ۋتيلالىمگە قارسى كۇرەسكەر نەلىكتەن قازاقستان قالالارىن قيراتۋدى قالايدى؟

كەيبىر ءانونيمدى Telegram-ارنالار قازاقستاندا قاڭتار وقيعالارىنىڭ قايتالانۋى بولادى دەپ بولجاعان 22 ناۋرىز دا ءوتتى. الايدا، ەشقانداي توتەنشە جاعداي ورىن العان جوق. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ الماتىعا ۇشىپ كەلىپ، «استانا» الاڭىندا وتكەن مەرەكەلىك كونتسەرتتە قالا تۇرعىندارىنىڭ الدىندا ءسوز سويلەدى. الايدا، قوعامدى تۇراقسىزداندىرۋ قاۋپى سەيىلگەن جوق. ۋكراينادا بولىپ جاتقان سوعىس جاعدايى شارتىندا ءبىزدىڭ قوعامدا جاڭا اقاۋلار پايدا بولىپ جاتىر. ال الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى مورالدىق-پسيحولوگيالىق جاعداي جەلى پايدالانۋشىلارىن دەپرەسسياعا ءتۇسىرىپ، زامان اقىر سەزىمىن ءتوندىرىپ تۇرعانداي...

ناۋرىز مەرەكەسىنە دەيىن قازاقستاندا «قاڭتار وقيعالارىن» ءوز پايداسىنا جاراتۋعا تىرىسقان بىرقاتار تۇلعالار تۇتقىندالدى. اتاپ ايتقاندا، قوس قايرات – نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جيەنى – قايرات ساتىبالدى مەن داريعا نازارباەۆانىڭ بۇرىنعى قۇداسى – قايرات بورانباەۆ قاماۋعا الىندى. ال داريعا نۇرسۇلتانقىزىنىڭ ءوزى ءماجىلىس دەپۋتاتى مانداتىنان باس تارتتى. دەگەنمەن، ول وتان ءۇشىن قىزمەت ەتۋدى جالعاستىرا بەرەتىنىن جانە ول ءۇشىن ەشقانداي مانساپتىڭ كەرەگى جوق ەكەنىن ايتتى. وسى ارقىلى ول جەكە ءوزى نەمەسە سەنىمدى ساياساتكەرلەرى ارقىلى قازاقستاننىڭ الداعى قايتا قۇرىلۋ ۇردىسىنە قاتىسا بەرەتىنىن مەڭزەيتىندەي. بۇل تۋرالى تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ بۇرىنعى كەڭەسشىسى ەرمۇحامەت ەرتىسباەۆ ءوزىنىڭ Youtube-كانالىندا دا ايتقان بولاتىن. ياعني، ول كەزىندە «اسار» پارتياسى ارقىلى ەلباسىنىڭ قولىنان بيلىكتى باسىپ الۋدى ويلاعان دەگەن بولجامىن جەتكىزگەن ەدى. ەرتىسباەۆتىڭ ايتۋىنشا، ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ۇلكەن قىزى ارقاشان ۇلكەن ساياساتقا «قاپتالداعى قاقپا» ارقىلى كىرىپ ۇيرەنگەن. سوندىقتان باسقانىڭ قولىمەن وت كوسەپ ۇيرەنگەن قىز ءوزىنىڭ ەسكى داعدىسىنان باس تارتا قويۋى ەكىتالاي.

بۇل رەتتە، ءبىر قىزىقتى جايت ەسكە تۇسەدى. رەسەيدىڭ ۋكراينا اۋماعىنا باسىپ كىرۋىنىڭ از-اق الدىندا، 17 اقپان كۇنى بۇرىن الماتى اكىمدىگىندە (احمەتجان ەسىموۆ كەزىندە) جانە "قازترانسگاز" كومپانياسىندا (تيمۋر قۇلىباەۆتىڭ يەلىگىندەگى) لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقارعان ساياساتتانۋشى جانە بيزنەسمەن سانجار بوكاەۆ «Namys» تسيفرلىق پارتياسىن قۇراتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن. ءدال سول كۇنى قۇرامىنا ارمان شوراەۆ، باقىتجان تورەعوجينا، مارعۇلان سەيسەنباي، مۇحتار جاكىشەۆ، توعجان قوجاليەۆا جانە بوقاەۆتىڭ ءوزى سياقتى تانىمال تۇلعالار ەنگەن «ەل بولاشاعى» قوعامدىق-ساياسي باستاماشىل توبى قازاقستاندى رەفورمالاۋ تۋرالى ۇسىنىستارىن مالىمدەدى.

ال قازىر وسى توپ رەسەيگە قازاقستان «ناعىز رۋسوفوبيا ەلى» ەكەنىن دالەلدەۋگە بار كۇشتەرىن سالۋدا. ولار رەسەيدىڭ قازىرگى كورشى ەلدە جۇرگىزىپ جاتقان «ۇلتشىلدىقتى جويۋ» اسكەري ارەكەتىنىڭ شەڭبەرىنە ءبىزدىڭ ەلدى دە قوسۋدى ارماندايتىنداي... «بەيبىتشىلىك ءۇشىن» دەگەن تاقىرىپپەن ءوتۋى ءتيىس الماتىداعى ميتينگتىڭ ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ارالاسۋىمەن («ەل بولاشاعى» كومپانياسىنان) رەسەيگە قارسى اكتسياعا اينالىپ كەتكەنىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى.

ەندى داريعا نازارباەۆانىڭ سەنىمدى ساياساتكەرى – سانجار بوقاەۆتى كەڭىرەك تانىستىرايىق. قازىر ول قازاقستاندىقتاردى جاڭا قاندى قىرعىنعا باستاۋى مۇمكىن كەزەكتى «بەيبىت ميتينگ» ۇيىمداستىرۋ ۇستىندە. 12 ناۋرىزدا ول ۋتيل الىم شەگىن 50 پايىزعا تومەندەتۋگە ارنالعان نارازىلىق اكتسياسىن وتكىزۋدى جوسپارلاعان بولاتىن. ال قازىر ول مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىنىڭ نەگىزگى مازمۇنىن بۇزۋعا ارەكەت ەتىپ جاتىر. بىراق توقاەۆ ۇسىنعان رەفورمالاردى جىلى قابىلداعان الەۋمەتتىك جەلىدەگى ءوز اۋديتورياسىن ۇركىتىپ الماۋ ءۇشىن، ول بۇل ارەكەتىن وتە ساقتىقپەن جاساۋدا.

كولۋمبيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (اقش) تۇلەگى سانجار بوقاەۆ ءوزىنىڭ قىزمەتتىك كارەراسىن قازاقستاننىڭ ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىندا قاتارداعى قىزمەتكەر ساناتىنان باستاعان بولاتىن. 2012 جىلى قسزي-نان قالالىق اكىمدىككە اۋىسادى جانە بىردەن جاستار ساياساتى ماسەلەلەرى باسقارماسىنىڭ باسشىسى لاۋازىمىنا وتىرادى. ەكى جىلدان كەيىن اكىمدىكتىڭ ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ باسشىسى قىزمەتىنە تاعايىندالادى. وسى لاۋازىمدا بەلگىلى وپپوزيتسيونەر گۇلجان ەرعاليەۆانىڭ كەزەكتى مەدياجوباسىنىڭ تۇبىنە جەتەدى. 2015 جىلدىڭ تامىزىندا مەملەكەتتىك قىزمەتتەن كەتىپ، 2017 جىلدىڭ ماۋسىمىنا دەيىن «قازترانسگاز» ۇلتتىق گاز كومپانياسى باسقارما توراعاسىنىڭ كەڭەسشىسى بولىپ قىزمەت اتقارادى. توقتاي تۇرىڭىز، اڭگىمە داريعا نازارباەۆانىڭ «ەكىنشى كۇيەۋى» قايرات شارىپباەۆ تۋرالى بولاتىن. ال ءبىز ايتىپ وتىرعان سانجار – وسى وتباسىنىڭ ناعىز دوسى.

سانجاردىڭ جوعارىدا ءبىز ايتقان ەكى لاۋازىمنان دا كەتۋ سەبەبى ەرەكشە. RNbee اقپاراتتىق پورتالى بۇل تۋرالى بارلىق ءمان-جايدى زەرتتەگەن بولاتىن. ولاردىڭ دەرەگى بويىنشا قالالىق اكىمدىكتە بوقاەۆتىڭ قاراماعىندا جۇمىس ىستەگەن بويجەتكەن ونىڭ تاراپىنان ۇنەمى «قىرىنداۋ شابۋىلى» بولعانىن ايتقان. سانجاردى سول ءۇشىن جۇمىستان شىعارادى، بىراق، دانىككەن داعدىدان باس تارتۋ ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى ەكەن...

«كەلەسى قىزمەت ساتىسى «قازترانسگاز» ءىرى گاز كومپانياسىندا قۇمارلىققا جەلىككەن سانجار مىرزا الدىڭعى جاپا شەككەن قىزدىڭ قۇربىسىن ءوز نىسانىنا العان»، - دەپ جازادى باسىلىم.

وسىلايشا ءوزىنىڭ سەكسۋالدى ورەسكەل ارەكەتتەرى اشكەرە بولعان سوڭ بوقاەۆ بىردەن ۋتيل الىممەن كۇرەسۋشى تۇلعاعا اينالىپ شىعا كەلەدى. ايتپاقشى، ول ءوزىنىڭ قۇرباندارىنا ۇسىنىستى ءداستۇرلى ەمەس جولمەن جاساعاندى ۇناتقان دەيدى. ياعني، ءبىز ساياساتكەردىڭ كلاسسيكالىق ۇلگىسىن كورىپ وتىرمىز. ونىڭ دالەلى ءتيىستى ماتەريالدارمەن كورسەتىلىپ تۇر. ال ۋتيل الىمىمەن كۇرەس – ەلباسىنىڭ اۋلەتى ىشىندەگى جانجالدان باسقا ەشتەڭە ەمەس. ياعني، ۇلكەن اپكەسى ءوزىنىڭ ءسىڭلىسى ءاليا نازارباەۆانىڭ مەدياداعى بەلسەندىلىگىن ۇناتپاعان سياقتى. سوندىقتان ول ءسىڭلىسىن ۇلكەن كىرىس كوزىنەن ايىرۋعا تىرىستى. ال ءوزىنىڭ رەيتينگىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ۋتيل الىم ماسەلەسىن ۇران قىلىپ پايدالانىپ وتىرعان بوقاەۆ ءبىر ايدان بەرى ءوز قولداۋشىلارىنا قاشان پارتيا قۇراتىنىن ايتا الماي وتىر.

بىراق قازىر سانجار ارالاسقان بۇل توپقا پارتيا قۇرۋ ماسەلەسى ايدان الىس بولىپ وتىر. ولاردىڭ قازىرگى باستى مىندەت – كرەمل مەن اقوردانىڭ اراسىنا وت جاعۋ. بۇل ارينە قازىرگى جاعدايدا قازاقستاندى تۇراقسىزدىققا اكەلەتىن ستسەناري. بوقاەۆ ازىرگە ەاەو مەن ۇقشۇ-دان شىعۋ تاقىرىبىن كوتەرۋگە ساقتىق تانىتىپ وتىر. بىراق، ۆلاديمير پۋتينگە ارنالعان گااگا تريبۋنالىنىڭ ارەكەتىن «Youtube» ارناسىندا تالقىلاپ ۇلگەردى. ول سونىمەن قاتار، توقاەۆتىڭ بەدەلىن ءتۇسىرۋ ىسىنە بىلەك سىبانا كىرىسىپ، مەملەكەت باسشىسىنىڭ «شۆەيتسارياداعى ەسەپ-شوتتارى» تۋرالى جالعان اقپارات تاراتۋمەن اينالىسۋدا. بىراق، ول اقپاراتتىڭ شىندىققا جاناسپايتىنىن ايتقان پرەزيدەنتتىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى بەرىك ءۋاليدىڭ مالىمدەمەسى تۋرالى جاق اشپادى.

«ەل بولاشاعى» قوزعالىسى ءۇش اپتادان بەرى وزدەرىنىڭ بوتتارىنىڭ قولداۋىمەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە رەسەيگە قارسى اقپاراتتىق شابۋىلدار جاساپ جاتىر. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، جاقىن ارادا كرەمل جۇرتشىلىقتى «تىنىشتاندىرۋدى» تالاپ ەتەتىن سياقتى. ەگەر بۇگىنگە دەيىن سۇراپ ۇلگەرمەگەن بولسا... قازاقستاندىق شەنەۋنىكتەردىڭ جۇرتشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋدەگى وزدەرىن قالاي ۇستايتىنىن ەسكەرسەك، مۇنداي «ءوتىنىشتىڭ» ەڭ ەبەدەيسىز تۇردە ورىندالاتىنىنا كۇمان جوق. ال بۇل سانجار بوقاەۆتىڭ كەشىنە جينالعاندار ءۇشىن رەسەيگە قارسى تاعى ءبىر (نەمەسە بىرنەشە) نارازىلىق اكتسياسىن وتكىزۋگە سىلتاۋ بولارى انىق.

ايتپاقشى، بۇگىندە بۇل توپ تاعى ءبىر ۇلكەن قوعامدىق جانجالعا شاتىلىپ وتىر: انتون بۋداروۆ Facebook جەلىسىندە سەرىكتەستەرىنىڭ كومەگىمەن ۋكرايندىقتار ءۇشىن 150 ميلليون تەڭگە كومەك جيناپ الىپ، ونىڭ ناقتى ەسەبىن شىعارىپ بەرە الماي وتىرعان توعجان قوجاليەۆانىڭ كۇماندى ارەكەتتەرىن اشكەرەلەدى.. بىراق بۇل اقشانىڭ قايدا كەتەتىنى تۇسىنىكسىز. ايتەۋىر، بوقاەۆتىڭ پارتياسىن قولداۋعا جانە ونىڭ بۇرىنعى قولداۋشىسىنىڭ جوسپارلارىن جۇزەگە اسىرۋعا جۇمسالمايتىن شىعار...

ۋكرايناداعى وقيعالار XXI عاسىردىڭ ساياسي سۋبەكتىلەرى وزدەرىنە سەنىم ارتقان ادامداردى ەشقانداي مورالدىق پرينتسپتەرمەن ەسەپتەسپەي، ولىمگە ايداپ، مۇمكىندىگىنشە ارسىز ىستەرگە پايدالاناتىنىن كورسەتەدى. قاڭتار ايىندا ءبىزدىڭ ەلىمىز دە بۇنى باستان وتكەردى. بىراق الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن ونداعى قالىپتاسقان كوزقاراس كورسەتكەندەي، ەشكىم وتكەننەن ساباق الماعان سياقتى. ال بۇل دەگەنىمىز – ولاردىڭ ءبىزدى ەلىمىزدەگى قالالاردى قيراندىعا اينالدىرعانعا دەيىن پايدالانا بەرەتىنىن كورسەتەدى.

دەرەككوزى: serke.org

Abai.kz