ سۇراقتىڭ استىنا الىپ، ءتىپتى بولىمسىز ءبىر سىلتاۋ تابىلسا قاماپ تاستاۋدا دەپ ءوز شىندىعىن ايتتى. نۇرلان دا بىردەن كەلىستى. نوتاريۋسپەن نۇرلاننىڭ اتىنا سەنىم حات جازدىردى. ەندى سول سەنىم حاتتى قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينسترلىگى راستاپ بەكىتۋىنە وتكىزدى، سىرتقى ىستەر ءمينستىرلى ءبىر جەتىدەن سوڭ قۇجاتتى الۋعا بارعاندا، ساعان نوتاريۋس بەرگەن كىسىنىڭ ون جىلدىڭ الدىنداعى قولى مەن قازىرگى قولى مۇلدە ۇقسامايدى دەپ، كەرى قايتاردى. نوتاريۋستەگى ايەل وزگەرگەن قولى ءۇشىن تۇسىنىكتەمە جازىپ، ونى راستاپ قايتا نوتاريۋس جاساپ بەردى، سونى اپارىپ سىرتقى ىستەر مينسترلىگە تاعى وتكىزىپ، ەكى اپتا ءجۇرىپ سەنىم حاتىن الىپ، ونى قىتاي تىلىنە اۋدارىپ، نوتاريۋس جاساتىپ، قىتاي كونسۋلنا اپاردى. قىتايدىڭ كونسۋلى ونى ون كۇندە راستاپ بەكىتتى. سولاي ءبىر سەنىم حاتتىڭ وزىنە ءبىر ايعا جۋىق ءجۇرىپ ءبىتىردى. سىرتقى ىستەر مينسترلىگى مەن كونسۋلدىڭ راستاۋى از بولماعان اقشاسىن الدى. ەڭ وڭاي جۇمىس اقشا تولەۋدىڭ ءوزى ۇزاق اڭگىمە. قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينسترلىگىنىڭ اقشاسىن ورىستىڭ سبەر بانكىنە عانا تولەۋ شارت ەكەن، ول بانك قالادان كوپ تابىلا بەرمەيدى، ىزدەپ زورعا تاپتى، بارىپ تاۋسىلماس كەزەككە تۇردى. ال قىتاي كونسۋلنىڭ اقشاسىن قالانىڭ باتىسىنداعى تەك قىتايدىڭ ءوز ونەركاسىپ بانكىنە تولەپ، سودان كەيىن ول چەكتى قىتاي كونسۋلىنا وتكىزدى. باسقا رەسمي قۇجاتتار تۋرالى ءسىز سۇراماڭىز مەن ايتپايىن دەيدى ەرمات وزىنە ءوزى كۇمبىرلەپ. "قىتايعا الدە قاشان كەتىپ قالعان نۇرلانعا ەندى بۇل سەنىم حاتتى كىمنەن بەرىپ جىبەرەم" دەپ تۇرعاندا وزىمەن بىرگە ىستەيتىن ناكەن اعاي قىتايدىڭ ۋحان قالاسىنا كەتىپ بارا جاتتى، سەنىم حاتتى سول كىسىنىڭ قولىنا ۇستاتتى. وسىنىڭ الدىندا ۋحان پەد ۋنيۆەرسيتەتىنەن  ءتورت جىلدىق وقۋ ناتيجەلەرىنىڭ ءتۇپ نۇسقاسىن الدىرۋ كەرەك بولعاندا وسىدان ءبىر اي بۇرىن ناكەن اعاي ون كۇنگە ۋحان ۋنيۆەرسيتەتىنە لەكتسيا وقۋعا بارىپ قايتاردا اكەلىپ بەرگەن ەدى. وسى جولى حالقارالىق قىتايتانۋشىلار كونفەرەنتسياسىنا كەتىپ بارا جاتىر ەكەن.قۇددى وسى ەرمات ءۇشىن بارىپ-كەلىپ جاتقانداي.

نۇرلان ۋحاننان وفاستيل ءبىتىرىپ شىلدە ايىندا اكەلىپ قولىنا تاپسىردى. قۋانا استاناعا تاعى جىبەردى، ولار "قىتاي ءبىلىم مينستىرلىگى مەن بەيجىڭدەگى قازاق كونسۋل راستاۋى كەرەك" دەپ اڭگىمەنى ءتىپتى ارىعا بىراق سوزدى. قۇددى ەرتەكتەگى سۇلۋ ايەلى بار قويشىنى قاتىن قۇمار پاتشانىڭ بارسا كەلمەسكە جۇمساعانى سياقتى بولدى. ەندى قالاي بارامىن، قىتايدىڭ سولاقاي ساياسي داۋىلى ۇيتقىپ تۇر، بارا سالعاندا بىتە قالاتىن شارۋا ەمەس دەپ مازاسى قاشتى، ءوستىپ جۇرگەندە بىرگە ىستەيتىن ەرشات دەگەن وقىتۋشى عىلىمي تاعىلىمداما بويىنشا بەيجىڭگە ەكى ايعا باراتىن بولا قالدى. بار قۇجاتىنىڭ تۇپنۇسقالارىن تولىعىمەن ونىڭ قولىنا ۇستاتتى، تۋرا الدىڭى نۇرلانعا جاساعانداي سەنىم حاتتى ءبىر ايعا جەتكىزبەي جاساتتى. ەرشاتتىڭ ءالى بەيجىڭدە 40 كۇندەي ۋاقىتى بار، تەزدەتىپ ەندى ونىڭ قولىنا جەتكىزۋ كەرەك، تامىر-تانىستاردان سۇراستىردى، جاقىن ارادا بەيجىڭگە كەتىپ بارا جاتقان ادام جوق. پوچتامەن كەشىگىپ بارادى. تۇراقتى مەكەن-جايى جوق ەرشاتقا تيمەي قالۋى دا مۇمكىن، امالى اۋسىلعان ەرمات اللاعا تاۋەكەل دەپ، كەشتەتىپ الماتى اۋەجايىنا باردى. بەيجىڭگە ۇشاتىن رەيستى كۇتىپ وتىرعان جولاۋشىلاردى الدىمەن كوزدەن وتكىزدى، كوبى قىتاي بىرنەشەۋىنە جاقىنداپ، ايتىپ كوردى، قولىن ءبىر-اق سىلتەپ كونبەدى، تاعى بەرۋلەرى ءبىز بەيجىڭنەن ارى كەتەمىز دەپ جولاتپادى. اۋەجايدا جۇمىس ىستەيتىن قازاق جىگىتتكە بارىپ، ءبىر جولاۋشىعا مىنا ەكى پاراق قاعازدى بەيجىڭگە بەرىپ جىبەرسەڭىز قالاي دەپ ەدى، "اقشاسىن كوبىرەك تولەسەڭ بولادى" دەپ قولىن جىلپىلداتتى بەيشارا. ەرمات ەندى جۇرتتان بولەك تۇرعان ەكى جىگىتكە جاقىندادى، ءبىرى قىتاي، ءبىرى قازاق ەكەن، ەرمات جاعدايىن ايتىپ ەكى پاراق قاعازدى الا كەتسەڭىزدەر ەرشات دەگەن مۇعالىم بەيجىڭ اۋەجايىندا كۇتىپ الادى دەپ جالپاقتادى، ءسوزىنىڭ سوڭى بىتپەستەن قىتاي جىگىتى «جاقسى، الا كەتەمىن» دەپ قولىن سوزدى. قاعازدى قولىنا بەردى. كۇتىپ الاتىن ادامنىڭ تەلەفونىن جازدىڭىز با، دەپ سۇرادى. دەرەۋ ەرشاتتىڭ نومەرىن جازىپ قولىنا بەردى، ول سەنىم حاتتىڭ اراسىنا سالىپ الدى. اقشا بەرەيىن دەپ ەدى، اقشا كەرەك ەمەس، بۇعان اقشا كەرەك پە دەپ، تاڭدانا جانىنداعى جىگىتكە قارادى. جول بولسىن ايتىپ ەرمات كەتتى. ەكى كۇن وتكەندە قولفونى شىرىلداپ قويا بەردى، الگى قىتاي جىگىتى بەيجىڭنەن حابارلاسىپ تۇر، بەردىم ەرشاتقا دەيدى. "راقمەت، راقمەت" دەپ ەرمات سونداي ءبىر قۋاندى. ازدان كەيىن قولفونىنا ەرشاتقا قۇجاتتى بەرىپ تۇرعان فوتاسى كەلىپ ءتۇستى. ەرشاتقا قوڭىراۋ شالعاندا ول جەرگىلىكتى اكتسەنتتەگى قىتايدىڭ ءتىلىن تولىق تۇسىنبەي ءبىراز قينالىپتى، سونىمەن قىتايشا جازىسىپتى. ونىڭ جول تاۋىپ كەلە المايتىنى بىلگەن قىتاي جىگىتى ەرشات تۇرعان جەرگە ءوزى اكەلىپ بەرىپتى. مۇلدە تانىمايتىن ءبىر قىتايدىڭ كىسىلىگى، اللا قالاعاندا ىستەر وسىلاي شەشىلىپ، بوتەن ەلدەر وسىلاي زىر جۇگىرەدى ەكەن.

ەرشات وسى جۇمىسقا بارىن سالىپ، شىنداپ كىرىسىپتى. سونىڭ قۇرمەتىنە جاراتۋشى ونىدا جارىلقاپ تىرلىكتەرىن وڭايلاستىرعانىن ءىشى سەزىپتى. ەرشاتقا تانىس بولىپ قالعان قىتايدىڭ دوكترانت جىگىتى بەيجىڭ ءبىلىم مينسترلىگىندەگى شارۋانى جۇگىرىپ ءجۇرىپ شەشىپ بەرىپتى، ەرشات قارنى اش بايقۇستى تويدىرىپ، جولىنا اقشاسىن اياماي بەرىپتى، ەرماتتىڭ كىسى اقىسىن جەمەيتىنىن بىلگەن ەرشات ەش قورىقپاستان كەرەك جەرىنە اقشاسىن اياماي جۇمساپتى. قازاق كونسۋلنداعى شارۋا ەرشاتتى قاتتى قيناپتى، ءبىرتالاي رەت بارىپتى. ەرشات ەكىنشى رەت بارعاندا ء"سىز بىزگە ەشقانداي قۇجات وتكىزبەگەنسىز" دەپ توبەسىنە ءجاي تۇسكەندەي سىلەيتىپتى، قانشا ايتسادا كونبەپتى. امالى تاۋسىلعان ەرشات وزىمەن كەزىندە بىرگە وقىعان شاڭحايدا كونسۋلدىقتا ىستەيتىن گرۋپپالاسىنا قوڭىراۋ شالىپ، ول جىگىت بەيجىڭدەگى جىگىتتەرگە ايتىپ، ەرماتتىڭ قۇجاتتارىن تاپقىزىپتى. سولاي ەرشات 40 كۇندە زورعا ءبىتىرىپتى. مىنە حيكمەت. اللانىڭ قالاۋى. شۇكىر اللا دەپ، ەرمات بار قۇجاتتى استاناعا جىبەردى. ەرمات دايىن تۇرعان ديپلومدى الۋعا استاناعا بارامىن دەپ تۇرعاندا. اللا تاعالا وعان تاعى كومەكشى بەردى، اراب تىلىنەن ساباق بەرەتىن ءبىر فاكۋلتەتتە ىستەيتىن گۇلنۇر اپاي استاناعا بارا جاتىپتى. ءوتىنىشىن جەتكىزدى، بىراق ول كىسى "مەن مينيسترلىككە بارىپ ديپلومدى الا المايمىن، ءبىر ۋنيۆەرسيتكە عىلىمي ساراپشى بولىپ كەتىپ بارا جاتىرمىن، ءبىر ادام قولىما اكەلىپ بەرسە الا كەلەيىن" دەيدى، ەرمات استاناداعى سادىق دوسىنا قوڭىراۋ شالدى، ونىڭ اتىنا سەنىم حات جازدىرىپ، گۇلنۇر اپايدان استاناعا بەرىپ جىبەردى. سادىق دوكتورلىق ديپلومدى الىپ گۇلنۇر اپايدىڭ قولىنا اكەلىپ بەردى. ەرمات بىرگە ىستەگەن ۇجىمىنا داستارحان جايۋدى جوسپارلاعان سول كۇنى ديپلوم قورعاعان ءوز ماگيسترانتتارى ۇلكەن داستارحان جايىپتى. سولاي سول داستارحانعا قوسىلىپ دوكتورلىق ديپلومىن كافەدراعا ەكىنشى رەت جۋدى. بارلىق ءىسىن اللا تاعالا ءوزى رەتتەپ بەردى. ءبىر رەت ەمەس، كوپ رەت شارۋاسى وسىلاي اللانىڭ قالاۋىمەن شەشىلدى. ءمۇميننىڭ ءىسىن اللا وڭعارادى دەگەن وسى. جۇما تاڭى قانداي نۇرلى!

نۇرحالىق ابدىراقىن

Abai.kz