ۋاقىت جۇيرىك، ۋاقىت سىنشى. تىشقان جىلىنىڭ دا، اباي جىلىنىڭ دا ەڭ سوڭعى كۇندەرى. تورتكۇل دۇنيەنى تىعىرىققا تىرەگەن اۋىرتپالىققا قاراماستان ءوز ۇلتىمىزدىڭ ۇلى ادامى ابايدىڭ 175 جىلدىعىنا وراي جىل باسىنان بەرى ءار وڭىردە وزىعى بار، توزىعى بار 175 ۇلكەندى-كىشى ءىس-شارا ءوتتى دەسە، ەشكىمنىڭ كۇمانى بولماس. بارىنە شۇكىر، ء"بىر ولەڭى ءبىر ەلدىڭ مۇراسىنداي" ءدانىشپان اباي  ارۋاعى وتكەن جىلداردان وزگەشەلەۋ اۋناپ-قۋناپ جاتقان دا بولار. بۇل وي جەتپەس كەرەمەت ەرتە مە، جو، كەش پە، ول بولەك جىر. دەگەنمەن شارا شيراقى ءوتىپ، كەتىپ  بارادى، ارۋاق رازى بولسىن! سونىمەن توي دا ءوتتى، نە تۇيدىك؟

175 جىلدىق مەرەي توي. وسەر ەلدىڭ ۇرپاعى ءۇشىن يبراھيم-اباي، تىم ەرەكشە قاستەرلى، دارا ەسىم. قۇدايدىڭ بار قازاققا بەرگەن ماڭگى رۋحاني اقىل-ويدىڭ يەسى ول. ارينە، اللانىڭ ەڭ سۇيىكتى قۇلى دا.

ەسىمىزدە بولسا، جىل باسىندا 115 جىلدان سوڭ كەمەڭگەر سول كىسىنىڭ ەكىنشى  ومىرىنە ەستافەتا دەگەن "ەلشى" ەنىپ، ەكى دۇنيەنىڭ اراسىن جالعاستىرا ويلى تويدى ۇكىمەتتەن، ەلدەن بۇرىن باستاپ كەتكەن-دى. ونىڭ بارىسى كوپكە ايان. جاڭالىق پا، ارينە، اتالعان شارا اياسىنداعى ەڭ ەرەكشە، ءارى، ەستە قارارلىق جاڭالىق. بۇل – ءبىر. 

قانشا زامان وتسە دە اباي شىندىعىندا ولمەك ەمەس. ول تۋعان حالقىنىڭ رۋحاني جاڭعىرۋى ءۇشىن ماڭگىلىك اسىل ارقاۋ، اينىماس باعدار، كىسىلىك مارە- مەجە. ەكى دۇنيە اراسىنا سالىنعان سول التىنكوپىر-ەستافەتانىڭ شوۋىن تىڭنان دۇركىرەتكەنگە نە جەتسىن. تىرىگە دە، ولىگە دە ءبىر جاڭالىق كەرەك-اق. الايدا ماسەلە مىنادا، زاڭعار اقىننىڭ ولەڭدەرىن جاي ءتۇسىنىپ، نە تۇسىنبەي ايتەۋىر ءبىر وقۋ 180 جىلدىقتا دا كەرەك بولار، دەگەنمەن 175 جىلدان كەيىن تاعى دا تەك تولاسسىز ولەڭ وقۋ نەمەسە "بوسقا مال شاشپاق" ءىس-شارالار بەينە بىرنەشە ولكە-وڭىرلەردە  ابايعا ء“ولى” ءمۇسىن تۇرعىزعانداي تىم اسەرلى سەزىلمەيدى. 

كەز-كەلگەن تولىققاندى ۇلتتىڭ ءبىر تۇتاس تاريحىندا ۇزىلمەس رۋحاني ءدىڭى رەتىندە تۇعىرى بيىك ءبىر عانا تاۋ تۇلعاسى، رۋحاني كوسەمى بولادى. بۇل اعىلشىن، نەمىس، قىتاي، ءىندى، جاپون جانە ورتاازيا حالقىنا دا، ۇساق ۇلتتارعا دا ءتان ۇلىق بولمىس. ال جاراتۋشى راببىمنىڭ بىزگە سيلاعانى – اباي بولدى. قۇدىرەتتى كۇشتى جالعىز جاراتۋشىنى تەرەڭنەن شىنايى تانىپ-بىلگەن، ءارى، «ۇستاراسىز اۋزىنا مۇرتى تۇسكەن قايران جۇرتتىنىڭ» بۇگىنى مەن ەرتەڭىن تەك جۇرەككە جەڭدىرگەن «جۇمباق جاننىڭ» سوعڭى شەشىمى سان عاسىرلار بۇرىنعى اتا-بابا - تۋعان حالقىنىڭ كەمەل دۇنيەتانىمىمەن سايكەس كەلدى. ءيا، اباي جاپان تۇزدەگى جايقالعان جالعىز اعاش سەكىلدى مۇلدەم بولەك  جاراتىلىس ەدى. ءتاڭىردىڭ سيى رەتىندەگى سول جالعىز «كەمەل» ادام كەلەر كۇنگە، كەلەر ۇرپاققا نەنى ايانىپ ايتپاي كەتتى؟! ۇلتتىڭ كودى بولماق ءبىر تۋار ۇلى تۇلعاعا ۇلكەن قۇرمەت كورسەتىپ ۇلىقتار سىندارلى ساتتەردە نە ىستەۋگە 30 جىل بويى «ەكى جاقتاپ الىپ شىعار اقىل مەن قايرات» جەتىسپەدى مە؟! بىرەۋدىڭ ولەڭىن بىرەۋگە عاسىردان دا ۇزاق كۇن تەك  قايتالاپ ءاتۇستى وقىعاننان، ارينە، تىڭداعاننان دا كىمدەر جالىقپايدى؟! ودان اباي الەمى ءتىرى جان ات ءىزىن سالماعان، باسقا ءتىلسىم بولمىس بولىپ تۇرلەنىپ كەتپەيدى. ەسكى شيىر، ناۋقانشىلدىق جاي ۇران نۇر-سۇلتانداعى اياقسىز قالعان ساقالدى قۇرلىس سياقتى ەشكىمگە دە وڭ اسەر ەتپەيدى، ەشتەڭەنى دە وزگەرتپەيدى. بۇل – ەكى.

اباي. عاسىر بۇرىن «تۋسا تۋار، ارتىلماس» ەرەكشە بالا بولىپ ومىرگە كەلىپ، دانا بولىپ شىڭعىس دالاسىن، قازاق جەرىن قايعىدان قايىستىرىپ ومىردەن ءوتىپ، ال، تۇتاس تۇركى دۇنيەسىنە اتاسى زور قازاقتان قايتا تۋعان ءىرى، ءارى، ءتىرى دالا دانىشپانى ەمەس پە ەدى؟! ال ەندى سانالى ومىرىندە «ءىشى تولعان ۋ مەن ءورت، سىرتىم دۇردەي» نەمەسە «مىڭمەن جالعىز الىسقان» كۇردەلى تۇلعانى، ءتىپتى ء"ولدى دەۋگە سيمايتىن جۇمباق جاندى" بالا-شاعاعا كۇشتەپ وقىتۋ اسىرا سىلتەۋ ەمەس پە؟ ياعني ءبىر داۋىردە ءوزىن تەك ءوزى عانا تانىعان ەرەكشە جان يەسى ابايدى جاس قايىڭ-تالداي جاس وسپىرىمگە  قاشان، قالاي وقىتىپ، ءنار بەرىپ ۇيرەتۋ كەرەكتىگى ۇلتتىق دەڭگەيدە نازار اۋداراتىن، اسا ماڭىزدى ماسەلە-اق. «جۇرەگىمنىڭ تۇبىنە تەرەڭ بويلا» دەپ ءوزى ەسكەرتكەندەي بۇل، مەملەكەتتىڭ ءبىر ءىزدى، يگى ءىسى بولسا، قۇبا-قۇپ. 

اباي، ەڭ الدىمەن باۋىرلاس تۇركى حالىقتارىنىڭ ۇلتتىق رۋحاني كوسەمى بولۋى كەرەك. بار ماسەلە، الەم حالىقتارىنىڭ الدىندا دا اتىمىزدى، باسىمىزدى ورگە، تورگە سۇيرەيتىن ابايدى نە ارقىلى، نەسى ارقىلى قالاي كورسەتىپ، قالاي كوتەرۋدە. ەندەشە، ول كىسىنىڭ تۇتاس ءىلىمىن ءبىر تاياقپەن ايداۋ اردىڭ، اقىل مەن قايراتتىڭ شارۋاسى. دەمەك، ابايدى قايتا تانۋ مەن تانىتۋ ءۇشىن ءار پالەنباي جىلدىعى سايىن قايتالانىپ شاقىرىلعان جيىن-تويلار، قالادا قازديعان جانسىز مۇسىندەر، سورە تولى ولەڭ-جىر-كىتاپتارى كەرەك ەمەس، جەتكىلىكتى! ول كىسىنىڭ اتىنا بەرىلگەن كوشەلەردىڭ قاجەتى دە شامالى. ەندى ءبارى ارتىق. سوندا، از بولسا دا، كىشكەنتاي بالسا دا  جاڭالىق قاجەت دەمەكپىز. بيىل ەڭ العاش  9 جاستاعى ءلايلىم-شىراق ەستافەتا وقىعانداي! قىسقاسى، شەت ەلدەرگە اباي تۋرالى الەمدىك ساناتتاعى كينو فيلم مەن تەلەسەريال قاجەت. بۇل – ءۇش. ارينە، مەملەكەتتىك ەكى تەلەارنانىڭ تۋىندىلارى «اباي» مەن «اباي جولى» جاڭالىق دەۋگە لايىقتى. الايدا ول جاڭالىق جايى بولەك اڭگىمە. ءبارىن ايتا ءبىرىن ايتساق، ءبىز ەندى كەلەر كۇندە ۇلت ماقتانىشى ابايدى پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ تازا ۇلتتىق يدەيالوگيانى تۋ ەتكەن، بىلىكتى دە بىلگىر باسشىلىعىمەن، باستاماسىمەن قازاقستان، ول – اباي، ال، اباي، ول  – KAZAKHSTAN دەگەن بيىك دەڭگەيگە جەتۋىمىز كەرەك!

ناۋقانشىلدىق وكىنىشكە قالدىرىپ، ورعا جىعار. اۋەزوۆتىڭ ءىلياس ەسەنبەرليندى اۋدارامىن دەپ ەكى جىل ۋاقىتىن جۇمساعانىنا وكىنگەنى سياقتى، ابايدى ءوزىمىز جەتكىزە اسپەتتەپ، ايگىلەي الماي تۇرىپ ەۋروپا مەن قىتايدىڭ رۋحانيات كەڭىستىگىنە كۇشتەپ ەنگىزۋگە تىرىسۋ جانە دە  وزگە ەلدەردىڭ تىلدەرىنە اۋرە بولىپ اۋدارۋتۋ، تەك ايتقانعا عانا جاقسى بولماسا، جات جۇرتتىڭ جۇرەگىنەن تىكە جول تاپپاسى انىق. 30 جىل دا ءوتتى، كەتتى. وكىنىشىمىز قانشاما؟! دەمەك، ءبارىن جاساۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن ءوزىمىز-قازاق جۇرتى ابايدى اسقار تاۋى اكەسىندەي ارداقتاپ، ايدىن كولى اناسىنداي قاستەرلەۋى كەرەك!

سودان وزگە ەل-جۇرتتىڭ اڭسارى اۋسا، ءوزى-اق ىزدەپ اۋدارىپ، تانىپ ءبىلىپ، شىنايى قادىرلەمەك.

ءدىلدا امان

Abai.kz