ياروسلاۆ سەيفەرت (1901-1986 ج.) چەحيانىڭ ايگىلى اقىنى. ول جۇمىسشى وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. جاس شاعىندا قازان توڭكەرىسىنىڭ ىقپالىندا توڭكەرىسكە ات سالىسىپ، كوممۋنيستىك پارتياعا مۇشە بولعان.

وسى بارىستا ۇلت  ازاتتىعىن جانە مەملەكەت تاۋەلسىزدىگىن ارمانداعان قىرۋار جالىندى ولەڭدەر جازعان. پوەزيالىق، پروزالىق شىعارمالاردان سىرت، كومەديا، درامما، كينو، اسەمونەر سالالارىندا قىرۋار ماقالالار جانە شالقىمالار (ەسسەلەر) جازىپ جاريالاعان. «حاتشى كەپتەر»، «جان قالتاداعى الما»، «انا» قاتارلى شىعارمالارى بار. ولەڭدەرىندە ازاتتىققا ۇمتىلعان قايسارلىق جانە كۇرەسكەرلىك رۋح ارقىلى كۇللى ادامزاتقا جىگەر بەرگەندىگى سەبەپتى، 1984 جىلى ياروسلاۆ سەيفەرتكە نوبەل ادەبيەت سىيلىعى بەرىلگەن.

تەلەگەي تەڭىز

سارىلتقانداي ساعىنىش سارالا مۇڭ جاسىتقان،
تەڭىز جاتىر تەلەگەي بۇيرا تولقىن تاسىتقان.
تولقىن بەينە ارۋدىڭ شاشتارىنداي تولقيدى،
جازعان حاتتاي جاۋاپسىز جاعالاۋعا اسىققان.

جاعادا ءجۇر جاس ارۋ، كەشىپ تەڭىز جاعاسىن،
توگىلدىرگەن شاشتارىن تولقىنبا دەپ قالاسىڭ.
جاعادا تۇر جاس جىگىت، ىزگە قاراپ ىزدەپ نە،
تولقىن جۋىپ-شايا الماي جۇرەگىنىڭ جاراسىن.

كوكتەم سازى

بالاعاندى جاپقان ءشوپ، كوگەرىشتەپ بۇرلەگەن،
ۇشىرادى مامىعىن ساۋمال سامال ۇرلەگەن.
كوكتەم كەلىپ قالىپتى-اۋ، ءبۇتا-بۇرگەن نايقالىپ،
تەربەلەدى باستارى حابار ايتىپ تۇر نەدەن؟

جىيدى كارى مەكيەن قاناتتارىن كۇركىلدەپ،
كەت ارى دەپ كەز قۇيرىق، بالكىم بايقۇس تۇر تىلدەپ.
شىعا كەلدى استىنان شيق-شيق ەتىپ جەم تىلەپ،
بالاپاندار اق ۇرپەك مايدا مامىق ۇلپىلدەك.

وي، ءتاڭىر-اي، ىشىندە بالاپان ەڭ كىشكەنە،
كەڭ دالاڭنان ءتۇيىر ءدان تابۋ وڭاي ءىس دەمە.
ارمان-دالا، ءۇمىت-ءدان، ادام عانا شىدايدى-اۋ،
تاۋقىمەتتى تاعدىردىڭ ازابىنا تىستەنە.

ءبىر ءان

كىم ەكەن اق جاۋلىعى بۇلعاقتاعان،
كوز جاسىن قيماستىقتىڭ قۇرعاتپاعان.
ءار كۇنى كۇن شىعادى، كۇن باتادى،
باستالۋ اياقتاۋعا بۇرماق قادام.

تالىقپاي كەپتەر قانات قاققانىنداي،
اداسپاي ءوز ۇياسىن تاپقانىنداي.
ءۇمىت پەن ءتۇڭىلۋدى قوس قانات قىپ،
جۇلدىز بوپ ادام عۇمىر اققانىنداي.

ءومىردىڭ بارما بۇدان باسقا ءمانى،
نەلىكتەن جانارىڭنان جاس تامادى.
ءبىر ءان بار، باستالادى، اياقتايدى،
ءبىر ءان بار، اياقتايدى، باستالادى....

ماڭگىلىك

الەمدەگى فيلوسوفتار ايتادى،
ءومىر-قىسقا، ادام-قوناق، قايتادى.
عاشىق جاردى كۇتكەن ءساتتىڭ ماڭگىلىك،
ەكەندىگىن ءسىرا كىمدەر بايقادى؟

ايەل جايلى ءبىر ولەڭ

بىرەۋ ماعان ايتتى: ەسىڭدە ساقتاعىن،
ماحابباتتان قىزىق نارسە تاپپادىم.
بالكىم سولاي شىعار، ايتەۋ بۇل جايلى،
كوپ ويلانىپ باس قاتىرىپ جاتپادىم.

كەيبىرەۋگە قان توگۋ دە قۇمارلىق،
ولىكتەردەن اتتاۋ قىزىق ۇنارلىق.
ولار ءۇشىن بالكىم سولاي شىعار-اۋ،
تىسىنبەدىم مۇندا نە بار ۇعارلىق.

سوعىس ءبىتتى قانعا قۇمار تويماعان،
ەستەن شىقتى ەلەس قىلىش ويناعان.
قاسىرەتتى شاقتاردى كىم ەسكە الار،
سولاي شىعار، مەن بىلايشا ويلانام:

زەڭبىرەكتى بەرسە ايەلدەر قولىنا،
روزا گۇلىن جاۋدىرار وڭ-سولىڭا.
سولاي شىعار، الدە ولاي ەمەس پە،
جەتە المادىم بۇل سۇراۋدىڭ سوڭىنا.

تەرەزە تۇبىندە

كوكتەم كەلدى، تال-تەرەكتەر بۇرلەدى،
قاۋاشاعىن ساۋمال سامال ۇرلەدى.
تەرەزەدەن ءۇنسىز قاراپ اناشىم،
توكتى جاسىن، ەسىنە الىپ تۇر نەنى؟

دەدىم سوندا: ايتشى ماعان اپاشىم،
نەگە مۇنشا قاسىرەتكە باتاسىڭ؟
بولعان كەزدە اعاشتار گۇل اشپايتىن،
ايتام بالام، سوندا ءبىلىپ جاتاسىڭ.

قاپالاقتاپ قار توگىلدى اسپاننان،
قالىڭدادى تەرەزە مۇز باسقاننان.
دالا جىم جىرت، انام وتىر ءبىز توقىپ،
توقىماعا جانارىنان جاس تامعان.

دەدىم سوندا: ايتشى ماعان اپاشىم،
نەگە مۇنشا قاسىرەتكە باتاسىڭ؟
بولعان كەزدە قاپالاق قار جاۋمايتىن،
ايتام بالام، سوندا ءبىلىپ جاتاسىڭ.

ماسكەۋ

جورعا ءبيى جوعالدى جورتاقتاعان،
ارفا كۇيى ءوشتى ول دا جول تاپپاعان.
سان عاسىرلىق سارايعا سار تاپ بولعان،
قويدى اپارىپ قۇلپى تاس قورقاق نادان.

كرەمللگە كىرگەندەر قاش كەسىردەن،
قان مايدان بۇل حان وردا باس كەسىلگەن.
جىبەك كەبىن ورانعان مۇردە كۋا،
قىزىل قاننان قىرعىنعا تاس تەسىلگەن.

بوكال بوس تۇر بال-شاربات مولدىرەمەي،
شايقاس تۋى تۇر جەل جوق كولبىرەمەي.
ەسكى قىلىش تەك قانا ەسكە سالار،
سوم قىلىشتىڭ يەسىن سول ءبىر ەگەي.

جۇزىك ءشىرىپ، ءتاجدى تات باتتاستىرعان،
جاعالىق گۇل جايناپ تۇر تاپپاس قىردان.
التىن تونى توز-توز بوپ ايەل پاتشا،
ەجىرەيەر ەسىركەر تاپپاس ءبىر جان.

التىن كۇمبەز امىرمەن ەر باستاعان،
شىرىك الما قۇرت كەۋلەپ جەر جاستاعان.
نىسپى دا جوق قاھارلى سول شاقتاردىڭ،
مازار سىندى ماڭىنا ەل باسپاعان.

تەمىر كەپەش تەگى سىر دۋلىعادان،
تەپەرىشكە تۇسەدى بۋلىعا جان.
ارعىماق جوق يمپەريا ارباسىندا،
كىرىپتارعا كىم باستار نۇرلى قادام؟!

قىتاي تىلىنەن اۋدارعان قاناتبەك جۇمابايۇلى،

دايىنداعان ءالىمجان ءاشىمۇلى

Abai.kz