پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە جارىق كورگەن «اباي جانە XXI عاسىرداعى قازاقستان» اتتى ماقالاسى، داۋ جوق، ءداۋىر بولگىش قۇجات بولدى.

اتالعان ماقالانى وقىپ شىققان ساتتە مەنىڭ ويىما دانىشپان ابايدىڭ اتاقتى «سەگىزاياق» ولەڭىندەگى 

«كوپ ايتسا كوندى،
جۇرت ايتسا بولدى —
ادەتى نادان ادامنىڭ» دەگەن جولدارى بىردەن ورالدى. 

بۇل تۋرالى ءسال كەيىنىرەك.

ابايدىڭ ۇلىلىعى تۋرالى بىزدەن بۇرىنعى جانە ءبىزدىڭ داۋىرىمىزدەگى قالامگەرلەر مەن زيالى قاۋىمنىڭ قالام تەربەمەگەنى جوق شىعار. پرەزيدەنت ماقالاسىندا دا ابايدىڭ بيىكتىگى مەن تەرەڭدىگى جەتكىلىكتى ايتىلىپ قانا قويماي، ءبىزدىڭ بۇگىنگى بولىمىسىمىزعا ابايمەن جاۋاپ بەرىپ، ەرتەڭگى بولاشاعىمىزعا ابايمەن جول سىلتەدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، XXI عاسىرداعى قازاقستانعا پرەزيدەنت اباي كوزىمەن قاراعان جانە حالقىنا زور ۇندەۋ تاستادى. 

اباي ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرى ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدىڭ ايناسى ەكەنىن ءبىلۋ، ءتۇسىنۋىمىز ءوز الدىنا، ەڭ ماڭىزدىسى پرەزيدەنتتىڭ بىزگە كەمەڭگەردىڭ «كەيىپكەرىنىڭ» كەبىن كيىپ قالماۋدى باسا ەسكەركەنى انىق اڭعارىلىپ تۇر!

ءسويتىپ، قازاق بيلىگىنە اباي كەلدى. اللا قالاسا، ناعىز "رۋحاني جاڭعىرۋ" ەندى باستالدى.

الىسقا بارماي-اق قويالىق، ءدال قازىر ماجىلىستە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە حالىقتىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋى جانە كوش-قون ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭىنىڭ جوباسى تالقىلانىپ جاتىر.  

جاسىراتىنى جوق، كوش-قون ماسەلەلەرىنە قاتىستى زاڭنامالارداعى شيكىلىك جەتىپ ارتىلادى. كوشى-قون ءوز باسىمىزدان وتكەن جانە قول سالىپ ىستەپ جۇرگەن پروتسەسس بولعان سوڭ، ورايى كەلىپ تۇرعاندا،  تاجىريبەمىزگە سۇيەنىپ، سول كەمشىلىكتەردى تۇزەتىپ، تولىقتاپ جىبەرۋگە تالپىنىپ-اق جاتىرمىز. امال نە، مانداتتى اعايىنداردىڭ قىرسىزدىعى مەن باتىلسىزدىعى ىلگەرى باستىرماي تۇر.

ءبىر-اق مىسال ايتايىن.

قولدانىستاعى «تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 1997 جىلعى 16 ساۋiردەگi N94 زاڭىنىڭ 68- جانە 74-بابىنا ساي، «ورالمان» مارتەبەسىن العان قانداستارىمىز كەزەككە تۇرىپ، باسپانا الۋعا قۇقىقتى.

وكىنىشكە وراي، «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭىنىڭ 25-بابىنا ساي «ورالمان» مارتەبەسىنىڭ مەرزىمى ءبىر-اق جىل. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن العان كۇنى اتالعان مارتەبە كۇشىن جويادى. ءتىپتى، قانداستارىمىز كەزەككە تىركەلىپ تە ۇلگىرمەيدى. ونى قويىپ، جەرگىلىكتى جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارمالارى «ورالمان» مارتەبەسىنىڭ مەرزىمى ۇزاقتاۋ كەزىندە پاتەر كەزەگىنە تۇرىپ، ازاماتتىق العان قانداستارىمىزدى قازىر توپىرلاتىپ پاتەر كەزەگىنەن شىعارىپ جاتىر...

وسى ماسەلەنى شەشىپ كەپ جىبەرەيىن دەپ، ۇسىنىس بەردىك. دەپۋتات كارىباي مۇسىرمان ءوز اتىنان جۇمىس توبىنىڭ تالقىسىنا سالدى. 

بۇل ءۇشىن كارىباي يمانجانۇلىنا العىس ايتام!

جۇمىس توبى اقىلداسا كەلە، اتالعان ۇسىنىستى زاڭداستىرۋ ءۇشىن ۇكىمەتتىڭ كەلىسىمىن الۋعا جىبەردى.

ۇكىمەت ويلانىپ-تولعانباستان  «قازاقستان ازاماتتارى مارتەبەسىن العان جانە تۇرعىن ۇيگە مۇقتاج ورالماندار جالپى نەگىزدە ءبىزدىڭ باسقا ازاماتتارىىزبەن بىردەي مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي قورىنان تۇرعىن ءۇي الۋعا ۇمىتكەر بولا الادى. وسىعان بايلانىستى ورالماندار ءۇشىن كەزەكتى ساقتاۋ ماسەلەسىن ورىنسىز دەپ سانايمىز» دەپ، كەرى قايتاردى. قىسقاسى، ءماجىلىستىڭ ۇسىنىسى ۇكىمەتتەن قولداۋ تاپپادى.

ۇكىمەت قورتىندىسىنىڭ دۇرىس-بۇرىستىعىنا قاراعان جوق، جۇمىس توبى باعى جانباعان بايقۇس ۇسىنىسىمىزدى تالقىدان سارت ەتكىزىپ الدى دا تاستادى. 

بەينە، احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ ي.ا. كرىلوۆتان اۋدارعان اتاقتى مىسالىنداعى  اققۋ، شورتان ءھام شايان قۇساپ، «ۇكىمەتتىڭ قورتىندىسى»، «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭى مەن «تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى تۋرالى» زاڭى – ۇشەۋى ءۇش جاققا تارتقان كۇيى قالا بەردى.  

ايتپەسە، ماجىلىستەگى جۇمىس توبىندا اقساقال قۋانىش سۇلتانوۆ باستاعان ون ءتورت دەپۋتات، وتىزعا تاياۋ ءار سالانىڭ ماماندارى وتىر. ىشىندە بەيبىت مامىراەۆ، نۇرلان دۋلاتبەكوۆ، اسىلبەك سماعۇلوۆ سەكىلدى زاڭ عىلىمىنىڭ دوكتورلارى، پروفەسسورلارى دا بار. بىرەۋى ءۇن قاتقان جوق. سول باياعى يۆان اندرەەەۆيچتان اباي اتام تارجىمالاعان «ءىس ءبىتتى، قۋ كەتتىنىڭ» كەبىن كيىپ، كەتە بەرۋگە بولمايدى عوي. قۇرمەتتى دەپۋتاتتار، «وسى زاڭ ءبىزدىڭ قولىمىزدان ءوتىپ ەدى-اۋ، مىنە، جۇرت شۋلاي باستادى، ەرتەڭ ەل بەتىنە قايتىپ قارايمىز، پرەزيدەنتتىڭ، پارتيانىڭ بەتىنە كىر كەلتىرەمىز-اۋ!» دەپ، كىشكەنە ويلاۋلارىڭىز كەرەك قوي!!!

دەپۋتاتتاردىڭ ەسىندە بولسا، 2017 جىلى 10 ناۋرىزدا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «كونستيتۋتسياعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭعا جاريا تۇردە قول قويىپ، پرەزيدەنتتىڭ بىرقاتار وكىلەتتىلىكتەرىن ۇكىمەت پەن پارلامەنتكە ءبولىپ بەرگەن جوق پا ەدى؟!

قۇداي ساقتاسىن، مەن دەپۋتاتتاردى «نادان» دەپ ايتۋدان اۋلاقپىن. بىراق، جۇمىس توبىنىڭ مۇشەلەرى سول وكىلەتتىلىگىن پايدالانىپ، «جوق! بۇل – دۇرىس ەمەس!! ۇكىمەتتى ماجىلىسكە شاقىرايىق!!!» دەپ، اسقار ءماميندى ماجىلىسكە الدىرىپ، اتالعان ماسەلە بويىنشا ءوز اۋزىنان تۇسىنىك الۋلارى كەرەك قوي!

ءتىپتى كەرەك بولسا، زاڭدى تۇسىنبەگەن مۇنداي ۇكىمەتتى وتستاۆكاعا جىبەرۋ تۋرالى پارلامەنتتىڭ تورىنەن ماسەلە كوتەرۋلەرىنە دە ابدەن بولادى!

جوق! 

اباي اتامنىڭ «سەگىزاياعىنداعى» كۇيدى كەشتى. ماناعى ولەڭ جولدارىن ءسال قۇبىلتىپ ايتساق، «ۇكىمەت ايتسا كوندى، ءمامين ايتسا بولدى» دەپ، سۇمىرەيىپ، سۇلەي-ساپا تاراستى!

جاسىراتىنى جوق، ۇكىمەت قانداستارىنا «حالىقتىڭ الەۋمەتتiك جاعىنان وسال توپتارىنا جاتاتىن ازاماتتار» قاتارىندا قاراپ، باسپانا بەرگىسى كەلمەيتىن سەكىلدى. 

امال جوق، «قاينايدى قانىڭ، اشيدى جانىڭ...» دەپ، اندەتىپ وتىرىپ، تاعى دا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ اتىنا «اشىق حات» جازۋىمىزعا تۋرا كەلدى. جازدىق. «قۇقىقتىق مەملەكەت» دەگەن ارداقتى اتىمىزعا زاڭىمىز لايىق بولسىن دەگەن شىنايى نيەتپەن جازدىق. 

جازعانىمىز سول ەكەن، زاڭنامانىڭ وسى شيكىلىگىنە بايلانىستى باسپانا كەزەگىنەن شىعىپ قالعان قانداستارىمىز «اباي.كز» سايتىنا ارت-ارتىنان مەملەكەت باسشىسىنىڭ اتىنا حاتتارىن جامىراتىپ، جاريالاي باستادى. 

پرەزيدەنتتىڭ اينالاسىندا ەرلان قارين، بەرىك ءۋالي باستاعان ارداقتى ازاماتتار تۇرعاندا، بۇل ماسەلەنىڭ قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنا جەتەتىنىنە زارەدەي كۇمانىم جوق. جانە وڭ شەشىم تاباتىنىنا دا سەنىمدىمىن!!

ويتكەنى، ءبىز «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» قۇرۋدى باستاپ كەتتىك!!!

اۋىت مۇقيبەك

اقىن،
قر پرەزيدەنتى جانىنداعى
ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz