Basy: Maydandaghy Ukraina arulary: Margarita Rivchachenko

Jalghasy: Maydandaghy Ukraina arulary: Oksana Rubanyak

Jalghasy: Maydandaghy Ukraina arulary: Aleksandra

Jalghasy:  Maydandaghy Ukraina arulary: Qarlyghash

Jalghasy: Maydandaghy Ukraina arulary: Irina Sybuh

Jalghasy: Maydandaghy Ukraina arulary: Kristina Bogatchuk

Jalghasy: Maydandaghy Ukraina arulary: Viktoriya Kravchenko

«Janna d'Ark» atanghan Evgeniya Emeralid «Safari» Ukraina Últtyq polisiyasynyng arnayy maqsattaghy polk mergeni, újymdaghy jalghyz әiel.

Evgeniya 24 aqpangha deyin zergerlik búiymdarmen ainalysqan tabysty kәsipker bolatyn. Ol Reseyding basqynshylyq soghysy bastalghan sәtte-aq, esh oilanbastan Otanyn qorghaugha attandy. Óitkeni kezinde әskery kafedrada bilim alghan Evgeniya soghys bola qalsa, elimdi qorghaymyn dep ant bergen edi.

Mergen Evgeniya Emeralidtyng jasy 31-de, ofiyser, kishi leytenant sheni bar.

– 24 aqpanda tanerteng kózinizdi ashqanda eng birinshi ne oiladynyz, ne istediniz?

– Qysqa ghana otbasylyq tarihymnan bastayyn. Mening atam men әjem Ekinshi dýniyejýzilik soghysqa qatysqan adamdar. Al marqúm әkem ýnemi soghysqa dayyndalatyn. Ol bir kýni Reseymen soghys bolaryn bildi. Ýnemi búzylmaytyn azyq-týlik satyp alyp qoyatyn, sonymen qatar, qaru-jaraq pen oq-dәrilerdi jinady. Maghan quyrshaqtyng ornyna qaru men men soghys kiyimin syilaytyn. Bala kýnimnen kýreske qatystyrdy (kýldi). Biraq ol kezde әkemning búl qylyghyn týsinbeytinmin. Soghystan bir ay búryn qarularymnyng barlyq týrine arnalghan bir qorap patron satyp aldym. Resey tolyqqandy soghys bastamas búryn 30 adamdy jarty jylday asyraytyn azyq-týlik, kerek-jaraqtar, benzin alugha barlyq qarajatymdy júmsadym. 23 aqpanda ózimshe bir bunker jasap aldym.

Men kәsipkermin. Mening aralasatyn ortam da kәsipkerlerden túrady. Kóbisi meni esi auysqan dep oilady. Harikovtaghy dostarymdy shaqyrdym. Ol jaqqa birinshi qauip tónip túrghanyn bildim. Biraq olar maghan senbey, kýle qaraghan. Soghys bastalghan kezde qorqynysh sezimi bolmady. Men tez dayyn boldym. 24 aqpanda búrynghy kýieuim habarlasyp, ne isteu keregin súrady. Men «qyzymyzdy dereu batys Ukrainagha jetkiz», - dedim. Sodan keyin qala ortalyghynda túratyn otbasym men dostarymdy ózim jasap alghan bunkerge alyp kelu ýshin syrtqa shyqtym. Óz ýiimdi bomba tastaugha asa tartymsyz, qauipsiz jer dep eseptedim.

– Soghysqa baru turaly sheshimdi qalay qabyldadynyz?

– Áskery kafedrada oqyp jýrgen kezimde, 10 jyl búryn qabyldadym. Kurstastarym «Jenya, әskery qyzmetti ne isteysin?» dep súraytyn, «soghys bola qalsa, elime kómekteskim keledi», - dep jauap beretin edim. 2014 jyly soghys bastalghan kezde әskery komissariatqa bardym, biraq zangha say jas balamnyng bolghanyna baylanysty meni qabyldamady. Qyzym ol kezde eki jasqa tolmaghan.

Mening búrynghy kýieuim búl sheshimimdi tolyq qoldady, biraq soghysqa qatysa almadym. 24 aqpanda qonyrau shalghan búrynghy kýieuim «8 jylghy kýtkening keldi», - dedi.

– Búl jerdegi qyzmetiniz qanday, kýniniz qalay ótedi?

– Ártýrli ótedi. Soghys saparlary kezinde ne isteytinim belgili, ony ashyq aita almaymyn. Basqa uaqyttary kezekshilikke baram, ýnemi myqty bolu ýshin jattyghular jasaymyn. Býgin kezekshilikke túrdym. Joldastarymmen aumaqty kýzetemiz. Jóni bóten adamdardyng jýrmegenine kóz jetkizemiz, bir nәrse bayqasaq jeke qúramgha dereu habarlaymyz. Búl da óte manyzdy júmys.

– Sizding bólimshenizde genderlik kemsitushilik bar ma?

– Qiyn súraq. Erler újymynda jalghyz әiel bolu onay emes. Bireuler «er bitkenning nazaryna qarq bolyp jýr» dep oilasa, qatty qatelesedi.

Birinshiden, komandama maghan degen qarym-qatynasy ýshin alghys aitqym keledi. Olar óz arasynda әiel adam baryn maqtan tútady jәne әskery ruhty kýsheytedi dep esepteydi. Bólimshedegi er adamdar qanday qiyndyq bolsa da, olarmen birge kóterip jýrgenim ýshin meni qúrmetteydi. Keyde tipti qarapayym gigiyenalyq proseduralardy oryndaudyng ózi óte qiyn.

Birinshi ay onay bolghan joq. Olar jalghyz әielding ne ýshin soghysyp jýrgenin týsinbedi. «Qauipsiz jerde balasyn qarap otyrsyn»,-dedi. Kýndelikti atqarghan qyzmetim arqyly men erlerge olardan esh kem emes ekinimdi kórsettim. Bәri siyaqty kezekshilikke baramyn, tapsyrmalardy oryndaymyn, soghys kiyimin kiyemin. Bir nәrseni tasu kerek bolsa, okop qazu kerek bolsa, ony da isteymin. Eshqanday kómekti qabyldamaymyn, sebebi әskerde bәri teng boluy kerek.

– Qanday qiyndyqtardy bastan keshtiniz?

– Soghysqa deyin mening sýigen adamym boldy. Biraq soghys bastalysymen ol meni tastap, shetelge ketip qaldy. Dosym dep sanaghandar teris ainaldy. Olar eline qol úshyn sozudyng ornyna qashyp ketken óte qaltaly adamdar bolatyn. Áyelder men balalardy aityp otyrghanym joq. Biraq er adamdar elde qaluy kerek dep esepteymin. Alghy maydan shebine shyghudyng qajeti joq, biraq kómektesetin basqa joldar da bar. Mysaly, erikti bolsyn, ne logistikamen ainalyssyn. Ol adamdarmen kózqarasymyz ekige aiyryldy. Olar mening әreketimdi dúrys dep sanamady. Soghys kimning kim ekenin kórsetti.

Taghy da mening janyma batqany ol – tonau. Alghashqy aida mening bir joldasym qaru alatyn bolyp, aqysyn tóledi. Biraq satushylar alayaq bolyp shyqty. Aqshasyn alyp joq boldy. Sonday-aq komandirmen birge tapsyrys bergen bronejiyletterimiz kelmey qaldy. El soghystan zardap shegip jatqanda, qalay dәtteri barady, týsinbeymin. Bәrinen búryn maydandastarymnan aiyryludan qoryqtym. Soghystyng ekinshi aiynda joldastarym qaza bola bastady. Men ýshin eng qiyn sәt. Ásirese, mening tәlimgerim, әskery snayping turaly barlyq bilgenin ýiretken mergenning qaytys bolghany janyma qatty batty. Óte jaqsy adam bolatyn. Ol qaytqanda bir ay boyy ózime kele almadym. Biraq adam balasy basqa týskenning bәrine kónetin jaratylys. Auyr bolsa da.

– Tolyqqandy soghys kezinde sizdi ne tanghaldyrdy?

– Adamdardyng qatygezdigi, qorqaqtyghy. Esh kýtpegen adamdardyng kómek kórsetkenine taghaldym. Al dos degen adamdar kerisinshe arqasyn berdi. Ukraina halqy tanghaldyrdy. Soghys últymyzdy biriktirdi. Kimning naghyz patriot ekenin kórsetti.

Menimen birge soghysyp jatqan jigitter — eriktiler, óz qalauymen kelgender. Bizding bólimshede tipti fransuz legionynda bolghan, Fransiyadan kelgen ukraindar bar. Olar óz jerin qorghau ýshin oraldy. Aramyzda Londonda ýsh jyl túryp, soghys bastalghan song bәrin tastap, otanyn qorghaugha kelgen jigit te bar. Shynymen tanghaldyratyn jayttar. Keybiri ketip jatsa, keybiri oralyp jatyr.

– Qazir sizding ruhynyzdy týsirmey túrghan ne?

– Mening jan-dýniyem qúbylyp túratyn. Keyde bәri tamasha, keyde bәri keri ketkendey. Soghystyng ýshinshi aiy bәrine auyr boldy. Bolyp jatqan oqighanyng shyn ekenine kóz jetken sayyn, men tanityn adamdar depressiyagha týse bastady. Dostarymnan aiyryldym. Miymda «Bizding bolashaghymyz bar ma ózi?» degen saual túratyn. Biraq ol kezennen óttim. Qazir mening jaghdayym týzeldi. Qan maydannyng ortasynda jýrsem de, soghys bastalmay túryp ta istegen isterimdi jasaugha tyrysam. Áskery ómirime qaramastan, búrynghy tirligimdi jasaymyn. Kitaptar oqimyn, tek qana әskery emes (kýldi). Aghylshyn tilin oqudy qaytadan qolgha aldym. Osy qarapayym dýniyeler mening ruhymdy syndyrmay túr. Soghysta jýrgen adam ómirining mәni bolar nәrseni tabuy kerek. Búl óte manyzdy. Qazir men soghys ayaqtalghan song nemen ainalysqym keletinin bilemin. Bolashaqqa josparym bar.

– Ukrainanyng bolashaghynan qanday perspektivalardy kóresiz?

– Ukrainanyng bolashaghy óte zor, men memleketimizding keleshegine senemin. Mening soghysta jýrgenimning bir sebebi osy. Soghys bite sala bәri keremet bolyp ketpeytinin bilemin. Ekonomikalyq qúldyrau, júmys tabu mәselesi bolady, biraq olar uaqytsha. Qalpymyzgha kelip alghan son, óte kýshti, jana Ukrainanyng gýldenetin kezi tuady.

– Soghystan keyin ómirinizdegi ne nәrseni mәngilikke ózgertesiz?

– Óte qyzyq súraq. Men әlden-aq ózgerip ketkendeymin. Minezim qataya bastady. Búryn adamdar basynatyn, óitkeni eshqashan eshkimning kónilin qaldyrmaytyn edim. Qazir bólekpin, qabyldaghan sheshimimdi ózgertpeymin. Keybir dostarym «tipti kózqarasyng da ózgerip ketken», deydi. Men ózimning emosiyady basqara alatyn kezge jettim. Shyndyqqa tura qaraymyn. Qatty qiyn bop ketken sәtterde, «búl – ózimning sheshimim» deymin. Osy joldy tandaghan ekenmin, sonyna deyin baramyn. Oghan kýsh-quatym jetedi. Adam qalasa, bәrin isteydi. Jau tauyp almasyn dep jeti saghat boyy qaruymmen qoqysta jatqan kezde osy oigha kelgenmin (kýldi).

Qúndylyqtarym ózgerdi. Búryn aqsham joq kezde, qymbat sómke ústasam, adamdar meni syilaydy dep oilaytyn edim (kýldi). Olar mening ómirde bir jetistikke jetkenimdi týsinedi deytin edim. Qazir qarap otyrsam, sol oiyma kýlemin. Sebebi, qymbat sómke eshtenege de túrmaydy. Qanday kólikke mingeniniz, qansha aqshanyzdyng bary manyzdy emes. Soghys bastaldy – bәrimiz birdey qatargha túrdyq. Eng manyzdysy – ómir men beybitshilik.

– Ukrainalyqtar men әlemge ne aitasyz?

– Áskeriylerdi qoldaghany ýshin ukraindargha alghysym sheksiz. Búl biz ýshin óte manyzdy. Bizdi jigerlendirip, ruhymyzdy kóteredi. Bizge sengen barlyq adamgha raqmet aitamyn. Soghystyng tez ayaqtalghanyn qalaymyn. Bәrine shydamdylyq tileymin. Biz jenemiz, men soghan senemin. Jәrdem qolyn sozghan, aqparattyq kómek kórsetip otyrghan әlemge raqmet. Bizding basymyzdaghyny eshkimge tilemeymin. Eng bastysy – beybitshilikting boluy. Ukrainanyng erleri ghana emes, әielderi de batyl ekenin әlemning bilgenin qalaymyn (jymidy).

Ayjan Temirhan

Abai.kz