ەر جاباي باتىر ەلەۋسىز قالدى
الدىمەن اقپاراتتى جازايىن. الماتىدا وسىدان 300 جىل بۇرىن ءومىر سۇرگەن ەر جاباي باتىردىڭ رۋحىنا ارناپ اس بەرىلدى. عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا ءوتتى. تاريحشى عالىمدار مەن قالامگەرلەر باس قوسقان جيىن تاقىرىبى – «تىككەن تۋى جىعىلماعان ەر جاباي». ەر جاباي باتىردىڭ 338 جىلدىعىنا ورايلاستىرىلعان جيىندا باتىردىڭ جوڭعار شاپقىنشىلىعى كەزىندەگى ەرلىكتەرى ەگجەي-تەگجەيلى باياندالدى. راس، تاريحشىلار ءۇشىن ەر جاباي باتىر ءجىتى زەرتتەلمەگەن تاقىرىپ. دەسە دە، حاس باتىردىڭ ەرلىگى بۇقار جىراۋ، تاتىقارا، ۇمبەتەي، شال اقىنداردىڭ جىرلارىندا كەزدەسەدى. ەر جاباي قانجىعالى قارت بوگەنبايدىڭ سەرىگى، ابىلاي حاننىڭ تىرەكتى باتىرلارىنىڭ ءبىرى بولعان. ول تۋرالى كەيىنىرەك جازامىز.
سونىمەن، الماتىداعى القالى جيىندا نە ايتىلدى؟ ايتايىق... ەندى ەكى جىلدان كەيىن ەر جاباي باتىردىڭ 340 جىلدىعى تويلانادى. ءدۇبىرى دۇنيەگە ەستىلەتىن تويدىڭ جايى وسى جيىندا تالقى بولدى. ۇسىنىستار ايتىلدى.
ەر جابايعا ەسكەرتكىش ورناتۋ كەرەك
مىسالى، ەر جاباي باتىرعا ەلىمىزدىڭ بىرقاتار قالالارىندا ەسكەرتكىش ورناتۋ ۇسىنىلدى. قايدا؟ قىزىلجار، استانا سەكىلدى قالالاردا. نەگە؟ تاريحي دەرەكتەردە ەر جاباي قارابيۇلى 1680 جىلى قازىرگى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىنىڭ تەرريتورياسىندا دۇنيەگە كەلگەن دەپ جازىلادى.
- باتىردىڭ جەرلەنگەن جەرىن انىقتاپ، مازار تۇرعىزۋ;
- باتىر جاباي قارابيۇلىنىڭ اتىنا كوشە بەرۋ;
- قر قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ ورتالىق مۇراجايىنا ەر جاباي قارابيۇلىنىڭ جەكە بۇيىمدارىن، قۇرال-سايماندارىن قويۋ; (باتىردىڭ كەيبىر زاتتارى ونىڭ تىكەلەي ۇرپاقتارىندا ساقتاۋلى)
- باتىر اتىندا قوعامدىق ور قۇرۋ; (اتالعان قور جاباي باتىر تۋرالى دەرەكتەردى توپتاستىرۋمەن اينالىسادى)
- قازاقستان تاريحى جانە ولكەتانۋ وقۋلىقتارىنا ەنگىزۋ، جوو تاريح جانە ادەبيەت ماماندىقتارى بويىنشا جاباي باتىر ەرلىگىن زەرتتەۋ ماگيسترلىك جانە دوكتورلىق ديسسەرتاتسياعا تاقىرىپ رەتىندە بەكىتۋ، جوو ستۋدەنتتەرىنە «جاباي باتىر اتىنداعى ستيپەنيا» تاعايىنداۋ، ەر جاباي تۋرالى دەرەكتەردى جيناپ، رەسپۋبليكالىق باسىلىمداردا جاريالاۋ;
- عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا ماتەريالدارىن جيناق ەتىپ شىعارۋ ۇسىنىلدى.
اتالعان جيىنعا جازۋشى، ەۋرازيا جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى ءجادي شاكەنۇلى، اقىن، حالىقارالىق الاش سىيلىعىنىڭ يەگەرى ابۋباكىر قايران، اقىن، قر مادەنيەت قايراتكەرى الماس احمەتبەكۇلى، زيابەك قابۋكي-شوقان، ءنابيجان مۇقامەتxانۇلى، ۋاتقان ءسايپىل، ءابدىلدا سالىقباي، ايبىن اۋباكىر سەكىلدى ەسىم-سويى ەلگە بەلگىلى ازاماتتار مەن جاباي باتىر ۇرپاقتارى قاتىستى.
ءار قازاقتىڭ ارعى تەگىن سۇراساڭ، ءبىر باتىر شىعادى
ءبىز ىلكىدەن ۇلتتى قاسىرەتتەن قۇتقارار تولاعاي تەكتى ءبىر ۇلدى، باتىردى ىزدەيمىز. باتىردىڭ رۋحىنا ءتاۋ ەتەمىز. قۇدايدان سۇرايمىز. قۇداي دا بىزگە ءبىز سۇراعان الىپتاردى اياماي بەرگەن. قازاق دالاسىندا باتىرلاردىڭ كوپ بولۋى – ونىڭ سول كەزدەگى گەوساياسي ورنالاسۋىنا جانە ستراتەگيالىق سوعىس جاعدايى وراسان زور ىقپال ەتكەنى راس. XVIII عاسىردا قازاق ەلىنىڭ قاي تۇكپىرىندە بولماسىن، باتىرلارىمىز ەل مەن جەردى قورعاۋ جولىندا شايقاسقان. قازاقستان اۋماعىنداعى مىڭداعان، ءتىپتى ون مىڭداعان باتىر بار دەسە تاڭ قالمايمىز. ويتكەنى، ءاربىر قازاقتىڭ ارعى تەگىن سۇراساڭ، مىندەتتى تۇردە ءبىر باتىردىڭ ەسىمىن كەزدەستىرەسىز. ول زامان جاۋگەرشىلىك زامان ەدى.
ۇلى دالادا ءاربىر ەر ادام جاۋىنگەر بولۋى مىندەتتى. باسقاشا بولۋى مۇمكىن ەمەس ەدى. بۇل تۋرالى ءحىح عاسىردىڭ باسىندا قازاقستاندا بولعان يا.گاۆەردوۆسكي: «اسكەري ءىس قىرعىزدار (قازاقتار – اۆتور) ءۇشىن ىزگىلىكتى كاسىپ، سوندىقتان دا ونىمەن بۇكىل حالىق اينالىسادى (!) قارۋدىڭ ءمانىسىن بىلەتىندەردىڭ سەمسەرى، ەڭ بولماعاندا پىشاعى بولۋى ءتيىس جانە رۋ باسىلارى شاقىرعان بويدا جاساققا كەلىپ قوسىلۋى قاجەت»،-دەپ جازدى.
قارۋى بولۋى كوشپەلىلەردىڭ اراسىندا وتە بەدەلدى جانە قۇرمەتتى دەپ سانالعان. مىسالعا قارۋسىز قازاقتى قۇرىلتايعا كىرگىزبەيتىن. ولاردىڭ داۋىس بەرۋ قۇقىعى بولمادى، بۇل دالالىقتار ءۇشىن نامىسقا تيەتىن ماسقارا بولىپ سانالعان.
حح عاسىردىڭ باسىنداعى بەلگىلى قازاق زەرتتەۋشىسى قوشكە كەمەڭگەرۇلىنىڭ پىكىرىنشە، «قارۋى بار ءجاسوسپىرىم وزىنەن جاسى ۇلكەن بولسا دا، قارۋسىز ادامعا ورىن بەرمەگەن». دالا جاعدايىندا تۋعان جەردى قورعاۋعا تۋرا كەلدى، قارۋلى ادام جانە ونى ەپتى پايدالانا بىلەتىن ادام قۇرمەتكە لايىق بولدى.
بۇل تۋرالى سول ءداۋىردىڭ باسقا دا زەرتتەۋشىلەرى اتاپ كورسەتەدى، ماسەلەن، ل.مەيەر: «حالىق جيىنىندا قارۋسىز ادامنىڭ داۋىس بەرۋ قۇقىعى بولعان جوق» دەپ جازادى.
وسى ويلاردى سارالاي وتىرىپ، وسكەلەڭ ۇرپاق جانە كاسىبي تاريحشىلار وسىنداي اقتاڭداققا تولى باتىرلار زامانىن زەرتتەۋدى قولعا الۋى كەرەك دەپ ويلايمىز. سوندىقتان دا جوعارىداعى ەر جاباي باتىر ەرلىكتەرى تۋرالى كونفەرەنتسيادا ۇسىنىلعان ۇسىنىستار ورىندى ءھام ورىندالۋى ءتيىس، ارينە.
سونىمەن ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان ەر جاباي كىم؟
جاباي باتىر قارابيۇلى 1680 جىلى قازىرگى سقو، جامبىل وبلىسىنىڭ اۋماعىندا دۇنيەگە كەلگەن. قانجىعالى قارت بوگەنبايدىڭ سەرىگى، ابىلاي حاننىڭ تىرەكتى باتىرلارىنىڭ ءبىرى بولعان. ول كەرەيدەن شىققان قوجابەرگەن مەن ونىڭ ءىنىسى داستەم سارداردان ءتالىم العان. ورتا جۇزدە اباق كەرەي، كونساداق رۋىنان شىققان دەيدى.
جاباي باتىردىڭ ەسىم-سويى بىرقاتار تاريحي جىر-داستاندار مەن كوركەم شىعارمالاردا، عىلىمي ەڭبەكتەردە كەزدەسەدى. ەندى سولاردىڭ ءبىرسىپىراسىنا توقتالايىق...
پروفەسسور زۋفار سەيتجانۇلى ءوزىنىڭ عىلىمي ماقالاسىندا «جانىبەك باتىر جاۋ (قالماق) قورشاۋىندا قالعان كەزدە قازاقتار قاراپ تۇرماي لاپ قويادى. جاپپاي شايقاس باستالادى. بۇل شايقاستا جانىبەك عانا ەمەس، قابانباي، بوگەنباي، ولجاباي، ەر جاباي سەكىلدى باتىرلار ەرلىك كورسەتتى», دەپ جازىپتى.
ەر جاباي تۋرالى بۇقار جىراۋ دا جازعان ەكەن. «بۇدان بۇلاي ءيسى قازاق ابىلايدىڭ تۋى استىندا جينالۋى كەرەك، - دەدى بۇقار جىراۋ. -ابىلاي قول استىنداعى ەلىن قورعاۋعا ءتيىس. ول قورعاماسا بوگەنباي، جاباي، سارى سىندى باتىرلار بار. سولار قورعايدى...بۇل ارادا سەندەر ازىرگە قازاق جەرىنىڭ بارلاۋشىلارى عانا بولىپ قالا تۇراسىڭدار.» ءىلياس ەسەنبەرلين. كوشپەندىلەر. 2-كىتاپ. 3-ءبولىم. 464-بەت.
ەر جابايدىڭ ەسىمى سارىشۋاش جىراۋدىڭ تولعاۋىندا دا ايتىلادى. قازاق-قالماقتىڭ جاۋگەرشىلىك زامانىندا ۇيسىندە سارىشۋاش جىراۋ دەگەن كورىپكەل اۋليە وتكەن. قابانباي باتىردىڭ ناۋقاسى سال تارتىپ جاتىر دەگەندى ەستىپ، سارىشۋاش شەشەن ەلىنىڭ يگى جاقسىلارىن ەرتىپ، كوڭىلىن سۇراۋعا بارادى. سوندا وسى تولعاۋدى ايتادى: «ۋا، قابانباي، كوزەلىم!»
ۋا، قابانباي، كوزەلىم،
ەسكىدەن قالعان كوز ەدىڭ.
جاقسى مەن جايساڭ جينالسا،
جىلقىدا قىلاڭ، بوز ەدىڭ....
****
كوگۇن دەگەن ءبىر زاڭعار،
كەزەگىنە العاندا...
ۇركەر مەن ايداي توعىسىپ،
قىلىش، نايزا قاعىسىپ،
جەكپە-جەك ۇرىس سالعاندا،
بۇدان دا جان قالماس دەپ،
قالىڭ قازاق قايعىرىپ،
كۇدەر ءۇزىپ قالعاندا...
جاساعان يەم جار بولىپ،
قاپىسىنا كەلتىرىپ،
ەر كوگۇندى ءولتىرىپ،
تاۋاسار سىندى باتىرىڭ،
باسىن كەسىپ العاندا،
ماتايداعى مايلىباي،
قاسقاراۋدا مولداباي،
دۋلاتتاعى ەر بوكەي،
ءتاتتىباي مەن ولجاباي،
كەرەيدەگى ەر جاباي،
كوكجارلى باراق، تۇرسىمەتباي،
كوتەرىلىپ كوپ قازاق،
اتا ارۋاعىن شاقىرىپ،
ايقاي-سۇرەڭ سالعاندا،
قاراكەرەي قابانباي،
تۋ تۇبىندە تۇرعانسىڭ... جازىپ العان تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ابدىكەرىم حاسەنوۆ. https://abai.kz/post/13860
ەر جاباي قازاق-قالماق سوعىسىنىڭ قاھارمانى. قازاقتىڭ اسكەرباسىلارىنىڭ ءبىرى.
«جاباي 1715-1758 جىلدار ارالىعىندا جوڭعار-قالماق باسقىنشىلارىنان جانە ەدiل سىرتىنداعى قالماق شاپقىنشىلارىنان، تۇرiكپەن فەودالدارىنان تۋعان حالقىن، ونىڭ جەر-سۋىن قورعاۋ جولىنداعى ازاتتىق سوعىسقا بەلسەنە قاتىسىپ، ۇلكەن ەرلiكتەر كورسەتiپ، باتىر، مىڭباسى، ساردار دەگەن اسكەري اتاقتارعا يە بولىپتى», دەپ جازادى اباي تاسبولاتوۆ. «ەر ەسىمى ەل ەسىندە». http://el.kz/kz/news/archive/%D0%B1%D0%B0%D2%9B%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B-%D0%B1%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%80-%D0%BC%D0%B5%D0%BD-%D0%B4%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5%D0%BD-%D0%B1%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%80
ەر جاباي قارابيۇلىنىڭ ەرلىكتەرى قوجابەرگەن جىراۋدىڭ «ەلىم-اي» جىرىندا باياندالادى.
قارابيۇلى ەر جاباي
جيىرما التىدا جاسى بار.
قىرىلعان ەلگە جانى اشىپ
جاۋعا شاپتى ايانباي.
دۇشپانداردى تويتاردى
تىككەن تۋى جىعىلماي، – دەپ جىرلادى. سونىمەن قاتار جابايدىڭ ەرلiكتەرiن بۇقار، تاتiقارا، ۇمبەتەي، جانكiسi (كەرەي), جاناق (بiرiنشi), كوتەش، شال، سالعارا اقىندار دا جىرلاپتى.
ەر جاباي قارابيۇلى تۋرالى ەر جانىبەك بەرداۋلەتۇلى تۋرالى تاريحي دەرەكتەردە دە جازىلعان ەكەن.
«جانىبەك سارىسۋ بويىنداعى 125 جاستاعى ابىزدىڭ باتاسىن الىپ، تورعاي، توبىل، ەسىلدى باسىپ، ەلىنە قايتىپ كەلە جاتقاندا جول-جونەكەي ات شالدىرىپ وتىرعان ەكى كىسىگە جولىعادى. ولار - قاراكەرەي قابانباي مەن قانجىعالى بوگەنباي باتىرلار ەكەن. ەكى باتىر ءجون سۇراسقاننان كەيىن، قالماقتىڭ حانى قورالداي ەلگە تىنىشتىق بەرمەگەندىكتەن حان ابىلاي جاساق جيناپ جاتقانىن ايتادى. ءسويتىپ، جانىبەك تە باتىرلارمەن بىرگە جاساققا قوسىلادى. مىنە، وسى توپتا باعانالى بارلىباي، شۇبار تۋلى جاۋلىباي، نايمان باراق، سۇيىندىكتەن ولجاباي، ۋاقتان بارماق باتىر، كەرەيدەن شاقاباي مەن ەر جاباي، شىڭعىر باتىر، مالايسارى، وجەت تۋعان وتەگەن بولعان» دەلىنەدى. باياحمەت جۇماباي. «بەس قيسسانىڭ بەرەرى – باتىردىڭ بيىك بەدەلى». http://kerey.kz/?p=2515
«1729 جىلدىڭ سوڭىنان باستالعان سوعىس، 1730 جىلدىڭ كوكتەمىندە جوڭعار اسكەرلەرىن تاعى دا ويسىراتا جەڭدى. جانىبەكتىڭ جاس باتىر اتانا باستاعان كەزىندە دە ونى ۋاق پەن كەرەيدىڭ ايگىلى باتىرلارىنىڭ تاربيەسىنە العانى جايىندا ءار ءتۇرلى اڭىز بار. ارعى جاعى ەر كوكشە، ەر قوساي، سارتوقاي، جانات، سامەنبەتتەردەن باستالعان سول ەرلىك ونەگەسىنىڭ جالعاۋشىلارى – ۋاق بارماق باتىر، كەرەي شاقاباي، باراق، جاباي, بوتاعارا باتىرلار جانىبەككە ءارى ۇستاز، ءارى اعا بولعان دەسەدى». ءجادي شاكەنۇلى، «جانىبەك باتىر» دەرەكتى زەرتتەۋلەر. 2014 جىل، الماتى.
«1723 جىلى «اقتابان شۇبىرىندىدا جوڭعارلار ەڭ الدىمەن وزدەرىنە تىرناعى كوپ باتقان جاباي باتىردىڭ ەلىن، بىلايشا ايتقاندا، كونساداق اۋىلدارىن ۋىتتانىپ كەلىپ ەرەكشە قاتتى شابادى. جاۋگەرشىلىك كەزىندە جاباي باتىر ءوزى تاشكەنت جاققا جولاۋشىلاپ كەتىپتى. جاباي قايتا ورالعاندا ەلىنەن ارەڭ بەس اق ءۇي قالعان ەكەن. جاباي باتىرعا كوڭىل ايتا بارعان جانىبەك باتىرعا جاباي باتىردىڭ ايەلى باتىردىڭ ءتول اتى كوكتوقالدى مىنگىزەدى. كەيىنگى بىرنەشە جورىقتا وسى كوكتوقال اتپەن جانەكەڭ جەكپە جەككە شىققان ەكەن دەسەدى». بۇل جازۋشى ءشامىس قۇمارۇلىنىڭ جازعانى. «قازاق تاريحىنداعى ايگىلى ادامدار سەرياسىمەن» شىققان «ەر جانىبەك» اتتى دەرەكتى زەرتتەۋ كىتابى. 50-60 بەتتەر.
ءجادي شاكەنۇلى، جازۋشى، ەۋرازيا جانە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى:
-جوڭعار شاپقىنشىلارى قازاق دالاسىنا العاش باسىپ كىرگەن 1711-1723 جىلدارداعى جوڭعارلاردىڭ التى-جەتى دۇركىن سۇراپىل شابۋىلىن ەسكە الار بولساق، سول شابۋىل كەزىندە جاباي باتىردىڭ 30-40 جاستاعى دەر شاعىندا، اقىلى مەن قايراتىنىڭ كەمەلدى شاعىندا بولعانىن بىلەمىز. بۇل جايىندا قىتايدا، شىڭجاڭدا، موڭعوليادا جازىلعان ادەبيەتتەردە بۇرىن كوپ ۇشىراساتىن. سونىڭ باستىلارىن اتاپ كەتەر بولساق، جاباي باتىر ەرلىكتەرى جايىنداعى اڭىز-ءافسانالار جانە ناقتىلى تاريحي-دەرەكتەر تاريحشى اسقار تاتانايۇلىنىڭ، جازۋشى قىتاي مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى ءشامىس قۇمارۇلىنىڭ جانە موڭعوليالىق جازۋشى سۇلتان تاۋكەيۇلىنىڭ ەڭبەكتەرىندە كەزدەسەدى.
زيابەك ەرمۇحانۇلى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور:
- سوڭعى ۋاقىتتا جەرگىلىكتى باق-تار مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە "قازاقتاردا باتىر كوپ، جوق جەردەن باتىر جاساپ الادى", دەگەن پىكىر ءجيى ايتىلىپ، جازىلىپ ءجۇر. نەگىزى قازاقتا باتىر كوپ بولعاندىقتان ەلىمىز وسىنداي دەڭگەيگە جەتىپ وتىر دەپ ەسەپتەيمىن. قازاق باتىرىن زەرتتەپ، زەردەلەۋدەن شارشاماۋ كەرەك، جالىقپاۋ كەرەك. عىلىمي كونفەرەنتسيالاردىڭ ۇيىمداستىرىلۋى جاقسى عوي، ارينە، بىراق عىلىمي دەسسەرتاتسيا نە مونوگرافيا جازىلىپ، زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلمەي تاقىرىپ تاريحتا بەكىتىلمەيدى. الداعى ۋاقىتتا ەر جاباي تۋرالى عىلىمي موناگرافيا جارىق كورەدى. وسىعان ۇقساس زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى كوبەيسە، جاباي باتىردىڭ اتى ولمەيدى.
ءتۇيىن. الاتاۋدىڭ قوس ەتىگەن ەمەن جايلاعان قازاق پەن قىرعىزدى ايتامىز، ءبىز. مىنە، سول قىرعىز تۋعاندار «ماناسىمەن» مىقتى. رۋحى ءھام قۋاتى سول «ماناس» جىرىندا جاتىر. «ماناس» جىرىن ساي-سۇيەكتى سىرقىراتىپ تولعاعاندا ەڭكەيگەن كارىسى دە، ەڭبەكتەگەن بالاسى دا تەڭسەلىپ كەتەدى. قىرعىزدىڭ گەنەتيكالىق كودى مىڭ جىلدان بەرى جىرلانىپ كەلە جاتقان «ماناستا».
ارقايسىسىنىڭ ەرلىگى داستان بولارلىق باتىرلار بىزدە دە بار. قازاقتا مىڭداعان، ون مىڭداعان باتىر بار. ءبىز سولاردىڭ قايسىسىن ءتيىستى دەڭگەيدە ۇلىقتاپ جاتىرمىز؟ ءبىر مىسال، جەتىسۋدا «مۇقىرى» دەگەن جەر بار. قازاق-قالماق سوعىسىندا قازاقتىڭ باعاي دەيتىن باتىرى قالماقتىڭ مۇقىرى دەيتىن باتىرىمەن جەكپە-جەككە شىعادى. بۇل شايقاستا باعاي باتىر مۇقىرىنى جەڭگەن. الگى جەر ەرتەدە «مۇقىرى ولگەن جەر» دەپ اتالىپ ءجۇرىپ، اقىرى «مۇقىرى» اتى بەرىلگەن. ال سول مۇقىرىنى ولتىرگەن قازاقتىڭ حاس باتىرى باعايدىڭ اتى بىردە-ءبىر ەلدى-مەكەنگە بەرىلمەگەن. مىنە، جاعداي وسىنداي.
قازاقتىڭ تاريحى بۇل. تىككەن تۋى جىعىلماعان ەر جاباي دا، ەر باعاي دا قازاق تاريحىنداعى شەشۋشى شايقاستارعا قاتىسقان باتىرلار. وكىنىشكە وراي، بۇگىن ولاردىڭ ەسىمدەرى رۋلىق دەڭگەيدە عانا ايتىلىپ ءجۇر.
ءبىز نەگە باتىردى ىزدەيمىز دەگەن ساۋالعا قايتا ورالايىق. ءيا، باتىرلاردىڭ ەرلىك داستاندارى قازىرگى قازاق جاستارىنىڭ بويىنا رۋح بىتىرەدى. بۇگىنگىدەي الاعاي دا، بۇلاعاي زاماندا ۇلت بولىپ ۇيىسۋدا، جاستارعا وتانسۇيگىشتىك تاربيە بەرۋدە باتىرلار داستانى ايرىقشا ماڭىزعا يە ەكەنى ءسوزسىز.
اۋەلگى اقپاراتپەن تۇيىندەيىك. ەر جاباي قارابيۇلىنىڭ رۋحىنا اس بەرىلىپ، عىلىمي كونفەرەنتسيا ءوتتى دەدىك. بىزشە، بۇل رۋلىق، توپتىق دەڭگەيدە ەمەس، رەسپۋبليكا كولەمىندە وتكىزىلۋى ءتيىس شارا ەدى.
نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى
Abai.kz
