ەگەر ءوز اۋىل شارۋاشىلىعىڭىزعا قولداۋ كورسەتپەسەڭىز، كوپ وتپەي وزگە ەلدىڭ فەرمەرلەرىنiڭ ازىعىن جەيتiن بولاسىز.

ماعان سۋبسيديالار تۋرالى مىنانداي سۇراقتاردى جيى قويادى:

1. سۋبسيديالار قانشالىقتى قاجەت؟ وسىعان وراي، كوپ ادامدار ءتىپتى سۋبسيديا بەرۋدى ءبىرجولا توقتاتۋ كەرەك دەيدى.

2. امەريكانىڭ تاۋىق سان ەتتەرى (وكوروچكا) نەگە سونشا ارزان؟ ءتىپتى ولاردى قازاقستانعا دا اكەلەدى.

وسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋگە تىرىسايىن.

1. ءبىرىنشى سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن تاريحقا ۇڭىلەيىك. جالپى، سۋبسيديا قالاي پايدا بولدى؟ قىسقا دا نۇسقا.

ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيا باستالعان سوڭ، دامىعان ەلدەردىڭ جالپى ىشكى ونىمىندەگى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ۇلەسى ازايا بەردى. ۋربانيزاتسيا پروتسەسى باستالدى. حالىق جاپپاي قالاعا كوشە باستادى. شيكىزاتقا قاراعاندا وڭدەلگەن تاۋارلاردى ءوندىرۋ الدەقايدا ءتيىمدى بولدى. اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن باسقا ەلدەردەن ساتىپ الۋ تيىمدىرەك بولدى. بۇل مىناداي ماسەلەلەردى تۋىنداتتى:

- ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى;

- جەتكىزۋ تۇراقسىزدىعى;

- باعا قۇبىلمالىعى;

- جەردىڭ جۇتاڭدانۋى;

- ادامداردىڭ اۋىلدان قالاعا كوشىپ كەتۋى;

- باسقا دا ماسەلەلەر.

مۇنداي ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن دامىعان ەلدەردىڭ ۇكىمەتتەرى كەدەندىك قورعانىس باجدارىن ەنگىزە باستادى. بىراق بۇل ءوزارا ساۋدانى تەجەپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىردى. سودان كەيىن ۇكىمەتتەر اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ رەنتابەلدىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن وندىرۋشىلەرگە سۋبسيديا بەرۋ كەرەك دەپ شەشەدى. وسى ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن كوبىرەك شىعارۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىردى. مۇنداي شارالاردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ كوبەيۋىنە تۇرتكى بولعانى ءسوزسىز. سونىڭ ارقاسىندا ەلدى تولىعىمەن قامتاماسىز ەتىپ، ارتىلعانىن باسقا ەلدەرگە ساتا باستادى. ءسويتىپ، ۇكىمەتتەرىنەن سۋبسيديا الاتىن دامىعان ەلدەردىڭ وندىرۋشىلەرى باسقا ەلدەردىڭ نارىعىن وڭاي جاۋلاپ الدى.

كەيىننەن دامۋشى ەلدەر دە ءوندىرىس ورىندارى توقتاپ قالماۋى ءۇشىن ءوز وندىرۋشىلەرىنە سۋبسيديا بەرە باستادى. وسىلايشا، اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى باسەكەلەستىك وندىرۋشىلەردىڭ تيىمدىلىگى تۇرعىسىنان ولشەنەتىن نارىقتىق باسەكەدەن ۇكىمەتتىك سۋبسيديالار باسەكەسىنە اۋىستى.

ەگەر قازاقستان ءوزىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا سۋبسيديا بەرۋدى توقتاتسا، وندا ەكى-ءۇش جىلدان كەيىن-اق ءبارىن يمپورتتايتىن ەلگە اينالامىز.
بۇل وندىرۋشىلەر دۇرىس جۇمىس جاساماعانى ءۇشىن ەمەس، شەتەلدىك وندىرۋشىلەر ءوز ۇكىمەتتەرىنەن قوماقتى قارجىلاي قولداۋ كورگەندىكتەن وسىلاي بولادى. مىنە، وسى جەردەن ەكىنشى سۇراقتىڭ دا جاۋابى شىعادى. قازاقستانعا اكەلىنەتىن امەريكالىق تاۋىق سان ەتتەرى نە ءۇشىن ارزان؟ ويتكەنى امەريكالىق وندىرۋشىلەردىڭ سۋبسيديالارى بىزدىكىنەن الدەقايدا جوعارى. سوندىقتان دا ولار بىزگە تاۋىق سان ەتتەرىن ارزان ساتا الادى.

قوسىمشا اقپارات:
رەسەيدە ەت جانە مال شارۋاشىلىعىنىڭ ونىمدەرىنە بەرىلەتىن سۋبسيديالاردىڭ جيىنتىق دەڭگەيى قازاقستاندىكىنە قاراعاندا ەكى ەسە جوعارى. سوندىقتان دا ولار 17 جىل ىشىندە تاۋىق ەتى ءوندىرىسىن 5,7 ەسە ۇلعايتتى. ال بەلورۋسسيادا كەيبىر وندىرىستەرگە بەرىلەتىن سۋبسيديا مولشەرى بىزدىكىنەن 4 ەسە جوعارى.

نەگە ءبىز يمپورتتىڭ قۇرساۋىنان بوساپ شىعا المايمىز؟

1) سەبەبى وزگە ەلدەرگە قاراعاندا بىزدە سۋبسيديا دەڭگەيى الدەقايدا تومەن.

2) جەمقورلىقتىڭ كەسىرىنەن، سۋبسيديالار ءتيىمدى جۇمىس ىستەيتىن وندىرۋشىلەرگە جەتىپ بارمايدى.

3) ءوندىرىسىمىزدى دامىتپاي تۇرىپ دسۇ-عا كىردىك، ەندى دسۇ ەرەجەسىنە سايكەس، وندىرۋشىلەرىمىزگە تىكەلەي سۋبسيديا بەرە المايمىز.

مارعۇلان سەيسەمبايدىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىنان

Abai.kz