ءى

ۇلكەندىگى ءبىر ءۇيدىڭ بولمەسىندەي بولعان سۋىق ەت ساقتاۋ كامەراسىنا كىرۋ ءۇشىن شىلدەنىڭ شىلىڭگىر ىستىعىندا قالىڭ كيىم كەرەك. سىرتتاعى اپتاپ ىستىق پەن مىنا ءبىر اسحانا ىشىندەگى توڭازىتقىش كامەراسىنىڭ اراسىندا ءجۇرىپ انتاركتيدا مەن افريكانىڭ اراسى ءبىر-اق قادام ەكەن دەرسىڭ.

ءتۇس اۋا توڭازىتقىشتىڭ مۇزى ءجىبىپ، قالعان ەتتەر ەندى وڭاي الىنا باستاعان. وسى ءساتتى كۇتكەن مەيرامگۇل دە قولىنا سارى رەزەڭكە قولعابىن كيىپ، مۇزى شالا جىبىگەن ەتتەردى سىرتقا شىعارىپ، قوڭىر شەلەكتەگى سۋعا شۇبەرەگىن ءبىر مالىپ الىپ ەت سورەلەرىن سۇرتە باستادى. جىل باسىندا اۋزى-مۇرنى لىق تولىپ تۇراتىن توڭازىتقىشتىڭ ىشىندە بەس-التى بولىك قانا ەت قالعان. ونى جىلداعىداي داياشىلار مەن اسحاناشىلار ءوزارا ءبولىسىپ الاتىن. توڭازىتقىش قابىرعاسىنداعى سىرەسكەن مۇزدار وزدىگىنەن سىنىپ ءتۇسىپ، كىشكەنتاي بولشەكتەرگە ءبولىنىپ، ارتىنشا ەرىپ جاتتى. توبەدەگى مۇزدان قىزىل تامشىلار تامادى. ىشتەن بۇزىلعان ەتتىڭ ءيىسى عانا شىعىپ تۇر.

مەيرامگۇل كەش تۇسە باعانا توڭازىتقىشتان شىققان ەتتەردى ۇلەستىرۋ ءۇشىن دوربالار دايىنداپ، بارىنە تەڭ ەتىپ بولۋگە كىرىستى. ەتتىڭ ءبارىن اۋەلى قاپشىعىنان شىعارىپ، تەگەنەگە سالدى. قالعانى ءبىر جاپىراق بولىك. اۋىزى سكوتچپەن ماتاپ جابىلىپتى. ونى ارەڭ دەگەندە اشسا، ىشىندە تاعى قاباتتالعان دوربالار بار بولىپ شىقتى.

– مىناسى نەسى، تاۋىقتىڭ ەتى مە؟ ءوزى كىپ-كىشكەنتاي نارسەنى سونشاما وراعانى نەسى؟ – دەپ ءوز-وزىنە بۇرقىلداپ سويلەپ ءجۇرىپ مەيرامگۇل تاعى ءبىر قابات دوربانى جىرتتى.

قولىنا قان جۇقتى. مۇڭك ەتە قالعان وتكىر ءيىس قولقاسىن قاپتى. قاتىپ تۇرعانىندا بىلىنبەگەن، بىرنەشە ساعات سىرتتا – ىستىق اۋادا تۇرعاندىقتان با، كۇلىمسى ءيىسى شىعا باستاپتى. ءيىس بولعاندا دا وتە جامان ءيىس. مەيرامگۇل تاناۋىن تىرجيتىپ، الگىگە جيىركەنە قارادى. «اشپاي-اق تاستاي سالسام با ەكەن» دەپ تە ويلادى، بىراق ىشىندەگى ءشىرىپ، بورسىپ جاتقان نارسەنىڭ نە ەكەنىنە كوز جەتكىزبەك بولدى. ىشىندەگىسى ەزىلىپ جاتقانداي كورىندى. سۇيەك سەكىلدى قاتتى بولىك دوربادان شىقپاي جاتىپ مورت سىندى. شەمىرشەك پە؟

– ويباي، نەمەنە بالە ءوزى، نە سالعان مىناعان؟، – دەپ مەيرامگۇل ەندى شىنىمەن قورقا باستادى.

تازالىقشى اقىرىن دوربانى جىرتىپ، ىشىندەگى ەتتى ىدىسقا اۋدارا بەرە جان داۋىسى شىعا ايقايلاپ جىبەردى. قولى دىرىلدەپ، كوزىنەن جاس پارلادى. الا كولەڭكە بولمەدە جالعىز ءوزى سىڭسىپ جىلادى. نە ىستەرىن بىلمەي اڭتارىلىپ تۇرعاندا قالتا تەلەفونى شىر ەتە قالدى. «تاپتىم-اۋ سەنى» دەگەن اۋەزدى ءان اسحانانى باسىنا كوتەردى.

ءىى

بىرنەشە كۇننەن بەرى اسقازانى اۋىرىپ، تاماققا دەگەن تابەتى جوعالعان گۇلسەزىمنىڭ ءوڭى سولىڭقى. ءوزىنىڭ مازاسىز كۇيگە تۇسكەنىن دوستارىمەن بىرگە وتكىزگەن قىدىرىستان بولدى دەپ توپشىلادى. مۇندايدا ادەتتە ءبىر-ەكى كۇن اس باتپاي، تەك سۋ عانا ءىشىپ ءتاۋىر بولاتىن. وسى جولعى دەرتى ۇزاپ بارا جاتقان سوڭ كوڭىلىنە كۇدىك كىرە باستادى.

ۇلكەن قالاعا ارمان ارقالاپ كەلگەن گۇلسەزىم بيىل مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءتورتىنشى كۋرسىندا – ءتىس دارىگەرى ماماندىعىندا وقيتىن. ەمحاناعا بارۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ساناعان كۇندەرى «بارلىق نارسەگە شيپا» دەپ جارناماسى جاھانعا جايىلعان، بلوگەرلەر مەن ارتىستەردىڭ اۋزىنان تۇسپەيتىن اتاقتى ءونىمدى ءىشىپ كورگەن ەدى. قالتاسىن قاققان قىمبات ءدارى جانىنا شيپا بەرمەدى، بىراق. ايىعاتىن ءتۇرى بولماعان سوڭ امالسىز اق حالاتتىلاردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋىنە تۋرا كەلدى.

ساباقتىڭ سوڭىنا شىداي الماي، دالىزدە تۇرعان گۇلسەزىمنىڭ جانىنا وزىمەن  جاتاقحانادا بىرگە تۇراتىن قۇربىسى تاناكوز كەلدى.

– نە بولدى؟ مازاڭ بولماي تۇر ما ءالى؟ تۇنىمەن كوز ىلمەدىڭ، مىنا ءتۇرىڭ ۇنامايدى ماعان. دۇرىستاپ تەكسەرىلۋ كەرەك.

– اسقازانىم تازا، كەشە جانىم كوزىمە كورىنىپ تۇرىپ شلاڭگى جۇتتىم، ولگەن جەرىم وسى دەپ ويلادىم. قۇداي ساقتاسىن، ەشكىمنىڭ باسىنا بەرمەسىن ونى.

– ماسەلە اسقازاندا ەمەس ەندەشە...

– ءوزىمنىڭ دە ابدەن مازام قاشتى، شارشاپ كەتتىم. نە وقۋ وقي الماي، نە جۇمىسقا جاراماي قالدىم عوي ءوزى. قان ساراپتاماسىنىڭ قورىتىندىسىن كۇتىپ ءجۇرمىن. سودان كەيىن قابىلداۋعا قايتا بارامىن.

– ءادىل ەكەۋىڭنىڭ ارالارىڭدا ءبارى ءبىتتى مە ەندى؟

– ءبىتتى.

– قىزىق ەكەن، «ءسۇيدىم-كۇيدىم» دەگەننىڭ بارىنە سەنە بەرمە دەشى.

– لاۋلاعان سەزىم دە سونەدى ەكەن ءبىر كەزدە. قويشى سونى، ونسىز دا مازام جوق.

جاتاقحاناعا جەتكەندە ۇيالى تەلەفونىنا ساراپتاما ناتيجەسىن انىقتايتىن سايتتان ناتيجەلەردىڭ دايىن ەكەنى تۋرالى حابارلاما كەلدى. ساراپتاما ناتيجەسىن جولدامانىڭ ماڭدايشاسىنا قارامەن جازىلعان ءتورت ساندى ەنگىزىپ، سايتتان كورۋگە بولاتىنى تۋرالى اقپارات تا بار ەدى. گۇلسەزىم ولاي جاساعىسى كەلمەدى. ۇيالى تەلەفونى ارقىلى دارىگەردىڭ قابىلداۋىنا جاقىندا ەلەكتروندى  فورماتقا كوشكەن ەمحانا قوسىمشاسى ارقىلى ەرتەڭگى ساعات 8:30-عا جازىلىپ قويا سالدى.

دارىگەردىڭ ەسىگىن تاڭەرتەڭ ساعاتتىڭ ءتىلى سەگىزگە تىرەلگەننەن بەرى كۇزەتىپ، ىشكە تەك تۇستەن كەيىن عانا كىرگەن گۇلسەزىمنىڭ كوزى قاراۋىتىپ كەتتى. «ەلەكتروندى فورمات» دەگەندەرى بەكەر-اق ەكەن دەپ ويلادى ىشىنەن. نەشە كۇننەن بەرى اسقا تابەتى بولماعاندىقتان قارا سۋدان وزگە ەشنارسە ىشپەگەن ونىڭ ءالى قۇرىدى. گينەكولوگ ساندۋعاش گۇلسەزىمنىڭ قان ساراپتاما ناتيجەلەرىن كومپيۋتەردەن اشىپ قاراپ شىعىپ، بىرەر مينۋت ءۇنسىز وتىردى دا جاعدايدى تۇسىندىرە باستادى.

– گۇلسەزىم، قۇتتىقتايمىن! ءسىز جۇكتىسىز.

– قالايشا؟

– قان ساراپتاماسىنان ءسىزدىڭ جۇكتى ەكەنىڭىز انىقتالدى. ۋاقىتىن ناقتى سكرينينگتىك تەكسەرۋ ارقىلى بىلەدى. ءسىز بەرگەن اقپاراتتىڭ دەرەگىنە سۇيەنىپ   ەسەپتەگەندە – 8-9 اپتا. تاڭقالعانىڭىزعا قاراپ بۇل جوسپارلى جۇكتىلىك ەمەس ەكەنىن كورىپ تۇرمىن. سولاي ما؟

– جوق. – دەدى گۇلسەزىم اياق استىنان نە ايتارىن بىلمەي. – سوندا مەن جۇكتىمىن بە؟ بىراق جۇكتىلىكتى انىقتايتىن تەست الىپ تەكسەرىلگەنىمدە ناتيجەسى تەرىسكە شىعارعان ەدى عوي.

«8-9 اپتا... ەكى اي بۇرىن... ادىلمەن كەزدەسكەن كۇنى... و، قۇدايىم-اۋ، ماعان جەتپەگەنى وسى ما ەدى؟ ەندى قايتەمىن...». گۇلسەزىم ءوز-وزىمەن ىشتەي كۇبىرلەپ كەتتى.

– تىم ەرتە تەكسەرىلگەن بولۋى مۇمكىن نەمەسە قاتە كورسەتكەن. ونداي-ونداي بولىپ تۇرادى، سوندىقتان ەڭ دۇرىسى – قان ساراپتاماسى مەن سكرينينگتىك تەكسەرۋ.

جانارىن جاس شايعان گۇلسەزىم تومەن قارادى.

– مەن بۇلاي بولعانىن قالاعان جوق ەدىم. ەندى قايتسەم بولادى؟

– بالانىڭ اكەسىمەن اقىلداسىپ، شەشىمدى بىرگە قابىلداعان دۇرىس دەپ ويلايمىن. ەگەر بۇل كۇندە جۇكتىلىكتى جوسپارلاماساڭىز سىزگە جاساندى تۇسىك جاساتۋعا كەڭەس بەرگەننەن باسقا امالىم جوق. ونىڭ ەكى ءادىسى بار، ءبىرى – مەديكومەنتوزدى پرەپاراتتار. ءدارىنى ءۇش كۇن ءبىر ۋاقىتتا قابىلدايسىز. جاتىرداعى ۇيىعان قان اعىپ كەتەدى. ال ەكىنشى ءتۇرى – حيرۋرگيالىق ءادىس. ول ءۇشىن تومەندەگى قابىلداۋ بولىمىنە جازىلىپ، اقىسىن تولەۋ كەرەك. قايدا بارۋىڭىز كەرەك ەكەنىن سول جەردە تۇسىندىرەدى. بىراق ەسكەرتەتىن ءبىر جاعداي، حيرۋرگيالىق ءادىس ءالى بوسانباعان ايەلدەر ءۇشىن قاۋىپتى.

گۇلسەزىم دارىگەر ءسوزىنىڭ ءبىرىن ەستىسە، ءبىرىن ەستىمەدى. ساناسى سان-ساققا ساندالىپ كەتكەن. كوز الدىنا اكە-شەشەسى مەن ءادىل، مۇعالىمدەرى مەن قۇربىلارى ەلەستەپ ءوتتى. ءومىر مەن ءولىمنىڭ ورتاسىندا قالعانداي، جۇرەگى توقتاپ قالاتىنداي، ءبارى استان-كەستەڭ، دۇنيە توڭكەرىلىپ كەتكەندەي كورىندى.

اياق استى شاقشاداي باسى شاراداي بولعان گۇلسەزىم تاناكوزگە تەلەفون شالدى. بار ءمان-جايدى جىلاپ تۇرىپ تۇسىندىرگەن وعان قۇربىسى:

– ءۇش كۇن بويى ءدارى ءىشىپ اۋىرىپ جۇرسەڭ، ءۇش كۇن بويى تولعاتاسىڭ، بىرەۋدىڭ كوزىنە ءتۇسىپ قالارسىڭ. ونىڭ سوڭى نەمەن بىتەدى؟ اۋرۋحاناعا جاتاسىڭ با؟ – دەدى.

– جوق جاتا المايمىن، تانىستارىم ءبىلىپ قويادى. ادىلگە حابارلاسىپ كورسەم قايتەدى؟

– ول جاعىن ءوزىڭ شەشەرسىڭ، دەگەنمەن ءدال قازىر وقۋىڭدى تاستاپ، بالا تابۋىڭا ۇيىڭدەگى اكە-شەشەڭ قۋانا قويماس. ءادىل بولا ما، باسقا بولا ما – بالانى جاعدايىڭ قاراپ، ويلانىپ، تولعانىپ، تۇرمىس قۇرعان سوڭ تابارسىڭ. مەنىڭشە دۇرىسى وسى، – دەدى تاقىلداعان تاناكوز.

قۇربىسىنىڭ ءسوزى كوڭىلىنە ابدەن قونىمدى بولىپ كورىنگەن گۇلسەزىم قابىلداۋ بولىمىنە بارىپ جاساندى تۇسىك جاساتۋعا جازىلۋعا بەل بايلادى.

قابىلداۋ بولىمىندە ماڭىنا جولاعاننىڭ بارىنە كەيىپ وتىرعان كوك كوز ورىس ايەل گۇلسەزىمگە دە نەگە ەكەنى بەلگىسىز زەكىپ قالدى. ميىڭمەن ويلاپ تۇرعاندى اۋزىڭمەن ايتىپ، ىسكە اسىرۋ سونشالىقتى وڭاي بولماي شىقتى. تۇسىك جاساتقىسى كەلەتىنىن ايتا الماي قينالعان گۇلسەزىمنىڭ تۇلا بويى قالتىراپ، وزىنەن ءوزى قىسىلدى. كىرەرگە تەسىك تاپپاعان ونىڭ ونە بويى ءبىر ىسىپ، ءبىر سۋىدى...

تۇسىك جاساتۋعا جولداما بەرەتىن قاعازدىڭ ماڭدايشاسىندا «57-ءشى» دەپ تۇر ەكەن. ەلۋ جەتىنشى بالانىڭ ءومىرى قيىلماق. ۋاقىت ءتالتۇس بولاتىن. تاڭنان بەرى ەلۋ التى ايەل تۇسىك جاساتۋعا نيەت ەتكەن. كۇنىنە قانشاما ايەل تۇسىك جاساتادى. گۇلسەزىمگە ءومىر سىيلايتىن پەرزەنتحانا بۇرىشىنداعى سارعىش ەسىك توزاقتىڭ بوساعاسىنداي كورىندى.

جانىن جەگىدەي جەپ، ويى شاشىراپ تۇرعاندا كوزى ارنەنى شالا بەردى. ەسىكتىڭ ماڭدايشاسىنداعى تاقتايشاعا جۇكتىلىكتىڭ مەرزىمىنە بايلانىستى تۇسىك جاساتۋ باعاسى جازىلىپتى. جۇكتىلىك ۋاقىتى ۇزارعان سايىن اقشاسى دا قىمباتتاي تۇسەدى ەكەن. تۇسىنىكسىز جازۋلاردى وقىپ تۇر. نە ءۇشىن وقيتىنىن ءوزى دە تۇسىنبەيدى. قۇلاعى كۇڭگىرلەپ، جۇرەگى تارسىلداپ، تۇلا بويى قالتىراپ، الەم تاپىرىق كۇي كەشكەن گۇلسەزىم 112-ءشى كابينەتتىڭ الدىندا كەزەك كۇتكەن ايەلدەر قاتارىنا كەلىپ قوسىلدى.

وتا جۇرگىزىلىپ جاتقان بولمەدەن شاڭسورعىشتىڭ داۋىسىنا ۇقساس داۋىس شىقتى. گۇلسەزىمنىڭ كوز الدىنا جاتىرداعى بالاسىن شاڭ سەكىلدى سورىپ العان ءداۋ قۇرىلعى ەلەستەدى. دەرەۋ كوزىن جۇما قويدى. جۇرەگىن سۋىرىپ العانداي جانى ىشقىنا ايقاي سالادى.  بىرەۋ سۇيەكتەرىن ۇگىتىپ جاتقانداي كۇي كەشەدى. مۇنىڭ ءبارى ونىڭ جادىنا تولعاق ۇستىندە كەشكەن ازابىمەن بولىسكەن اپكەلەرىنىڭ ايتۋىمەن جازىلىپ قالعان.

گۇلسەزىم كوزىن اشىپ، اينالاسىنا قارادى. سابىلىسقان ادامدار. ماڭايىنا ماعىناسىز كوز تاستاعان جاس ارۋ قايتادان كوزىن جۇمدى.

بالامەن بىرگە جاتىرىن دا جۇلىپ العان قۇرىلعى ونى ۇلكەن ەتتارتقىش سەكىلدى نارسەدەن وتكىزىپ، ەزىپ جىبەردى. قولىنا قىسقىش ۇستاعان دارىگەردىڭ: «قانە، تاعى نەڭدى جۇلىپ الايىن؟ ساعان ەندى بالا ءسۇيۋ باقىتى بۇيىرمايدى. مۇمكىن ميىڭدى دا سۋىرىپ الارمىن، اقىماق! وپاسىز!»، – دەگەن بەينەسى ەلەس بەردى. دەنەسى تىتىركەنىپ سالا بەردى.

– سەنىكى نەشە اپتا؟ – دەگەن سوزدەن سەلك ەتە قالدى گۇلسەزىم. باعانادان جانىندا وتىرعان كەلىنشەككە نازارى اۋماعان ەدى. اققۇبا كەلگەن، قىر مۇرىندى، قالىڭ قاستى بيكەش بۇعان جىلى جىميادى. «نەسىنە ءماز بولادى» دەپ ويلادى گۇلسەزىم ىشىنەن.

– مەنىكى 12 اپتا. جۇرەگى توقتاپ قالعان. سول سەبەپتى جۇكتىلىكتى توقتاتۋ كەرەك دەدى دارىگەر. وسىمەن ەكىنشى رەت قايتالانىپ تۇر.

– نە نارسە؟ – دەدى گۇلسەزىم تۇسىنبەي.

– جۇرەگىنىڭ توقتاپ قالعانىن ايتامىن.

– قيىن بولعان ەكەن.

– ونىڭ نەدەن بولاتىنىن عالامتوردان ىزدەپ كورىپ ەدىم، ءارتۇرلى ينفەكتسيادان، ءتىپتى جىنىستىق جولمەن جۇعاتىن ينفەكتسيادان بولۋى دا مۇمكىن دەيدى. سوندا مەنىڭ كۇيەۋىمنەن جۇعىپ تۇر عوي. وڭباعان، قىدىرىپ ءجۇرىپ قىستىرىپ العان عوي ءبىر جەردەن...

گۇلسەزىم ۇندەمەدى.

– ال اناۋ كىسىنىكى ون التى اپتا. قاراشى، ءىشى ۇلكەن.

ەسىك جاقتا ورامال تاققان، ەگدەلەۋ كەلگەن قاراتورى ايەلگە گۇلسەزىمنىڭ كوزى ءتۇستى. تومەن قاراپ ويلانىپ وتىر ەكەن.

– وعان پوتولوگيالىق اۋىتقۋ دەپتى. بالا ءبارىبىر اۋرۋ بولىپ تۋادى. سول ءۇشىن تۇسىك جاساتقالى وتىر.

«ادامدار تۇسىكتىڭ ءوزىن ءتۇرلى سەبەپپەن جاساتادى ەكەن-اۋ» دەپ ويلادى گۇلسەزىم. ال ءوزى نە ءۇشىن جاساتقالى وتىر؟.. بالكىم سۇيىكتىسى تاستاپ كەتكەن سوڭ، الدە اقىماقتىعىنان، مۇمكىن قورىققاننان...

– سەنىكى نەشە اپتا؟ – دەدى ايەل سۇراعىن قايتالاپ.

– بىلمەيمىن، – دەدى گۇلسەزىم نە دەپ جاۋاپ قاتارىن بىلمەي.

– قازىر ءبىرىنشى ۋزي جاسايدى ەكەن. بالانى ۇلكەن ەكراننان كادىمگى ءتىرى قالىپتاعىداي كورسەتەدى ەكەن.

– ...

– نەشە اپتا ەكەنىن بىلمەسەڭ سول جەردە ايتادى. بۇل جەردەگىلەر وتانى جاقسى جاسايدى، ارتىنان ەشقانداي قالدىق قالدىرمايدى. تۇك قالدىرماي الىپ تاستايدى.

– ...

– بۇل جەرگە تۇسىك جاساتۋعا بىراق كوبى كەلە بەرمەيدى، قىمباتسىنادى عوي. جايدان-جاي الدىرىپ تاستايسىڭ با سوندا بالانى؟ الدە كۇيەۋگە شىقپاعانسىڭ با؟ دەنى ساۋ بالا بولسا الدىرماساڭشى.

– ...

وتا بولمەسىنەن زەمبىلدە جاتقان ايەلدى سۇيرەپ ەكى مەدبيكە شىقتى. ءبىرىنىڭ جەڭىنە قان شاشىراپتى. ءبىرىنىڭ كەۋدە تۇسى بىلعانعان. مال سويىپ جۇرگەن قاساپشى كەيىپتى. زەمبىلدەگى ايەل ىڭىرسىپ، ال ونى الدەقايدا الىپ بارا جاتقاندار ءوزارا دابىرلاي سويلەسۋدە.

– ەرتەڭ دە وسىنداي كىسى بولسا، نەسيەمدى ەكى اپتا بۇرىن جاۋىپ تاستار ەدىم بار عوي.

– ءما، جاقسى بولار ەدى، يا.  ايتپەسە ايلىققا دەيىن ءالى قايدا-ا-ا...

گۇلسەزىم جۇرەگى اينىپ دارەتحانا جاققا قاراي جۇرگىردى. ودان شىققان سوڭ جاڭاعى توزاققا قايتۋعا جۇرەگى داۋالامادى. باسقا ءبىر شەشىمى تابىلار دەپ كەتۋگە اسىقتى. ەسىنە باعانا تۇسىك جاساتۋ ءۇشىن تولەگەن اقشاسى ءتۇستى. قالتاسىندا كوك تيىن قالماعان ونىڭ قارنى اشا باستادى. اۋىرعالى بەرى ءبىرىنشى رەت. قۋىرىلعان كارتوپ جەپ، گازدى سۋسىن ىشكىسى كەلدى. قابىلداۋ بولىمىندەگى ايەلگە تۇسىك جاساتپايتىنىن، اقشاسىن قايتارىپ بەرۋىن ءوتىندى.

– ەرىككەن سايقال! – دەدى ايەل. – وزىڭە نە كەرەك ەكەنىن ناقتى ويلانىپ كەلمەيسىڭ بە، سۋ مي!

قايتارىپ العان اقشاسىن قالتاسىنا سۇڭگىتە سالعان گۇلسەزىم اسىعا باسىپ ەسىككە قاراي ءجۇردى.

– ءاي، قىز! – دەگەن داۋىس شىقتى سوڭىنان. گۇلسەزىم ارتىنا جالت قاراعان. باعاناعى وزىنە زەكىگەن ايەل قولىن بۇلعاپ مۇنى شاقىرادى.

– ەگەر تۇسىك جاساتۋعا قورقىپ تۇرساڭ، مەن ساعان بالانى تۇسىرەتىن ءدارى جازىپ بەرەيىن، مىنە. وسىنى ال، ورتالىق كوشەدەگى ەكىنشى دارىحاناعا سونيا اپايدان كەلدىم دەسەڭ ءبىراز ارزانداتىپ بەرەدى. ءبىر-اق كۇن ىشەسىڭ، ءۇش رەت، ءبىتتى. تۇگى قالمايدى.

سونيا اپاي ۇسىنعان قاعازدى پالتوسىنىڭ قالتاسىنا سالا سالدى. وسىعان دەيىن جانى اۋىردى ما، ءتانى اۋىردى ما – بەلگىسىز. ءدال وسى تۇستا ءبىر جەڭىلدىك سەزىندى. ءبىر ساتكە ءبارىن ۇمىتقىسى كەلدى. جامان ءتۇس كورىپ، قازىر ويانسا، ءبارى قالىپقا تۇسەتىندەي كورىندى.

جاتاقحانا ماڭىنداعى اسحاناعا كىرىپ تاماق ءىشىپ الماقشى بولدى. ىشتەن ءدامدى تاماقتىڭ ءيىسى اڭقيدى. ستاقاندارعا قۇيىلعان گازدى سۋلار  كوزدىڭ جاۋىن الادى. بۇرىن-سوڭدى گازدى سۋعا قىزىقپايتىن گۇلسەزىم ەكى ستاقانىن بىردەن قوتارىپ تاستادى. جانى كىرىپ، ءبىر ءسات راحات سەزىمگە بولەندى. قۋىرىلعان كارتوپتى قۇمارلانا جەپ وتىرعان ساتىندە اسحانا مەڭگەرۋشىسى اسەم جولىعىپ قالدى.

– اس بولسىن! كورىنبەي كەتتىڭ عوي، وسى اپتا بىرنەشە توي بار كەلەسىڭ بە؟ – دەدى گۇلسەزىمگە.

– جاقسى بولار ەدى، – دەدى ول  قالتاسى تايازدانىپ بارا جاتقانىن ەسىنە الىپ.

– ەندەشە قاسىڭا قىزدارىڭدى ەرتە كەل. – مەڭگەرۋشى اسىقپاي باسىپ  كابينەتىنە كىرىپ كەتتى.

ساباقتان بوس ۋاقىتتا داياشى بولىپ جۇمىس ىستەپ جۇرگەن گۇلسەزىم اتا-اناسىنان كوپ اقشا سۇرامايتىن. جاسىنان ىسكە شەبەر، كەز-كەلگەن جۇمىستى ءۇيىرىپ اكەتەتىن ول داياشى بولىپ تا، ساتۋشى بولىپ تا جۇمىس ىستەپ جۇرەتىن. ءوز ماماندىعىن اسا جان قۇمارلىقپەن وقىماسا دا، بولاشاقتا زور تابىس اكەلەتىن ءىس دەپ سەنەدى. «ادامدارعا مارجانداي كۇلكى سىيلاۋ جامان ءىس ەمەس». بۇل بولاشاق ءتىس دارىگەرىنىڭ ءوزى شىعارعان اقىلدى ءسوزى ەدى.

سەكۋندتتار جىلدام، مينۋتتار تەز، ساعاتتار شاپشاڭ، كۇندەر زىمىراپ، ايلار اپتالاپ جىلجىپ جاتقان شاق ەدى. گۇلسەزىم جۇكتىلىكتىڭ ورتان بەلىنە جەتكەن بولاتىن. شارق ۇرىپ سۇيىكتىسىنە حابارلاسقان. جۇرەگىنىڭ استىندا ەكەۋىنەن جارالعان كىشكەنتاي تىرشىلىك بارىن بىلگەندە قۋانعان اكەنىڭ داۋىسىن ەستىگىسى كەپ، سولاي بولعان جاعدايدا ءومىر كولدەنەڭ توسقان كەز-كەلگەن قيىندىققا قاراماستان العا ۇمتىلا بەرمەككە انت ەتىپ ەدى. قانشاما ۋاقىتتان بەرى تەلەفون تۇتقاسىن كوتەرمەي جۇرگەن ءادىل ءبىر كۇنى اياق استى ءوزى حابارلاستى. تۇك بولماعانداي ءتىل قاتىسقان جىگىت جۇكتىلىگى جايلى ايتقانىندا:

– قالاساڭ تۇسىك جاساتۋعا اقشا جىبەرەيىن. سەبەبى ءدال قازىر مەن وعان دايىن ەمەسپىن، – دەمەسى بار ما؟ گۇلسەزىم جاق اشپادى. تۇتقانى قويا سالدى.

قورلىقتان قان قىسىمى كوتەرىلىپ، وكىنىشتەن ءولىپ كەتەردەي بولعان گۇلسەزىم ءوزىنىڭ وسىنشالىق كورسوقىر، اقىماق بولعانىنا تاڭ قالدى. جاقسى كورۋ تۇرماق، سىيلاۋدى بىلمەيتىن سۇمەلەكتى ويلاپ وتكىزگەن تەككە كەتكەن قايران كۇندەرى-اي. سونىمەن ءۇمىت ەتىپ جۇرگەن ادىلدەن ەش قايىر جوق. ەندى بالادان قۇتىلۋدان وزگە امال قالمادى. تۇسىك جاساتۋعا ۋاقىت اسىپ كەتتى. بۇل كەزدە ونىڭ ءىشى ەداۋىر كورىنىپ، گۇلسەزىم ەلدىڭ كوزىنە كوپ تۇسپەيتىن. ءجۇرىس-تۇرىسى دا اۋىرلاپ، قيمىل-قوزعالىسى وزگەردى. بۇرىنعىداي شيراق ءجۇرىپ-تۇرۋ ەندى ارمان ەدى. سوندىقتان داياشى بولىپ تا، ساتۋشى بولىپ تا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن جوق. قاراجات جاعى قاتتى قيناپ، قالتاسى تەسىلگەن، جانى ەگىلگەن ول كەزىندە تۇسىك جاساتىپ تاستاماعانىنا، ۋاقىتتىڭ زايا وتكەنىنە قاتتى وكىندى. جانىنا جالاۋ بولار جالعىز ادام تاناكوز ەدى.

قىسقى سەسسيا اياقتالعان كەز. قالادا ەپيدەميا ءجۇرىپ، كوپ ساباقتارىن ونلاين تاپسىرعان ستۋدەنتتەر ءبىر-بىرىمەن سيرەك كەزدەسەتىن. قالادا تۇراتىندار ۋنيۆەرسيتەتكە مۇلدە كەلمەيتىن. جاتاقحانادا تۇرعاندار جىلدىڭ اياعىنا دەيىن سوندا قالىپ، كەلەسى سەمەستردەن باستاپ ءىس-تاجىريبەگە كەتەتىن بولدى. وقۋلارىن اياقتار شاقتا مەديتسينا ستۋدەنتتەرى ءوز ماماندىقتارى بويىنشا ءبىر جىل ۋاقىت كەز-كەلگەن جەرگە جۇمىسقا كىرۋگە قۇقىلى ەدى. شەتەلگە تۇيىندەمە جىبەرىپ، وتىنىشتەرى قابىلدانىپ، قۋانىپ جاتقاندار دا از بولمادى. تاناكوز بەن گۇلسەزىم دە شەتەلگە تۇيىندەمە جىبەرگەن بولاتىن.

– ءوتىپ كەتسەك ءتىپتى جاقسى. سول جاقتا ءجۇرىپ بوساناسىڭ، ەشكىم بىلمەي دە قالادى. ۇل تاپساڭ اكەڭە مۇراگەر بولادى. سەنىڭ باۋىرىڭ سياقتى ءومىر سۇرەدى، – دەدى قۇربىسىنا جانى اشىعان تاناكوز.

– اكەم بۇل جاعدايدى مۇلدەم ەستىمەسىن، جۇرەگى جارىلىپ ولەدى. ماعان بۇل بالا نەگە كەرەك، ايتشى؟ ءادىل سياقتى سۇمەلەكتەن تۋاتىن بالادان نە قايىر؟ مەنىڭ كارەرام شە؟ دارىگەر اتانامىن، ءوزىمنىڭ جەكە ەمحانام بولادى دەپ ارمانداپ جازىپ، قانشاما بلاكنوتتىڭ بەتىن تاۋسىپ ەدىم. نە ىستەيمىن ەندى؟

– باسىندا ويلانۋ كەرەك ەدى سونى. جيىرما ءبىرىنشى عاسىردا ءومىر سۇرەسىڭ. ءوزىڭ بولاشاق دارىگەرسىڭ. ساقتانۋدى ويلاۋ كەرەك قوي ادام دەگەن. جارايدى ەندى نە دەسەك تە كەش...

– ءبىر  امالىن قاراستىرىپ، بۇل قيىندىقتان قۇتىلۋ قاجەت.

– بالانى شەتەلگە ساتايىق. ولار قازاقتىڭ بالالارىن اسىراپ العاندى جاقسى كورەدى عوي.

– اۋزىڭنان ءبىر جاقسى ءسوز شىقساشى...

– ەندى نە ايت دەيسىڭ ماعان؟ تۋىپ الىپ جەتىمدەر ۇيىنە تاستاپ كەتەسىڭ بە؟

– ءدارى ءىشىپ ءتۇسىرىپ تاستاپ، قۇتىلا سالسام شە؟

– ءدارى ىشەتىن ۋاقىت ءوتتى، وتىز التىنشى اپتا، ءتىپتى وتىز جەتىنشىگە اياق باستىڭ. بۇگىن-ەرتەڭ تولعاق باستالۋى دا مۇمكىن. سەن ەندى ناقتى ءبىر شەشىمگە كەل.

تۇنىمەن دوڭبەكشىپ، مازاسى قاشىپ شىققان گۇلسەزىم اتار تاڭدى كوزىمەن اتقىزدى. تەرەزەدەن سىرتقا كوز تاستادى. جاپالاقتاپ قار جاۋىپ تۇر ەكەن. قار اپپاق. تاپ-تازا كۇيىندە اينالاسىن اق ۇلپاعا ورايدى. ال ادامدار ونى اياققا تاپتايدى. ءبىر ۋاقىتتا ءىشى تومەن تارتىپ اۋىردى. بۇرىن دا وسىلاي اۋىراتىن دا قايتا باسىلاتىن. سوندىقتان ءمان بەرمەگەن ول ورنىنان كوتەرىلىپ ەدى بوربايىنىڭ اراسىنان جىپ-جىلى نارسە اعىپ بارا جاتقانداي سەزىلدى. اياعىنىڭ استىندا قىپ-قىزىل تامشىلار جاتتى. قورىققانىنان ءۇنى شىقپاي قالعان ول تاناكوزدى ارەڭ وياتتى.

– ويباي، سەنىڭ تولعاعىڭ باستالدى! – دەدى تاناكوز.

– ۋاقىتى ءالى ەرتە ەدى عوي.

– ەرتە ەمەس، ايتتىم عوي ساعان! قازىر تومەنگە بارىپ دارىگەر شاقىرامىن.

– جوق، ءوزىڭ بىردەڭە ىستە، دارىگەر شاقىرساڭ ءبارى بىلەدى، اتا-انام، مۇعالىمدەر، – دەدى گۇلسەزىم جىلامسىراپ.

– جالعىز ءوزىم بە؟ بىراق پراكتيكادا جۇرگەندە بىرنەشە رەت بوساندىرۋعا قاتىسقان ەدىم. كورەيىك نە دە بولسا.

– بول، بول، ويباي! – دەدى گۇلسەزىم ىشقىنا ايقايلاپ.

– تۇرا تۇر اسىقپا! قانە توسەككە جات، ايقايلاما، كۇشىڭدى تەككە كەتىرەسىڭ! سەنىڭ سۋىڭ كەتىپ جاتىر، تولعاقتىڭ ارالىعىن ەسەپتەۋ كەرەك، قانشا مينۋتتان؟

– ەكى مينۋت...

– جاتىر اشىلعان، شامامەن بەس-التى سانتيمەتر... قازىر بوساناسىڭ، ءبىراز قالدى. قانە تەرەڭ دەم ال. جاتتىعۋ جاسا، تۇرىپ جۇرەيىك، سوندا تەز بولادى. تەك ايقايلاماشى، بىرەۋ ەستىپ قويادى.

تاناكوز جىلدام كيىنىپ، ەسىككە قاراي بەتتەدى.

– سەن بولمەدە جۇرە تۇر، مەن تەز دارىحاناعا بارىپ كەلەمىن.

– كەتپەشى، قورقامىن!

تاناكوز جاتاقحانا ىرگەسىندە ورنالاسقان ءدارىحانادان اكۋشەرلىك جيىنتىق، اۋرۋدى باساتىن ءدارى، سپيرت، بينت ساتىپ الىپ بولمەگە اسىقتى. ءتاتتى شوكولاد پەن تازا سۋ الا كەلدى. گۇلسەزىم بولمەدە قارا تەرگە ءتۇسىپ، جانىن قويارعا جەر تاپپاي تولعاتىپ ءجۇر ەكەن. توسەكتىڭ جايمالارىن جيىپ تاستاپ ورنىنا ەسكى جايمانى سالدى. تاعى بىرنەشە جايما دايىنداپ قويدى. تاڭەرتەڭ باستالعان تولعاق كەشكى ۋاقىتقا دەيىن سوزىلدى. ءالى ابدەن قۇرىعان گۇلسەزىمنىڭ ەس-ءتۇسى جوق. الەمتاپىرىق كۇي كەشىپ جاتىر. بەتىن شاپالاقتاعان تاناكوزگە ءبىرىنشى رەت كورىپ تۇرعانداي تاڭدانا، كوزىن باقىرايتىپ قارادى. ءومىرى تاۋسىلىپ بارا جاتقانداي، قازىر ءولىپ قالاتىنداي قينالىپ بارادى. «قۇدايىم-اي، تولعاق دەگەن وسىنشا ازاپتى بولار ما ەدى. ءومىرىمدى بىلعاعان بالە، تەزىرەك قۇتىلسام ەكەن» دەگەن تىلەك قانا ويىندا. ءالى دە جارقىن بولاشاققا سەنەدى. تەك وسى بالادان قۇتىلۋ كەرەك.

سەگىز ساعاتتان سوڭ ءولىم مەن ءومىردىڭ ورتاسىندا ازاپ شەككەن قىز بوساندى. ءوزىنىڭ تۋماي جاتىپ ەشكىمگە كەرەكسىز ەكەنىن سەزدى مە ەكەن كىم ءبىلسىن، الدە بويىندا ءبىر دەرت بولدى ما، شارانا ءومىر ەسىگىن اشپاي جاتىپ شەتىنەدى. ىڭگالاپ ءومىر ءانىن ايتپادى. ولىمگە ءۇنسىز مويىنۇسىندى.

ءىىى

توڭازىتقىش كامەراسىنان شەتىنەگەنىنە وتە كوپ ۋاقىت بولعان شارانانىڭ مۇردەسى تابىلىپتى. قانشاما ۋاقىتتان بەرى مۇز بولىپ قاتىپ جاتقان دەنە جىلى جەردە ەرىپ، سۇيەك پەن تەرى اجىراپ، ەزىلىپ كەتكەن. بالانىڭ  جىنىسىن دا، شاماسىن دا انىقتاۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. مۇردەنىڭ جانىندا جاتاقحانا ستۋدەنتتەرى توسەيتىن جايمانىڭ قالدىعى جاتقان. ەكسپەرتيزا كەزىندە بالانىڭ ءولى تۋعانىن، كىندىگى كەسىلمەي دورباعا سالىنعانى انىقتالدى. سول كۇنى جۇمىستا جالعىز بولعان مەيرامگۇلدىڭ ايتۋى بويىنشا توڭازىتقىشتىڭ ءتۇپ جاعىنا توسەك جايماسىنا، ودان سوڭ قوقىسقا ارنالعان قالىڭ دوربالارعا وراپ تىعىپ كەتكەن جەرىنەن تاۋىپ الىپتى. ونىڭ قاي كەزدە سالىنعانىن، نەلىكتەن وسى كەزگە دەيىن تابىلماعانىن مەيرامگۇل بىلمەيدى. سەبەبى اسحانانىڭ تازالىق جۇمىسىنان باسقا جۇمىسىنا ارالاسپايتىن ەدى.

پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى مەن ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى كەيىنگى كەزدە تۇرمىس قۇرعان، اياعى اۋىر بولىپ ەمحانادا تىركەۋدە تۇرعان ستۋدەنت قىز-كەلىنشەكتەردى، ايەل مۇعالىمدەردى تەكسەرىپ شىقتى. جايمانىڭ جاتاقحاناعا تيەسىلى ەكەنى ءولى ءسابيدى ستۋدەنت قىزداردىڭ ءبىرى تاپقاندىعىنىڭ بىردەن ءبىر ايعاعى ەدى. ءجۇز جىلعا تارتا تاريحى بار وقۋ ورداسىنىڭ اتىنا نۇقسان كەلتىرمەۋ ءۇشىن ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى مەن پوليتسيا ءىستى قازبالاماۋعا، وسى جەردەن توقتاتۋعا ءسوز بايلاستى.

ءىس جابىلدى. شاقالاقتىڭ مۇردەسىنە ساراپتاما جاسالعان سوڭ ارنايى ورىنعا جەرلەندى.

وقۋ جىلىنىڭ سوڭىندا مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىندە مەملەكەتتىك گرانتتاردىڭ بىرنەشەۋى باسقا ستۋدەنتتەرگە بەرىلدى. سول گرانتتىڭ ەسكى  يەلەرىنىڭ ءبىرى گۇلسەزىم مەن تاناكوز ەدى. گۇلسەزىم بوسانعان سوڭ بىرنەشە كۇن ىستىعى تۇسپەي اۋىرىپ، اۋرۋحاناعا جەتكىزىلگەن. كوپ ۇزاماي كوز جۇمعان وعان جۇقپالى ۆيرۋستان ولگەن دەگەن دياگنوز قويىلعان. سول جىلعى ەپيدەميا كەزىندە ۆيرۋستان كوز جۇمعاندار سانى شەكسىز ەدى. تاناكوز شەتەلگە ءىس تاجىريبەگە اتتانىپ، سونداعى اكۋشەرلىك ورتالىققا جۇمىسقا ورنالاسقان. بىراق بەلگىسىز سەبەپتەرمەن جۇيكەسىنە سالماق تۇسكەن ول كوپ ۇزاماي ەلگە قايتارىلدى. سودان كەيىنگى ءومىرى نەۆرولوگيالىق اۋرۋحانادا ەم قابىلداۋمەن وتكەن.

ال مەيرامگۇلگە دارىگەردىڭ كومەگى قاجەت بولدى. ساناسىنا سونشالىق سالماق سالعان وقيعادان سوڭ ول توڭازىتقىش كورسە، تەرىس اينالىپ، زارەسى ۇشاتىندى شىعارعان.

ايگەرىم قيىقباي

جازۋشى، ادەبيەتتانۋشى

Abai.kz