رەسەيدە مەملەكەتتىك دۋماعا سايلاۋ ناۋقانى اياقتالدى. پۋتين سايلاۋعا ءبىر اپتا قالعاندا كارانتيندىك وقشاۋلانۋعا كەتكەن ەدى. وعان رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى بىرقاتار ادامنىڭ ۆيرۋس جۇقتىرۋى سەبەپ بولعان. ءپۋتيننىڭ ونلاين داۋىس بەرەتىنى ايتىلدى. 

بيىلعى سايلاۋعا رەسەيدە 14 پارتيا قاتىسۋدا. سايلاۋدىڭ نەگىزگى كەزەڭى 17-19 قىركۇيەكتە ءوتتى، ال قازىرگى ۋاقىتتا داۋىستاردىڭ 60%-ى سانالدى. سايلاۋدىڭ ەرەكشەلىگى داۋىس بەرۋ ونلاين جانە ءداستۇرلى فورماتتا ءوتىپ جاتىر. سونىمەن قاتار6 ناۆالنىي جاقتاستارى بيىلعى سايلاۋدى باقىلاۋ ماقساتىندا ارنايى ەلەكتروندى بوتتار جاساپ، ونى تەلەگرامدا كەڭىنەن قولدانباق بولدى. دەگەنمەن6 رەسەي بيلىگى 17 قىركۇيەكتە ول بوتتاردى رەسەي اۋماعىندا بۇعاتتاپ تاستادى.

پۋتين العاش بولىپ داۋىس بەرۋدى باستادى. الايدا رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ داۋىس بەرۋى رەسەيدە ۇلكەن داۋعا اينالۋدا. وعان سەبەپكەر ەكى جايت. بىرىنشىدەن، پۋتين ونلاين داۋىس بەرۋ كەزىندە ۇيالى تەلەفون قولدانباعان. ال ول داۋىس بەرۋ بارىسىندا بولۋى مىندەتتى، سەبەبى ۇيالى تەلەفونعا ارنايى سمس كەلەدى. بۇل سۇراققا پەسكوۆ:

«پۋتين كومەكشىلەرىنىڭ تەلەفونىن قولداندى، سەبەبى ونىڭ وزىندە ۇيالى تەلەفون جوق»، - دەپ جاۋاپ قاتتى.

ەكىنشى فاكتىدە ءپۋتيننىڭ قولىنداعى ساعاتقا تۆيتتەر قولدانۋشىلارى نازار اۋدارعان. وندا 17 قىركۇيەكتى ەمەس، 10 قىركۇيەكتى كورسەتىپ تۇرعان. بۇعان قاتىستى پەسكوۆ بىلاي دەدى:

«يا، راسىمەن ساعاتتا 10 قىركۇيەك كورسەتىلگەن، الايدا پۋتين 17 قىركۇيەكتە داۋىس بەردى. ول جاي عانا ساعاتتان كۇندى قارامايدى، قاتە كۇن تۇرعانىن بايقاماعان»، - دەدى. دەگەنمەن بۇل اقتالۋلارعا حالىق سەنبەدى. ولار:

«پۋتين داۋىس بەرۋ پروتسەسىن الدىن-الا جازىپ، ونى تىكەلەي ەفير ىسپەتتى كورسەتە سالدى»، - دەگەندى ايتۋدا.

سايلاۋعا قاتىستى شەتەل جۋرناليستەرى مەن باقىلاۋشىلار دا ءتۇرلى پىكىرلەر ايتىپ جاتىر. مىسالى «Irish Times» يرلانديالىق باسىلىمى رەسەيدەگى سايلاۋعا قاتىستى بىلاي دەپ جازدى:

«ەلدە ەكونوميكالىق نەمەسە قوعامنىڭ وزگە سالاسىندا جاعداي ءماز ەمەس ساتتە حالىق وعان بيلىكتى كىنالى دەپ تاۋىپ، سايلاۋدا قارسى جۇمىس جاسايتىنى ليبەرالدى الەمدە قالىپتى جايت قوي. الەم ەلدەرى وڭايلىپ كەلە جاتقاندا، كۇنىنە كوۆيدتەن كەمى 800 ادام كوز جۇمىپ جاتقان رەسەيدە دە سولاي بولادى دەپ بولجام جاساۋعا بولار ەدى. الايدا رەسەيدە بۇرمالاۋ وراسان زور بولاتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، قانداي دا ءبىر وزگەرىس بولادى دەۋ قيىن». 

«New York Times» باسىلىمى بولسا رەسەيدەگى سايلاۋ ادىلەت پەن شىندىق اتاۋلىنى بىلمەيتىنىن جازىپتى. تانىمال باسىلىم رەسەيدە شىنايى داۋىس بەرۋ جولدارىن بيلىكتىڭ بۇعاتتاپ جاتقانىن، Apple مەن Google داۋىس بەرۋدى باقىلايتىن «ناۆالنىي» قوسىمشاسىن جاپقانىن دا ايتا كەتكەن.

«وتكەن جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىنان كەيىن بەلارۋس ەلىندە بولعان تولقۋلار كرەملدى ويعا سالىپ، ەندى ولاردىڭ بارىنشا ساق بولۋىنا ىقپال ەتكەندەي. ماسكەۋدە پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى تيەلگەن اۆتوبۋستار تولىپ تۇر، الايدا قانداي دا ءبىر اشىق قارسىلىق بايقالعان جوق»، - دەپ جازدى.

«Independent» ءتىلشىسى وليۆەر كەررولل رەسەيدەگى سايلاۋدى جازۋ ءۇشىن، ارنايى سايلاۋ ۋچاسكەسىنە بارىپ كورگەن. ول بىلاي دەيدى:

«بيلىك سايلاۋدا داۋىس بەرۋشىلەر بارىنشا قاتىسىپ، ويدىڭ ءپليۋراليزمى بار دەسە دە، شىنايىلىق وعان جاقىن ەمەس. وسينوۆوداعى №2822 داۋىس بەرۋ ۋچاسكەسى قازان مەن تاتارستاننىڭ اۋىلدىق ايماقتارىمەن شەكتەسەتىن تۇستا ورنالاسقان. بۇل جەردە ءتۇرلى كوزبوياۋشىلىق جاساۋعا بولادى. بۇل قالادان ايتارلىقتاي لىستا جاتىر، سوندىقتان بۇل جەرگە وپپوزيتسيالىق كۇشتەر باقىلاۋشىلاردى جىبەرە المايدى. مادەني تۇرعىدان دا الىستا، سوندىقتان جەرگىلىكتى حالىق دەموكراتياعا قاراعاندا، داۋىس بەرۋدە باس شۇلعۋدى دۇرىس كورەدى»، - دەپ جازدى.

رەسەيدەگى داۋىس بەرۋ كەشە اياقتالدى. بولجام بويىنشا داۋىس بەرۋگە قۇقىعى بارلاردىڭ 48%-ى وسى قۇقىقتى قولدانعان. ال الدا «ەدينايا روسسيا» كەلەدى. بيلىك كۇتكەندەي..

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz