قازاقستان جەمقورلىقتى جەڭۋدەگى تاجىريبەسىن اۋعانستانعا ۇيرەتپەك. ياعني، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جۇيەسىن قالىپتاستىرۋدا قازاقستان اۋعانستانعا كومەك بەرەدى. بۇل تۋرالى قر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى حابارلادى.

تارقاتىپ ايتساق، اتالعان اگەنتتىك توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ولجاس بەكتەنوۆ جۇمىس ساپارىمەن اۋعانستان استاناسى كابۋلعا بارعان. ول ساپار بارىسىندا اۋعانستاننىڭ باس پروكۋرورىمەن، ادىلەت مينيسترىمەن، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ورتالىق پەن جوعارعى سوتتىڭ سوت باسقارماسىنىڭ باسشىلارىمەن كەزدەسكەن. ودان بولەك بەكتەنوۆ مىرزا، اۋعانستاننىڭ امەريكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرىمەن جانە وقىتۋشىلارىمەن جۇزدەسكەن.

اگەنتتىكتىڭ ايتۋىنشا، سول كەزدەسۋدە ستۋدەنتتەر مەن وقىتۋشىلار قازاقستاننىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كەشەندى ساياسات قالىپتاستىرۋداعى تاجىريبەسىنە قىزىققان. جانە، مەملەكەتتىك قىزمەتتى تسيفرلاندىرۋ مەن قوعامدا پاراساتتىلىق يدەولوگياسىن قالىپتاستىرۋ تاجىريبەسى دە اۋديتوريانى بەي-جاي قالدىرماپتى.

سونىمەن قاتار، بەكتەنوۆ اۋعانستاننىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ورتالىق ماماندارىن قازاقستاندا قىسقا مەرزىمدى وقىتۋ، ونلاين-سەمينارلار مەن بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋدىڭ باسقا تۇرلەرىن ۇيىمداستىرۋ ارقىلى جان-جاقتى قولدايتىنىن ايتقان. وسىمەن اقپارات ءتامام.

ەندى تاقىرىپتى تارقاتىپ كورەيىك...شىن مانىندە، قازاقستاننىڭ سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس تاجىريبەسى وزگەلەرگە ۇلگى بولا الا ما؟

1998 جىلى "كازاحستانسكايا پراۆدا" گازەتى 21 قىركۇيەك كۇنى شىققان سانىندا بريتاندىق كونسالتينگتىك كومپانيالاردىڭ زەرتتەۋىن جاريالاعان. وندا، قازاقستان سىبايلاس جەمقورلىق دەڭگەيى بويىنشا الەمدە 7-ورىن الاتىنى جازىلىپتى.

ال، 2018 جىلى Transparency International ۇيىمى سىبايلاس جەمقورلىق بويىنشا كورسەتكىش يندەكسىن جاريالادى. وندا قازاقستان 100 باللدان 31 ۇپاي جيناپ، 180 ەلدىڭ ىشىندە 122-ورىنعا تۇراقتاعان. ال، بيىل بۇل كورسەتكىش ەكى ساتىعا تومەندەپ، 124 ورىن ورىن بولعان. ۇيىمنىڭ دەرەگىنشە، قازاقستان سوڭعى 6 جىلدا جەمقورلىق بويىنشا ەڭ تومەنگى ساتىلاردا.

ال، وسىدان التى اي بۇرىن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى اليك شپەكباەۆ قازاقستان سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ سالدارىنان سوڭعى ءۇش جىلدا 40 ميلليارد تەڭگەنى جوعالتقانىن ايتتى.

ودان بولەك، قازاقستاننان زاڭسىز ۇرلانىپ، شىعارىلعان وففشورداعى اقشا 168 ملرد.دوللار بولعان.  ال، 2016 جىلى پاناما وففشورلارىنىڭ ءتىزىمى جاريالانىپ، وندا ءبىزدىڭ ءبىراز شەنەۋنىكتەردىڭ اتتارى اتالعان ەدى.

ءتۇيىن. ءبىز جىل سايىن جەمقورلىققا قارسى كۇرەستىڭ جوسپارى جاريالانىپ جاتادى. دۇرىس. جەمقورلىقپەن جان سالىپ كۇرەسۋىمىز كەرەك! جاڭاعى شپەكباەۆ مىرزا توراعالىق ەتەتىن اگەنتتىك جىل سايىن ءبىرلى-جارىم شەنەۋنىكتى نەمەسە شەنەۋنىك تورۋىلداپ جۇرگەن ءىرىلى-ۇساقتى مەمقىزمەتكەردىڭ ۇستالعانىن حابارلاپ جاتادى. ميلليونداپ پارا بەرىپ، پارا الىپ جاتقان كادرلارعا قاراپ، بارەكەلدى دەيمىز. دەسە دە، وسىنداي قارقىندى جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتقانىنا قاراماستان قىرۋار قارجى وففشورعا كەتكەنى جانە فاكت! ول تۋرالى اگەنتتىك توراعاسىنىڭ ءوزى دە ايتىپتى، انە.

ەندەشە، بىزدەگى سول سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس قانشالىق ەففەكتيۆتى؟ ول وزگەلەرگە ۇلگى بولا الا ما؟

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz