بۇگىن ەلوردادا اشارشىلىقتىڭ 100 جىلدىعىنا وراي، «ازاتتىق جولىنداعى اقتاڭداقتار: اشارشىلىق زارداپتارىنا شىنايى تاريحي كوزقاراس» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. بۇل تۋرالى Baq.kz مالىمدەدى.

جيىنعا مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆا، اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى ايدا بالاەۆا، ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەت، سەنات توراعاسى ماۋلەن اشىمباەۆ جانە باسقا دا تاريحشىلار، الاشتانۋشىلار، زەرتتەۋشى عالىمدار قاتىسقان.

جيىن قاتىسۋشىلارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ق.ك.توقاەۆتىڭ «تاۋەلسىزدىك بارىنەن قىمبات» ماقالاسىندا ايتىلعان 1921-1922 جىلدارداعى قازاقستانداعى جاپپاي اشارشىلىق تاقىرىبىن جان-جاقتى زەرتتەۋ ماسەلەسىنە كەڭىنەن توقتالدى.

سونىمەن بىرگە ءتيىستى تاريحي قۇجاتتاردى، جينالعان مالىمەتتەردى اسا مۇقيات زەردەلەۋ ماسەلەسىنە كوڭىل ءبولدى. بىلىكتى ماماندار جۇيەلى عىلىمي زەرتتەۋمەن اينالىسىپ، سوعان سايكەس اشارشىلىققا تاريحي باعا بەرىلۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. ءىس-شارا بارىسىندا عالىمدار، تاريحشىلار جانە زيالى قاۋىم وكىلدەرى بۇل تاقىرىپتى ساياسيلاندىرماۋ ماسەلەسىنە، ونىڭ بەلگىلى ءبىر ۇلتقا قارسى جاسالعان قاستاندىق ەمەس، سول كەزدەگى ساياسي جۇيەنىڭ قاتەلىگى ەكەنىنە جانە سونىڭ سالدارىنان مۇنداي ناۋبەتتىڭ باسقا دا ەلدەردە بولعانىنا نازار اۋداردى - دەدى قورىتىندى سوزدە سەنات تورەعاسى ماۋلەن اشىمباەۆ.

دوڭگەلەك ۇستەلگە قاتىسۋشىلار 1921-1922 جانە 1931-1933 جىلدار ارالىعىندا بولعان قازاقستانداعى اشارشىلىق زارداپتارىن تالقىلاي كەلىپ جانە جوعارىدا ايتىلعانداردى ەسكەرىپ، مىناداي ۇسىنىمداردى قابىلدادى:

1. مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىمەن بىرگە:

1.1. ەلىمىزدىڭ بارلىق ارحيۆتەر جانە ستاتيستيكا مەكەمەلەرىن جۇمىلدىرىپ حح عاسىردىڭ باسىنداعى اشارشىلىق قۇرباندارىنىڭ ناقتى سانىن انىقتاۋ ءۇشىن نۇر-سۇلتان، الماتى، شىمكەنت قالالارى مەن وبلىستار بويىنشا دەرەكتەردى جۇيەلەپ جيناقتاۋدى جۇزەگە اسىرۋ جانە وسىعان قاتىستى قۇجاتتاردىڭ جيناعىن دايىنداۋدى تاپسىرۋدى (وبلىستار بولىنىسىندە).

بارلىق ارحيۆتەردەگى ماتەريالدارمەن تانىسۋ جانە عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن ارحيۆتەرگە قاجەتتى رۇقساتناما الۋ ماسەلەسىن شەشۋ جانە ارحيۆتەردىڭ قۇپيا گريفتەرىن الۋ تۋرالى كەشەندى جۇمىستار جۇرگىزۋ بويىنشا قۇزىرلى مەملەكەتتىك ورگاندارعا ۇسىنىستار ەنگىزۋدى;

1.2. مەملەكەت دەڭگەيىندە عالىمدارمەن جانە تاريحشىلارمەن بىرلەسىپ، اشتىق قۇرباندارىنىڭ تسيفرلىق دەرەكتەر بازاسىن جاساقتاۋدى.

2. مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىكتەرىمەن بىرگە:

2.1. اشارشىلىق قۇرباندارىن ءار جىلى 31 مامىر – ساياسي قۋعىن-سۇرگىن جانە اشارشىلىق قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنىندە مەملەكەت دەڭگەيىندە «1 مينۋتتىق ازا تۇتۋ» شاراسىن جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىندىگىن پىسىقتاۋدى;

2.2. قازاقستاندا ورىن العان اشارشىلىق جىلدارىن ۇلتتىڭ جادىندا ساقتاۋ، جاستار ساناسىندا بەكىتۋ ماقساتىندا «ازا سارايى» مەموريال-كەشەنىن سالۋ تۋرالى ماسەلەنى پىسىقتاۋدى;

2.3. قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي جانە ۇلتتىڭ جادىندا ساقتاۋ، جاستار ساناسىندا بەكىتۋ ماقساتىندا قازاقستاندا ورىن العان اشارشىلىق قاسىرەتى جايلى تاريحي، عىلىمي زەرتتەلىپ زەردەلەنگەن دەرەكتەر نەگىزىندە كىتاپتار، تەاترلىق قويىلىمدار مەن فيلمدەر شىعارۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى.

3. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە مادەنيەت جانە سپورت، سىرتقى ىستەر مينيسترلىكتەرىمەن بىرلەسىپ:

3.1. حح عاسىردىڭ باسىندا قازاقستاندا بولعان اشتىققا قاتىستى عالىمداردىڭ قىتاي، وزبەكستان، قىرعىزستان، تۇركىمەنستان جانە باسقا دا مەملەكەتتەر ارحيۆتەرىندەگى ماتەريالداردى زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى;

رەسەيدىڭ ماسكەۋ، ومبى، ورىنبور، ءنوۆوسىبىر، سۆەردلوۆ، ۋفا، قازان، بارناۋل، تۇمەن قالالارىنداعى مۇراعاتتاردا حح عاسىردىڭ باسىنداعى اشتىققا بايلانىستى ارحيۆ قۇجاتتارىنا ىزدەنىس جۇمىسىن جۇرگىزۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى.

4. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە:

4.1. حح عاسىردىڭ باسىنداعى اشتىقتىڭ سالدارىن انىقتاۋ، ونىڭ ىشىندە سول كەزەڭدە قازاق دالاسىندا قانشا جۇت تىركەلگەنىن ناقتىلاۋ جانە اشتىقتان جان-جاققا، شەتەلگە بوسىپ كەتكەندەردىڭ تاعدىرىنا قاتىستى دەرەكتەردى زەردەلەۋ ءۇشىن عىلىمي زەرتتەۋ باعدارلاماسىن ازىرلەپ، ونى قارجىلاندىرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى;

4.2. كەڭەس مەملەكەتىنىڭ قيىر شىعىسىنان، ەدىل بويىنان، كاۆكازدان جانە ت.ب. وڭىرلەردەن سەنىمسىزدىك ايىبى تاعىلىپ، قازاق دالاسىنا جەر اۋدارىلعان حالىقتاردىڭ كوشىرىلۋ جانە قونىستانۋ تاريحىن، ياعني قازاقستان حالقىنىڭ قالاي كوپ ەتنوستى سيپات العانىن كورنەكى تۇردە كورسەتەتىن «قازاقستان حالقى» ينتەراكتيۆتىك عىلىمي-تاريحي كارتاسىن حح عاسىردىڭ باسىنداعى اشارشىلىق ناۋبەتىنىڭ زارداپتارى تۋرالى دەرەكتەرمەن تولىقتىرۋدى ۇسىندى.

Abai.kz