وسىدان ون نەشە جىل بۇرىن رف پرەزيدەنتى پۋتين قاي ەلدە تۇرىپ، ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىنا قاراماستان، ورىستىلدىلەردىڭ (ورىستاردىڭ عانا ەمەس!) قۇقىعىن قورعايتىندارىن اشىق مالىمدەگەن بولاتىن.

بۇل مالىمدەمەسىن ول اۋەلى كرەملدە وتىرىپ جاريا ەتتى دە، قازاقستانعا كەلگەن رەسمي ءىس-ساپارىنىڭ بىرىندە قاداپ تۇرىپ جانە قايتالادى. وسىدان كەيىن-اق، قۇبىلاسىن ماسكەۋگە قاراتىپ العاندار قۇبىلىپ، قۇتىرىپ، قاعىنىپ شىعا كەلدى. ءپۋتيننىڭ الگى ءسوزى، «بايقاڭدار، مەن سوعىس اشامىن» دەگەن ءسوز ەدى.

بۇرىننان جالتاق استانا پۋتين جاۋىرىنىن كورسەتىپ كەتكەن سوڭ، بۇرىنعىنى كوكسەپ ءومىر سۇرەتىندەردىڭ بۇتىنا تولىپ تالتاڭداۋىنا، قالاي بولسا، سولاي، لاعىپ سويلەۋىنە مەيىلىنشە ەرىك بەردى. بۇل وتانشىل ازاماتتاردىڭ ىزاسىن تۋدىردى. اندا-مىندا قاتتى سوزدەر ايتىلا باستادى. ولاردى «ناتسپاتتار» دەپ بيلىگى بار، باسقاسى بار كەلەكە-مازاق قىلىپ، قورلايتىندى شىعاردى. ال، رەسەيدىڭ بەلگىلى ساياساتكەرلەرى بولسا، قازاقستانعا قاراپ كوبىك اۋىزدانىپ كوكيتىن ادەتتەرىن بۇرىنعىسىنان ارمەن ۇدەتتى. مەنىڭشە، سول قۋلار قازاقستاندا ورىستىلدىلەردىڭ جايلى ءومىر سۇرەتىنىن، ولاردىڭ قاقىن ەشكىم جەپ جاتپاعانىن جاقسى بىلەدى. بىلە تۇرا ادەيى زارلايدى.

سەبەبى، مۇنىڭ ارعى جاعىندا ساياسي بوپسا تۇر. مۇنىڭ ارعى جاعىندا قىپ-قىزىل اقشا، ساياسي ساۋدا بولۋى ىقتيمال. مۇنىڭ ارعى جاعىندا كرەملگە جاعايىمسىپ، بيلىگىن ۇزارتا تۇسۋگە ۇمتىلعان تاعى بىرەۋلەردىڭ ءمۇتتايىم مۇددەسى بولۋى دا مۇمكىن.

«قىزىقتى» قاراڭىز. رەسەيدىڭ ساياستكەرلەرى، شانتراپاي شالا عالىمدارى تۇتاس ءبىر ۇلتتىڭ تاريحىن، مادەنيەتىن، ءتىلىن تاپتاپ الباتى سويلەي بەرەدى. ولارعا تيىم جوق. قازاقستان تاراپىنان بولسا دا، پارمەندى نارازىلىق جانە جوق. ال، قازاقتىڭ وتانشىل ءبىر ازاماتى، سوۆەت وكىمەتى ەمەس، سودان بەرىدەگى، تاۋەلسىزدىگىمىزبەن بىرگە جاساسىپ كەلە جاتقان زامانداسىنا، «قازاقشا نەگە سويلەمەيسىڭ؟» دەپ، قاتتىراق ايتىپ قالسا، سوتتالادى.

مىنە، 16 جاسىندا ۇلت-ازاتتىق كۇرەستەردىڭ جالعاسى - جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قاتىسقان ميربولات مىرزانتايۇلى ءتورت جىلعا سوتتالىپ بارادى. سونداعىسى - پالەقور ءھام جالاقور بىرەۋگە «قازاقشا سويلە» دەگەن كورىنەدى، بولدى. بار ايىبى - وسى.

ميربولاتتىڭ تالابى، بىلە بىلگەنگە - كونستيتۋتسيالىق تالاپ. كونستيتۋتسيا بويىنشا، قازاق ءتىلى - مەملەكەتتىك ءتىل. مەملەكەتتىك ءتىلدى ازاماتتىعى ايقىن، بەلگىلى ءبىر مەملەكەتتە تۇراتىن تۇلعالاردىڭ ءبارى بىلۋگە مىندەتتى.

راس، ءبىزدىڭ كونستيتۋتسيامىزدا جانە ءبىر ءتىل بار. ول - رەسمي ءتىل. ول ءتىلدى رەسمي جيىنداردا مەملەكەتتىك تىلمەن قاتار قولدانۋعا بولادى. بىراق ۇلىق باسقوسۋلار مەن ۇلى-جىڭگىر جيىنداردا، زاڭ شىعارۋشى ورگاندا، ۇكىمەتتە مەملەكەتتىك ءتىل جايىنا قالىپ، رەسمي ءتىل اتويلاپ العا شىعادى. مۇنداي جايت ميربولات سياقتى سان-مىڭداعان وتانشىل ازاماتتاردىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىرىپ، ۇلتتىق نامىسىنا تيەدى. ايتسە دە ونى ەسەپكە الىپ جاتقان ەشكىم جوق. «قازاقشا سويلە» دەگەنگە تالاعى تارس ايىرلاتىندار دا، ماسكەۋدەن جۇدىرىعىن ءتۇيىپ، «قازاقستان تاۋەلسىزدىك وينىن ويناپ ءجۇر» دەيتىندەر دە دىم بىلمەگەندەي بولا قالادى. سوندا، اياقتاپ كەلگەندە سورلايتىندار - ميربولاتتاي جاسىن جىگىتتەر. وتانىن، ەلىن، جەرىن، تۋعان ءتىلىن سۇيەتىن اياۋلى ازاماتتار. سول ميربولاتتار قازاقستانداعى بار ۇلت وكىلدەرىنىڭ ۇلى مەن قىزىن الالامايدى دا. قازاقستاندى «وتانىم» دەپ تانيتىنداردىڭ ءبارى - ميربولاتتاردىڭ باۋىرى، دوسى. سونداي اقكوڭىل، اقجۇرەك ازاماتتىڭ ءتورت جىلى تۇرمەدە وتسە، وبال-اق!

زاڭ ورگاندارى، كۇشتىك قۇرىلىمدار «ەلىم، جەرىم» دەپ جانىپ تۇرعان وعلانداردىڭ كەۋدەسىندەگى وتىن وسىلاي وشىرە بەرسە، شەتىنەن سوتتاپ، رۋحىن جاسىتا بەرسە، ەرتەڭ بۇل ەلدە كىم قالادى؟ ويلانايىق...

داۋرەن قۋات

Abai.kz