ءبىزدىڭ بالالىق قازىرگى كىشكەنتايلارىڭ بالالىق شاعىمەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى. كەڭەس ۇكىمەتى ىدىراپ، ون بەس وداقتاس مەملەكەت ەكونوميكالىق ءھام ساياسي ىرگەسىن ەندى قالاپ جاتقان كەز. ىرگە قالاۋ وڭاي ەمەس. ۇنەمدەۋ  ماقساتىندا جارىق كۇندە سونەدى. ماي شاممەن وتىرىپ ساباق وقىعان ءساتىمىز دە بولدى. اندا-ساندا جارق ەتە قالعان ەلەكتر جارىعىنا قۋانىپ مۋلتفيلم كورۋشى ەدىك. كورمەسەك، ول دا جوق. سەبەبى ەندى عانا ەلەكتر قۋاتىنا قول جەتكىزگەن ۇلكەندەر ەلدەگى بولىپ جاتقان جاڭالىقتاردى كورىپ قالعىسى كەلەتىن. كۇل-تالقانى شىققان كەڭەس ۇكىمەتىنەن كەيىنگى جاڭا ۇكىمەتتەن جۇباتار ءسوز ەستىگىسى دە  كەلەدى. وسىلايشا ءبىزدىڭ بالالىق ءوتىپ جاتتى. ال قازىر شە؟ قازىر بالالارعا ارنالعان ءبۇتىن ءبىر ارنا بار. قازاقتىلدى وتباسىنىڭ بالالارى رەتىندە ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ كىشكەنتايلارى دا «بالاپان» ارناسىن تاماشالايدى. جۇمىستان كەيىنگى ۋاقىتتاردا ولارمەن تىلدەسە قالسام، «بالاپان» ارناسىنان ايتارلىقتاي تاربيە الىپ جاتقانىنا كوزىم جەتەدى. ءتاتتى تاماق ازىرلەسەم، بىردەن ءدامدى دەپ تاعىرقانادى دا، سول ءسوزدىڭ اعىلشىنشاسىن ايتادى. ونى قايدان بىلەسىڭ دەسەم، «دارا» دەگەن مۋلتفيلمنەن ۇيرەندىم دەپ جاۋاپ قايىرادى. تاعى وسىنداي جان سۇيسىنەرلىك سوزدەردى ەستىپ، بالالارىمدى تولىقتاي «بالاپان» ارناسىنا تابىستاپ قويعانمىن عوي. بىراق دەمالىس كۇنى بالالارىممەن وتىرىپ اتالمىش ارنانى كورىپ، كوڭىلىم سۋ سەپكەندەي باسىلدى.  راس، ارنادا بالالارعا ارنالعان تانىمدىق باعدارلامالار دا جەتەرلىك.

الايدا «ميانىڭ ەرتەگى الەمى» دەپ اتالاتىن مۋلتفيلمدەگى پىراقتى سالعان سۋرەتشىلەرگە ابدەن رەنجىدىم. جىلقى جانۋارىن وسىنشالىقتى قورلاۋعا بولا ما؟  بۇل مۋلتفيلم – الەمنىڭ بارلىق كىشكەنتاي كورەرمەندەرىنىڭ كوڭىلىنەن شىققان.  ءتىپتى ونداعى كەيىپكەرلەردىڭ وبرازىندا ويىنشىقتار دا جاسالىنىپ ۇلگەرىپتى. نيدەرلاندى، گەرمانيا، يتاليا، كانادا ەلدەرىنىڭ ءونىمى بولىپ تابىلاتىن مۋلتيتوپتامانى ; بيلل سپيرس, Neschet Al Zubaidi, كلودەتت ليللي سىندى سۋرەتشىلەر سالعان ەكەن. مەنىڭ ويىمشا، بۇل سۋرەتشىلەر ومىرىندە جىلقى جانۋارىن ءوز كوزدەرىمەن كورمەگەن سىڭايلى. سەبەبى ەرتەگىدەگى جىلقىلاردىڭ بارلىعى اشا تۇياقتى. سونىمەن قاتار، قۇيرىعى دوڭىزدىكىنە ۇقسايتىنداي.

مىناۋ جىلقى نەگە اشا تۇياقتى؟ مۇمكىن قيال-عاجايىپقا تولى مۋلتفيلم بولعاندىقتان دوڭىزدىڭ قۇيرىعىن، جىلقىنىڭ باسىن، سيىردىڭ اياعىن تاڭداپ الىپ، جاڭا ءبىر جانۋار جاساعان شىعار دەگەن دە ويعا كەلدىم.

بىراق مۋلفيلمدەگى  پەرى ميانىڭ ءوزى «جىلقىلاردىڭ» اراسىندا تۇرىپ: «جىلقىلار قاۋىپ تونگەندە ءبىر-بىرىنە جەر تارپىپ بەلگى بەرەدى»،-دەپ ايتتى. سوندا ءبىر ءۇيىر جىلقى (بارلىعى اشا تۇياقتى) مەن ۇشاتىن ونچاو جەر تارپىدى. ۇشاتىن جىلقى تۋرالى اڭىزعا قازاقى تانىم دا كەندە ەمەس. ءبىز ونى پىراق  دەپ اتايمىز. بالا كەزىمىزدەن باتىستىق  ەدينوروگتاردىڭ  دا سۋرەتتەرىنە ءتانتى بولىپ وستىك قوي.

ولاردىڭ  دا سۋرەتتەرىندەگى تۇياقتارى اشا ەمەس ەدى. اتالمىش مۋلتيەرتەگىدەگى جىلقىلار ءبىزدىڭ تانىمىمىزداعى جىلقىنىڭ ارەكەتىن جاسايدى. شابادى، كىسىنەيدى، جەر تارپيدى، وسقىرىنادى. ءدال جىلقى سەكىلدى قيمىل-ارەكەت  ەتەدى. سوندا لوگيكا قايدا؟ انانداي جالپيعان اشا تۇياقپەن ءدال جىلقى سەكىلدى شيراق قيمىلداپ، جىلدام شاۋىپ ءوتۋ مۇمكىن بە؟ لوگيكانى دا بىلاي ىسىرىپ قويالىق، ونسىز دا جىلقى كورمەي ءوسىپ جاتقان  كوشپەندىلەردىڭ  بۇگىنگى ۇرپاقتارىنا اشا تۇياقتى جىلقى جانۋارىن كورسەتۋ قيانات ەمەس پە؟ جىلقىنىڭ كىسىنەگەنىن «ايقايلادى» دەپ، ءمىندىم دەگەندى «وتىردىم»، جال دەگەندى «شاش» دەپ ايتاتىن كوپ بالانى كورىپ ءجۇرمىن. وزىق ۇلگىدە جاسالعان ءمۋلتيونىم بولسا دا، ءبىزدىڭ ۇلتتىق تانىمىمىزعا جات دۇنيەنى ءبىز ۇرپاعىمىزعا ۇسىنباۋعا ءتيىس ەدىك. قالا بەردى،  بارىنەن بۇرىن جىلقى مالىن قولعا  ۇيرەتىپ، ادام ءومىرىنىڭ سەرىگىنە اينالدىرعان ءبىزدىڭ بابالارىمىز ەدى عوي. ءبىزدىڭ اتقا قونعان ءور رۋحتى بابالارىمىزدى كورگەندە باتىس « كەنتاۆر كەلە جاتىر»،- دەپ دۇرلىگۋشى ەدى.

ەندى جىلقى تۋرالى ءاپسانانى  ولار بىزگە باسقاشا تۇسىندىرەتىن زامان تۋىپتى. تامىرىمىزدان الشاقتاعانىمىز سونشا، اشا تۇياق تۇلپار كورسەك، بويمىزدى ۇرەي بيلەمەيتىن بولىپتى. قىسقاسى قازاق پەن جىلقى ۇعىمى دا بىرىنەن ءبىرى الشاقتاپ بارادى ەكەن. ءبىزدىڭ ءتىلىمىزدىڭ قولدانىس اياسى تارىلىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزگە عانا قاۋىپ ءتونىپ تۇرعان جوق ەكەن. ءبىزدىڭ قانىمىزدا تۋلاعان تۇلپار-رۋحىمىزدىڭ بىتىك تۇياعى قارس ايىرىلىپ ءتۇسىپتى عوي.

اينۇر تولەۋ

Abai.kz