وسى زامان قىتاي قازاق ادەبيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلدەرىنىڭ ءبىرى، سوناۋ 1944 جىلدارى «ءۇش ايماق توڭكەرىسى» كەزىندە اتويلاپ العا شىعىپ، قازاق ءباسپاسوزى مەن پوەزيا جانرىندا ءوز بيىگىنە كوتەرىلگەن اقىن، جۋرناليست، باسپاگەر، قوعام قايراتكەرى قۇرمانالى وسپانۇلىنىڭ تۋعانىنا بيىل 100 جىل، ال قايتىس بولعانىنا 25 جىل تولىپ وتىر.

ق.وسپانۇلى جارتى عاسىردان اسا جاسامپازدىق بارىسىندا مىڭعا جۋىق ولەڭ، جىر، ونعا جۋىق باللادا، داستان جازىپ جاريالايدى. اقىننىڭ «شاتتىق جىرلارى» (1957 ج.), «تيانشان جىرلارى»، 1980 ج.), «مەرۋەتتەر» (1981 ج.), «جىلدار ءىزى» (1983 ج.), «الۋان اۋەندەر» (1988 ج.) قاتارلى جىر جيناقتارى ىلگەرى-كەيىندى باسپادان شىققان.  ونىڭ وزگە قالامگەر ارىپتەستەرىمەن بىرىگىپ جازعان «ساليقا – سامەن» وپيراسى جانە ءوزى جەكە جازعان «قىز بەيىتى»، «تاۋداعى قىستاق» اتتى ساحنالىق تۋىندىلارى بار. كورگەنى مەن كوكەيگە تۇيگەنى كوپ، ەل باسقارعان اقىن تاريحي ماڭىزى بار كوپتەگەن ەستەلىك، ەسسەلەر دە جازعان. بۇل ەڭبەكتەرى «ءۇش مايدان» (1991 ج.), «شىركىن بۇراڭ دۇنيە-اي» (1999 ج.) دەگەن اتپەن كىتاپ بولىپ شىققان. ونىڭ ولەڭدەرى قىتاي، ۇيعىر، قىرعىز تىلدەرىنە، ورىس، تۇرىك شەت تىلدەرىنە اۋدارىلعان.

اقىننىڭ عاسىرلىق مەرەيتويىنا بايلانىستى، قىتايدىڭ بەلگىلى ادەبيەتتانۋشى، سىنشى حى لۋدىڭ ق.وسپانۇلىنىڭ ەرتەرەكتە جازىلعان ولەڭدەرىنە باعا بەرىپ جازعان – «سايرامداي تەرەڭ ءماندى جىر» اتتى سىن ماقالاسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.

سايرامداي تەرەڭ ءماندى جىر

قۇرمانالى وسپانۇلى ەلىمىزدىڭ اتاقتى قازاق اقىنى. ول «ءۇش ايماق توڭكەرىسىنە» قاتىناسىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ ازاتتىقتى اڭساعان، اسقاق توڭكەرىستىك جىرلارىن شىرقادى. كەيىن، اقىن ءتىپتى دە تاسقىنداعان ازاماتتىق ىنتامەن، اۋىر جاۋاپتى اكىمشىلىك قىزمەتتەردى ۇستىنە جۇكتەي ءجۇرىپ، جاسامپازدىقپەن اينالىسىپ، دالانىڭ جاڭا ءومىرىن، قازاق حالقىنىڭ ازاتتىعىن، ىلە وزەنى بويىنداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ تاتۋ-ءتاتتى جاڭا تۇرمىسىن بارىنشا جىرعا قوستى.

الپىسىنشى جىلداردىڭ باس كەزىندە اقىننىڭ ومىرىندە وراسان زور وزگەرىس بولدى. ول ەرىكسىز كۇدىرلى، بۇرالاڭ جولعا قادام تاستادى. بىراق، «ءداۋىردىڭ سول شاقتاعى بوران-شاشىنى» ونىڭ جاسامپازدىعىن، ساحاراعا دەگەن ماحابباتىن توقتاتپادى. وتانعا دەگەن، تۋعان حالقىنا دەگەن ادالدىعىنا سەلكەۋ تۇسىرە المادى. اقىن ەڭبەكتەن سىرتقى ۋاقىتتارىندا مۇقيات ۇيرەنىپ، جاسامپازدىققا ۇمتىلىپ، سول ءبىر «ەرەكشە» كەزدەردەگى حالىق ءومىرىن بەينەلەيتىن، تالاي-تالاي ولەڭدەرىن جازدى. الايدا، الۋان ءتۇرلى سەبەپتەردەن، سول ەڭبەكتەرىنىڭ تام-تۇمدارى عانا ساقتالعان. «ءتورت كىسىلىك توبە» بىت-شىت ەتىلگەننەن كەيىن، ق.وسپانۇلى جاڭا ءومىرىن باستايدى. شىنجاڭ ادەبيەت-كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگىنىڭ (شىنجاڭ جازۋشىلار وداعى) ورىنباسار توراعاسى، «ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالىنىڭ رەدكوللەگيا القاسى بولادى. جۇمىسى كوپ، ۋاقىتى از، قاربالاس جۇرسەدە اقىننىڭ جاسامپازدىعى شالقىعان شابىتپەن شارىقتاي ءتۇستى.

جوعارىداعىلار ءبىزدىڭ، قۇرمانالى وسپانۇلنىڭ جارتى عاسىرعا جۋىق ومىرىندە جاسامپازدىقپەن شۇعىلدانعان، باسىپ وتكەن جولدارىنا جاساعان الاقانداي ايالىمىز. ەندى ءبىز، اقىننىڭ ءوزىنىڭ جانە باسقا قاتىستى ادامداردىڭ كومەگىندە، جيناق بولىپ باسىلعان نەمەسە جيناق بولىپ باسىلماعان ءارتۇرلى گازەت-جۋرنالدا جاريالانعان ولەڭدەرىن وقىپ زەرتتەگەنىمىزدە، اقىننىڭ جاسامپازدىق جولىن – «ءۇش ايماق توڭكەرىسى» مەزگىلى; ەلۋىنشى جىلدارداندان تارتىپ، الپىسىنشى جىلداردىڭ باس كەزدەرى; مادەنيەت توڭكەرىسىنەن كەيىنگى «ءتورتتى وسى زامانداندىرۋ» رەفورماسى كەزەڭى دەپ ءۇش بەلەسكە بولۋگە بولاتىندىعىن ايقىن اڭعارتتىق. وسى ءۇش كەزەڭدەگى پوەزيانىڭ يدەيالدىعى، كوركەمدىگى تۇتاسىپ، جىمداسىپ جاتسا دا، بىراق، تاريحي شارت-جاعدايدىڭ وزگەشەلىگى، اقىن ءومىرىنىڭ تاپ بولعان كۇردەلى كەزەڭدەردىڭ وزگەشەلىگى سەبەپتى ولەڭ ءستيلى جاعىندا دا وتە زور پارىقتاردىڭ بارلىعى بايقالادى. ءبىز ەندى وسى جايلى شاما-شارقىمىزعا قاراي قىسقاشا توقتالىپ وتەلىك.

ساحارا جىرشىسى

قۇرمانالى وسپانۇلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى، الماتى وبلىسى، كەگەن اۋدانىنىڭ توعىزبۇلاق دەگەن جەرىندە 1924 جىلى قاراپايىم شاۋا وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول بالا كەزىنەن-اق حالىق جىرلارىنا قىزىعىپ، اقىندارعا ىلەسىپ، بايىتتەر ۇيرەنىپ، داستانداردى جاتتاۋعا اۋەستەنگەن. ورتا مەكتەپتەگى كەزىندە قازاقتىڭ اباي قۇنانباەۆ باستاعان كلاسسيك اقىندارىنىڭ شىعارمالارىن، سونداي-اق ورىستىڭ پۋشكين، لەرمونتوۆ قاتارلى ۇلى اقىندارىنىڭ جانە الەمدىك كلاسسيكتەردىڭ ولەڭدەرىن قىزىعا وقىپ، ادەبيەت دۇنيەسىنە قادام تاستاۋعا مىقتى نەگىز قالاعان.

«ءۇش ايماق توڭكەرىسى» قازاق حالقىنىڭ «دەموكراتيالىق توڭكەرىسىنىڭ» العاشقى پەرەدسىن اشتى. 1944 جىلدىڭ كۇزىندە «تولىسار شاعىنا» ەندى جەتىپ، جاسى جيىرماعا تاياعان ق.وسپانۇلى ۇلت ازاتتىق توڭكەرىسكە قاتناسقاننان كەيىن، ۇكىمەت جاعىنان  قۇلجادا شىعارىلعان قازاقشا گازەت-جۋرنالداردىڭ  («توڭكەرىس تاڭى»، «جاڭا جول» ، «العا» قاتارلى گازەت-جۋرنالدار، – رەد.) رەداكتسيالىق قىزمەتىنە جاۋاپتى بولادى دا، تىلشىلىك، رەداكتورلىق قىزمەتتەرىن ىستەيدى. بوس ۋاقىتتارىندا پوەزيامەن شۇعىلدانا باستايدى. ساحارادان كەلگەن جاس اقىن، قازاقتىڭ ۇلتتىق فولكلورىنان، ءداستۇرلى ادەبيەتىنەن ءنار العان. سوندىقتان ولەڭدەرىنەن قازاق ۇلتىنىڭ ولەڭ ەرەكشەلىكتەرى ايقىن بايقالادى. ەكپىنى، ۇيقاستارى قاراپايىم، ءتىلى كوركەم، وبرازدارى جاندى الىنادى. اقىندارعا ءتان استارلى، ايقىن سارىن اڭعارىلادى. مىسالى، 1946 جىلى مامىردا جازىلعان «گۇلىم ەدىڭ»، (...عا) دەگەن ولەڭىندە وبرازدى تەڭەۋ عانا ەمەس، ونىڭ ۇستىنە قاراتپالى قايتالاۋ قاتارلى ادىستەر ارقىلى باقىتسىز ءومىر كوڭىل كۇيىن، بۇكىل ولەڭدە سىرلى-سىمباتتى سويلەمدەردى قوسپاي-اق قاراپايىم تىلمەن اقتارادى. جانە ءبىر مىسال، 1948 جىلى ناۋرىزدا جازعان «كۇلە تۇر...» (بۇل ەكى ولەڭ «تيانشان جىرلارىندا»، قازاقشا باسىلۋى بەيجىڭ ۇلتتار باسپاسى) دەگەن ولەڭىن الىپ قاراساق، ارالاس بۋىندى ىرعاقتار اۋىسىپ كەلىپ كەيدە ەكپىنى تومەندەيتىن، كەيدە كىدىرىس جاسايتىن ۇيقاسپەن جاندى فورمادا جازىلعان.

«ءۇش ايماق توڭكەرىسى» كەزدەرىندە، اقىننىڭ شىعارمالارىندا، ايقىن توڭكەرىستىك جالىنمەن قارسىلاسۋعا باتىلدىق ەتكەن، ءتىپتى كۇرەسكە دە ارالاسىپ، شايقاس جاسايتىن تيۆتىك وبرازداردى جاراتسادا، بىراق، سول وبرازدارىنىڭ دەگەندەي، تۇرمانى تۇگەل الىنباعاندىعى، كۇڭگىرتتىكتىڭ بارلىعى بايقالادى. بەلگىلى ماعانادان ايتقاندا، بۇل جايىت ولەڭنىڭ «قۇنىن» دا السىرەتكەن. مىسالى، جوعارىدا تىلگە الىنعان «كۇلە تۇر...» ولەڭىنىڭ بار-جوعى ءتورت شۋماق، ون ەكى جول (ياعني 2-4, 2-4) لىك جولداردان قۇرالعان) باسقالاردىڭ ونى ۇقپاعاندىعىنان كەمسىتۋگە، مازاقتاۋىنا جولىققان. «ول» سول كۇلۋشىگەدە مازاقتاي كۇلىپ شىنايى قويان-قولتىق كۇرەسۋ ۋاقتىن كۇتەدى. بۇل جايلى اقىن بىلاي جازعان:

«سۋالىپ جاعى، ساقالى وسكەن،
جۇدەۋلەپ ءجۇزى جارقىندىق وشكەن.
جاعاسى كىرلەپ، جىرتىلىپ يىعى،
قاباقتان سۇركەي سۋىق لەپ ەسكەن;
وسى ءبىر جانعا كۇلە قارادىڭ،
ونى سەن «مىرزا» كىمگە بالادىڭ؟!
كۇلكىڭە كۇلىپ قالا بەرەدى ول،
الدا زور شايقاس، بۇراڭ سوقپاق جول.
وسى كۇلكىڭە كۇڭىرەنبەي كورشى،
مايداندا نايزا ويناتقاندا قول...
كۇلە تۇر، ەركىڭ، سەندە كەزەگى،
ەندىگى كەزەك بىزگە كەلەدى».

اقىن تاسقىنداعان توڭكەرىستىك ىنتامەن، كۇرەسكەرلىك سەنىم ارقىلى ءبىر قايسار كوتەرىلىسشىنىڭ وبرازىن جاساعان. نەگىزگى تاقىرىبى ايقىن الىنعان، ال ءوسىبىر قايساردا ىسقاق-مازاققا توزە بىلگەن، بولاشاقتا وتكىر نايزاسىن ويناتۋعا وڭتايلانىپ تۇرعان تەگى كىم ەدى؟ ونى مازاقتاپ تۇرعان كىم بولدى دەسەڭشى؟ «ونىڭ» وبرازىنا قاراعاندا، «ول» ءبىر كەدەي، ەركىندىكتى، ازاتتىقتى اڭساعان ەڭبەكشى حالىق ەكەندىگى داۋسىز. جانەدە...جيناقتاپ كەلگەندە، بۇل وبرازداعى، ايقىندىلىق ىشىندە ءسال كۇڭگىرتتىك تە بار. ولەڭ «ءۇش ايماق توڭكەرىسى» باستالعاننان كەيىن 1946 جىلى جازىلعان، سول ءبىر ەرەكشە تاريحي داۋىردە وسىنداي ءسال بولسادا كۇڭگىرتتىك وبرازدىڭ ايقىندىلىق اراسىندا ساقتالۋىنان، كەيبىر جاڭساق ۇعىمنىڭ تۋىلۋىنان ساقتانۋ قيىن ەدى. ولەڭنىڭ نەگىزگى ماقساتى دا وسىدان زيان تارتىپ جاتادى. ەگەر ءبىز وسى ولەڭدى، ول جازعان 1957 جىلعى «جاۋىنگەر ءسوزى»، 1960 جىلعى «كوك قانجارىن مىقتى ۇستاپ» دەگەن («كۇركەشەدەن كۇللى الەمگە» قىتايشا باسىلىمى 1962 جىلى جازۋشىلار باسپاسىندا باسىلىپ شىققان) ولەڭدەرمەن سالىستىراتىن بولساق، اقىننىڭ ازاتتىقتان كەيىنگى شىعارمالارىندا جاسالعان سونداي وبرازداردىڭ ايقىن ءارى جارقىن وبرازدار ەكەنىن كورۋگە بولادى. الگىندەي بولىمسىز كىناراتتار اقىننىڭ جاس كەزىندەگى تابىستارىنا نۇقسان جەتكىزە المايدى. ويتكەنى، ولەڭنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى جونىنەن العاندا بەينەلەپ وتىرعان يدەياسى دۇرىس. ال، وبرازدار جاعىندا «كىنارات» تەك كوركەمونەرلىك جاسامپازدىق جاعىنداعى كەمىستىك قانا بولىپ تابىلادى.

قىسقاسى، «ءۇش ايماق توڭكەرىسى» كەزىندەگى ق.وسپانۇلى، ءوزىنىڭ جاي ءسوزدى شىمىرلانعان جىرلارى ارقىلى قازاق حالقىنىڭ ء(ارى شىنجاڭداعى قالىڭ حالىقتىڭ) «ۇلتتىق دەموكراتيالىق توڭكەرىسى» ءۇشىن بار داۋىسىمەن ءۇن قوسقان اقىن. ءوزىنىڭ قايسار، كۇرەسكەرلىك سەنىمدەرىن كەڭ دالاعا ءتان تىنىستارىمەن ولەڭدەر جولىنا ەنگىزىپ، قازاق حالقىنىڭ جاڭا پوەزياسىنىڭ دامۋى، سونى جولدارىن اشۋ ءۇشىن ىسجۇزىندە پايدالى ىزدەنىستەرگە تالپىندى. بۇل پايدالى ىزدەگىستەرىن، ونىڭ كەيىنگى بوياۋى قانىق، شىنشىل ولەڭ ءستيلىنىڭ قالىپتاسۋىندا  بەلگىلى ءرول اتقاردى.

ۇلتتار دوستىعىن جىرلاعان اقىن ەگەر، ءبىز «ءۇش ايماق توڭكەرىسى» كەزدەرى – ق.وسپانۇلىنىڭ پوەزيا الەمىنە قادام تاستاعان، قازاق حالقىنىڭ جاڭا ولەڭ ءستيلىن ىزدەنۋ مەزەتى بولدى دەسەك، وندا، جاڭا قىتاي مەملەكەتىنىڭ قۇرىلۋىمەن بىرگە، اقىننىڭ پوەزيا جاسامپازدىعىن دا پىسىپ كامەلەتكە تولاتىن ۋاقىتتارى تۋىلدى دەۋىمىزگە بولادى.

1949 جىلى جاڭا كوممۋنيستىك قىتاي بيلىگى دۇنيەگە كەلۋىنە ىلەسىپ، قۇرمانالى ۇكىمەت قىزمەتىنە بەلسەنە قاتىسادى. ول، ۇگىت-ناسيحات قىزمەتتەرىمەن، شۇعىلدانىپ، كەيىن ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ باسشىلىعىنا تاعايىندالدى. ول اكىمشىلىك قىزمەتىن ىستەي ءجۇرىپ، اراسىندا جامامپازدىقپەن دە شۇعىلدانادى. وسى ارالىقتا ونىڭ پوەزيا جاسامپازدىعى كەمەلدەنىپ، ولەڭدەرىنىڭ يدەيالدىعى مەن كوركەمدىك ورەسى دە جوعارىلادى. ول جاتىلعان، توسەلگەن اقىن بولدى دا، ەلگە جارامدى تالاي-تالاي شىعارمالار جاراتتى.

«كۇركەشەدەن كۇللى الەمگە» دەگەن تولعاۋىن اقىن 1950 جىلى قاراشادا جازعان. سول كەزدە جيىرما جاستارداعى ق.وسپانۇلى قازاق ۇلتىنىڭ اقىنى سيپاتىمەن سۇڭ ءچيلىڭليڭ، گومورو قاتارلىلارمەن بىرگە، دۇنيەجۇزى بەيبىتشىلىگى جورالارى ءماجىلىسىنىڭ پولشانىڭ ۋارشاۆاسىندا وتكىزىلگەن ەكىنشى رەتكى كونفەرەنتسياعا قاتىناستى. ەلگە قايتۋ جولىندا، اقىن وسى ازاماتتىق تولعاۋىن جازادى. بۇل ايگىلى تولعاۋ اقىننىڭ ەڭ العاشقى قىتاي تىلىنە اۋدارىلعان جيناعىنىڭ دا اتى بولدى. بۇل ولەڭ جيىنى 118 جول، كىشى تاقىرىپتارعا بولىنگەن، يكەمدى ۇيقاس قولدانىلعان، ەرىكتى جانرلى ولەڭ. اقىن ءبىرشاما مولىراق سويلەمدەر ارقىلى ارالاس كەلەتىن ولەڭ فورماسىن قولدانا وتىرىپ، ۋارشاۆاداعى ايبىندى جيىندى، جول جونەكەي كورگەن، بىلگەنىنىن جانە ەسكى قوعام مەن جاڭا قوعامدى، قازاق حالقىنىڭ وتكەنى  مەن بۇگىنىن سالىستىرا، شەندەستىرە جازادى. ولەڭنىڭ قۇرلىسى شىمىر، ويى ايقىن، ول تولعاۋى «ەركىندىككە قانات قاعىپ، ايدى اينالىپ، كۇندى قۇشىپ، جۇلدىزدارمەن سىرلاسىپ كوك جۇزىندە شىرقا» دەپ كەلەدى. بۇل سياقتى رومانتيكالىق ءادىس، كەرەمەت قيالداۋلار قازاق اقىندارىنىڭ داعدىلى ءادىسى. اقىن ونى سونشاما تابيعي، سونشاما ەتەنە ەتىپ قولدانىپ، «كۇركەشەدەن كۇللى الەمگە» دەگەندەگى «الەمگە» دەگەن بەتالىستىق ءسوزدى ايشىقتى ەتىپ، ايقىنداي تۇسكەن. اقىنىنىڭ جازعان تاڭداۋلى شىعارمالارى وسىمەن عانا شەكتەلمەيدى. «شوپان جىرىنداعى» مال تابىنى اقىن قالامىنان سونشاما تاماشا ءتۇس الىپ جازىلعاندىعى بۇعان جانە ءبىر مىسال بولا الادى.

«اراداي بال جيناعان بايشەشەكتەن،
قويلارىم قور جينايدى شۇيگىن شوپتەن.
اققۋشا كول تەڭىزىن جۇزە جىلجىپ،
توقتامان جەرگە بارماي نىسانا ەتكەن».

بۇلار، ولەڭدەگى ءتورت-اق جول سويلەم. بىراق، وسى ءتورت جولدىڭ وزىنەن-اق كوز تارتقان عاجايىپ سۋرەت قۇرالعان. بۇل سۋرەتتىڭ ىلدي-ءورى، الىس-جۋىعى، تۇگەل دەرلىك قات-قاتىمەن سايراپ تۇر. الايدا، بۇل سۋرەت ەمەس. قايتا، كوركەم وبرازدى پوەزيا. مۇندا تىنىشتىق بيلەگەن ساحارا، كەڭ دالا، سول دالاداعى حالىقتىڭ باقىتتى تىرشىلىگى جازىلعان.

1950 جىلداردان 1960 جىلداردىڭ باس كەزىنە دەيىن، قۇرمانالى مول جەمىستى جىرلارىن جازدى. ول پارتيانى، وتاندى، ۇلتتار ىنتىماعىن جىرلاپ قانا قويماي، ونىڭ ۇستىنە، تەبىرەنگەن سەزىممەن قازاق حالقى مەكەندەگەن ساحارانىڭ گۇلدەنۋىن جىرلادى. ونىڭ قالامىندا بەينەلەگەن «جازيرادا» بەينە الۋان ءتۇستى، كوركەم كورىنىستى تاماشا سۋرەتتەي ءتۇر بەرەدى. اقىن:

«تىزبەكتەلگەن مارجانداي،
تاۋلارىما قاراشى؟
قوينى تولى قاراعاي
بەينە قولدىڭ سالاسى.

...شوقتاي جايناپ الۋان گۇل،
جەلى جۇپار اڭقيدى.
اققۋ ويناپ كۇمىس كول،
شاقىرادى، شالقيدى.

كول جاعالاپ جازىقتا،
جىلقىم جاتىر ۇيىرلەپ.
قۇلىندارى قۇيىنشا،
سالادى ويناق دۇبىرلەپ»، – دەپ جازادى.

بۇل جەردە قۇرعاق، سىلدىر سارىن جوق، جالتىلداعان ارتىق اشەكەيلى ءسوز دە جوق. تەك بىرقانشا ناقتىلى جاعداي مەن تابيعات كورىنىسى عانا جازىلعان. ءارى اسەرلى، ءارى تىنىستى. كورىكتى دە ماعانالى. ءبىزدىڭ كوز الدىمىزعا، بەيعام، تىنىش، ادەمى، بەينە قۇلىنداي ويناقى، سۇيكىمدى قازاق ساحاراسى شىعا كەلەدى.

راس، قازاق ۇلتىنىڭ جەرى شىنىندا كوركەم، شىنىندا كوز تاتارلىق سۇلۋ. الايدا، اقىن قالامىندا جاڭادان تۋىلعان، سۋرەتەلگەن قازاق ساحاراسى كوز تۇندىرارلىق ادەمى عانا ەمەس، ونىڭ ۇستىنە ءيسى اڭقىعان قىمىزداي، وقىرماندارىن قازاق حالقىنىڭ باقىتتى، كوڭىلدى، اقكوڭىل سەزىمىنە بولەيدى.

اقىن وتانىن، تۋعان حالقىن قىزۋ سۇيەدى. سوندىقتان اقىننىڭ جۇرەگى ءوزى تۋعان ساحاراسى مەن قازاق حالقى دەپ سوعادى. سوندىقتان ونىڭ شىعارمالارىنىڭ كوپشىلىگى ساحارانى تاقىرىپ ەتەدى. سوندىقتان دا:

«باتىردىڭ كەڭ جۇرەگى سياقتانىپ،
تۋعان جەر تۇر دالادا ورىن الىپ.
مەن اۋىلدى سۇيەمىن،
و، اۋىلىم!
باسام العا سەنىممەن قانات قاعىپ»، – دەپ جىرلايدى.

سايىپ كەلگەندە، ق.وسپانۇلى، ومىرگە تەرەڭ ارالاسىپ، پوەزيا جاسامپازدىعى جاعىنان كۇن سايىن تولىسىپ، ادامدى اسەرلەندىرەتىن كوپتەگەن ولەڭدەر جازىپ ءومىردى كۇيلەدى. سونىمەن بىرگە جاسامپازدىق بارىسىدا بارعان سايىن ءبىرشاما جۇيەلى پوەزيا جاسامپازدىعىنىڭ ءنازارياسىن قازاق حالقى ولەڭدەرىنىڭ ەستەتيكالىق كوزقاراستارىن قورتىندىلادى.

مادەنيەت توڭكەرىسىنىڭ سوڭعى كەزدەرىندە، سونداي-اق قىتايعا لاڭ سالعان «ءتورت كىسىلىك توبە» بىت-شىت ەتىلگەننەن كەيىن اقىن: «ولەڭ جازۋ – «اقىن» دەگەن اتاقتىڭ تاجىسىن كيۋ ءۇشىن ەمەس، قايتا حالىقتىڭ جۇرەك ءۇنى، ءداۋىردىڭ قان تامىرى، كۇرەستىڭ قارۋى» دەپ تالاي رەت قالام تەربەتتى. ق.وسپانۇلىنىڭ ولەڭدەرىنە قاراساق تا، ءدال وسىنداي ەكەنىنە كوز جەتكىزەمىز. ول سول داۋىردەگى حالىقتىڭ ءومىرىن، يدەيالىق سەزىمىن شىنايى بەينەلەگەن.  ولەڭدەرى ايتسا ايتقانداي ءدال سونداي بولعاندىقتان، ول قازاق حالقىنىڭ ورتاسىندا وتە ىقپالدى، دۇنيەگە ايگىلى اقىن بولىپ جەتىلىپ شىعىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ القاۋىنا يە بولدى.

سۋرەت: اۆتوردىڭ مۇراعاتىنان الىندى.

شىڭعا شىرقاعان «قۇرمانالى»

«بۇرىن – سوڭدى بولىپ كورمەگەن»، قىتاي حالقىنا قارا بۇلت قاپتاعان، ساحاراعا قار مەن زاردى الا كەلگەن» زوبالاڭ جىلدارىندا اقىن قۇرمالالى بەينە ۇسىك شالعان بۇلبىلداي قاراڭعى قاپاسقا تاستالدى. ايتسە دە «قۇرمانالى بولعاندىقتان» دا ەلىنە دەگەن سەنىمىن جانە ارقا سۇيەۋىن جوعالتپادى. سونداي-اق ءوزىنىڭ قارا ورمانداي قالىڭ حالقى، قازاق ساحاراسىمەن تىنىستاس تاعدىرىن دا ۇزە المادى. كۇرەسكە الۋ، ەڭبەككە جەگىلۋدەن باسقا ۋاقىتتارىندا، ول، ونان ارمان ۇيرەنىپ، تەرەڭ تولعانىپ، وي جەلىسىن كەمەلدەندىرە ءتۇستى. كۇرەس ونىڭ ەركىن، جىگەرىن شىڭداپ، ودان ارى قايسارلاندىرا بەردى. «ءتورت كىسىلىك توبە» تالقاندالعاننان كەيىن، ول نىق قاداممەن پوەزيا ايدىنا قايتا ورالىپ، «جان پەرنەسىن باسا ءتۇسىپ»، «زامانا تامىرىنا سايكەسىپ» ادام كوڭىلىن باۋىرايتىن ولەڭ جولدارى ارقىلى ءار ۇلت حالقىنىڭ «ءتورتتى وسى زامانداندىرۋعا» ارىناعان شابىتتى سەزىمدەرىنە دەم بەرىپ وتىردى.

«تاريحتا بولىپ كورمەگەن» ءىستىڭ «شاپاعاتىندا» اقىن ءتىپتى دە اۋماقتى ماسەلەلەرگە كەزدەسىپ، كەيبىر جالعان بەت پەردەسىن جىرتىپ تاستاعان ادامدارعادا دۋشارلاستى. بۇل ونى بۇرىنعىدان ارى ويانۋعا شەبەرلەي ءتۇستى. سوندىقتان 1970 جىلداردىڭ سوڭعى كەزدەرىندە ق.وسپانۇلىنىڭ ولەڭدەرى جانە دە جاڭا ءتۇس الىپ، ونىڭ ولەڭ تەحنيكاسى جاعىندا شىڭعا ورلەۋىن بەينەلەدى. ونىڭ ولەڭ جاسامپازدىعىنداعى جاڭا ەرەكشەلىگى ەڭ الدىمەن قوعامدىق، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى جازۋدىڭ ءبىرشاما مولدىعىنان بايقالادى. بۇل سياقتى شىعارمالارىنان: «تياناق»، «بولما قۇمار»، «الدىم جاۋاپ»، «وزەن بويىنداعى ويلار» قاتارلىلار مىسال بولادى. بۇل تۋىندىلارى تالقى ماقالاداعى تالداۋدىڭ، جورامالداۋدىڭ قورتىندىسى دا ەمەس. قايتا جالعاستى ويلار ارقىلى، ادامداردى ويلانۋعا جىگەرلەندىرەدى. بۇل سياقتى ولەڭدەردى بەلگىلى تۇرعىدان قاراعاندا قازاق حالىق جىرلارىنداعى «عيبراتتارعا» قاتتى ۇقسايدى. وندا بەلگىلى فيلوسوفيالىق ويلىلىق جاتادى. مىسالى، «تياناق» دەگەن ولەڭىندە اۆتور:

«ەس ءبىلىپ، قولىم ءتيىپ ات جالىنا،
ءومىردىڭ اتتانعالى ساپارىنا...
وزىمشە تارازىلاپ كوردىم ءبارىن،
تياناق:
مۇنداي جاندار قاي-قاشاندا،
جانىنان بيىك ۇستاپ كەلگەن ارىن.

سونداعى شىن مانىندە ءسۇيىپ جانىم،
ارداقتاپ، جەتە ابدەن اڭعارعانىم.
داق شالماس، قوسپاسى جوق التىن ەكەن،
حالىققا ارناعاندار بويدا ءبارىن»، – دەپ جىرلايدى.

بۇل جەردە اقىن، ەڭ الدىمەن تاپتىق قوعامداعى ءبىر جالپىلىق قۇبىلىستى، ياعني جالپى بەتتىك زاڭدىلىقتى كورسەتەدى. ياعني تاپ ۇقساماعاندىقتان، ورتا ۇقساماعاندىقتان ءارتۇرلى زاتتار جونىندەگى ولشەم بىرلىگى دە ۇقسامايتىندىعىن كورسەتتى. ەندەشە نە ىستەۋ كەرەك؟ ەل ەلەڭدەسە ەلىرىپ، جەلپىلدەسە جەلىگۋ كەرەك پە ەدى! جوق، ادامدا بەرىك سەنىم بولۋ كەرەك. بۇل، مۇقياتتىقپەن «حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ» اتاپ ايتقاندا، حالىق جاقتا تۇرۋ، حالىقتى ولشەم بىرلىگى ەتەتىن سەنىم بولۋ كەرەك دەگەن ءسوز. ونان سوڭ، اقىن وسىنداي بەرىك سەنىمگە جوعارى باعا بەرەدى. «جانىنان دا بيىك»، «قوسپاسى جوق التىن» دەپ ەسەپتەيدى ونى. ءبىز وسىناۋ ولەڭ جولدارىنان وقىپ وتىرعان كەزدەرىمىزدە قازاق حالقىنىڭ كلاسسيك اقىنى ابايدى ەسكە تۇسىرەمىز. ول جازعان سول ءبىر «عيباداتقا» جاقىن عاقيالاردى دا ەسكە الامىز. اقىن قۇرمانالىنىڭ وسىنداي تيپتەگى شىعارمالارى قازاقتىڭ كلاسسيك ولەڭدەرىن، اراب، پارستىڭ كلاسسيك ولەڭدەرى «رۋبايلاردى» ۇيرەنگەننەن كەيىنگى فورماسىن وزگەرتىپ جاڭالانا بارىپ قالىپتاستىرعان ولەڭ ونەرىندەگى ەڭ بيىك شىرقاۋ شىڭعا شىعۋ ەكەنى كۇمانسىز.

«وزەن بويىنداعى ويلار» وزىنشە ءبىر كەلىسىمدەگى «فيلولوگيالىق جىرلار»، ول «تياناق»، «الدىم جاۋاپ» دەگەن شىعارمالارىنا ۇقسامايدى. پوەزيا تىلىمەن شىندىقتى تىكەلەي بەينەلەيدى، ءارى اشىق كوركەم وبرازبەن اقيقاتتى ورتاعا جايىپ سالادى. «ويلار» ءتورت ولەڭنەن ءبىر تىزبەك قۇراعان. ارقايسىسىنىڭ وي سالارلىق تاقىرىبى بار. مىسالى ءبىرىنشى ولەڭ «وسىنداي بولسا»، ءۇشىنشى ولەڭ «اڭعارساق» بولىپ كەلەدى. بۇل ولەڭدەر جانە ءتورت شۋماقتان تۇرادى. مىسال كەلتىرەيىك:

«كوسىلىپ جاتىر كوك وزەن،
قادىرمەن قالا شەتىندە.
ءۇزىلىپ استە كورمەگەن،
تولقىنى تۋلاپ بەتىندە.

وتىردىم بىرشاق بويىندا،
اعىنى بيلەپ جانىمدى.
جىپ-جىلى سەزىم بويىمدا،
تۋىلا كەتتى جاعىمدى.

ەكەن-اۋ عاجاپ وزەندەر،
تۇتاس بىلاي تۇرعاندا.
قۇرعان وركەن تۇيىرلەر،
تامشىنىڭ ءوزى شىت جاڭا.

و، شىركىن اۋلاق شيردان،
وسىنداي بولسا ولەڭ دە.
ارى اسىپ تالاي قىردان،
جالعاسپاي ءسىرا ولەرمە؟!».

ولەڭنىڭ الدىنعى ءۇش شۋماعىندا اعىندى وزەن، ءيىرىمدى تولقىن، وزەننىڭ تۇبىندەگى تاستاردى زات قۇبىلستارىن جازسا، ءارى تەزقاتار اعىنداعى تەرەڭ تىنىشتىقتى دا جازادى. قاراماققا، ءجاي انشەيىن تابيعات كورىنىسى عانا، ەشتەمە جوقتاي، ال، شىنىندا بۇلاي ەمەس. مۇندا كوپتەگەن ويلانارلىق، تولعاندىرارلىق ماسەلەلەر بار. وزەن اعىمىندا نە ءۇشىن تىنىشتىق جايلار بولادى. جانە اسىعا ۇمتىلا لىقسيدى، ۇيىرىلە تولقيدى. ونىڭ استىندا نە بار؟ اپ-انىق كورىنىپ تۇرعانداي، جانە سونشاما كۇڭگىرت. وزەننىڭ تۇنىق تۇبىندە كوپتەگەن تاستاردا بار. سەن انىق كورە الاسىڭ، الايدا، انىق بىلگەن ءجون. ول زاتىندا قانشالىق، ساناپ سانىنا جەتۋگە بولمايدى. قالاي دەگەندە دە، ايتەۋىر سانى، وتە كوپ! جوق ونىڭ باسقا دا سەبەپتەرى بار. ولەڭنىڭ ەڭ سوڭعى ءبىر شۋماعىندا، قاراپايىم ءبىر «جۇيە» ايقىندالادى. ءۇش سويلەم ولەڭ «ءۇش جۇيەنى» تياناقتاندىرادى. قاراماققا ەرەكشە، ەش نارسەسى جوق، جاي عانا سياقتى. الايدا جەتە ويلانسا، ونشالىقتى جەڭىل-جەلپىلى ەمەس. شىنىندا دا «تىنىش وزەن تەرەڭ جەرىنەن تولقىپ جاتادى».

وسى تەكتەس فيلوسوفيالى سيپاتىندىق ولەڭدەر – اقىننىڭ تاياۋدان بەرگى پوەزيالىق شىعارمالارىنىڭ نەگىزگى تۇلعاسى. سانى مول، ساپاسى جوعارى، كەيبىرەۋلەرى ءتامسىل ءتارىزدى. مىسالى، «...دەمە» دەگەن ولەڭىندە اقىن:

«...قويىلماسا تەڭدىك بەلگى اراعا،
كىم بولسادا قول قۋسىرما، «حوش» دەمە.
...جۇمسالماسا ميعا تولى بولسادا،
ۇرگەن قارىن، دوپقا تەڭ دە باس دەمە»، –  دەپ جازادى.

«ءتورت كىسىلىك توبە» بىت-شىت ەتىلگەننەن كەيىنگى قۇرمانالى ولەڭ جاسامپازدىعىنىڭ ەكىنشى ەرەكشەلىگى – قوعامدىق رەالدىققا بارىنشا نازار اۋدارادى. نەگىزگى تاقىرىپتاردى جاندى، ومىرشەڭ فاكتىلەر ارقىلى، ادامعا اسەرلى وبرازدار ارقىلى كورنەكىلەندىرۋگە كۇش سالادى. بۇل دا ونىڭ ىزدەنسىتىڭ، تەرەڭ ويلانۋىنىڭ جەمىسى. سونداي-اق، الدىڭعى كەزەڭدەردەگى پوەزيالىق شىعارمالارىنان ساباق العاننان كەيىنگى، ءسوزسىز جارىققا شىققان قۇبىلىس. 1950 جىلداردان تارتىپ 60-جىلداردىڭ باس كەزىنە دەيىن، اقىن، تالاي-تالاي كەڭ تارقالعان تاماشا شىعارمالار جازدى. سولايدا كەيبىر قاتە يدەيالىق اعىمداردىڭ ىقپالى سەبەبىنەن، ساياسي جاقتاعى كوپىرمەلىك ادەبي شىعارماعا الا كەلدى. ول كوزدى جۇمىپ تۇرىپ-اق «بارلىق جەردە دومنالار، ۇشىردى بولات جۇلدىزىن» دەپ جازىپ، سول ءبىر قالىپسىز، ناۋقانشىلىقتىڭ اسەرىنەن «بارىنشا ىستەۋ، جاپالى ىستەۋدى» جىرلاعان ەدى. اقىننىڭ 1978 جىلعى 3-جالپى ماجىلىستەن كەيىنگى شىعارمالارىنان، بۇل سياقتى جايىتتەر كەزىكپەيدى. بۇل ونىڭ ساياسي جاقتاعى كەمەلدەنۋىنىڭ بەينەسى عانا ەمەس، ونىڭ كوركەمدىك، شەبەرلىك جەتىلۋى جاعىنداعى بيىگىن دە بايقاتادى.

«التاي جىرلارى» اقىننىڭ 1982 جىلى التايدى ارالاعانىندا جازىلعان. مۇنداعى «ەلىتىپ ءتاتتى سەزىمگە» دەگەن ولەڭىندە، اقىن جايلاۋداعى مالشىلار ءومىرىن سۋرەتتەيدى:

«بىرشاق تاي تاناۋلاپ،
شىقتى الدىمنان توپ بالا.
قالدىق ۇيگە تاياۋلاپ،
ۇلكەندەر تۇر توپتانا.

جايىن تاۋىپ جاراستىق،
اجەي شاشتى مول شاشۋ.
قۋانا قۇرت تالاسىپ،
شالقىدى كۇلكى، ءازىل، دۋ».

مۇنداعى قازاق مالشىلارىنىڭ قادىرلى قوناقتى قارسى العان كەزىندەگى كورىنىستەر جازىلعان، قوناقتى كۇتۋ الداعى ءدام-تۇزدى تاماقتارى قاراماققا ءجاي عانا، اقىن ءۇي ىشىندەگى كوركەم جاساۋ، جابدىقتاردى جازىپ جاتپايدى. بىراق، جىر بولعان مايدان، ورنى، شىنايى، ومىرشەڭ تىنىسقا مول. اسا ءسان-سالتاناتتى كورىنىس جوق. ەڭ ماڭىزدىسى، ول قازاق مالشىلارىنىڭ ءومىرىن، كۇندەلىكتى ادەت-سالتتارىن شىنشىلدىقپەن بەينەلەيدى. سوندىقتان دا، ءدال سول ورتانىڭ وزىندە بولعانداي ادامعا جاقىن سەزىلەدى. بۇل سياقتى شىعارمالارى وتە كوپ، وعان مىسال الىپ وتىرمادىق.

وسى كەزدەردەگى اقىننىڭ پوەزيالىق شىعارمالارىنداعى ءۇشىنشى ەرەكشەلىك، تاقىرىبىنىڭ كورنەكتى، ايقىن بولۋىمەن بەينەلەۋ امالى جاقتا، بۇرىنعى مەزەتتەردەگى شىعارمالارى سياقتى تۇتاستاي تىكەدەن-تىكە بايانداۋشىلىق ەمەس، ءبىرشاما استارلى كەلۋىندە. ەلىمىزدە «ولەڭنىڭ قادىرى – استارلىقتا» دەگەن ءبىر كونەدەن كەلە جاتقان ءتامسىل ءسوز بار. مۇندا قازاق ۇلتىنىڭ حالىق جىرلارى مەن، كلاسسيك اقىندارىنىڭ شىعارمالارىنىڭ بارىنەن دە ايتارلىق ەرەكشەلىك كوزگە تۇسەدى. ق.وسپانۇلىنىڭ «قارايمىن ماقتانىشپەن» دەگەن ولەڭى 1979 جىلى جازىلعان. وندا قايتا كوركەيىپ جايناعان دالا سۋرەرەتتەلەدى. بىراق، اۆتور ساحاراداعى وزگەرىستەردى،  مالشىلاردىڭ شاتتىعىن تىكەلەي جازا سالماي، قايتا: «ەسىگىن اقبوز ءۇيدىڭ اشىپ شالقاق، ەركىندەپ شىقتىم شىڭعا باسىپ الشاق، جايىلا جاتتى الدىمدا جاسىل القاپ» دەپ كەلىپ، ونان سوڭ بارىپ، كوك تىرەگەن زاڭعارلاردى، تۇلا بويىن كۇش كەرىنەگەن ورمانداردى جازادى. ارىنداعان، تۋلاعان وزەندەردى جازادى. تاۋلاردىڭ اسقارلىعىن، اعاشتاردىڭ كوككە ۇمتىلعان اسقاقتىعىن سۋرەتتەيدى. اقىن بويىنا، «كۇش-قۋاتىن، تىنىسىن» جيناقتاي كەلىپ، ودان بارىپ:

«سۇيسىنە ماقتانىشپەن قاراعاندا،
تولادى نۇر كوزىمە، كۇش بويىما.
ۇشامىن ايدا تۇنەپ، مارىس كوزدەپ،
ويناتىپ رەالعا رومانتيكا»، – دەپ تۇيىندەيدى.

استارلىلىق – كۇڭگىرتتىك ەمەس، كۇڭگىرتتىك وي-جۇيەنىڭ بەيتاپتىعىنان بولادى. نەگىزگى تاقىرىپ استارلى بولسا، وقىرمان بۇلتتىڭ اياعىن كورگەندەي ۇعىمسىز قالادى. ونىڭ ەسەسىنە، استارلىق نەگىزگى تاقىرىپتىڭ ايقىن، اشىق بولۋ شارتى استىندا، تابيعات كورىنىسى ارقىلى، سەزىمدى جەتكىزۋدىڭ ءبىرتۇرلى ءادىسى. بۇل جالپىعا ايان. اقىننىڭ وسى كەزدەردەگى وسى سياقتى شىعارمالارىندا، سەزىمدى جىرلايتىن ولەڭدەرىنەن باسقا، زاتتاردى جىرلايتىن ولەڭدەرى دە بار. بۇل ارادا كوپ توقتالمادىق.

جوعارىدا ءبىز ق.وسپانۇلىنىڭ تاياۋ ۋاقىتتاردان بەرگى شىعارمالارىنا توقتالعاندا، ماسەلەلەردى قويىپ جازۋى كوپ بولدى دەدىك. سوندا ونىڭ رەال ءومىردى جازۋى وتە از با قالاي؟ جوق، ولاي ەمەس. ونىڭ تاياۋ ۋاقىتتاردان بەرگى ولەڭدەرى رەال ومىرمەن تىعىز ۇشتاسقان. ءداۋىر اۋقىمىمەن ءتىپتىدى قابىسىپ جاتادى. ول مال شارۋاشىلىق وڭىردەگى دارىگەرلەرىن، كەن ىزدەگەن قارت گيولوك ماماندارىن ىشكەرىلەي تەرەڭدەتىپ جازادى. مالشىلاردىڭ «ءتورتتى وسى زانداندىرۋعا» ارناعان وسكەلەڭ رۋحتارىن دا جازادى. بۇل جاقتاردان اقىن سول جىلدارداعى ورشىلدىگىن باسەيتكەنى جوق. ونىڭ ۇستىنە جىرلاۋ فورماسى بۇرىنعىعا قاراعاندا سان-الۋان، جىرلارى بۇرىنعىعا قاراعاندا ماعانالى، سالماقتى، اسەرلى بولدى. سايىپ كەلگەندە، «ءتورت كىسىلىك توبە» بىت-شىت ەتىلگەننەن كەيىن «قارتتىقتان قايتا جاسارىپ» پوەزيا جاسامپازدىعى جاعىندا جاڭا بيىك شىڭعا كوتەرىلدى.

جوعارىدا، ق.وسپانۇلىنىڭ پوەزيا جاسامپازدىعىمەن شۇعىلدانعان قىرىق جىلى تۋرالى ءۇستىرت شولۋ جاسادىق. مۇندا، ونىڭ ولەڭدەرىنە دەگەن تۇسىنىك ارقىلى ەڭبەكشىل قاراپايىم، قازاق حالقىن جاقىنىراق ءتۇسىنۋ ماقسات ەتىلەدى. ولاردىڭ وتانعا، ەلگە دەگەن كىرشىكسىز جۇرەگىن ءتۇسىنۋ ارقىلى ۇلتتار اراسىنداعى اۋىسۋ-قاتناسى، دوستىقتى، ىلگەرلەتۋ ماقسات ەتىلدى. سولاي بولعاندا دا، ادامنىڭ جان-دۇنيەسىن دۇرلىكتىرگەن ساي-سۇيەگىن سىرقىراتىپ، جانىن قۇرتا جازداعان «تاريحتا بولىپ كورمەگەن» اپات قالامگەرلەردى قۇرتتى. سونداي-اق قۇرمانالىنىڭ پوەزيالىق شىعارمالارىنا قىزىعىپ ساقتاپ جۇرگەن زامانداس جولداستارىنىڭ دا بارلىق ماتەريالدارىن قوسا قۇرتتى. ءتىپتى اۆتوردىڭ وزىندە كونە شىعارمالار جۇرناعىنىڭ دا ساقتالماۋى، جالپى شىعارمالاردى تۇگەل وقىپ، تانىسىپ شىعۋىمىزعا وتە زور قيىنشىلىقتار كەلتىردى. باقىتقا قاراي، ءار جاقتىڭ تىرىسشاڭدىعىندا، ونىڭ نەگىزگى شىعارمالارىن تۇگەل دەرلىكتەي جيناستىرىپ، ۋاقىتقا، تۇرگە بولە الدىق دەۋىمىزگە بولادى.

وسى ولەڭدەردەن ءبىز، اقىننىڭ ەلىنە ادال،  وتانعا ادال، حالىققا ادال شىنايى ماحابباتىن بايقادىق. بۇل ماحابباتتى – سايرام كولىنەن دە تەرەڭ، ءمولدىر ماحاببات. سول كەڭ ساحاراعا ساي تىنىستى كوركەمدىك ءستيلدىڭ دە بار ەكەنىن نەگىزىنەن بايقادىق. ول ستيل بەينە جاڭبىردان كەيىنگى اشىلعان كوگىلدىر اسپاننىڭ دالاسىنداي جاڭا دا جارقىن ستيل. جيناقتاپ كەلگەندە، ءبىز اقىننىڭ قازىرگى بار شىعارمالارىنان، ونىڭ قازاق حالقىنىڭ اۋىز ادەبيەتى، قازاق حالقىنىڭ كلاسسيك ادەبيەتى تۋرالى ۇيرەنۋلەرى مەن مۇراگەرلىگىن، وعان قوسىمشا قۇرالى استارلىق جاعىنداعى العا باسۋ ساپارىن دا بايقادىق.

ءبىر جازۋشى تۋرالى شولۋ جاساپ، باعا بەرۋ وڭاي-وسپاق ءىس ەمەس، ونىڭ ۇستىنە بۇل ماقالانىڭ اقىن-جازۋشىنىڭ دا سوزدەرىنىڭ قيسىنىنا تۇسپەۋى، العان مىسالدارىنىڭ ايتارلىقتاي بولماي قالۋىنان ساقتانۋ دا قيىن. سويتسەدە «الىس ساپار، العاشقى قادامنان باستالادى عوي» مەنىڭ مۇنىم الىس ساپاردىڭ ويلارى عانا، تۇزەتۋ ءجايلى پىكىرلەر بولسا، وتىنە تالاپ ەتىپ قابىلداۋعا دايىنمىن.

حى لۋ

ادەبيەتتانۋشى، سىنشى (قحر)

1984 جىلى.

قىتاي تىلىنەن ىقشامداپ اۋدارعان ءالىمجان ءاشىمۇلى.

Abai.kz