بەك داتۇلى. ءبىز كىممەن سوعىسۋىمىز كەرەك؟
ءبىزدىڭ بيلىك اۋىز تولتىرىپ ماقتانعاندا «شۇكىرشىلىك، قيىن بولسا، دا، اش بولساق تا، ايتەۋىر سوعىستان امانبىز» دەگەندى ءجيى ايتادى. سوندايدا ءتاۋبا دەيسىڭ. ەلىمىز امان، اسپانىمىز تىنىش. ايتەۋىر توتەننەن ءتونىپ كەلگەن جاۋ جوق. «ەنشاللا» دەپ ەسىنەپ وتىرا بەرەمىز. ەسىنەپ وتىرىپ ءتىلىمىزدىڭ تۇتاستىعىنا سىزات، ءدىنىمىزدىڭ دىڭىنە قۇرت ءتۇسىپ جاتسا دا مىڭق ەتپەيمىز. نەسى بار، سوعىس بولماسا بولعانى. مىڭ بولعىر بيلىكتىڭ بيلىگى باياندى بولسىن. بۇل بيلىك بولماسا، ءتىلىمىزدى تىلىمدەمەسەك، ءدىنىمىزدى دىڭكەلەتپەسەك، رۋحىمىزدى ءتۇسىرىپ، نامىسىمىزدى جەر قىلماساق سوعىس بولىپ كەتەدى ەكەن-اۋ. قۇداي ساقتاعاندا حالقىمىزدىڭ ءبىرازى شوقىنىپ، ءبىرازى سوپى بولىپ، بىرقاتارى «ۋسامالاتىپ» ۇرانداتىپ، كەيبىرەۋى جەبىرەيگە جەرلەس بولىپ، وڭگە ءبىرى بۋددامەن ەلدەس بولىپ ايتەۋىر كوپ ءدىندى مەملەكەت دەگەن اتاعىمىزدى دۇركىرەتىپ تۇرمىز. ويتپەسەك بولمايدى. سوعىس بولىپ كەتەدى. شەنەۋنىك بىتكەن ءشالتيىپ، جەمقورلىقتىڭ جولى بولىپ، الاياقتاردىڭ ايى وڭىنان تۋىپ تۇر. ولارعا ءتايت دەۋگە بومايدى. ويتكەن... سوعىس بولىپ كەتەدى.
ءبىزدىڭ بيلىك اۋىز تولتىرىپ ماقتانعاندا «شۇكىرشىلىك، قيىن بولسا، دا، اش بولساق تا، ايتەۋىر سوعىستان امانبىز» دەگەندى ءجيى ايتادى. سوندايدا ءتاۋبا دەيسىڭ. ەلىمىز امان، اسپانىمىز تىنىش. ايتەۋىر توتەننەن ءتونىپ كەلگەن جاۋ جوق. «ەنشاللا» دەپ ەسىنەپ وتىرا بەرەمىز. ەسىنەپ وتىرىپ ءتىلىمىزدىڭ تۇتاستىعىنا سىزات، ءدىنىمىزدىڭ دىڭىنە قۇرت ءتۇسىپ جاتسا دا مىڭق ەتپەيمىز. نەسى بار، سوعىس بولماسا بولعانى. مىڭ بولعىر بيلىكتىڭ بيلىگى باياندى بولسىن. بۇل بيلىك بولماسا، ءتىلىمىزدى تىلىمدەمەسەك، ءدىنىمىزدى دىڭكەلەتپەسەك، رۋحىمىزدى ءتۇسىرىپ، نامىسىمىزدى جەر قىلماساق سوعىس بولىپ كەتەدى ەكەن-اۋ. قۇداي ساقتاعاندا حالقىمىزدىڭ ءبىرازى شوقىنىپ، ءبىرازى سوپى بولىپ، بىرقاتارى «ۋسامالاتىپ» ۇرانداتىپ، كەيبىرەۋى جەبىرەيگە جەرلەس بولىپ، وڭگە ءبىرى بۋددامەن ەلدەس بولىپ ايتەۋىر كوپ ءدىندى مەملەكەت دەگەن اتاعىمىزدى دۇركىرەتىپ تۇرمىز. ويتپەسەك بولمايدى. سوعىس بولىپ كەتەدى. شەنەۋنىك بىتكەن ءشالتيىپ، جەمقورلىقتىڭ جولى بولىپ، الاياقتاردىڭ ايى وڭىنان تۋىپ تۇر. ولارعا ءتايت دەۋگە بومايدى. ويتكەن... سوعىس بولىپ كەتەدى.
ءتىلىم دەپ جىلاساڭ، ءدىنىم دەپ مۇڭايساڭ، ەلىم دەپ ەگىلىپ، جەرىم دەپ توگىلىپ، حالقىم دەپ قاپالانساڭ لاپ ەتكەلى تۇرعان ول نە قىلعان سوعىس، سونشاما؟!. ءتىلىمىزدى، ءدىنىمىزدى، ەلىمىز مەن جەرىمىزدى وسىنداي ءمۇساپىر كۇيگە تۇسىرگەنشە سوعىسىپ قىرىلىپ-اق قالعانىمىز دۇرىس شىعار. بىراق، كانە، كىممەن سوعىسامىز؟ كانە، كىم ول ەلدىگىڭدى ۇلىقتاساڭ، ءتىلىڭدى ارداقتاساڭ، ءدىڭىڭدى سالماقتاساڭ قارۋ الا جۇگىرەمىن دەپ وتىرعان؟ سىرتتان كەلگەن جاۋ جوق. ىشتەن شىققان جاۋ تاعى كورىنبەيدى. بالكىم «كوپ ۇلتتى» مەملەكەتىمىزدەگى قازاقتىڭ سۋىن ءىشىپ، ءدامىن تاتىپ جۇرگەن ءتۇرى باسقا، تىلەگى ءبىر اعايىن با؟
نيكولاي – زەينەتكەر. ارا-تۇرا ەسكى «جيگۋليىمەن» ارى-بەرى ادام تاسيدى ەكەن. مەن جولاۋشى، ول شوپىر. اڭگىمەلەسىپ كەلەمىز. الماتىعا ءۇش جاسىندا كەلىپتى. قالادا وسسە دە قازاقشا زىرلاپ تۇر. اڭگىمەمىز شەنەۋنىكتەر شەكىرەيىپ قارايتىن مەملەكەتتىك تىلدە ءوربىدى. «مەن بىزدە سوعىس بولۋى مۇمكىن دەگەن ءسوزدى تۇسىنبەيمىن. ءويتىپ ءبىزدى قورقىتپاسىن. ورىستار قازاقتاردىڭ ءوز تىلىندە سويلەپ، ءوز ءدىنىن ۇستانۋىنا نەگە قارسى بولۋىمىز كەرەك. كەرىسىنشە قۋانا قولدايمىز. قازاقتار مەملەكەتتىڭ نەگىزىن قۇراۋشى ۇلت. سوندىقتان ءبىز مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋىنا قۇرمەتپەن قارايمىز. مىنە، مەن جاسىم جەتپىسكە جاقىنداعان ورىستىڭ شالى سەنىمەن قازاقشا سويلەسىپ وتىرمىن. ەگەر ءبىز سوعىستى قالاساق سەن ەكەۋىمىز وسىلاي سۇحباتتاسىپ، سىيلاسىپ وتىرار ما ەدىك. قيىس باسساڭ سوعىس بولادى دەگەن ءسوز حالىقتى ۇركىتۋ ءۇشىن ادەيى ايتىلادى. سەندەردى بىلمەيمىن، ءوز باسىم جامان كەمپىر-كەپشەكپەن وسى ماسەلە ءۇشىن كۇنىنە ءجۇز ۇرىسامىن. زەينەتاقىسى نانىنا جەتپەي ءجۇرىپ ساياسات سوعادى. سوعىس بولماسا ەكەن، ەلىمىزدەگى تۇراقتىلىق ساقتالسىن، ۇلتتار دوستىعى ۇزاعىنان بولسىن دەپ كوسىلەدى. ءوي-ءدويت دەگەن. اركىم-اركىم ۇيىنە قارۋ ۇستاپ، قاندى قىرعىنعا دايىندالىپ وتىرعانداي. كوردىڭ بە، بالام، جۇرتتى جوق جالماۋىزبەن قالاي قورقىتىپ قويعانىن. كەرىسىنشە، مەمەلكەتتىك تىلگە قۇرمەت كورسەتىلمەيتىن، ەگەمەندىگىن ارداقتاي المايتىن ەلدىڭ ەرتەڭى بۇلىڭعىر، بولاشاعى بايانسىز بولارى داۋسىز. سوندىقتان، مەنىڭ ويىمشا، قازاق ءتىلىن دامىتىپ، ونىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ قازاقتارعا عانا ەمەس، قازاقستاندى مەكەن ەتكەن بارشا ۇلتقا سىن بولىپ تۇر. سوندىقتان ءتىل، ءدىن، ۇلتتىق بولمىس پەن رۋحانيات تۋرالى وتكىر ماسەلە كوتەرۋدىڭ سوڭى قاقتىعىسقا ۇلاسادى دەۋ اقىلعا سىيمايتىن اقىماقتىق».
ءيا، راسىندا وسى ءبىز كىممەن سوعىسۋىمىز كەرەك؟!