I

Ýlkendigi bir ýiding bólmesindey bolghan suyq et saqtau kamerasyna kiru ýshin shildening shilingir ystyghynda qalyng kiyim kerek. Syrttaghy aptap ystyq pen myna bir ashana ishindegi tonazytqysh kamerasynyng arasynda jýrip Antarktida men Afrikanyng arasy bir-aq qadam eken dersin.

Týs aua tonazytqyshtyng múzy jibip, qalghan etter endi onay alyna bastaghan. Osy sәtti kýtken Meyramgýl de qolyna sary rezenke qolghabyn kiyip, múzy shala jibigen etterdi syrtqa shygharyp, qonyr shelektegi sugha shýberegin bir malyp alyp et sórelerin sýrte bastady. Jyl basynda auzy-múrny lyq tolyp túratyn tonazytqyshtyng ishinde bes-alty bólik qana et qalghan. Ony jyldaghyday dayashylar men ashanashylar ózara bólisip alatyn. Tonazytqysh qabyrghasyndaghy siresken múzdar ózdiginen synyp týsip, kishkentay bólshekterge bólinip, artynsha erip jatty. Tóbedegi múzdan qyzyl tamshylar tamady. Ishten búzylghan etting iyisi ghana shyghyp túr.

Meyramgýl kesh týse baghana tonazytqyshtan shyqqan etterdi ýlestiru ýshin dorbalar dayyndap, bәrine teng etip bóluge kiristi. Etting bәrin әueli qapshyghynan shygharyp, tegenege saldy. Qalghany bir japyraq bólik. Auyzy skotchpen matap jabylypty. Ony әreng degende ashsa, ishinde taghy qabattalghan dorbalar bar bolyp shyqty.

– Mynasy nesi, tauyqtyng eti me? Ózi kip-kishkentay nәrseni sonshama oraghany nesi? – dep óz-ózine búrqyldap sóilep jýrip Meyramgýl taghy bir qabat dorbany jyrtty.

Qolyna qan júqty. Mýnk ete qalghan ótkir iyis qolqasyn qapty. Qatyp túrghanynda bilinbegen, birneshe saghat syrtta – ystyq auada túrghandyqtan ba, kýlimsi iyisi shygha bastapty. IYis bolghanda da óte jaman iyis. Meyramgýl tanauyn tyrjityp, әlgige jiyirkene qarady. «Ashpay-aq tastay salsam ba eken» dep te oilady, biraq ishindegi shirip, borsyp jatqan nәrsening ne ekenine kóz jetkizbek boldy. Ishindegisi ezilip jatqanday kórindi. Sýiek sekildi qatty bólik dorbadan shyqpay jatyp mort syndy. Shemirshek pe?

– Oibay, nemene bәle ózi, ne salghan mynaghan?, – dep Meyramgýl endi shynymen qorqa bastady.

Tazalyqshy aqyryn dorbany jyrtyp, ishindegi etti ydysqa audara bere jan dauysy shygha aiqaylap jiberdi. Qoly dirildep, kózinen jas parlady. Ala kólenke bólmede jalghyz ózi synsyp jylady. Ne isterin bilmey antarylyp túrghanda qalta telefony shyr ete qaldy. «Taptym-au seni» degen әuezdi әn ashanany basyna kóterdi.

II

Birneshe kýnnen beri asqazany auyryp, tamaqqa degen tәbeti joghalghan Gýlsezimning óni solynqy. Ózining mazasyz kýige týskenin dostarymen birge ótkizgen qydyrystan boldy dep topshylady. Múndayda әdette bir-eki kýn as batpay, tek su ghana iship tәuir bolatyn. Osy jolghy derti úzap bara jatqan song kóniline kýdik kire bastady.

Ýlken qalagha arman arqalap kelgen Gýlsezim biyl medisina uniyversiytetining tórtinshi kursynda – tis dәrigeri mamandyghynda oqityn. Emhanagha barudyng qajeti joq dep sanaghan kýnderi «Barlyq nәrsege shipa» dep jarnamasy jahangha jayylghan, blogerler men әrtisterding auzynan týspeytin ataqty ónimdi iship kórgen edi. Qaltasyn qaqqan qymbat dәri janyna shipa bermedi, biraq. Ayyghatyn týri bolmaghan song amalsyz aq halattylardyng kómegine jýginuine tura keldi.

Sabaqtyng sonyna shyday almay, dәlizde túrghan Gýlsezimning janyna ózimen  jataqhanada birge túratyn qúrbysy Tanakóz keldi.

– Ne boldy? Mazang bolmay túr ma әli? Týnimen kóz ilmedin, myna týring únamaydy maghan. Dúrystap tekserilu kerek.

– Asqazanym taza, keshe janym kózime kórinip túryp shlangy júttym, ólgen jerim osy dep oiladym. Qúday saqtasyn, eshkimning basyna bermesin ony.

– Mәsele asqazanda emes endeshe...

– Ózimning de әbden mazam qashty, sharshap kettim. Ne oqu oqy almay, ne júmysqa jaramay qaldym ghoy ózi. Qan saraptamasynyng qorytyndysyn kýtip jýrmin. Sodan keyin qabyldaugha qayta baramyn.

– Ádil ekeuinning aralarynda bәri bitti me endi?

– Bitti.

– Qyzyq eken, «sýidim-kýidim» degenning bәrine sene berme deshi.

– Laulaghan sezim de sónedi eken bir kezde. Qoyshy sony, onsyz da mazam joq.

Jataqhanagha jetkende úyaly telefonyna saraptama nәtiyjesin anyqtaytyn sayttan nәtiyjelerding dayyn ekeni turaly habarlama keldi. Saraptama nәtiyjesin joldamanyng mandayshasyna qaramen jazylghan tórt sandy engizip, sayttan kóruge bolatyny turaly aqparat ta bar edi. Gýlsezim olay jasaghysy kelmedi. Úyaly telefony arqyly dәrigerding qabyldauyna jaqynda elektrondy  formatqa kóshken emhana qosymshasy arqyly ertengi saghat 8:30-gha jazylyp qoya saldy.

Dәrigerding esigin tanerteng saghattyng tili segizge tirelgennen beri kýzetip, ishke tek týsten keyin ghana kirgen Gýlsezimning kózi qarauytyp ketti. «Elektrondy format» degenderi beker-aq eken dep oilady ishinen. Neshe kýnnen beri asqa tәbeti bolmaghandyqtan qara sudan ózge eshnәrse ishpegen onyng әli qúrydy. Giynekolog Sandughash Gýlsezimning qan saraptama nәtiyjelerin kompiuterden ashyp qarap shyghyp, birer minut ýnsiz otyrdy da jaghdaydy týsindire bastady.

– Gýlsezim, qúttyqtaymyn! Siz jýktisiz.

– Qalaysha?

– Qan saraptamasynan sizding jýkti ekeniniz anyqtaldy. Uaqytyn naqty skriningtik tekseru arqyly biledi. Siz bergen aqparattyng deregine sýienip   eseptegende – 8-9 apta. Tanqalghanynyzgha qarap búl josparly jýktilik emes ekenin kórip túrmyn. Solay ma?

– Joq. – dedi Gýlsezim ayaq astynan ne aitaryn bilmey. – Sonda men jýktimin be? Biraq jýktilikti anyqtaytyn test alyp tekserilgenimde nәtiyjesi teriske shygharghan edi ghoy.

«8-9 apta... Eki ay búryn... Ádilmen kezdesken kýni... O, qúdayym-au, maghan jetpegeni osy ma edi? Endi qaytemin...». Gýlsezim óz-ózimen ishtey kýbirlep ketti.

– Tym erte tekserilgen boluy mýmkin nemese qate kórsetken. Onday-onday bolyp túrady, sondyqtan eng dúrysy – qan saraptamasy men skriningtik tekseru.

Janaryn jas shayghan Gýlsezim tómen qarady.

– Men búlay bolghanyn qalaghan joq edim. Endi qaytsem bolady?

– Balanyng әkesimen aqyldasyp, sheshimdi birge qabyldaghan dúrys dep oilaymyn. Eger búl kýnde jýktilikti josparlamasanyz sizge jasandy týsik jasatugha kenes bergennen basqa amalym joq. Onyng eki әdisi bar, biri – medikomentozdy preparattar. Dәrini ýsh kýn bir uaqytta qabyldaysyz. Jatyrdaghy úiyghan qan aghyp ketedi. Al ekinshi týri – hirurgiyalyq әdis. Ol ýshin tómendegi qabyldau bólimine jazylyp, aqysyn tóleu kerek. Qayda baruynyz kerek ekenin sol jerde týsindiredi. Biraq eskertetin bir jaghday, hirurgiyalyq әdis әli bosanbaghan әielder ýshin qauipti.

Gýlsezim dәriger sózining birin estise, birin estimedi. Sanasy san-saqqa sandalyp ketken. Kóz aldyna әke-sheshesi men Ádil, múghalimderi men qúrbylary elestep ótti. Ómir men ólimning ortasynda qalghanday, jýregi toqtap qalatynday, bәri astan-kesten, dýnie tónkerilip ketkendey kórindi.

Ayaq asty shaqshaday basy sharaday bolghan Gýlsezim Tanakózge telefon shaldy. Bar mәn-jaydy jylap túryp týsindirgen oghan qúrbysy:

– Ýsh kýn boyy dәri iship auyryp jýrsen, ýsh kýn boyy tolghatasyn, bireuding kózine týsip qalarsyn. Onyng sony nemen bitedi? Auruhanagha jatasyng ba? – dedi.

– Joq jata almaymyn, tanystarym bilip qoyady. Ádilge habarlasyp kórsem qaytedi?

– Ol jaghyn ózing sheshersin, degenmen dәl qazir oquyndy tastap, bala tabuyna ýiindegi әke-shesheng quana qoymas. Ádil bola ma, basqa bola ma – balany jaghdayyng qarap, oilanyp, tolghanyp, túrmys qúrghan song tabarsyn. Meninshe dúrysy osy, – dedi taqyldaghan Tanakóz.

Qúrbysynyng sózi kóniline әbden qonymdy bolyp kóringen Gýlsezim qabyldau bólimine baryp jasandy týsik jasatugha jazylugha bel baylady.

Qabyldau bóliminde manyna jolaghannyng bәrine keyip otyrghan kók kóz orys әiel Gýlsezimge de nege ekeni belgisiz zekip qaldy. Miynmen oilap túrghandy auzynmen aityp, iske asyru sonshalyqty onay bolmay shyqty. Týsik jasatqysy keletinin aita almay qinalghan Gýlsezimning túla boyy qaltyrap, ózinen ózi qysyldy. Kirerge tesik tappaghan onyng óne boyy bir ysyp, bir suydy...

Týsik jasatugha joldama beretin qaghazdyng mandayshasynda «57-shi» dep túr eken. Elu jetinshi balanyng ómiri qiylmaq. Uaqyt taltýs bolatyn. Tannan beri elu alty әiel týsik jasatugha niyet etken. Kýnine qanshama әiel týsik jasatady. Gýlsezimge ómir syilaytyn perzenthana búryshyndaghy sarghysh esik tozaqtyng bosaghasynday kórindi.

Janyn jegidey jep, oiy shashyrap túrghanda kózi әrneni shala berdi. Esikting mandayshasyndaghy taqtayshagha jýktilikting merzimine baylanysty týsik jasatu baghasy jazylypty. Jýktilik uaqyty úzarghan sayyn aqshasy da qymbattay týsedi eken. Týsiniksiz jazulardy oqyp túr. Ne ýshin oqitynyn ózi de týsinbeydi. Qúlaghy kýngirlep, jýregi tarsyldap, túla boyy qaltyrap, әlem tapyryq kýy keshken Gýlsezim 112-shi kabiynetting aldynda kezek kýtken әielder qataryna kelip qosyldy.

Ota jýrgizilip jatqan bólmeden shansorghyshtyng dauysyna úqsas dauys shyqty. Gýlsezimning kóz aldyna jatyrdaghy balasyn shang sekildi soryp alghan dәu qúrylghy elestedi. Dereu kózin júma qoydy. Jýregin suyryp alghanday jany yshqyna aiqay salady.  Bireu sýiekterin ýgitip jatqanday kýy keshedi. Múnyng bәri onyng jadyna tolghaq ýstinde keshken azabymen bólisken әpkelerining aituymen jazylyp qalghan.

Gýlsezim kózin ashyp, ainalasyna qarady. Sabylysqan adamdar. Manayyna maghynasyz kóz tastaghan jas aru qaytadan kózin júmdy.

Balamen birge jatyryn da júlyp alghan qúrylghy ony ýlken ettartqysh sekildi nәrseden ótkizip, ezip jiberdi. Qolyna qysqysh ústaghan dәrigerdin: «Qane, taghy nendi júlyp alayyn? Saghan endi bala sýy baqyty búiyrmaydy. Mýmkin miyndy da suyryp alarmyn, aqymaq! Opasyz!», – degen beynesi eles berdi. Denesi titirkenip sala berdi.

– Seniki neshe apta? – degen sózden selk ete qaldy Gýlsezim. Baghanadan janynda otyrghan kelinshekke nazary aumaghan edi. Aqqúba kelgen, qyr múryndy, qalyng qasty biykesh búghan jyly jymiyady. «Nesine mәz bolady» dep oilady Gýlsezim ishinen.

– Meniki 12 apta. Jýregi toqtap qalghan. Sol sebepti jýktilikti toqtatu kerek dedi dәriger. Osymen ekinshi ret qaytalanyp túr.

– Ne nәrse? – dedi Gýlsezim týsinbey.

– Jýregining toqtap qalghanyn aitamyn.

– Qiyn bolghan eken.

– Onyng neden bolatynyn ghalamtordan izdep kórip edim, әrtýrli infeksiyadan, tipti jynystyq jolmen júghatyn infeksiyadan boluy da mýmkin deydi. Sonda mening kýieuimnen júghyp túr ghoy. Onbaghan, qydyryp jýrip qystyryp alghan ghoy bir jerden...

Gýlsezim ýndemedi.

– Al anau kisiniki on alty apta. Qarashy, ishi ýlken.

Esik jaqta oramal taqqan, egdeleu kelgen qaratory әielge Gýlsezimning kózi týsti. Tómen qarap oilanyp otyr eken.

– Oghan potologiyalyq auytqu depti. Bala bәribir auru bolyp tuady. Sol ýshin týsik jasatqaly otyr.

«Adamdar týsikting ózin týrli sebeppen jasatady eken-au» dep oilady Gýlsezim. Al ózi ne ýshin jasatqaly otyr?.. Bәlkim sýiiktisi tastap ketken son, әlde aqymaqtyghynan, mýmkin qoryqqannan...

– Seniki neshe apta? – dedi әiel súraghyn qaytalap.

– Bilmeymin, – dedi Gýlsezim ne dep jauap qataryn bilmey.

– Qazir birinshi UZY jasaydy eken. Balany ýlken ekrannan kәdimgi tiri qalyptaghyday kórsetedi eken.

– ...

– Neshe apta ekenin bilmeseng sol jerde aitady. Búl jerdegiler otany jaqsy jasaydy, artynan eshqanday qaldyq qaldyrmaydy. Týk qaldyrmay alyp tastaydy.

– ...

– Búl jerge týsik jasatugha biraq kóbi kele bermeydi, qymbatsynady ghoy. Jaydan-jay aldyryp tastaysyng ba sonda balany? Álde kýieuge shyqpaghansyng ba? Deni sau bala bolsa aldyrmasanshy.

– ...

Ota bólmesinen zembilde jatqan әieldi sýirep eki medbiyke shyqty. Birining jenine qan shashyrapty. Birining keude túsy bylghanghan. Mal soyyp jýrgen qasapshy keyipti. Zembildegi әiel ynyrsyp, al ony әldeqayda alyp bara jatqandar ózara dabyrlay sóilesude.

– Erteng de osynday kisi bolsa, nesiyemdi eki apta búryn jauyp tastar edim bar ghoy.

– Mә, jaqsy bolar edi, iya.  Áytpese ailyqqa deyin әli qayda-a-a...

Gýlsezim jýregi ainyp dәrethana jaqqa qaray jýrgirdi. Odan shyqqan song janaghy tozaqqa qaytugha jýregi daualamady. Basqa bir sheshimi tabylar dep ketuge asyqty. Esine baghana týsik jasatu ýshin tólegen aqshasy týsti. Qaltasynda kók tiyn qalmaghan onyng qarny asha bastady. Auyrghaly beri birinshi ret. Quyrylghan kartop jep, gazdy susyn ishkisi keldi. Qabyldau bólimindegi әielge týsik jasatpaytynyn, aqshasyn qaytaryp beruin ótindi.

– Erikken sayqal! – dedi әiel. – Ózine ne kerek ekenin naqty oilanyp kelmeysing be, su miy!

Qaytaryp alghan aqshasyn qaltasyna sýngite salghan Gýlsezim asygha basyp esikke qaray jýrdi.

– Áy, qyz! – degen dauys shyqty sonynan. Gýlsezim artyna jalt qaraghan. Baghanaghy ózine zekigen әiel qolyn búlghap múny shaqyrady.

– Eger týsik jasatugha qorqyp túrsan, men saghan balany týsiretin dәri jazyp bereyin, mine. Osyny al, ortalyq kóshedegi ekinshi dәrihanagha Sonya apaydan keldim deseng biraz arzandatyp beredi. Bir-aq kýn ishesin, ýsh ret, bitti. Týgi qalmaydy.

Sonya apay úsynghan qaghazdy palitosynyng qaltasyna sala saldy. Osyghan deyin jany auyrdy ma, tәni auyrdy ma – belgisiz. Dәl osy tústa bir jenildik sezindi. Bir sәtke bәrin úmytqysy keldi. Jaman týs kórip, qazir oyansa, bәri qalypqa týsetindey kórindi.

Jataqhana manyndaghy ashanagha kirip tamaq iship almaqshy boldy. Ishten dәmdi tamaqtyng iyisi anqidy. Staqandargha qúiylghan gazdy sular  kózding jauyn alady. Búryn-sondy gazdy sugha qyzyqpaytyn Gýlsezim eki staqanyn birden qotaryp tastady. Jany kirip, bir sәt rahat sezimge bólendi. Quyrylghan kartopty qúmarlana jep otyrghan sәtinde ashana mengerushisi Ásem jolyghyp qaldy.

– As bolsyn! Kórinbey ketting ghoy, osy apta birneshe toy bar kelesing be? – dedi Gýlsezimge.

– Jaqsy bolar edi, – dedi ol  qaltasy tayazdanyp bara jatqanyn esine alyp.

– Endeshe qasyna qyzdaryndy erte kel. – Mengerushi asyqpay basyp  kabiynetine kirip ketti.

Sabaqtan bos uaqytta dayashy bolyp júmys istep jýrgen Gýlsezim ata-anasynan kóp aqsha súramaytyn. Jasynan iske sheber, kez-kelgen júmysty ýiirip әketetin ol dayashy bolyp ta, satushy bolyp ta júmys istep jýretin. Óz mamandyghyn asa jan qúmarlyqpen oqymasa da, bolashaqta zor tabys әkeletin is dep senedi. «Adamdargha marjanday kýlki syilau jaman is emes». Búl bolashaq tis dәrigerining ózi shygharghan aqyldy sózi edi.

Sekundttar jyldam, minuttar tez, saghattar shapshan, kýnder zymyrap, ailar aptalap jyljyp jatqan shaq edi. Gýlsezim jýktilikting ortan beline jetken bolatyn. Sharq úryp sýiiktisine habarlasqan. Jýregining astynda ekeuinen jaralghan kishkentay tirshilik baryn bilgende quanghan әkening dauysyn estigisi kep, solay bolghan jaghdayda ómir kóldeneng tosqan kez-kelgen qiyndyqqa qaramastan algha úmtyla bermekke ant etip edi. Qanshama uaqyttan beri telefon tútqasyn kótermey jýrgen Ádil bir kýni ayaq asty ózi habarlasty. Týk bolmaghanday til qatysqan jigit jýktiligi jayly aitqanynda:

– Qalasang týsik jasatugha aqsha jibereyin. Sebebi dәl qazir men oghan dayyn emespin, – demesi bar ma? Gýlsezim jaq ashpady. Tútqany qoya saldy.

Qorlyqtan qan qysymy kóterilip, ókinishten ólip keterdey bolghan Gýlsezim ózining osynshalyq kórsoqyr, aqymaq bolghanyna tang qaldy. Jaqsy kóru túrmaq, syilaudy bilmeytin sýmelekti oilap ótkizgen tekke ketken qayran kýnderi-ay. Sonymen ýmit etip jýrgen Ádilden esh qayyr joq. Endi baladan qútyludan ózge amal qalmady. Týsik jasatugha uaqyt asyp ketti. Búl kezde onyng ishi edәuir kórinip, Gýlsezim elding kózine kóp týspeytin. Jýris-túrysy da auyrlap, qimyl-qozghalysy ózgerdi. Búrynghyday shiraq jýrip-túru endi arman edi. Sondyqtan dayashy bolyp ta, satushy bolyp ta júmys istep jýrgen joq. Qarajat jaghy qatty qinap, qaltasy tesilgen, jany egilgen ol kezinde týsik jasatyp tastamaghanyna, uaqyttyng zaya ótkenine qatty ókindi. Janyna jalau bolar jalghyz adam Tanakóz edi.

Qysqy sessiya ayaqtalghan kez. Qalada epiydemiya jýrip, kóp sabaqtaryn onlayn tapsyrghan studentter bir-birimen siyrek kezdesetin. Qalada túratyndar uniyversiytetke mýlde kelmeytin. Jataqhanada túrghandar jyldyng ayaghyna deyin sonda qalyp, kelesi semestrden bastap is-tәjiriybege ketetin boldy. Oqularyn ayaqtar shaqta medisina studentteri óz mamandyqtary boyynsha bir jyl uaqyt kez-kelgen jerge júmysqa kiruge qúqyly edi. Shetelge týiindeme jiberip, ótinishteri qabyldanyp, quanyp jatqandar da az bolmady. Tanakóz ben Gýlsezim de shetelge týiindeme jibergen bolatyn.

– Ótip ketsek tipti jaqsy. sol jaqta jýrip bosanasyn, eshkim bilmey de qalady. Úl tapsang әkene múrager bolady. Sening bauyryng siyaqty ómir sýredi, – dedi qúrbysyna jany ashyghan Tanakóz.

– Ákem búl jaghdaydy mýldem estimesin, jýregi jarylyp óledi. Maghan búl bala nege kerek, aitshy? Ádil siyaqty sýmelekten tuatyn baladan ne qayyr? Mening karieram she? Dәriger atanamyn, ózimning jeke emhanam bolady dep armandap jazyp, qanshama blaknottyng betin tausyp edim. Ne isteymin endi?

– Basynda oilanu kerek edi sony. Jiyrma birinshi ghasyrda ómir sýresin. Ózing bolashaq dәrigersin. Saqtanudy oilau kerek qoy adam degen. Jaraydy endi ne desek te kesh...

– Bir  amalyn qarastyryp, búl qiyndyqtan qútylu qajet.

– Balany shetelge satayyq. Olar qazaqtyng balalaryn asyrap alghandy jaqsy kóredi ghoy.

– Auzynnan bir jaqsy sóz shyqsashy...

– Endi ne ait deysing maghan? Tuyp alyp jetimder ýiine tastap ketesing be?

– Dәri iship týsirip tastap, qútyla salsam she?

– Dәri ishetin uaqyt ótti, otyz altynshy apta, tipti otyz jetinshige ayaq bastyn. Býgin-erteng tolghaq bastaluy da mýmkin. Sen endi naqty bir sheshimge kel.

Týnimen dónbekship, mazasy qashyp shyqqan Gýlsezim atar tandy kózimen atqyzdy. Terezeden syrtqa kóz tastady. Japalaqtap qar jauyp túr eken. Qar appaq. Tap-taza kýiinde ainalasyn aq úlpagha oraydy. Al adamdar ony ayaqqa taptaydy. Bir uaqytta ishi tómen tartyp auyrdy. Búryn da osylay auyratyn da qayta basylatyn. Sondyqtan mәn bermegen ol ornynan kóterilip edi borbayynyng arasynan jyp-jyly nәrse aghyp bara jatqanday sezildi. Ayaghynyng astynda qyp-qyzyl tamshylar jatty. Qoryqqanynan ýni shyqpay qalghan ol Tanakózdi әreng oyatty.

– Oibay, sening tolghaghyng bastaldy! – dedi Tanakóz.

– Uaqyty әli erte edi ghoy.

– Erte emes, aittym ghoy saghan! Qazir tómenge baryp dәriger shaqyramyn.

– Joq, ózing birdene iste, dәriger shaqyrsang bәri biledi, ata-anam, múghalimder, – dedi Gýlsezim jylamsyrap.

– Jalghyz ózim be? Biraq praktikada jýrgende birneshe ret bosandyrugha qatysqan edim. Kóreyik ne de bolsa.

– Bol, bol, oibay! – dedi Gýlsezim yshqyna aiqaylap.

– Túra túr asyqpa! Qane tósekke jat, aiqaylama, kýshindi tekke ketiresin! Sening suyng ketip jatyr, tolghaqtyng aralyghyn esepteu kerek, qansha minuttan?

– Eki minut...

– Jatyr ashylghan, shamamen bes-alty santiymetr... Qazir bosanasyn, biraz qaldy. Qane tereng dem al. Jattyghu jasa, túryp jýreyik, sonda tez bolady. Tek aiqaylamashy, bireu estip qoyady.

Tanakóz jyldam kiyinip, esikke qaray bettedi.

– Sen bólmede jýre túr, men tez dәrihanagha baryp kelemin.

– Ketpeshi, qorqamyn!

Tanakóz jataqhana irgesinde ornalasqan dәrihanadan akusherlik jiyntyq, aurudy basatyn dәri, spirt, bint satyp alyp bólmege asyqty. Tәtti shokolad pen taza su ala keldi. Gýlsezim bólmede qara terge týsip, janyn qoyargha jer tappay tolghatyp jýr eken. Tósekting jaymalaryn jiyp tastap ornyna eski jaymany saldy. Taghy birneshe jayma dayyndap qoydy. Tanerteng bastalghan tolghaq keshki uaqytqa deyin sozyldy. Áli әbden qúryghan Gýlsezimning es-týsi joq. Álemtapyryq kýy keship jatyr. Betin shapalaqtaghan Tanakózge birinshi ret kórip túrghanday tandana, kózin baqyraytyp qarady. Ómiri tausylyp bara jatqanday, qazir ólip qalatynday qinalyp barady. «Qúdayym-ay, tolghaq degen osynsha azapty bolar ma edi. Ómirimdi bylghaghan bәle, tezirek qútylsam eken» degen tilek qana oiynda. Áli de jarqyn bolashaqqa senedi. Tek osy baladan qútylu kerek.

Segiz saghattan song ólim men ómirding ortasynda azap shekken qyz bosandy. Ózining tumay jatyp eshkimge kereksiz ekenin sezdi me eken kim bilsin, әlde boyynda bir dert boldy ma, sharana ómir esigin ashpay jatyp shetinedi. Ingәlap ómir әnin aitpady. Ólimge ýnsiz moyynúsyndy.

III

Tonazytqysh kamerasynan shetinegenine óte kóp uaqyt bolghan sharananyng mýrdesi tabylypty. Qanshama uaqyttan beri múz bolyp qatyp jatqan dene jyly jerde erip, sýiek pen teri ajyrap, ezilip ketken. Balanyn  jynysyn da, shamasyn da anyqtau mýmkin emes edi. Mýrdening janynda jataqhana studentteri tóseytin jaymanyng qaldyghy jatqan. Ekspertiza kezinde balanyng óli tughanyn, kindigi kesilmey dorbagha salynghany anyqtaldy. Sol kýni júmysta jalghyz bolghan Meyramgýlding aituy boyynsha tonazytqyshtyng týp jaghyna tósek jaymasyna, odan song qoqysqa arnalghan qalyng dorbalargha orap tyghyp ketken jerinen tauyp alypty. Onyng qay kezde salynghanyn, nelikten osy kezge deyin tabylmaghanyn Meyramgýl bilmeydi. Sebebi ashananyng tazalyq júmysynan basqa júmysyna aralaspaytyn edi.

Polisiya qyzmetkerleri men uniyversiytet basshylyghy keyingi kezde túrmys qúrghan, ayaghy auyr bolyp emhanada tirkeude túrghan student qyz-kelinshekterdi, әiel múghalimderdi tekserip shyqty. Jaymanyng jataqhanagha tiyesili ekeni óli sәbiydi student qyzdardyng biri tapqandyghynyng birden bir aighaghy edi. Jýz jylgha tarta tarihy bar oqu ordasynyng atyna núqsan keltirmeu ýshin uniyversiytet basshylyghy men polisiya isti qazbalamaugha, osy jerden toqtatugha sóz baylasty.

Is jabyldy. Shaqalaqtyng mýrdesine saraptama jasalghan song arnayy oryngha jerlendi.

Oqu jylynyng sonynda medisina uniyversiytetinde memlekettik granttardyng birnesheui basqa studentterge berildi. Sol granttyng eski  iyelerining biri Gýlsezim men Tanakóz edi. Gýlsezim bosanghan song birneshe kýn ystyghy týspey auyryp, auruhanagha jetkizilgen. Kóp úzamay kóz júmghan oghan júqpaly virustan ólgen degen diagnoz qoyylghan. Sol jylghy epiydemiya kezinde virustan kóz júmghandar sany sheksiz edi. Tanakóz shetelge is tәjiriybege attanyp, sondaghy akusherlik ortalyqqa júmysqa ornalasqan. Biraq belgisiz sebeptermen jýikesine salmaq týsken ol kóp úzamay elge qaytaryldy. Sodan keyingi ómiri nevrologiyalyq auruhanada em qabyldaumen ótken.

Al Meyramgýlge dәrigerding kómegi qajet boldy. Sanasyna sonshalyq salmaq salghan oqighadan song ol tonazytqysh kórse, teris ainalyp, zәresi úshatyndy shygharghan.

Aygerim Qiyqbay

jazushy, әdebiyettanushy

Abai.kz