جۇما, 29 ناۋرىز 2024
46 - ءسوز 2519 18 پىكىر 13 مامىر, 2022 ساعات 12:17

قازاقتى ءتۇزۋ جولدا دەپ ايتا المايمىن...

ءبىر جورنالشى قىزدىڭ سۇراعى: "اعاي ءبىز ءتۇزۋ جولدامىز با؟ ياعني بۇگىنگى بولىپ جاتقاندار نەنى اڭعارتادى..."
- مەنىڭ ءتۇزۋ جولدا ەكەندىگىمىزگە كۇدىگىم بار، قىزىم. ءبىز ابدەن جاتتانعان (وتچيۋجدەنيا) حالىقپىز. اباي ايتقان "جاقسى مەنەن جاماندى اجىراتا الماعان" ەلمىز. ەل دەگەن ءسوزدىڭ ءوزىن ۇقپايمىز. ەل دەپ مەملەكەتكە، بيلىككە، ۇكىمەتى بار بولمىسقا ايتاتىن. قازىرگى مەملەكەت تەك قانا حالىقتى قولدانادى. ونى كەز كەلگەن ويىنىنا قۇرال قىلادى. قازىرگى جاعدايدا قازاقتى بولمىس رەتىندە "مەملەكەت قۇبىلىسى" دا قۇتقارا المايتىن سياقتى. سوندىقتان "جاحاندانۋشىلار تەورياسى" راس شىعار. كەلەشەكتە جەر بەتىندە مەملەكەت قۇبىلىسى قالمايدى. دۇنيەنى كومپانيالار باسقاراتاىن بولادى.

مىسالى ما... قازاق ءتۇزۋ جولدا بولۋى ءۇشىن نەنىڭ جامان نەنىڭ جاقسى ەكەنىن قۇندىلىقتىق (اكسيولوگيالىق) تۇرعىدان اجىراتۋ كەرەك ەدى... ارىگە بارماي اق قويايىن. كەشەگى كەڭەستىك يدەولوگيا. سەنى بولمىسىڭنان اجىراتتى. سوعان قىزمەت ەتكەن اقىنىڭدى، جازۋشىڭدى، گەنسەك (گەنەرالنىي سەكرەتار), تاريحشىڭدى...ءبارىن بۇگىن ۇلىقتاپ جاتىرسىڭ..ول ارينە قۇلدىق پسيحولوگيا. كەڭەستىك سانا ينەرتسياسى. جامبىلدى جاڭعىرتىپ جىل سايىن ول تۋرالى وتىرىك كونفەرەنتسيالار وتكىزەسىڭ... جامبىلدىڭ بولمىسقا، مانگە قاتىستى ءبىر ءتۇيىر ايتقان ءسوزى جوق. قوناەۆتى اسپەتتەپ قالا اتىن بەرىپ جاتىرسىڭ. ونىڭ ۇلتقا، بولمىسقا قاتىستى جاساعان جاقسىلىعى جوق. قوناەۆ كەزىندە قازاق ورىستانىپ ءبىتتى. قالادا قازاق تىىرشىلىك ەتە المادى. ەڭ كوپ قازاق تۇرادى دەگەن شىمكەنتتە سول كەزدە 18 پايىز عانا قازاق تۇردى. الماتى قازاققا استانا بولعان ەمەس. وندا دا قازاق 15 پايىزدان اسقان ەمەس.. كەڭەستىك ديالەكتيكا ء"بولىپ ال دا بيلەي بەر" وسى قوناەۆ كەزىندە داستۇرگە اينالدى. وڭتۇستىكتە "قت مەن دت" ياعني قوڭىراتتار مەن دۋلاتتار، قىزىلوردادا "قوجالار مەن الىمدەر", جەتىستۋدا "جان"... كەتە بەرەدى.

قىسقاسى "قازاققا قىزمەت ەتكەندەر" مەن "قازاقتى قولدانعانداردى" اجىراتا الماۋدامىز. قىزمەت ەتكەندەر عاسىردىڭ باسىندا جانپيدا بولدى، ءشايىت بولدى. ولار تۋرالى از عانا توپ ەسكە الادى. ال قازاقتى قولدانعانداردى بۇكىل توبىر بولىپ كوپ ايقايلاپ جاتامىز.

بۇگىن دە سول كارتينا... كەڭەستىك ستاليندىك كەزەڭدە دە "قازاق ساياسات قۇربانى". كوللەكتيۆيزاتسيا..قازاق قۇربان. اشارشىلىق...قازاق قۇربان. اتەيزم..قازاق قۇربان... بۇل قازاق كەشە دە "جەلتوقسانعا" قۇربان بولدى، قولدانىلدى. "جاڭاوزەندە" قۇربان بولدى، قولدانىلدى. "قاڭتاردا" قۇربان بولدىى، قولدانىلدى. نۇرسۇلتان كەزىندە دە قازاق جاي عانا "مەملەكەت قۇرۋشى", "داۋىس يەسى-دەموكراتيا" ءۇشىن كەرەك بولدى. نۇرسۇلتان دا ەلدىڭ دامۋى ەمەس، ءوز تاعىنىڭ باياندىلىعىنا عانا قىزمەت ەتتى. ول تۋرالى ءالى تالاي جازىلادى.
قىسقاسى قازاقتى ءتۇزۋ جولدا دەپ ايتا المايمىن...

دوساي كەنجەتاي

Abai.kz

18 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1569
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2264
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3559