«قارا جورعانىڭ» جاڭا نۇسقاسى
«قارا جورعا» تاۋەلسىز قازاقستان مادەنيەتىندە قايتادان جاڭعىرعان جانە حالىقتىڭ كوكەيىنەن شىققان بي بولىپ قالىپتاسىپ كەلەدى.
«قارا جورعا» - جاي قارا جورعا ەمەس، ول - قازاقتىڭ جانە ۇلت تاريحىنىڭ بەينەسى.
«قارا جورعا» - ۇلتىمىزدىڭ كوڭىل-كۇيى، تاعدىرى، مۇڭى مەن سەزىمى.
قۇدايعا شۇكىر، قازىر «قارا جورعانى» ەڭكەيگەن شالدان ەڭبەكتەگەن بالاعا دەيىن بيلەيتىن بولدى. ءتىپتى «كتك» ارناسى بۇل ءبيدىڭ كوپشىلىككە باعىتتالعان تەتىگىن تاۋىپ، سان ۇلتتى بيلەتىپ، تاڭنان وسى ىرعاقپەن ەلدى جاتتىقتىراتىن بولدى. بۇعان قۋانۋ كەرەك، ماقتانۋ كەرەك.
بىراق، باسقاعا قايدام، بىزگە وسى قولدانىلىمداعى «قارا جورعا» ماتىنىندە ەلدىك رۋح باسەڭدەۋ، توي-تومالاقتىڭ رۋحى جوعارىلاۋ كورىنەدى دە تۇرادى. وسىنى سەزىنىپ، ءبىر جىلدان بەرى تانىس اقىندارىمىزعا «وسى اۋەنگە ءسوز جازىڭدارشى!» دەپ وتىنۋمەن بولدىق. بۇل ءوتىنىشىمىزدى بىرەۋ تىڭدادى، بىرەۋ تىڭدامادى. بىرەۋ سەلقوس جازدى، بىرەۋ ىقىلاسپەن جازدى. قولىمىزداعى ماتىندەردىڭ ىشىندە ارىپتەستەرىمىزگە قاتتى ۇناعانى - تانىمال اقىن، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت، ماحامبەتتانۋشى، "تۇمار" جۋرنالى باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى وڭايگۇل تۇرجاننىڭ نۇسقاسى.
«قارا جورعا» تاۋەلسىز قازاقستان مادەنيەتىندە قايتادان جاڭعىرعان جانە حالىقتىڭ كوكەيىنەن شىققان بي بولىپ قالىپتاسىپ كەلەدى.
«قارا جورعا» - جاي قارا جورعا ەمەس، ول - قازاقتىڭ جانە ۇلت تاريحىنىڭ بەينەسى.
«قارا جورعا» - ۇلتىمىزدىڭ كوڭىل-كۇيى، تاعدىرى، مۇڭى مەن سەزىمى.
قۇدايعا شۇكىر، قازىر «قارا جورعانى» ەڭكەيگەن شالدان ەڭبەكتەگەن بالاعا دەيىن بيلەيتىن بولدى. ءتىپتى «كتك» ارناسى بۇل ءبيدىڭ كوپشىلىككە باعىتتالعان تەتىگىن تاۋىپ، سان ۇلتتى بيلەتىپ، تاڭنان وسى ىرعاقپەن ەلدى جاتتىقتىراتىن بولدى. بۇعان قۋانۋ كەرەك، ماقتانۋ كەرەك.
بىراق، باسقاعا قايدام، بىزگە وسى قولدانىلىمداعى «قارا جورعا» ماتىنىندە ەلدىك رۋح باسەڭدەۋ، توي-تومالاقتىڭ رۋحى جوعارىلاۋ كورىنەدى دە تۇرادى. وسىنى سەزىنىپ، ءبىر جىلدان بەرى تانىس اقىندارىمىزعا «وسى اۋەنگە ءسوز جازىڭدارشى!» دەپ وتىنۋمەن بولدىق. بۇل ءوتىنىشىمىزدى بىرەۋ تىڭدادى، بىرەۋ تىڭدامادى. بىرەۋ سەلقوس جازدى، بىرەۋ ىقىلاسپەن جازدى. قولىمىزداعى ماتىندەردىڭ ىشىندە ارىپتەستەرىمىزگە قاتتى ۇناعانى - تانىمال اقىن، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت، ماحامبەتتانۋشى، "تۇمار" جۋرنالى باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى وڭايگۇل تۇرجاننىڭ نۇسقاسى.
نەگىزى، وڭايگۇل حانىم انگە ءسوز جازاتىن اۆتورلاردىڭ قاتارىنا جاتپايدى. ول - قولتاڭباسى بولەك، دارا اقىن. سوندىقتان ءبىزدىڭ وتىنىشىمىزگە «بۇل قالاي بولادى ەكەن؟» دەپ قاراپايىمدىلىق تانىتقانى دا راس. بىراق اقىن كەيىنىرەك: «بۇرىن ءمان بەرمەيدى ەكەنبىز. حالىق قارا جورعانى كەڭىنەن قولداپ جاتقانىن بايقادىم. الايدا ءسوزى، شىنىندا، جاي توي-تومالاقتىڭ اياسىندا كەتىپتى. ال، قازىر جۇرت ەلدىكتىڭ رۋحىن، ەلدىكتىڭ ءسوزىن ساعىنىپ ءجۇر. سوندىقتان مەن سول رۋحتى جەتكىزۋگە تىرىستىم. سىزدەرگە راحمەت، وي سالىپ، سەزىمىمدى قوزعادىڭىزدار!» دەدى.
سونىمەن، قازاقتىڭ انسۇيەر، ونەرسۇيەر قاۋىمىنا «قارا جورعا» ءبيىنىڭ اۋەنىنە جازىلعان جاڭا ءان ءماتىنىن ۇسىنامىز. مۇنى ءانشى، ءبيشى الەۋمەت جىلى قابىلدايدى عوي دەپ ەسەپتەيمىز.
بىراق بۇل بۇرىنعى ءماتىنى تۇككە العىسىز دەگەن ءسوز ەمەس، ءداستۇرلى قازاق ءان-كۇيلەرى بىرنەشە نۇسقادا قاتار ناسيحاتتالا بەرەتىنىن ۋاقىتتىڭ ءوزى كورسەتىپ وتىر.
انۋاربەك ەرالى،
استانا قالاسى
«ءتىل جانە مادەنيەت» قوعامىنىڭ توراعاسى
قارا جورعا
ءانى: حالىقتىكى
ءسوزى: وڭايگۇل تۇرجاننىكى
قارا جورعا، دۇبىرلە،
پەرىشتەدەي كۇبىرلە.
ۇرانداعان قازاقتىڭ،
دەمى جاتسىن ۇنىڭدە.
سۇلۋ قارا جورعانىڭ،
ىرعاعىنا سالعانىم.
بيلەپ شىقتى، مىنەكي،
حالقىم – قارا ورمانىم.
سارىارقانىڭ دالاسى،
سوناۋ جايىق جاعاسى،
قاراتاۋ دا قول بۇلعاپ،
بيلەپ تۇر عوي قاراشى.
الاش-جۇرتىم – ايبارلىم،
قازىنالى، قاينارلىم.
قورعاپ قالعان بۇل جەردى،
بابالاردان اينالدىم.
اق جۇرەكتى، جايدارلىم،
قازاقتىقتان اينالدىم،
مۇمكىن ەتكەن بارلىعىن،
ازاتتىقتان اينالدىم.
حاس ونەردى سۇيگەندەر،
دومبىرا الىپ، كۇيمەن كەل.
تولقىنىنداي كاسپيدىڭ،
تولقىپ-تولقىپ بيلەڭدەر.
جەتىسۋ مەن زايسانى،
سىردىڭ بويى – جايساڭى،
قارا جورعا تەربەلىپ،
سالەم الىپ قايتادى.
ورتا تولسىن، اعايىن!
ورتا تولسىن، اعايىن!
كورەيىنشى جۇزىڭنەن،
اتقان تاڭنىڭ ارايىن.
ەرەكشە عوي ءۇن بۇگىن،
بيلەيتۇعىن كۇن بۇگىن.
وسى بيمەن حالقىمنىڭ،
كورسەتەيىك بىرلىگىن.
باعاسىنداي التىننىڭ،
كورسەتەيىك سالتىن مىڭ.
جارقىراعان مىنەزىن،
كورسەتەيىك حالقىمنىڭ.
قارا جورعا، دۇبىرلە،
پەرىشتەدەي كۇبىرلە.
ۇرانداعان قازاقتىڭ،
دەمى جاتسىن ۇنىڭدە.
«اباي-اقپارات»
